1. МАРКЕТИНГИЙН ХӨГЖЛИЙН ШИНЭ ХАНДЛАГА
Н.Батбаяр
Шинжлэх Ухаан Технологийн Их Сургууль,
Компьютерийн Техник Менежментийн Сургууль,
Маркетингийн Удирдлага, 4-р дамжаа
И-мэйл: bachki_2009@yahoo.com . Утас: 99840500
Удирдсан багш: Докторант Д. Ганбаатар
Хураангуй
Бизнесийн байгууллагууд үйл ажиллагаагаа амжилттай, ашигтай явуулахын тулд
хэрэглэгчийн тархинд бат суурьших шаардлагатай бөгөөд ямар ч тохиолдолд хэрэглэгчийг
зөвхөн тухайн байгууллагын бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг сонгодог болгох нь гол зорилго юм.
Хэрэглэгчийн тархинд ямар компаний ямар бүтээгдэхүүн сонгох талаар зөрчилдөөн байнга
явагдаж байдаг. Өөрөөр хэлбэл бизнесийн байгууллагын тулаан хэрэглэгчийн толгойд болдог.
Хэрэглэгчийн толгой дахь тулаанд ялалт байгуулахын тулд бизнесийн байгууллагууд олон
янзын тулааны стратеги, тактик, сайтар боловсруулсан төлөвлөгөөгөөр тулалдаж, ялалт
байгуулах нь амжилт авчирна. Хэрэв ялагдах юм бол маш их хэмжээний хохирол амсана тэр
бүү хэл дахиж хэзээ ч сэхэл авахгүй ч байж магад.
Өөрөөр хэлбэл зах зээлийн өрсөлдөөн нь бизнесийн байгууллагуудын хувьд дайн, тулааны
талбарт болж байна. Дайнд хамгийн сайн тактик, стратегиудыг шилдэг удирдагч, шилдэг
жанжингууд боловсруулдаг бол бизнесийн байгууллагын хувьд маркетеруудын үүрэг
хариуцлага юм. Дайны тактик, стратеги маркетингийн ухаан луу хялбархан хөрвөх бөгөөд
хамгийн гол нь зөв оновчтой тодорхойлох нь чухал.
Энэхүү илтгэлээр монголын арилжааны банкны салбар дахь маркетингийн тулааныг судалж,
цаашид баримталвал зохих стратегийг тодорхойлохыг зорилоо.
Түлхүүр үг:
Оршил
Өнөөдөр дэлхий дахинд маркетингийн хөгжил асар хурдацтай явагдаж байна. Хэдийгээр
маркетингийн тухай ойлголт нь 100 гаруй жилийн түүхтэй ч өдөр ирэх тусам шинжлэх

2. ухааны өргөн цар хүрээг хамарч, глобаль шинж чанартай болж, үндэстэн дамнасан
корпорациуд, бизнесийн байгууллагууд, хувь хүмүүс маркетингийн шинэ хандлага, үзэл
баримтлалуудыг цаг алдалгүй өөрсдийн үйл ажиллагаанд тусгаж, үр ашигтай ажиллахыг
эрмэлзэж байна. Бизнесийн байгууллагууд зах зээл дээр ашигтай ажиллахын тулд хатуу,
ширүүн өрсөлдөөн дунд хүч үзэж, хэн уран нарийн стратеги хэрэглэсэн нь өрсөлдөөнийг
даван туулж, оновчтой төлөвлөлт, стратеги, зохион байгуулалт хийж чадаагүй нь зах
зээлээс арчигдах болжээ.Өөрөөр хэлбэл зах зээлийн өрсөлдөөн нь илүү дайн тулааны
шинжтэй, байлдааны талбар мэт үйл явц болсон нь ажиглагдаж байна. Мэдээж хэрэг
дайн тулаан нь шууд утгаараа бус ч, өрсөлдөөний хэв маяг нь дайны талбараас ялгагдах
зүйлгүй. Ширүүн дайн тулаанд цэргийн шилдэг жанжинууд, оновчтой стратегийг
баримталснаар амжилттай тулалдаж, ялалт байгуулдаг. Өрсөлдөөний өнөө үед шилдэг
маркетеруудыг шилдэг цэргийн жанжинтай зүйрлэж болох юм. Хэрэв маркетерууд
цэргийн жанжин юм бол цэргийн жанжингуудыг хэрэглэдэг дайны тактик, стратегийг
маркетингийн стратеги болгон хэрэглэх асуудал гарч ирэх нь зүйн хэрэг юм.
Өрсөлдөөний талбарт нэг үгээр хэлбэл маркетингийн дайн, тулаан явагдаж байгаа
бөгөөд энэхүү илтгэлээрээ миний бие цэргийн тактик, стратегиудыг маркетингийн
тулаанд зөв ашигласнаар бизнесийн байгууллагууд үр ашигтай, амжилттай ажиллаж
болох юм.
