1. สนทนาภาษาธรรม เลม ๑๓
จากเว็บไซดกัลยาณธรรม
ตอบปญหาโดย
ทานอาจารย ดร.สนอง วรอุไร

2. ชมรมกัลยาณธรรม
หนังสือดีอันดับที่ ๗๖
สนทนาภาษาธรรมเลม ๑๓ : จาก website kanlayanatam.com
ตอบคำถามโดย : ทานอาจารย ดร.สนอง วรอุไร
ชมรมกัลยาณธรรม
จัดพิมพถวายเปนพุทธบูชาโดย
ชมรมกัลยาณธรรม ๑๐๐ ถ.ประโคนชัย ต.ปากน้ำ อ.เมือง ขอนอมถวายเปนพุทธบูชา
จ.สมุทรปราการ โทร. ๐๒-๗๐๒๙๖๒๔
หรือ ชมรมกัลยาณธรรม ๘๙/๖-๗ ซอยศึกษาวิทยา ถ.สาธรเหนือ และ
สีลม บางรัก กทม. โทร. ๐๒-๖๓๕๓๙๙๘
ภาพปก : ภาพประกอบ : วิสูตร หรรษภิญโญ กราบบูชาอาจริยคุณ
ขอธรรมประกอบเลม : คติธรรมจาก หลวงปูทอน ญาณธโร
(พระราชญาณวิสุทธิโสภณ) แด
รูปเลม-จัดพิมพ : กอนเมฆแอนดกนยกรป โทร.๐๘๙ ๑๐๓-๓๖๕๐
  ั  ุ
พิมพครั้งที่ ๑ : ๕,๕๐๐ เลม (มกราคม ๒๕๕๒)
ทานอาจารย ดร.สนอง วรอุไร
สัพพทานัง ธัมมทานัง ชินาติ
การใหธรรมะเปนทาน ยอมชนะการใหท้งปวง
ั
www.kanlayanatam.com

3. คำนำในการจัดพิมพถวายเปนพุทธบูชา อนโมทนากถา
ุ
จากคำถาม หลาก หลาย รูป แบบ ที่ ครู ผู อารี สง มา ให
ชมรมกัลยาณธรรม ขอตอนรับทุกทานสูสาระธรรม ขาพเจาไดเฉลย ขาพเจาขอบคุณและขออภัยในคำตอบที่ทำให
แหงชีวต “สนทนาภาษาธรรม เลม ๑๓” หนังสือดีลำดับที่ ๗๖
ิ ผูอานบางทานไมเขาใจ เห็นไมถูก ตรงตามรูปแแบบที่ไดเลา
ดวยความพากเพียรอุตสาหะอยางตอเนื่องของทีมงาน ที่มีพอ เรียนมา อานคำตอบแลวเปนเหตุทำใหขัดใจ ไมสบายใจ ตอง
พิมพที่เปนตัวอยางและพอแบบแหงความมุงมั่นในสิ่งดีงามเชน ขออภัยและยกโทษใหขาพเจาดวย เพราะมิไดประสงคใหเปน
ทานอาจารย ดร.สนอง วรอุไร ผูรู ผูคูควรแกการเคารพบูชา เชนนั้น แตไดเฉลยปญหาไปตามภูมิธรรมภูมิปญญาที่ถูกตรง
ตามธรรม ที่ขาพเจาไดเขาถึง
การทำความดีอาจไมไดเห็นผลในวันนีพรุงนี้ แตพวกเรา
้ 
ทุกคนภูมใจทีไดทำในสิงทีพวกเรารัก และเชือมันในสิงทีพวกเรา
ิ ่ ่ ่ ่ ่ ่ ่ อนึ่งขอบคุณทุกทานที่มีสวนรวม อุทศแรงกายแรงใจ
ิ
ทำ ทุกๆ จุดของการกระทำในวันนี้ คือความสำเร็จอันยิ่งใหญ ชวยใหสนทนาภาษาธรรม เลม ๑๓ สำเร็จเปนรูปเลม นาอาน
ที่รออยูเบื้องหนา เหนืออื่นใด เราทุกคนทำเพื่อพระศาสนาโดย นาเผยแพรสูมวลชน ผูอานหลายทานที่มีปญหาแตมิไดถาม
แทจริง มาเปนการโดยตรง เมื่อไดอานสนทนาภาษาธรรมเลมกอนๆ
แลวทำใหปญหาของเขาเหลานั้นหมดไป เกิดเปนความโลงใจ
คณะผูจัดทำ สบายใจขึ้นแทนที่ ขาพเจาอนุโมทนาในกุศลกรรม ที่ผูมีสวน
ชมรมกัลยาณธรรม รวมทุกทานไดกระทำใหบุญนี้เกิดขึ้น และอธิษฐานเอาซึ่งบุญ
ที่เราทั้งหลายไดรวมบำเพ็ญดีแลวในครั้งนี้ จงบันดาลใหมีดวง
ตาเห็นธรรม ใหถึงซึ่งพระนิพพานในอนาคตกาลอันใกลนี้ จง
ทุกทานทุกคน เทอญ.
ดร.สนอง วรอุไร

4. ๖ : w w w. k a n l a y a n a t a m. c o m ส น ท น า ภ า ษ า ธ ร ร ม เ ล ม ๑๓ : ๗
หนา ๒๘. ความรักความคิดถึง ............................................................................ ๓๔
๒๙. มองอยางไร ............................................................................................ ๓๔
๑. ทำอยางไร ............................................................................................... ๑๔ ๓๐. ความอยากรูของมนุษย ...................................................................... ๓๕
๒ ทำดวงใหดี ............................................................................................... ๑๔ ๓๑. เหลือแตจิต .............................................................................................. ๓๖
๓. ความหมายเดียวกัน ............................................................................. ๑๕ ๓๒. เกิดจากจิตหรือคิดเอง ...................................................................... ๓๖
๔. ปฏิบัติธรรมที่บาน ................................................................................ ๑๕ ๓๓. ศีลรายวัน ................................................................................................ ๓๗
๕. ใหทานไมมาก .......................................................................................... ๑๖ ๓๔. รักษาไดแตไมครบ ................................................................................ ๓๘
๖. จุดยืนของใคร ........................................................................................ ๑๗ ๓๕. ขายอาหารเสริม .................................................................................... ๓๘
๗. เปนคุณหรือเปนโทษ ............................................................................ ๑๘ ๓๖. เกิดจากกรรมตัดรอน ........................................................................ ๓๙
๘. ฟงแตไมทำตาม ..................................................................................... ๑๙ ๓๗. จิตใจเศราหมอง .................................................................................... ๔๐
๙. ผูมีพระคุณ .............................................................................................. ๒๐ ๓๘. มิใชทางพนทุกข ..................................................................................... ๔๑
๑๐. สุขสามอยาง .......................................................................................... ๒๑ ๓๙. เงินรางวัล ............................................................................................... ๔๒
๑๑. รักษาไดไมครบ ...................................................................................... ๒๒ ๔๐. ตามใจปรารถนา .................................................................................... ๔๓
๑๒. ชอบดาวาติ ............................................................................................. ๒๒ ๔๑. คิดไมดี ...................................................................................................... ๔๔
๑๓. หาซื้อไดที่ไหน ......................................................................................... ๒๓ ๔๒. เปนอวิชชาหรือไม ................................................................................. ๔๔
๑๔. ใหบอกสองวัด ....................................................................................... ๒๓ ๔๓. ลดยาก-เกิดงาย .................................................................................... ๔๕
๑๕. เพียงสามคำ ........................................................................................... ๒๔ ๔๔. จริตแบบไหน ........................................................................................... ๔๖
๑๖. ไมเหมาะสม ............................................................................................ ๒๕ ๔๕. เขาไมศรัทธา .......................................................................................... ๔๗
๑๗. อยากเขาถึง ............................................................................................ ๒๕ ๔๖. แกปญหาที่ตัวเอง ................................................................................. ๔๘
๑๘. อานาปานสติ .......................................................................................... ๒๖ ๔๗. เมื่อเขาศรัทธา ....................................................................................... ๔๘
๑๙. ชนะใจตัวเอง .......................................................................................... ๒๖ ๔๘. ทำใหแมรองไห ....................................................................................... ๔๙
๒๐. เปนคนโกรธงาย ................................................................................... ๒๗ ๔๙. สติ ขันติ เมตตา ชวยได .................................................................... ๔๙
๒๑. รูไดจากอะไร .......................................................................................... ๒๘ ๕๐. ขายหมูปง ................................................................................................ ๕๐
๒๒. จะไดบุญไหม .......................................................................................... ๒๘ ๕๑. เห็นจิตในจิต ............................................................................................ ๕๐
๒๓. ไมมีเงินใช ................................................................................................ ๒๙ ๕๒. ปรารถนาใหพอไปดี .............................................................................. ๕๑
๒๔. ศีล ๕ ไมบริสุทธิ์ .................................................................................... ๓๐ ๕๓. บริหารหนี้กรรม .................................................................................... ๕๒
๒๕. ทางรอดของชีวิต .................................................................................. ๓๑ ๕๔. ทานบริสุทธิ์ ............................................................................................. ๕๓
๒๖. ใชชีวิตอยูกับโลก ................................................................................... ๓๒ ๕๕. กังวลและสับสน .................................................................................... ๕๔
๒๗. เปนกิเลสหรือไม .................................................................................... ๓๓ ๕๖. พาคนไปทำแทง ..................................................................................... ๕๕

5. ๘ : w w w. k a n l a y a n a t a m. c o m ส น ท น า ภ า ษ า ธ ร ร ม เ ล ม ๑๓ : ๙
๕๗. ทำเหตุถูกตรง ......................................................................................... ๕๖ ๘๖. บรรลุระดับไหน ..................................................................................... ๘๑
๕๘. มิไดพูดถึง ................................................................................................. ๕๖ ๘๗. เลือกดวยตัวเอง ................................................................................... ๘๒
๕๙. กลัวนรก ................................................................................................... ๕๗ ๘๘. เลือกแบบไหน ........................................................................................ ๘๓
๖๐. ปฏิภาณปฏิสัมภิทา ............................................................................... ๖๐ ๘๙. ปฏิบัติธรรมมีขั้นตอน .......................................................................... ๘๔
๖๑. บุญอยูที่ศรัทธา ...................................................................................... ๖๑ ๙๐. นิพพานในชาตินี้ ..................................................................................... ๘๕
๖๒. ไมตองการคำยืนยัน ............................................................................ ๖๒ ๙๑. ติรัจฉานวิชา ........................................................................................... ๘๕
๖๓. ทำผิดทำใหมใหถูก ................................................................................. ๖๓ ๙๒. คำถามที่เปนอจินไตย .......................................................................... ๘๖
๖๔. ศีลที่ขาด ................................................................................................... ๖๓ ๙๓. ถูกโกงเงิน ................................................................................................ ๘๖
๖๕. ความสำเร็จของชีวิต ........................................................................... ๖๔ ๙๔. มิไดแตกตามโลก .................................................................................. ๘๗
๖๖. พระรองเพลง ......................................................................................... ๖๕ ๙๕. นั่งสมาธิไมได ......................................................................................... ๘๘
๖๗. วิสัยของพุทธมารดา ............................................................................ ๖๖ ๙๖. คนฉลาดแกปญหาดวยปญญา ........................................................ ๘๘
๖๘. ความไมสบายใจ .................................................................................... ๖๖ ๙๗. คิดชวยพอ ............................................................................................... ๘๙
๖๙. สามารถเรียกได .................................................................................... ๖๗ ๙๘. ผิดวินัยหรือไม ........................................................................................ ๙๐
๗๐. ดูจิต-ดึงจิต .............................................................................................. ๖๘ ๙๙. มองจากมุมไหน ..................................................................................... ๙๐
๗๑. ตออายุ ...................................................................................................... ๖๙ ๑๐๐. ไปตามแรงผลักของกรรม ................................................................. ๙๑
๗๒. ไมรูสึกหิว ................................................................................................. ๗๐ ๑๐๑. นิ่งแลวใหอภัย ....................................................................................... ๙๒
๗๓. ไมไดตามดู .............................................................................................. ๗๑ ๑๐๒. จำเปนตองทุจริต ................................................................................... ๙๓
๗๔. บุญจากศีล .............................................................................................. ๗๒ ๑๐๓. จิตไรสำนึก ............................................................................................... ๙๔
๗๕. ไมจำเปน .................................................................................................. ๗๓ ๑๐๔. กอปปซีดี .................................................................................................. ๙๕
๗๖. ถูกทั้งสองอยาง .................................................................................... ๗๓ ๑๐๕. จริง-ไมจริง .............................................................................................. ๙๕
๗๗. กฎเกณฑของใคร ................................................................................. ๗๔ ๑๐๖. มิใชโอปปาติกะ ...................................................................................... ๙๖
๗๘. กำจัดลูกน้ำ ............................................................................................. ๗๕ ๑๐๗. วิธีไหนถูก ................................................................................................. ๙๖
๗๙. แผออก-แผไมออก ............................................................................... ๗๖ ๑๐๘. แกไดสองทาง ........................................................................................ ๙๗
๘๐. ตอบไมตรงแตถูกตามที่ถาม ............................................................ ๗๗ ๑๐๙. ตึงหนอ-ยิบๆ หนอ ............................................................................... ๙๘
๘๑. เชื่อถือได ................................................................................................. ๗๘ ๑๑๐. อุทิศเมื่อฝนเห็น ..................................................................................... ๙๘
๘๒. ความนอยใจ ........................................................................................... ๗๙ ๑๑๑. ใจถองแทดีกวาใจรู .............................................................................. ๙๘
๘๓. สมาทานศีล ............................................................................................ ๗๙ ๑๑๒. ไมฆาสัตวแตตัดตนไม ....................................................................... ๑๐๐
๘๔. ไดรับหรือไม ............................................................................................ ๘๐ ๑๑๓. อุทิศบุญใหผูลวงลับ .......................................................................... ๑๐๐
๘๕. ผูปฏิเสธการเรียนรู .............................................................................. ๘๐ ๑๑๔. แกไขตัวเอง .......................................................................................... ๑๐๑