Маркетингийн хөгжлийн түүхэн тойм
“Маркетинг” гэсэн нэр томъёо нь XX зууны эхээр АНУ-ын их сургуулиудын хөтөлбөрт
хэрэглэж эхэлжээ. Маркетинг нь “Market” буюу “зах зээл, арилжаа наймаа хийгдэх газар”ыг илэрхийлсэн англи үгнээс гаралтай. Пенсильваний их сургуульд 1905 онд “Компаний
бүтээгдэхүүний маркетинг” нэртэй хичээл орж байсан тухай тэмдэглэсэн байдаг. Тэр үеэс
эхлэн маркетингийн албаны эхлэлийг тавьсан түүхтэй. Монгол улсад 1990 оноос
маркетингийн ухааны суурь тавигдсан бөгөөд 1994 онд Маркетингийн Холбоо
байгуулагдсан нь монголын маркетингийн хөгжилд маш том түлхэц болж өгсөн.
Маркетингийг тодорхойлох эрдэмтдийн олон тооны тодорхойлолт бий. Тэдгээрээс
маркетингийн ухааны загалмайлсан эцэг гэгдэх Ф.Котлер маркетингийг нийгэм болон
бизнесийн талаас нь хоёр янзаар авч үзсэн байдаг. Үүнд:
1. Нийгмийн хувьд маркетинг нь хувь хүн болон бүлэг хүмүүсийн хүсэл, хэрэгцээг
хангахад чиглэсэн үнэт чанар бүхий бүтээгдэхүүн бүтээх, арилжин солилцох
нийгмийн болон удирдлагын үйл явц.
2. Бизнесийн хувьд маркетинг нь хэрэглэгчдэд үнэт чанар бүхий бүтээгдэхүүн бий
болгож хүргэх, тэдэнтэй харилцан ашигтай, тогтвортой харилцах үйл явц гэж
тодорхойлсон байна.

3. Маркетингийн удирдлагын үзэл баримтлалууд
АНУ-ын маркетингийн холбоо маркетингийн удирдлага(marketing management)-ыг
өөрчлөгдөн хувьсах зах зээлийн нөхцөлд байгууллагын дотоод нөөц бололцоог
харгалзан маркетингийн үйл ажиллагааг төлөвлөх, гүйцэтгэх, гүйцэтгэлд нь хяналт тавих
болон холбогдох судалгаа шинжилгээг хийх үйл ажиллагааны цогц гэж тодорхойлжээ.
Тодорхойлтоос үзэхэд маркетингийн удирдлага нь байнга, тасралтгүй хийгдэх үйл
ажиллагаа юм. (1-р зураг)
Маркетингийн хөгжлийн түүхэнд маркетингийн удирдлагын үзэл баримтлал нь 6 үе шатыг
туулан хөгжжээ. Үүнд:
1. Үйлдвэрлэлийн чиг баримжаатай үзэл баримтлал
2. Бүтээгдэхүүний чиг баримжаатай үзэл баримтлал
3. Борлуулалтын чиг баримжаатай үзэл баримтлал
4. Хэрэглэгчийн чиг баримжаатай үзэл баримтлал
5. Нийгмийн чиг баримжаатай үзэл баримтлал
6. Өрсөлдөөний чиг баримжаатай үзэл баримтлал
Үйлдвэрлэлийн чиг баримжаатай үзэл баримтлал
Энэхүү үзэл баримтлал нь XYIII зууны хоёр дугаар хагасаас ХХ зууны эхэн үе хүртлэх
хугацаанд давамгайлан хөгжжээ. Аж үйлдвэрийн хувьсгал өрнөснөөр үйлдвэрлэлийн
хувьд өргөн боломж нээгдэж, илүү их бүтээгдэхүүнийг бөөнөөр буюу массаар үйлдвэрлэх
бололцоотой болов. Өмнө нь бараа бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл нь цөөн тоогоор, гар
хөдөлмөрийн аргаар голлон явагдаж байснаас эрэлт бүрэн хангагддаггүй, нийлүүлэлт
дутагдалтай байжээ. Иймээс масс үйлдвэрлэлд шилжсэнээр үйлдвэрлэгдсэн болгон
борлуулагдаж байсан гэж үзэж болно. Бүх анхаарал үйлдвэрлэлийн гарцыг
нэмэгдүүлэхэд чиглэгдэж байлаа.