6. 10 : w w w. k a n l a y a n a t a m. c o m
๑๐ ส น ท น า ภ า ษ า ธ ร ร ม เ ล ม ๑๓ : ๑๑
11
๑๑๕. ความผิดปกติ ...................................................................................... ๑๐๑ ๑๔๔. กิเลสที่กำจัดไดยาก .......................................................................... ๑๒๐
๑๑๖. ผิดหรือไมผิด ....................................................................................... ๑๐๒ ๑๔๕. สำเร็จไมไดดวยฌาน ........................................................................ ๑๒๐
๑๑๗. พระพุทธเจาองคไหน ....................................................................... ๑๐๒ ๑๔๖. มีพฤติกรรมเปนมาตรวัด .............................................................. ๑๒๑
๑๑๘. นั่นนะซิ ................................................................................................... ๑๐๓ ๑๔๗. ยังมีได ................................................................................................... ๑๒๑
๑๑๙. ไมกินเนื้อสัตว ...................................................................................... ๑๐๔ ๑๔๘. แฟนชาวตางชาติ ............................................................................... ๑๒๒
๑๒๐. บุญไมบริสุทธิ์ ...................................................................................... ๑๐๕ ๑๔๙. ไมมลูก ................................................................................................... ๑๒๒
ี
๑๒๑. ทำบุญโดยไมบอกชื่อ ........................................................................ ๑๐๕ ๑๕๐. อรหันตอภิญญา ๖ ............................................................................ ๑๒๓
๑๒๒. ความตั้งใจ ............................................................................................ ๑๐๖ ๑๕๑. การนอมจิต .......................................................................................... ๑๒๔
๑๒๓. เห็นผิด-เห็นถูก .................................................................................... ๑๐๖ ๑๕๒. ทำอยางไร ............................................................................................ ๑๒๕
๑๒๔. ตายแลวไปไหน ................................................................................... ๑๐๗ ๑๕๓. อานิสงสตางกัน ................................................................................. ๑๒๕
๑๒๕. ตายเปลือย .......................................................................................... ๑๐๗ ๑๕๔. ทำงานกับคอมพิวเตอร ................................................................... ๑๒๖
๑๒๖. ศีลบริสุทธิ์ ............................................................................................ ๑๐๘ ๑๕๕. จิตทรงฌาน ......................................................................................... ๑๒๖
๑๒๗. ชวนไดเมื่อเขาศรัทธา ...................................................................... ๑๐๙ ๑๕๖. ภาวะจิตเครียด .................................................................................. ๑๒๗
๑๒๘. คำแนะนำงาย ๆ ................................................................................ ๑๑๐ ๑๕๗. จริงตามปากคนที่พูด ....................................................................... ๑๒๗
๑๒๙. สวดมนตกอนนั่งสมาธิ ..................................................................... ๑๑๐ ๑๕๘. ถุงยางอนามัย .................................................................................... ๑๒๘
๑๓๐. มากสุดในทางลบ ............................................................................... ๑๑๑ ๑๕๙. ไมไดกรวดน้ำ ...................................................................................... ๑๒๘
๑๓๑. ใจไมนิ่ง .................................................................................................. ๑๑๒ ๑๖๐. คนซื้อติดใจ .......................................................................................... ๑๒๙
๑๓๒. อริยบุคคลระดับไหน ........................................................................ ๑๑๒ ๑๖๑. แสดงตามบทละคร ........................................................................... ๑๓๐
๑๓๓. คนครองเรือน ..................................................................................... ๑๑๓ ๑๖๒. จิตเกาะพระพุทธรูป .......................................................................... ๑๓๐
๑๓๔. ไมสัปปายะ ........................................................................................... ๑๑๓ ๑๖๓. ตายในชุดอะไร .................................................................................. ๑๓๑
๑๓๕. ถามตัวเอง ............................................................................................ ๑๑๔ ๑๖๔. อารมณหวั่นไหว ................................................................................. ๑๓๒
๑๓๖. ศาลพระภูมิ .......................................................................................... ๑๑๔ ๑๖๕. จิตหลง .................................................................................................. ๑๓๒
๑๓๗. สนุกอยางมีสติ .................................................................................... ๑๑๕ ๑๖๖. ไมกินเนื้อสัตว ...................................................................................... ๑๓๓
๑๓๘. จำเปนหรือไม ....................................................................................... ๑๑๖ ๑๖๗. เปดฝาบาตรรับเงิน ........................................................................... ๑๓๔
๑๓๙. บานในสวน ........................................................................................... ๑๑๖ ๑๖๘. อุทิศบุญใหใครกอน ........................................................................... ๑๓๔
๑๔๐. ทราบไดอยางไร ................................................................................. ๑๑๗ ๑๖๙. ไปตามแรงกรรม ................................................................................ ๑๓๕
๑๔๑. คุณธรรมเหมือนกัน .......................................................................... ๑๑๘ ๑๗๐. ขนม ๓๐ หอ ...................................................................................... ๑๓๕
๑๔๒. ขยะในใจ ............................................................................................... ๑๑๘ ๑๗๑. ขับรถฝาไฟแดง ................................................................................... ๑๓๖
๑๔๓. บวชพระ.................................................................................................. ๑๑๙ ๑๗๒. ดิ่งจนตัวหาย ........................................................................................ ๑๓๖

7. 12 : w w w. k a n l a y a n a t a m. c o m
๑๒ ส น ท น า ภ า ษ า ธ ร ร ม เ ล ม ๑๓ : ๑๓
13
๑๗๓. ทอใจในการรักษาศีล ........................................................................ ๑๓๗ ๒๐๒. ความฝน ................................................................................................ ๑๕๔
๑๗๔. ศีลคุมใจ ................................................................................................. ๑๓๗ ๒๐๓. จิตสำนึก ................................................................................................ ๑๕๔
๑๗๕. สมาธิหัวตอ .......................................................................................... ๑๓๘ ๒๐๔. ศีลขอสี่ .................................................................................................. ๑๕๕
๑๗๖. สามเณรี ................................................................................................ ๑๓๙ ๒๐๕. อารมณวาง .......................................................................................... ๑๕๕
๑๗๗. พระเขานิโรธสมาบัติ ........................................................................ ๑๔๐ ๒๐๖. ลูกไมรูอะไร .......................................................................................... ๑๕๖
๑๗๘. อยูที่เหตุปจจัย .................................................................................... ๑๔๑ ๒๐๗. คำถามตอเนื่อง .................................................................................. ๑๕๙
๑๗๙. ลดลงตามคุณธรรมที่เขาถึง ......................................................... ๑๔๒ ๒๐๘. ไมมีโชคเรื่องงาน ................................................................................ ๑๖๑
๑๘๐. ไมผิดศีล ................................................................................................ ๑๔๒ ๒๐๙. อาหารดีวัยเด็ก ................................................................................... ๑๖๓
๑๘๑. ไมแนะนำใหประพฤติ ....................................................................... ๑๔๓ ๒๑๐. อจินไตย ................................................................................................. ๑๖๕
๑๘๒. แจกใหเปนทาน ................................................................................... ๑๔๔ ๒๑๑. อิริยาบถไมสัปปายะ .......................................................................... ๑๖๖
๑๘๓. อยากคนละอยาง .............................................................................. ๑๔๔ ๒๑๒. พอทวงหนี้ ............................................................................................ ๑๖๘
๑๘๔. เรื่องของเขา ........................................................................................ ๑๔๕ ๒๑๓. การเกิดของอรูปฌาน ..................................................................... ๑๗๐
๑๘๕. ผิดศีลแปดหรือไม .............................................................................. ๑๔๕ ๒๑๔. ภูมิปญญาโบราณ .............................................................................. ๑๗๓
๑๘๖. สัมภเวสีอุบัติ ....................................................................................... ๑๔๖ ๒๑๕. มุมกัลยาณธรรม ............................................................................... ๑๗๕
๒๑๖. บุคคลไมสัปปายะ ............................................................................. ๑๗๗
๑๘๗. จิตฟุงซานและหลุดบอย ................................................................. ๑๔๖
๒๑๗. อันนี้ขอละไว ....................................................................................... ๑๗๘
๑๘๘. ขอไมเกิดเปนลูกอีก .......................................................................... ๑๔๗
๒๑๘. เมื่อไรเราจะหยุด ................................................................................ ๑๘๐
๑๘๙. ถือวาใหอภัยหรือไม .......................................................................... ๑๔๗
๒๑๙. หนีไดเร็วกวา ....................................................................................... ๑๘๓
๑๙๐. ทำดวงใหดี ........................................................................................... ๑๔๘ ๒๒๐. ความยากจนเปนเหตุ ........................................................................ ๑๘๔
๑๙๑. เห็นผิดจากธรรม ................................................................................ ๑๔๘ ๒๒๑. ถูกเลิกจาง ............................................................................................ ๑๘๕
๑๙๒. อยางไหนดีกวา ................................................................................... ๑๔๙ ๒๒๒. อธิษฐานพบและบรรลุธรรม ......................................................... ๑๘๗
๑๙๓. ผูทรงความบริสุทธิ์ ........................................................................... ๑๔๙ ๒๒๓. อาชีพเสี่ยง ........................................................................................... ๑๘๙
๑๙๔. สมาธิล็อค ............................................................................................. ๑๕๐ ๒๒๔. สวดมนตและอธิษฐานจิต ............................................................... ๑๙๓
๑๙๕. ตกงาน ................................................................................................... ๑๕๐ ๒๒๕. คนสอนยาก ......................................................................................... ๑๙๕
๑๙๖. มีจริงหรือไม ......................................................................................... ๑๕๑ ๒๒๖. ตื่นเตนจนตัวสั่น ................................................................................. ๑๙๗
๑๙๗. จดหมายลูกโซ ..................................................................................... ๑๕๑ ๒๒๗. เลือกดวยตัวเอง ................................................................................ ๑๙๙
๑๙๘. เห็นแจงในความอยาก ..................................................................... ๑๕๒ ๒๒๘. หนูหรือดิฉัน ......................................................................................... ๒๐๐
๑๙๙. โรคประจำตัว ...................................................................................... ๑๕๒ ๒๒๙. เปนฆราวาสหรือเปนนักบวช ......................................................... ๒๐๒
๒๐๐. ปฏิบัติแมสามี ...................................................................................... ๑๕๓ ๒๓๐. จิตใตสำนึกกับจิตสำนึก ................................................................... ๒๐๔
๒๐๑. เจากรรมนายเวรของพอแม ........................................................... ๑๕๓ ๒๓๑. ความสงสัยเปนนิวรณธรรม .......................................................... ๒๐๕

8. 14 : w w w. k a n l a y a n a t a m. c o m
๑๔ ส น ท น า ภ า ษ า ธ ร ร ม เ ล ม ๑๓ : ๑๕
15
๑. ทำอยางไร ๓. ความหมายเดียวกัน
คำถาม คำถาม
ทำอยางไรใหเกิดอุปจารสมาธิครับ บุญกับกุศลแตกตางกันอยางไร
คำตอบ คำตอบ
ตองเอาศีล ๕ คุมใจใหไดทุกขณะตื่น หยุดพูดติรัจฉาน คำวา “บุญ” และ “กุศล” มีความหมายเปนอยางเดียวกัน
กถา และเจริญสมถภาวนาโดยเลือกกรรมฐานที่เหมาะกับจริต หมายถึงความดี ความฉลาด ความสุข ฯลฯ
มาเปนองคภาวนา และตองปฏิบัติตอเนื่องยาวนาน
๔. ปฏิบัติธรรมที่บาน
๒. ทำดวงใหดี
คำถาม
คำถาม ถาตองการปฏิบตธรรมสายโลกุตรธรรม โดยการปฏิบติ
ั ิ ั
การทำใหดวงดี สรุปสั้นๆ วาอยางไร อาจารยกรุณา ที่บาน ควรเริ่มอยางไรกอน
แนะนำแนวปฏิบัตดวย
ิ
คำตอบ
คำตอบ ควรทำใจใหมีศีลอยางนอยหาขอคุมใจใหไดกอน และ
การทำดวงใหดี สรุปใหสั้น ตองประพฤติดังนี้ คือหยุด ตองเปนศีลที่พระอริยเจาพอใจ ศีลไมขาด ไมทะลุ ไมดาง ไม
การทำความชั่ว คิด พูด ทำใดๆ ตองไมผิดกฎหมาย ไมผิดศีล พรอย เปนศีลที่นำสูความตั้งมั่นเปนสมาธิของจิต แลวนำ
ไมผิดธรรม และอยางนอยทำใจใหมีบุญสังสมดวยการ บำเพ็ญ
่ สมาธิจนแนวแน (อุปจารสมาธิ) มาพิจารณา กาย เวทนา
ทาน รักษาศีล เจริญจิตภาวนาอยูเนืองนิตย เมื่อใดกรรมดีให จิต ธรรม จนเห็นวาดำเนินไปตามกฎไตรลักษณ แลวปญญา
ผล ผูทำกรรมดียอมมีดวงดีแนนอน เห็นแจงจึงจะเกิดขึ้น