4. Бүтээгдэхүүний чиг баримжаатай үзэл баримтлал
Уг үзэл баримтлал нь XIX сүүлчээс ХХ зууны эхэн үе хүртэл давамгайлж байв. Хэдийгээр
үйлдвэрлэлийн хүчин чадлыг нэмэгдүүлэх, үйлдвэрлэлийн зардлыг бууруулах замаар
ашиг олох боловч зах зээл дээр үйл ажиллагаа явуулж буй бүх үйлдвэрлэгч дээрх
аргуудыг хэрэглэх болжээ. Энэ үеэс эхлэн бүтээгдэхүүн сайн бол борлогдоно гэсэн үзэл
газар авч, үйлдвэрлэгчид бүтээгдэхүүний хийц, загвар, чанарыг ихээхэн анхаарах
болжээ.
Борлуулалтын чиг баримжаатай үзэл баримтлал
Энэхүү үзэл баримтлал нь 1900 оноос 1930 он хүртлэх хугацаанд давамгайлж байсан
байна. Үйлдвэрлэгчид өрсөлдөөний жам ёсоор бүтээгдэхүүнээ сайжруулан, хийц, загвар,
чанар, өнгө үзэмжинд анхаарч эхлэхэд зөвхөн сайныг үйлдвэрлэх нь хангалтгүй болж
эхлэв. Хэрэглэгчийн сонголтонд бүтээгдэхүүний чанар, загвар, хийц, өнгө үзэмжээс гадна
компаний борлуулалтыг идэвхжүүлэх үйл ажиллагаа тухайлбал зар сурталчилгаа,
үйлчилгээний ажилчдын харилцаа, урамшуулал зэрэг нь ихээхэн нөлөөлдөг болсон
байна. Нийлүүлэгчийн зорилго нь ямар нэгэн аргаар үйлдвэрлэсэн бараагаа
борлуулахад чиглэгдэж байлаа.(2-р зураг)
Хэрэглэгч баримжаатай үзэл баримтлал
Уг үзэл баримтлалыг 1930 оноос 1970-аад он хүртлэх хугацаанд үргэлжилсэн гэж үздэг.
Худалдан авагчийг нэг удаа “аргалаад” бараагаа борлуулж болох боловч уг бараа нь
түүний хэрэгцээ шаардлагыг хангахгүй бол дахин худалдаа хийхгүй байдалд хүргэнэ.
Үйлдвэрлэгч нэгэнт үйлдвэрлэсэн бараагаа борлуулах гэж оролдох бус харин анхнаасаа
хэрэглэгчийн сэтгэлд нийцсэн бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэн борлуулбал тэднийг сэтгэл
хангалуун болгож, улмаар ашиг олох боломжийг бүрдүүлнэ. (3-р зураг)

5. Нийгмийн чиг баримжаатай үзэл баримтлал
1970-аад оноос эхлэн хөгжиж эхэлсэн энэхүү үзэл баримтлалын хүрээнд компани
хэрэглэгчийг сэтгэл хангалуун болгосноор ашиг орлого олохын хажуугаар нийгэмд
тодорхой хэмжээгээр өөрийн хувь нэмрийг оруулах, хэрэглэгчдийг урт хугацааны туршид
сэтгэл хангалуун байлгах зорилго тавина.(4-р зураг)
Өрсөлдөөний чиг баримжаатай үзэл баримтлал
Техник, технологийн үсрэнгүй хөгжлийн үр дүнд бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл урьд
өмнөхөөс илүү хялбар болов. Хуваарилалтын сувгууд хөгжиж, төрөл бүрийн зуучлагчид,
борлуулагчид, дистрибьютерүүд, жижиглэнгийн болон бөөний худалдааны төвүүд
олноор байгуулагдан үйл ажиллагаагаа явуулж байна. Ижил төрлийн бүтээгдэхүүнээс
хэрхэн ялгарч хэрэглэгчийн ухамсарт хүрч үлдэх вэ? Хариулт нь ялгарах, сэтгэгдэл
үлдээх буюу хоногших, тэр сэтгэгдэл эсвэл хоногшуулалтаа хадгаалж, хадгалж үлдэх
явдал болж байна. Товчоор хэлбэл өрсөлдөөний эрин эхэлжээ.
Маркетингийн хөгжлийн шинэ хандлага буюу Маркетингийн тулаан
Маркетингийн тулаан гэдэг нь цэрэг дайны тактик стратегиудыг бизнесийн байгууллагын
үйл ажиллагаанд ашиглах боломж юм. Шууд утгаараа бизнесийн байгууллагуудын
өрсөлдөөнийг дайн тулаантай зүйрлэх бус ижил төстэй талууд, шинж чанараар нь
өрсөлдөөнийг тулаантай харьцуулж үзэх шаардлагатай. Цэргийн урлагийн талаарх
анхны ном зохиолыг эртний хятадын Сүн Цую бичсэн бөгөөд түүнээс хойш өнөөг хүртэл
мянга мянган ном зохиол бичигдсэн байна. Хүн төрөлхтөний түүхэнд дайн тулаангүй жил
ховорхон байсан гэхэд хилсдэхгүй. Дэлхий хаа нэгтээ янз бүрийн тулаанууд болж,
түүхэнд тэмдэглэгдэн үлдсэн байдаг. Эдгээр дайн тулаанууд цэргийн янз бүрийн тактик,
стратегиудыг бидэнд үлдээжээ. Цэргийн янз бүрийн тактик, стратегиуд нь маркетингийн
ухааны нэр томъёо хэллэгт хялбархан шилжинэ. Дэлхий дээр одоо ч гэсэн дайн тулаан
үргэлжилсээр байгаа бөгөөд энэ бизнесийн тулаан, өрсөлдөөнүүд юм. Олон эрдэмтэд
“Marketing Warfare” буюу маркетингийн тулааны талаар алдартай ном зохиолууд

6. туурвиж, бизнесийн байгууллагууд өөрсдийн үйл ажиллагаандаа ашиглаж байна. (5-р
зураг).