9. 16 : w w w. k a n l a y a n a t a m. c o m
๑๖ ส น ท น า ภ า ษ า ธ ร ร ม เ ล ม ๑๓ : ๑๗
17
๕. ใหทานไมมาก ๖. จุดยืนของใคร
คำถาม คำถาม
เคยมีผูกลาวไววา การทำบุญใหทานไมสามารถทำให การ ที่ เรา ปฏิบัติ ธรรม นั้น นอกจาก การ แผ เมตตา ให
มวลชนในชาติ เราจะมีสวนชวยเหลือสังคมในบานเมืองตอน
บุคคลเขาถึงมรรคผลนิพพานได การจะเขาถึงนิพพานจะตอง นี้ไดอยางไร เพราะตอนนี้สังคมโดยเฉพาะการเมืองแตกแยก
ละดีละชั่ว ถามวาถาบุคคลๆ หนึ่ง จะเขาถึงมรรคผลนิพพาน อยางมาก จุดยืนที่ถูกตองตอนนี้ พวกเราควรทำอยางไรบาง
โดยรักษาศีล สมาธิ สติ และเขาถึงปญญา โดยใหทานไมมาก นอกจากปฏิบัติธรรม
จะสามารถเขาถึงนิพพานไดหรือไม
คำตอบ
การปฏิบัติธรรมมีอานิสงคเปนบุญสูงสุด คือสามารถ
คำตอบ นำพาชีวิตใหพนไปจากการเวียนตาย-เวียนเกิดได ผูมีบุญใหญมี
ผูใดพัฒนาจิตใหมีศีล สมาธิ สติ และปญญาเห็นแจงได บุญมาก สามารถอุทิศใหผูใดก็ไดตามที่ตนปรารถนาอุทิศให
แลว นำปญญาเห็นแจงไปกำจัดสังโยชนทั้งสิบตัวใหหมดไปจาก สวนคำวา “เมตตา” เปนความรักความปรารถนาใหคน
ใจได แมจะบำเพ็ญภาวนามาไมมาก แตมีกำลังมากพอที่จะตัด อื่น สัตวอื่น ไดรับประโยชนและมีความสุข เมตตาเกิดไดดวย
ความตระหนี่ ตัดความโลภใหหมดไปจากใจได ทานเชนนี้มีผล การใหอภัยเปนทาน ผูใดมีเมตตาผูนั้นสงบเย็น มีจิตไมโกรธไม
เรารอน ผูมีเมตตาสามารถแผเมตตาใหกับผูอื่น สัตวอื่น ซึ่งมี
สงใหเขาถึงความสำเร็จในสาวกบารมีญาณ ชวยนำพาชีวิตพน ผลทำใหผูอื่นมีจิตวิญญาณสงบเย็น และไมมีพฤติกรรมกอเวร
ไปจากวัฏสงสาร คือเขานิพพานได กันและกัน
ดัง นั้น ผู ปฏิบัติ ธรรม สามารถ ชวย เหลือ สังคม ได ดวย
การพัฒนาตนเอง ใหเปนผูมีบุญมีเมตตา แลวอุทิศบุญและ
แมภูเขาสูงแสนสูง แผเมตตา ใหกับผูมีความเห็นผิดที่ทำใหบุคคลในสังคมเกิดการ
หากบุคคลผูมีความเพียรพยายามปนปายขึ้นไปจนถึงยอด จองเวรกันและกัน และสุดทายผูเห็นถูก ไมเอาจิตเขาไปรวมใน
ภูเขาสูงแสนสูงก็ตองอยูใตฝาตีนของคนผูนั้น กระบวนอกุศลกรรมของเขาเหลานั้น และตองศรัทธาในพุทธ
วจนะวา “เวรยอมระงับดวยการไมจองเวร”

10. 18 : w w w. k a n l a y a n a t a m. c o m
๑๘ ส น ท น า ภ า ษ า ธ ร ร ม เ ล ม ๑๓ : ๑๙
19
๗. เปนคุณหรือเปนโทษ ๘. ฟงแตไมทำตาม
คำถาม คำถาม
การทำบุญกับบุคคลที่เรียกวาขอทานนั้น เปนคุณหรือ ปจจุบนเหตุการณบานเมืองเกิดการแตกแยก ประกอบ
ั
โทษและจะปฏิบัติอยางไร เนื่องจากวาถาทำบุญก็เหมือนกับสง กับถาญาติพี่นองเขารวมในการชุมนุมและเห็นดีกับฝายใดฝาย
เสริมบุคคลนั้นใหทำไปเรื่อยๆ หนึ่ง เราจะทำการปฏิบัติอยางไร เพื่อไมใหเขารวมกับฝายใดๆ
เพราะเคยพูดจาแลวแตไมฟง
คำตอบ
การกระทำทีเปนบอเกิดแหงบุญ บุคคลสามารถกระทำ
่ คำตอบ
ไดหลายวิธี (ดูบุญกิริยาวัตถุ ๑๐*) การใหทานเปนหนึ่งในนั้น พูดกลาวตักเตือนแลวเขาฟง แตเขาไมยอมรับ เหตุที่
กอนใหทานมีจิตคิดสงสาร คิดชวยเหลือใหพนจากความอดอยาก ทำใหเปนเชนนั้น มีอยูสองสาเหตุคือ คำพูดตักเตือนไมชัดแจง
ความขัดสน ฯลฯ แลวจึงใหทาน การใหทานในลักษณะนี้ถือวา เขาจึงไมยอมรับ หรือกรรมที่ผูกกันไวแตอดีต สงผลใหเกิดเปน
เปนคุณกับผูให แตหากกอนใหทานมีจิตคิดวา เปนการสงเสริม อกุศลวิบากที่เขาตองรับ ผูใดมีความเห็นถูกวา “กัมมุนา วัตตะ
ใหผูรับประพฤติตนเปนผูขอไปเรื่อยๆ การใหทานในลักษณะนี้ ตีโลโก” คือ สัตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เมื่อตักเตือนแลวเขา
ถือวา เปนโทษกับผูให ไมเชือ ก็ตองปลอยวางใหเปนไปตามกรรม ดังทีพระพุทธะปลอย
่ ่
วางญาติฝายสาวัตถียกทัพไปราวีญาติฝายกบิลพัสดุ
บุญกิริยาวัตถุ ๑๐* หมายถึงการกระทำที่เปนบอเกิดแหงบุญทำได ๑๐
อยาง คือทำบุญดวยการให๑ ทำบุญดวยการรักษาศีล๒ ทำบุญดวยการทำ
จิตตภาวนา๓ ทำบุญดวยการประพฤติออนนอม๔ ทำบุญดวยการขวนขวาย หลวงปูมักเตือนวา คนดีชอบแกไข
รับใช๕ ทำบุญดวยการอุทิศความดีใหผูอื่น๖ ทำบุญดวยการยินดีในความดี คนจัญไรชอบแกตัว คนชั่วชอบทำลาย คนมักงายชอบทิ้ง
ของผูอื่น๗ ทำบุญดวยการฟงธรรม๘ ทำบุญดวยการสั่งสอนธรรม๙ และ คนจริงชอบทำ คนระยำชอบติ
ทำบุญดวยการทำความเห็นใหถูกตรง๑๐