Өнөөгийн зах зээлийг өмнөх үетэй харьцуулшгүй. Зах зээлийн тухай ойлголт өөрчлөгдөж,
дэлхийн бөмбөрцгийн өнцөг булан бүрд зах зээлийн дайн өрнөж, түүнд бэлтгэнэ. Энэ
бүхэн маркетингийн тулаанд баримтлах арга, зарчмуудыг тодорхойлохын чухлыг
харуулж байна. Компаниуд өрсөлдөгчтэйгээ хэрхэн тэмцэлдэх, өрсөлдөгчийн давуу
байдлыг яаж сааруулах, сул талаа давуу байдал болгон хувиргахад суралцах хэрэгтэй.
Одоо цагт та компанийхаа төлөө үхэхэд бэлэн байх нь чухал бус. Компаний чинь төлөө
бусад компаниуд үхэхэд бэлэн байх боломжийг бий болгох нь чухал.
“Дайн гэдэг нь хүмүүсийн ашиг сонирхол, үйл хөдлөлийн тэмцэл, өрсөлдөөний салшгүй
хэсэг” гэж Карл фон Клаузевиц хэлжээ. Энэ хүн Пруссийн армийн чөлөөнд гарсан
генерал байсан бөгөөд 1832 онд тэрбээр дайны тухай хэмээх ном бичиж, түүндээ
тулаанд ялалт авчрах стратегийн зарчмуудыг тодорхойлсон билээ. Клаузевиц цэргийн
урлагийн гайхамшигт философич бөгөөд түүний санаа, үзэл баримтлалууд 150 гаруй жил
болсон ч үр дүнгээ өгсөөр байна. Маркетингийн тулааныг ганц аргаар явуулах нь
тохиромжгүй. Араас нь довтлох, жигүүрээр довтлох, шууд довтлох, хамгаалах, тагнах гэх
мэтчилэн олон стратегиуд байх бөгөөд хамгийн тохиромжтой оновчтой хувилбарыг
сонгон компанидаа ашиглах нь зүйтэй юм. Эцсийн үр дүн нь бизнесийн дайнд ялалт
байгуулсан компани нь тухайн салбартаа монополь байр суурьтай буюу хамгийн
оновчтой өндөрлөг, стратегийн чухал ач холбогдолтой цэгт байршсан гэсэн үг юм. Энэ
үед тухайн компани салбартаа тэргүүлэгч болсон ба хамгаалах стратегийг баримтлана.
Ямар ч бизнесийн байгууллага түүний эсрэг давшсан маш их хэмжээний хохирол амсана.
Харин хамгаалах стратеги баримталж буй компанийн дараагийн шилжих стратеги нь “өөр
лүүгээ довтлох стратеги” юм. Энэ стратеги нь бусад компаниудын гаргасан шинэлэг
бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг даган дуурайж, аль болохоор маркетингийн зардлаа хэмнэн,
бусад компаниудын үйл ажиллагаан дээр дүн шинжилгээ хийж, ашигтай хувилбарыг нь
хуулбарлаж, хэрэггүй нь хаях стратеги юм. Бусад компаниуд тэргүүлэгч болж чадаагүй ч
ямар нэгэн аргаар өндөрлөгт хүрсэн, салбарын тэргүүлэгчийг түлхэн унагаж, байр
суурийг эзлэх, эсвэл эв найрамдалтай эн зэрэгцэн үйл ажиллагаагаа явуулах гэх

7. мэтчилэн олон хувилбаруудыг шинжилж, стратегиа сонгох хэрэгтэй. Хэрэв шууд
давшсан тохиолдолд хамгаалах стратеги баримталж буй компаниас 2 дахин илүү
хохирол амсана гэсэн үг. Энэ нь хамгийн багадаа хамгаалах стратеги баримталж буй
компаниас 2 дахин илүү хүчтэй байж, давших стратеги баримтлана.
Жишээлбэл: Хамгаалах стратеги баримталж буй тал 6, давшиж буй тал нь 9
хүнтэй байна гэж төсөөлье. Давшиж байгаа багийн онох магадлал 1/9, хамгаалалтанд
буй талын онох магадлал 1/3 байна. Туршилтаас үзвэл 9:6 гэсэн харьцаа эхний гал
нээлтийн 7:5 дараагийн удаад 5:4 улмаар 3:3 болж тэнцэнэ. Цааш үргэлжилбэл давшиж
байгаа тал ялагдах нь ойлгомжтой.
Давших стратеги нь өндөр эрсдэлтэй алхам гэдэг нь ойлгомжтой. Бусад
өрсөлдөгч нар хөндлөнгөөс ажиглан, байлдаанд хоёр тал хэр их хохирол амс ч байгааг
ажиглан, мөн өөрсдөө ямар стратеги баримтлахаа боловсруулна. Маркетингийн
тулааныг дүрсэлвэл дараах зураг гарч ирнэ.(6-р зураг)
В
С
А
D
1-р загвар. Маркетингийн тулаан
Тайлбар:
А, В, С, D компаниуд салбартаа өрсөлддөг гэж төсөөлье. Компани бүр өөр өөрийн гэсэн
стратеги баримтлана. Эцсийн зорилго нь голын цэгт хүрэх. Баримталж буй дөрвөн
ялгаатай стратеги нь голын цэг хүрэхэд нэг нэгэндээ саад болно. Гэхдээ эдгээр дөрвөн
стратегийн хамгийн оновчтой хувилбарыг хэрэгжүүлсэн голын цэгт хүрэх бөгөөд тухайн
компани бусад компаниудын давшилтаас хамгаална.
Дэлхийн олон компаниуд, үндэстэн дамнасан корпорациуд маркетингийн тулаан
хийж байна. Тэд ялалтанд хүрэхийн тулд байж болох хамгийн оновчтой стратегийг
баримтлахыг эрмэлзэлж, судалж, эрж хайж байна. Ямар ч бизнесийн байгууллага

8. тулааны талбарын гадна үлдэж чадахгүй. Маркетингийн тулааны стратеги нь цэргийн
тулааны стратеги, тактик хоорондоо хөрвөх нь амархан бөгөөд маркетерууд
өрсөлдөгчийнхөө сул цэгийг илрүүлэн, довтолгоо хийж, давуу талыг олж авах нь чухал
юм. Өнөөгийн нөхцөлд амжилтанд хүрэхийн тулд компани өрсөлдөгчдөөрөө баримжаалж
сурах хэрэгтэй. Өрсөлдөгчийн эзэлсэн байр сууринд буй сул цэгүүдийг олж тэр лүү нь
довтлох, цохилт өгөх нь чухал. Цэцэглэн хөгжсөн олонхи компанийн туршлага үүнийг
нотолж байгаа юм. Жишээ нь компьютерийн Зах Зээл дээрх аваргууд хэрэглэгчдээ барьж
байхын тулд өчнөөн саяар нь доллар үрж байхад Digital Equipment Corporation харин
төчнөөнөөр нь олж байна. Учир нь тэд IBM- ийн сул цэг нь жижиг компьютерийн зах зээл
болохыг олж мэдээд шургуу довтолсон хэрэг.
Түүхэнд өгүүлсэн олон дайн тулаанд тагнуул хийдэггүй тал гэж байдаггүйтээ адил
өрсөлдөөний талбарт өрсөлдөгчөө судалдаггүй бизнесийн байгууллага хаана ч байхгүй.
Монгол улсын банкны салбар дахь маркетингийн тулаан
1990 оны шилжилтийн эдийн засгийн дараа монгол улсын банкны салбар нь төв банк,
арилжааны банк гэсэн катигорт хуваагдан үйл ажиллагаагаа явуулсан бөгөөд төв банк
болох Монгол банкны бүрэн эрх, түүний удирдлага, зохион байгуулалт, үйл ажиллагааны
эрх зүйн үндэс болон төрийн мөнгөний бодлогыг хэрэгжүүлэхтэй холбогдсон харилцааг
Улсын их хурлаас Төв банкны хуулиар баталж өгсөн байдаг. Монголбанк нь Монгол
улсын хэмжээнд төрийн мөнгөний бодлогыг хэрэгжүүлэх эрх бүхий багууллага бөгөөд
үндсэн зорилт нь үндэсний мөнгөн тэмдэгт-төгрөгийн тогтвортой байдлыг хангах ба энэ
зорилтын хүрээнд санхүүгийн зах зээл, банкны тогтолцооны тогтвортой байдлыг хангах
замаар үндэсний эдийн засгийн тэнцвэртэй хөгжилд дэмжлэг үзүүлэхэд оршино.