11. 20 : w w w. k a n l a y a n a t a m. c o m
๒๐ ส น ท น า ภ า ษ า ธ ร ร ม เ ล ม ๑๓ : ๒๑
21
๙. ผูมีพระคุณ สังสมเปนเมตตาบารมีอยูในจิตของผูใหอภัยไดแลว ความโกรธ
่  
ก็จะไมเกิดขึ้น หรือในอีกแนวทางหนึ่งคือ พัฒนาจิตใหเกิด
คำถาม ปญญาเห็นแจง แลวนำไปดับอัตตาใหหมดไปไดเมื่อใด คำพูด
ครอบครัว อยู อยาง มี ความ สุข ทั้ง สอง ฝาย คือ เปน ผู เลนของสามี จะไมเขามามีอำนาจเหนือใจ ใหเกิดความโกรธ
ประพฤติและปฏิบัติธรรม แตวันหนึ่งสามีพูดเลนกับเพื่อน ทำให ความเสียใจขึ้นได
เรารับรูวาเปนภรรยาผูถวงความเจริญของสามี ทันทีทีไดยนบอก
  ่ ิ อนึ่ง ควรมองใหออกวา สามีเปนผูมีพระคุณ เขาเปน
เสมือนกระจกสองใจใหเราเห็นกิเลส (ขยะ) ที่นอนเนื่องอยูใน
ไมถูกวาเสียใจนอยใจ ผานมา ๖ วันแลว ก็ยังไมคอยจะสบายใจ
จิตวิญญาณของเรา จะไดหาทางกำจัดใหหมดไปนั่นไง
ทั้งที่ทำใจจะไมโกรธ บอกตัวเองเสมอวาสุขทุกขอยูที่ใจ แตจิต
หมนหมองไมอยากพูดกับสามี ความคิดขัดแยงอยางนี้จะทำ
อยางไรดี
๑๐. สุขสามอยาง
คำตอบ
คำถาม
ผูใดใชปญญาเห็นผิดสองนำทางชีวิต มีอุปสรรคและ บทสวดอุทิศสวนกุศล อิมินา..... ชวงที่บอกวา “สุขัง
ปญหาเปนเครื่องชี้วัด คำวา “พูดเลน” คือพูดเพื่อใหสนุก พูดไม จติ วิทัง เทนตุ” ( ใหสุขสามอยาง ) สามอยางนี้คืออะไรบาง
เอาจริง ซึ่งเปนเรื่องปกติธรรมดาของมนุษยผูมีสภาวะของจิต
เปนปุถุชน ผูใดมีจิตยึดมั่นถือมั่น (อุปาทาน) เอาคำพูดเลนมา คำตอบ
เปนเรื่องจริงจัง ถือวาผูนั้นมีความเห็นผิด การ ความสุขสามอยาง คือ สุขจากการเสพกาม (กามสุข)
เสียใจ นอยใจ จึงเกิดขึนเปนธรรมดา หาก
้ สุขจากการมีจิตสงบจากอารมณ (สงบสุข) และสุขจากการมีจิต
ประสงคจะแกปญหานี้ใหหมดไป สามารถ เปนอิสระจากอาสวกิเลส (วิมุตติสุข)
ทำไดสองทางคือ ใหอภัยเปนทานในสิ่งที่
ทำใหขัดใจ หากเมือใดเมตตาเกิดขึนและถูก
่ ้ อยาสงจิตออกนอก สงออกมันเปนบวงแหงมาร

12. ๒๒ : w w w. k a n l a y a n a t a m. c o m
22 ส น ท น า ภ า ษ า ธ ร ร ม เ ล ม ๑๓ : ๒๓
23
๑๑. รักษาไดไมครบ ๑๓. หาซื้อไดท่ไหน
ี
คำถาม คำถาม
ตองทำงานนอกบานจะถือศีลขอ ๗ แตงหนาทาปาก ทา อยากทราบวาหนังสือประวัติ เจาแมจามเทวี ที่ ดร.
คิ้ว จะผิดศีลหรือไมคะ เพราะไมแตงหนาจะเปนที่ผิดสังเกต สนอง เปนคนเขียนจะหาซื้อไดที่ไหนครับ
คำตอบ คำตอบ
ผิดครับ ถือวารักษาศีล ๘ ไดไมครบ หากสนใจ โปรดสอบถามไปที่ชมรมกัลยาณธรรม โทร.
๐๒-๗๐๒-๗๓๕๓
๑๒. ชอบดาวาติ
คำถาม ๑๔. ใหบอกสองวัด
ถาบุพการียังมีมิจฉาทิฐิอยูมาก เชื่อโชคลาง หมอดู
งมงายกับสิ่งไรสาระตางๆ ถานั่งกรรมฐานแลวแผเมตตาจะ
คำถาม
ชวยไดหรือไมครับ และถาผมชอบดาวาติ ทั้งๆ ที่รูวาเปนบาป
แตพฤติกรรมแยจริงๆ จะหยุดพฤติกรรมเหลานี้ไดอยางไรครับ อยากใหอาจารยบอกวัดในกรุงเทพฯ ที่สอนปฏิบัติดีๆ
สักสองแหง
คำตอบ
ดูเรื่องเมตตาในขอ ๖ ผูถามปญหาประสงคจะหยุด คำตอบ
ประพฤติอกุศลวจีกรรมใหได ตองเจริญสมถภาวนา จนจิตมี วัดมหาธาตุฯ คณะ ๕ ทาพระจันทร และวัดอินทรวิหาร
กำลังของสติกลาแข็ง และประพฤติกุศลกรรมบถ ๑๐ โดยมีสติ บางขุนพรหม
เปนฐานกำกับใจ

13. 24 : w w w. k a n l a y a n a t a m. c o m
๒๔ ส น ท น า ภ า ษ า ธ ร ร ม เ ล ม ๑๓ : 25
๒๕
๑๕. เพียงสามคำ ๑๖. ไมเหมาะสม
คำถาม คำถาม
กรุณาอธิบายแตละคำดัวยคะ อุทศสวนกุศลใหพระอรหันตเหมาะหรือไม
ิ
- สักกายทิฐิ
- วิจิกิจฉา คำตอบ
- สีลัพพตปรามาส อุทิศสวนกุศลใหพระอรหันตเปนการกระทำที่ไมเหมาะ
สม เหตุเปนเพราะ จิตของพระอรหันตหลุดพนไปแลวจากบุญ
คำตอบ และบาป แตการประพฤติบูชาคุณของพระอรหันต เปนสิ่งที่
สมควรทำอยางยิ่ง
คำวา “สักกายทิฐิ” หมายถึง ความเห็นเปนเหตุถือตัว
ตน เชน เห็นรางกายเปนของตนเอง เห็นความเจ็ดปวดเปน
ของตนเอง ฯลฯ
คำวา “วิจกจฉา” หมายถึง ไมแนใจ , สงสัย เชน สงสัย
ิิ
วา ตายแลวยังตองไปเกิดอีกหรือ เทวดามีจริงหรือ ธรรมะ ๑๗. อยากเขาถึง
ศักดิ์สิทธิ์จริงหรือ ฯลฯ
คำวา “สีลัพพตปรามาส” หมายถึง ยึดถือวา ประพฤติ คำถาม
ใหมีศีลเพียงอยางเดียว สามารถทำใหพนทุกขได หรือยึดถือวา ขอทราบวิธีเจริญสติ สมาธิ เขาถึงวิปสสนาญาณ ๑๖
ควรเริ่มตนอยางไร
ประพฤติศีลอยางเครงครัด ทำใหหลุดพนไปจากวัฏสงสารได
ฯลฯ คำตอบ
เริ่ม ตนดวย มี ศีล ๕ บริสุทธิ์ คุม ใจ ให ได ทุก ขณะ ตื่น
คำพูดที่ไมพิจารณาก็ยอมกระทบกระเทือนผูอื่น ปฏิบัติสมถภาวนาและวิปสสนาภาวนาอยางตอเนื่องยาวนาน
ใหพิจารณากลั่นกรองใหดีเสียกอนจึงคอยพูด หยุดพูดติรัจฉานกถา เมื่อใดที่เหตุปจจัยลงตัว วิปสสนาญาณ
๑-๑๖ จึงมีโอกาสเกิดขึ้นไดกับจิต

14. 26 : w w w. k a n l a y a n a t a m. c o m
๒๖ ส น ท น า ภ า ษ า ธ ร ร ม เ ล ม ๑๓ : ๒๗
27
๑๘. อานาปานสติ (ศรัทธา วิริยา สติ สมาธิ ปญญา) ใหเกิดขึ้นกับใจ และรักษาให
คงอยูกับใจตลอดไป แลวใจของผูนันจะมีกำลังตานทานกิเลส ไม
 ้
คำถาม ใหเขามามีอำนาจเหนือใจได นั่นคือผูชนะใจตนเอง
วิธีอานาปานสติใหไดฌาน มีขั้นตอนอยางไร
คำตอบ ๒๐. เปนคนโกรธงาย
ทำใจใหมีศีล ๕ คุมอยูทุกขณะตื่น สวดมนตสรรเสริญ
คุณพระรัตนตรัย แลวใชจิตตามดูลมหายใจ หายใจเขากำหนด คำถาม
วา “พุท” หายใจออกกำหนดวา “โธ” นานเทาที่กำลังของใจจะ
ทำอยางไรจึงจะละความโกรธไดอยางมีประสิทธิภาพ
ทำได หลังจากนันอุทศบุญกุศลใหเจากรรมนายเวร หลังปฏิบติ
้ ิ ั
เสร็จแลว เพราะเปนคนโกรธงาย
คำตอบ
สามารถทำไดแตตองใชเวลา เมื่อใดมีสิ่งขัดใจเกิดขึ้น
๑๙. ชนะใจตัวเอง
ตองใหอภัยใหไปเรื่อยๆ จนความโกรธหมดไป และไมหวนกลับ
มาเกิดขึนไดอีก หรือเจริญพรหมวิหาร ๔ และรักษาพรหมวิหาร
้
คำถาม
๔ ใหมีอยูกับใจใหไดทุกขณะตื่น ความโกรธก็จะไมสามารถเกิด
ทำอยางไรจึงจะเอาชนะตัวเองได มีวิธไหนชวยตอบดวย
ี
ขึ้นได
นะคะ
คำตอบ เกิดบังดับ โลกบังธรรม งามบังผี
คำวา “ชนะใจตัวเอง” หมายถึงชนะกิเลส ไมใหมีอำนาจ ดีบังจริง สมมติบังวิมุตติ หลักธรรมบังพระนิพพาน
เหนือใจ จะชนะไดตองมีกำลังใจกลาแข็ง ดวยการพัฒนาพละ ๕

15. 28 : w w w. k a n l a y a n a t a m. c o m
๒๘ ส น ท น า ภ า ษ า ธ ร ร ม เ ล ม ๑๓ : ๒๙
29
๒๑. รูไดจากอะไร ๒๓. ไมมเงินใช
ี
คำถาม คำถาม
การ ที่ เรา จะ รู สภาวะ ของ การ บรรลุ นั้น จะ รู ได จาก ดิฉนเปนผูทีไมเชือในเรืองการเผากระดาษเงิน-ทอง และ
ั ่ ่ ่
อะไร กงเต็ก แตเชื่อในการทำบุญกุศลและอุทิศสวนกุศล แตเมื่อ ๑ ป
ที่ผานมา คุณพอเสีย ดิฉันก็อุทิศสวนกุศลใหตามประเพณีของ
คำตอบ ศาสนาพุทธ หลังจากคุณพอเสียไปไมนาน ดิฉนก็ฝนวาทานบอก
ั
รูไดดวยตัวเอง (สนฺทิฐิโก) ดวยการมีจิตปลอยวาง ไมมีเงินใช ทั้งๆที่ขณะนั้นดิฉันไดปฏิบัติธรรมและอุทิศบุญกุศล
สรรพ สิ่ง ที่ มี การ เกิด - ดับ หรือ มี จิต เปน อิสระอยางนอย จาก
หลายอยางถึงทาน ดิฉันจึงไดเผากระดาษเงิน-ทองไปให ตอมา
สังโยชน ๓ (สักกายทิฐิ วิจิกิจฉา สีลัพพตปรามาส) ได
ประมาณ ๑ ปที่เสียชีวิต ทานยังมาเขาฝนอีก บอกไมมี
เงินใช ดิฉันก็เผาไปอีกจำนวนมากพอสมควร
ทานก็เงียบหายไปอีก ดิฉันมีความสงสัย
๒๒. จะไดบุญไหม วาทำไมถึงเปนเชนนั้น การเผากระดาษ
เงิน-ทอง เปนเรื่องจริงหรือคะ
คำถาม
จะขอสอบถามเรืองการอุทศบุญใหญาติทีเสียชีวตวา ถา
่ ิ ่ ิ คำตอบ
เรายืมเงินผูอืนไปทำบุญ เพืออุทศบุญใหญาติเรา แตสุดทาย เรา
 ่ ่ ิ ทานเปนตนเหตุแหงความสุขทังหลาย ทานเปนรากเหงา
้
ไมมเงินคืนเจาหนี้ ญาติเราที่เสียชีวิตแลวจะไดบุญไหมคะ
ี แหงสมบัติทั้งปวง ทานเปนที่ตั้งแหงโภคทรัพยทั้งปวง ฯลฯ
ผูมั่งมีในทรัพย เหตุเพราะใหทรัพยเปนทาน
คำตอบ ผูมีมากในเมตตา เหตุเพราะใหอภัยเปนทาน
หากผูเสียชีวิตอยูในสภาวะที่มารับบุญได และเขามา ผูมีมากในปญญา เหตุเพราะใหปญญาเปนทาน
อนุโมทนาบุญ ญาติที่ตายไปก็ไดรับบุญที่มีผูอุทิศให ผูมีมากในอาหารบริโภค เหตุเพราะใหอาหารเปนทาน