Арилжааны банк нь иргэд болон аж ахуй нэгж, албан байгууллагуудад банк санхүүгийн
иж бүрэн үйлчилгээ үзүүлэхийг гол зорилгоо болгон ажиллаж байна. Монгол улсын
хэмжээнд 16 арилжааны банк, 100 гаруй банк бус санхүүгийн байгууллага үйл ажиллагаа
явуулж байгаа бөгөөд арилжааны банкны салбарын хувьд маркетингийн тулааныг
судлаачийн зүгээс тодорхойлж, цаашид баримталбал зохих стратегиудыг төлөөлөл
болгон “Хаан банк”, “Голомт банк”, “Монгол Шуудан банк”, “Худалдаа Хөгжлийн банк” тус
бүр дээр гаргалаа.
Салбарын онцлог
Үйлчилгээний салбар бөгөөд гол онцлог нь “харилцан итгэлцэл” дээр тулгуурладаг. Тийм
учраас аль ч арилжааны банк нэгнийгээ дампуураасай гэж хүсдэггүй. Яагаад гэвэл аль
нэг нь дампуурсан тохиолдолд бусдынх хэвийн үйл ажиллагаанд хүндрэл үүснэ.
“Харилцан итгэлцлэл”-ийг бий болгох нь маш хэцүү харин устаж үгүй болохдоо амархан
зүйл юм. Монголын арилжааны банкны салбарын хувьд монополь шинжтэй банкыг
нэрлэхэд хэцүү. Бүх банкууд өөр өөрийн гэсэн өнгө төрх, имиж, үйлчлүүлэгчид “харилцан

9. итгэлцэл”-ийг бий болгож чадсан байна. Арилжааны банкны салбарын өрсөлдөөн хүчтэй
явагдаж байгаа бөгөөд техник, технологийн хөгжлийг нэвтрүүлсэн байдал, программ
хангамж, хүний нөөц, маркетинг, санхүүгийн чадвар гэх мэтчилэн бүх үзүүлэлтүүд нь
өрсөлдөөний талбарт хүчтэй нөлөө үзүүлж байна.
Харьцуулсан үзүүлэлтүүд:
д/д
Үзүүлэлтүүд
Худалдаа
Хөгжлийн банк
Голомт банк
Хаан банк
Монгол шуудан
банк
1.
Байгуулагдсан
огноо
1990 он
1995
2000 он /МХААБны суурин дээр/
1993 он
2.
уриа
Хөгжил дэвшилд
бид хүргэнэ.
Санхүүгийн
супермаркет
Танд ойрхон
түмэнд итгэлтэй
Харилцагч бүрийн
төлөө
3.
Салбар
нэгжийн тоо
Монгол улсын
хэмжээнд 20
гаруй салбар
тооцооны төвтэй
Монгол улсын
хэмжээнд 54
салбар,
тооцооны
төвтэй.
Монгол улсын
хэмжээнд 490
гаруй салбар,
тооцооны
төвтэй.
Монгол улсын
хэмжээнд 250
гаруй салбар,
тооцооны төвтэй
4.
Маркетингийн
баримталж
буй стратеги
Ухрах стратеги
Ялгарах
стратеги
Төвлөрөх
стратеги
Нийт зардлаар
манлайлах
стратеги-Өртөг
бууруулах
5.
Маркетингийн
стратегийг
цэргийн
стратегит
шилжүүлбэл
Дайны талбар
дахь үйл
ажиллагаагаа
хянах, хохирол
бага амсах
бөгөөд өөрийн
нуувчинд бэхлэлт
хийх стратеги.
Хүчээ
хуримтлуулан,
зузаатгаж,
өөрийн эзэлж
авсан дайны
талбараа тэлэх
стратеги.
Бүх хүчээ таруу
байрлуулан хоёр
жигүүрээс хумиж
давшилт хийх
стратеги.
Шинэ зэвсгийн
тусламжтайгаар
давшиж, шинэ
газарт бэхлэлт
хийж, тулалдах
стратеги.
6.
Цаашид
баримталбал
зохих стратеги
Диверсфикаци
хийх
Шинэ
бүтээгдэхүүн
бий болгох
Шинэ зах зээл
хайх
Зах зээлд нэвтрэх
Худалдаа Хөгжлийн банк
Тус банкны баримталж буй стратегийн илэрч буй байдал нь шинэ бүтээгдэхүүн
үйлчилгээ, шинэ салбар тооцооны төвүүд, ATM машины тоог зах зээлд нэмэгдүүлээгүй
бөгөөд идэвхжүүлэлтэндээ илүү анхаарч байна. Маркетингийн дайны талбарт
арилжааны банкууд, банк санхүүгийн цогц үйлчилгээг үзүүлж байгаа нь хүчин чадлын

10. хувьд ойролцоо буйг илтгэж байгаа ба хэн сайн стратеги хэрэгжүүлсэн нь их ашиг
орлогыг олох болно. Цаашид худалдаа хөгжлийн банк шинэ салбарт шинэ бүтээгдэхүүн
үйлчилгээ нэвтрүүлэх буюу диверсфикаци хийх нь тохиромжтой. Арилжааны банкны
маркетингийн тулааныг дүрсэлвэл дараах байдал харагдана. (2-р загвар)

11. Арилжааны банкны салбарт монополь болох магадлал тун бага. Бүх арилжааны банкуудын
ихэнхи нь нэгдсэн тохиолдолд монополь болж болох юм. Дээрх загварт арилжааны банкууд
тулааны талбарт бэхлэлт хийсэн газар буюу ар талаа сайн хамгаалах нь тэдний гол
зорилго байх ёстой. Ингэснээр дараа дараагийн үйл ажиллагааны үндэс суурь нь тавигдана.