16. 30 : w w w. k a n l a y a n a t a m. c o m
๓๐ ส น ท น า ภ า ษ า ธ ร ร ม เ ล ม ๑๓ : ๓๑
31
ผู มี สุขภาพ ไม อาพาธ เหตุ เพราะ ให ยา รักษา โรค เปน ๒๕. ทางรอดของชีวิต
ทาน
ฯลฯ คำถาม
ดังนันผูถามปญหาประสงคอุทศบุญประเภทไหนใหกับผู
้  ิ ยุค ของ ศาสนา พุทธ จะ เสื่อม ใน ระยะ อัน ใกล นี้ จะ มี
ลวงลับ พึงกระทำเหตุใหถูกตรง แลวจึงอุทศบุญทีเกิดในสวนนัน
ิ ่ ้ ศาสดาองคใหมมาโปรด ไมทราบวาจริงหรือไม แลวพวกเราจะ
อนึงพุทธศาสนามิไดสอนใหทำบุญดวยการเผา แตสอนใหทำบุญ
่ รอดจากยุคเสือมหรือไม จะไปสูดินแดนเดิมทีพวกเราจากมา (ไม
่  ่
ตามแนวทางของบุญกิริยาวัตถุ ๑๐ (ดูหนา ๑๘) ซึ่งการใหทาน ทราบแดนนิพพานหรือไม)
เปนหนึ่งในบุญกิริยาวัตถุ ๑๐ นั้น
คำตอบ
ผูรูในพุทธศาสนาเชื่อวา ในภัทรกัป มีพระพุทธเจาอุบัติ
ขึ้น ๕ องค ที่มาตรัสรูเปนพระพุทธเจาแลว มี ๔ องค คือ พระ
๒๔. ศีล ๕ ไมบริสุทธิ์ กกุสันธะ พระโกนาคมน พระกัสสปะ และพระโคตมะ สวนองค
สุดทายที่จะมาอุบัติขึ้นในภัทรกัปนี้ คือ พระศรีอารยเมตไตรย
คำถาม สวนที่ถามวา จะรอดจากยุคเสื่อมหรือไม ปจจุบัน พ.ศ.
การรักษาศีลหาใหบริสุทธิ์ แตถาใจเผลอคิดผิดศีลขอ ๒๕๕๑ เริ่มเขาสูยุคเสื่อมของพระพุทธศาสนาแลว จะนำพา
สาม นั่นถือวาศีลหาไมบริสุทธิ์ใชไหมคะ ชีวิตใหรอดพนจากอันตรายไดหรือไมนั้น ขึ้นอยูกับเหตุที่ทำ ผู
ใดประพฤติศีลหาใหมีอยูกับใจไดเนืองนิตย ผูใดบำเพ็ญทาน
คำตอบ และรักษาศีลไดเนืองนิตย ผูใดเจริญสมถภาวนาจนจิตเขาถึง
ผูศึกษาธรรมวินัยในดานปริยติเชื่อวา ศีลเปนขอปฏิบัติ
ั ฌานแลวตายในฌาน บุคคลผูประพฤติเหตุเหลานี้ ตายไปแลว
สำหรับคุมกายและวาจาใหตั้งอยูในความดีงาม แตสำหรับผู จิตวิญญาณจะโคจรไปสูสุคติภพ และสุดทายผูใดเจริญวิปสสนา
  
กรรมฐาน แลวใชปญญาเห็นแจงกำจัดอวิชชาใหหมดไปจากใจ
ปฏิบัติธรรม ตองเอาศีลลงคุมใหถึงใจ การปฏิบัติธรรมจึงจะ ไดเมื่อใด พระนิพพานยอมเปนที่หวังได และจิตวิญญาณจะ
เขาถึงมรรคผลแหงธรรมได ฉะนั้นถาใจเผลอ (ขาดสติ) คิดผิด ไมหวนกลับมาสูการเกิดเปนสัตวในวัฏสงสารอีกตอไป ตามที่ผู
ศีลขอสาม นักปฏิบัติถือวา มีศีลหาไมบริสุทธิ์ บรรลุแลวกลาวไวเชนนี้

17. 32 : w w w. k a n l a y a n a t a m. c o m
๓๒ ส น ท น า ภ า ษ า ธ ร ร ม เ ล ม ๑๓ : ๓๓
33
๒๖. ใชชีวิตอยูกับโลก ๒๗. เปนกิเลสหรือไม
คำถาม คำถาม
กรุณาขยายความของการ “ภาวนา” ในขณะที่เราใช วิริยะในพละหา เปนความอยาก (ตัณหา) อยางหนึ่ง
ชีวิตทางโลกเหมือนคนอื่นๆ หรือไม
คำตอบ คำตอบ
คำวา “ภาวนา” หมายถึงการทำใหมีขึ้น เปนขึ้น, การ คำวา “ตัณหา” หมายถึง ความทะยานอยาก, ความ
บำเพ็ญ, การเจริญ ฯลฯ ตัวอยางเชน ทำสติใหมีมากขึ้น ทำ ดิ้นรน, ความปรารถนา ฯลฯ เชน อยากไดอารมณอันนาใคร
ปญญาเห็นแจงใหเกิดขึ้น ทำสิ่งเศราหมอง (กิเลส) ใหหมดไป อยากเปนนั่นเปนนี่ อยากไมเปนนั่นไมเปนนี่ ตางๆ เหลานี้เปน
จากใจ ฯลฯ เหลานี้เรียกวา ภาวนา กิเลส
บุคคลผูยังตองใชชีวิตอยูกับทางโลก ยังตองทำงาน คำวา “วิริยะ” หมายถึง ความเพียร ความบากบั่น ซึ่ง
ใหกับครอบครัว ใหกับหนวยงาน ใหกับบานเมือง ฯลฯ เหลา เปนคุณธรรม ผูใดประพฤติแลว จิตวิญญาณจะเก็บสั่งสมเปน
นี้เปนงานภายนอก ซึ่งสามารถปฏิบัติจิตภาวนาได ดวยการ วิรยบารมี ฉะนัน วิรยะในพละ ๕ จึงเปนการประพฤติคุณธรรม
ิ ้ ิ
ประพฤติจริยธรรมที่เกี่ยวของ อาทิ จริยธรรมลูก จริยธรรมพอ ทีพระพุทธเจา พระปจเจกพุทธเจา พระอรหันต ฯลฯ จำเปนตอง
่
แม จริยธรรมพลเมือง จริยธรรมเพื่อน ฯลฯ ตางๆเหลานี้ ถือวา บำเพ็ญเพื่อใชเปนพลังผลักดันชีวิตไปสูความสูงสุด ดังนั้นวิริยะ
เปนการภาวนาในขณะยังตองใชชีวิตอยูกับทางโลก จึงมิไดเปนตัณหา (กิเลส) ดังที่ปุถุชนแสวงหากัน
นิพพานใจจะตองเด็ดเดี่ยวมากนะ จิตหรดี คือ จิตที่เด็ดเดี่ยว
ตองไมหวงใคร จะตองไปคนเดียว ตั้งมั่น ไมหวั่นไหวไปกับอะไร เปนมงคลอยางยิ่ง