Худалдаа Хөгжлийн банк нь маркетингийн дайны талбарт ухрах стратегийг баримталж
байна. Дайны талбарын ухрах стратегийг тайлбарлавал дайны талбарт бэхлэлт хийж,
өөрийгөө хамгаалах ба жигүүрээр довтлох, давших гэх мэтчилэн тактикыг хэрэглэхгүй
гадны аюулаас сэргийлэн тагнуул хийх ба өөрийгөө хүчтэй байгаа гэсэн мэдээллийг
дайны талбарт цацна. Маркетингийн ухааны хэллэгээр бол судалгаа шинжилгээндээ
анхаарч, идэвхжүүлэлтийн үйл ажиллагааг түлхүү явуулна.
Голомт банк
Голомт банкны баримталж буй стратегийн шинж салбарын нэгжийн тоогоо нэмэгдүүлж,
хүний нөөц, ажиллах хүчний тоо нэмж, хэрэглэгчдийг өөртөө татаж байна. Маркетингийн
дайны талбарт давуу байр суурь эзлэж авахын тулд бусдаас ялгарах стратегийг
баримталж, өрсөлдөгч талуудаа тагнан сул тал, хамгаалалт муу байгаа цэг рүү хүчтэй
довтлохыг эрмэлзэж байна. Дайны талбарт, зах зээлийн өрсөлдөөнд дунд ч гэсэн
хамгийн гол нь өрсөлдөгчдөө сайтар судлан, тэдний сул цэг рүү довтлох юм. Голомт банк
цаашдын үйл ажиллагаандаа судалгаа шинжилгээнд голлон анхаарч, шинэ
бүтээгдэхүүний арилжааны банкны салбарт гаргах хэрэгтэй. Энэ нь нэгэн төрлийн давуу
зэвсэг болно.
Хаан банк
Хаан банк нь монгол өнцөг булан бүрт хэрэглэгч үйлчлүүлэгчдэд банк санхүүгийн
найдвартай үйлчилгээг үзүүлэхийг эрмэлздэг бөгөөд олон салбар, нэгж тооцооны төвүүд,
ATM машинуудынхаа тусламжтайгаар төвлөрөх стратегийг баримталж байна.
Маркетингийн тулааны талбарт төвлөрөх стратеги бүх хүчээ таруу байрлуулан жигүүр
хумиж довтлох тактиктай. Бусдын хүрч чадахгүй байгаа алслагдмал хэрэглэгчдийн
өөрийн талд элсүүлж байгаа ба мөн бусад хэрэглэгчдийн өөрийн болгон урвуулж
авахахд анхаарч байна. Цаашид баримтлах стратеги бол бусдын олж илрүүлээгүй
байгаа стратегийн чухал ач холбогдол бүхий байрлалд шилжихийг эрмэлзэх хэрэгтэй.
Хэдийгээр олон хэрэглэгч үйлчлүүлэгчидтэй ч гэсэн тэдний тус банканд үзүүлж буй
нөлөөлөл хүч нь сулхан юм.

12. Монгол шуудан банк
Монгол шуудан банк нь салбар нэгж, тооцооны төвүүд, ATM машины тоогоороо зах зээлд
тэргүүлэгчийн дараах байр сууринд өрсөлддөг ба хүчний хувьд ялгагдах зүйл юм.
Банкны салбарт анхлан даатгалын үйлчилгээг хамтад нь хүргэсэн ба бэлгийн картыг анх
удаа шинэ бүтээгдэхүүн болгон банкны салбарт гаргасан юм. Энэ нь тэдэнд хүчтэй шинэ
зэвсэг болж чадсан бөгөөд өрсөлдөгчдийг сандралд оруулсан. Судалгаа шинжилгээ,
маркетингийн идэвхжүүлэлтэндээ хүчтэй анхаарч байна. Цаашид зах зээлийн гүнд нь
нэвтрэх хэрэгтэй өөрөөр хэлбэл хүчтэй өрсөлдөгч байж, хэрэглэгчдийг өөртөө татан үйл
ажиллагаагаа тогтвортой явуулах нөхцлийг бүрэн ханган хэрэгтэй.
Дүгнэлт
Áèçíåñèéí áàéãóóëëàãûí òóëààí õýðýãëýã÷äèéí òîëãîéä áîëäîã гэж удиртгал хэсэг дээр
дэлгэрэнгүй өгүүлсэн. Òèéìýýñ áèçíåñèéí áàéãóóëëàãà á¿òýýãäýõ¿¿íèéõýý äàâóó òàëûã
õýðýãëýã÷èéí òîëãîéä ñóóëãàæ ºãºõ ¸ñòîé. ßã ¿¿íèé àäèë òóõàéí áàéãóóëëàãà ÿìàð
ñòðàòåãè áàðèìòàëáàë ¿ð ä¿íä õ¿ðýõ âý ãýäãèéã ìàðêåòåð òîäîðõîéëäîã. Øèëäýã ìàðêåòåð
áèçíåñèéí ºðñºë人íèé òàëáàð áîëîõ õýðýãëýã÷èéí òîëãîéä áîëæ áóé äàéíä îðîõûí òóëä á¿õ
õ¿÷ýý äàé÷ëàõ ¸ñòîé. Ýõëýýä ººðèéíõºº êîìïàíèéã äàðàà íü ºðñºëäºã÷ òàëàà íàðèéí ñóäëàíà.
ªðñºëäºã÷ òàëûíõàà äàâóó, ñóë òàëûã ñóäëààä ÿìàð òàêòèêààð òóëààíä îðîõîî áîëîâñðóóëíà.
ªðñºëäºã÷ òàë òîì, æèæèã ÿìàð ÷ êîìïàíè áàéæ áîëíî. Òýð áîëãîíûã òîîöîîëæ ¿çñýíèé ¿íäñýí
äýýð ÿàæ áàéëäàõ òàêòèêàà áîëîâñðóóëíà.
Òóëààíû çàð÷èì îëîí ÿíç. Øóóä ,àðààñ íü äàéð÷ ýñâýë ººä ººäººñºº äîâòîëæ áîëíî. ªðìèéã íü
õàìàõ, õîðèãëîõ, õàìãààëàõ ãýýä îëîí ñòðàòåãè áàéäàã. ªðìèéã íü õàìíà ãýäýã áîë çàõ çýýëä
øèíý á¿òýýãäýõ¿¿í ãàðãàæ, áóñäààñ ò¿ð¿¿íä áàéõ á¿õ ç¿éëèéã õèéíý. Õîðèãëîõ
ñòðàòåãè îëîí äàâóó òàëòàé. Õîðèãëîëòîíä áàéãàà êîìïàíè ìàø áàãà, äàâøèæ áàéãàà òàë èõ
õîõèðîë àìñäàã. Äàâøèëòàíä îðæ áàéãàà òàë õîðèãëîëòîíä áàéãàà òàëààñ õî¸ð äàõèí

13. èë¿¿ õ¿÷òýé áàéñíààð ÿëäàã. Õîðèãëîæ áàéãàà òàë õî¸ð äàõèí áàãà õ¿÷òýé áàéñàí ÷
äàâøèã÷èéã ÿëæ áîëíî
Арилжааны банкны салбар нь үйлчилгээний салбар бөгөөд гол онцлог нь “харилцан
итгэлцэл” дээр тулгуурладаг. “Харилцан итгэлцлэл”-ийг бий болгох нь маш хэцүү харин
устаж үгүй болохдоо амархан зүйл юм.
Íîì ç¿é:
I. Монгол хэл дээр
1. Бурмаа.Л, “Маркетингийн менежмент”-УБ: 2003
2. Дагвадорж.Д, “”Маркетинг: зах зээлд хөтлөх түлхүүр ухаан”-УБ:2001
3. Жаргалсайхан.С, “Маркетингийн тайлбар толь”-УБ: 1998
4. Бизъяа.Г, “Маркетинг”-УБ:2006
5. Жавзандулам.С, “Худалдааны менежмент”-УБ:2008
6. Бурмаа.Л, “Маркетинг”-УБ:2008
7. Монгол Улсын Статистикийн газар, “Статистикийн эмхэтгэл”-УБ: 2006
8. Котлер.Ф, “Маркетингийн үндэс”1,4-УБ:1991
9. Монголын Худалдаа Аж Үйлдвэрийн Танхим, “Маркетингийн иж бүрэн гарын авлага”УБ:2006
II. Гадаад хэл дээр
1. Karper W. Boyd, “Marketing Management” USA:2002
2. Mark Galant. “Currency Trading For Dummies ”
3. Al Ries, Jack Trout “Marketing Warfare’

14. III. Интернет
1. www.about.com
2. www.wikipedia.com
3. www.marketingpower.com
4. www.Forex.com