1. ХУВААРИЛАЛТЫН СУВАГ ТҮҮНИЙ ОНЦЛОГ
Нийтэлсэн: 2011-05-17 10:44:31
1. Хуваарилалтын сувгийн мөн чанар, зорилго, үүрэг ач холбогдол
2. Бөөний ба жижиглэнгийн худалдааны үүрэг
3. Тээврийн болон агуулахын аж ахуйн үйл ажиллагааны үүрэг
Маркетингийн хуваарилалтын суваг гэж бараа бүтээгдэхүүний үйлчлэгчдээс хэрэглэгчдэд
хүргэхтэй холбогдсон бүхий л үйл ажиллагааг хэлнэ. Аливаа компданий шилж сонгосон
энэ сувгийн үйл ажиллагаа нь маркетингийн бусад шийдвэрт нилээд хүчтэй нөлөө
үзүүлдэг. Иймд компанийн хуваарилалтын суваг нь сонгох үйл ажиллагааг борлуулалтын
хэлбэр нөхцөлөөс шууд хамаарна. Ихэнх үйлдвэрлэгчдийн хувьд бараа бүтээгдэхүүнийг
зуучлоагчдаар дамжуулж зах зээлд гаргах сонирхол их. Үүний учир нь үйлдвэрчлэгчидэд
зуучлагчдын үүрэг гүйцэтгэх хүн хүч дутмаг /санхүүгийн нөөцөөр/ энэ үйл ажиллагааг
гүйцэтгэхэд маш их цаг хугцаа алддаг. Түүнд зориулсан зардал ихээр гарна. Энэ бүхнийг
хэмжиж бусад үйл ажиллагаанд зарцуулах нь чухал байдаг. Мөн зорилтот зах зээлийн
эрэлтэд тохирсон бараа үйлчилгээг бий болгож өөрийгөө үйлдвэрлэлийн үр ашгийг
хэмнэх боломж олгож өгдөг. үйлдвэрлэгч хэрэглэгч хоѐрыг холбож үйлчилдэг хэрэгслийг
өөрөөр хэлбэл байгууллага хүмүүсийн зуучлагч гэнэ.
Барааны хөдөлгөөний зуучид,
худалдааны зуучид гэж 2 ангилна.
Барааны хөдөлгөөний зуучид нь тээврийн аж ахуй, агуулахын аж ахуй тэдгээрийн үндсэн
үүрэг н үйлдвэрлэлийн худалдааны нэр төрөл болгон тодорхойлох явдал юм. Мөн энэ
зуучид маань үйлдвэрлэгч хэрэглэгч хоѐрын хоѐулангийн эрх ашгийг хамгаалдаг. Пүүс
компани нь зуучлагчдаар дамжуулах эсэх нь үйл ажиллагааных нь онцлогтой холбоотой
юм. Хуваарилалтад оролоцж буй зуучдыг түвшингээр нь ангилж болно. хуваарилалтад
оролцож буй зуучлагч бүхэн нь нэг түвшинг бий болгодог.
Үйлдвэрлэгч- хэрэглэгч 0 түвшинтэй буюу шууд суваг

2. Үйлдвэрлэгч – Жижиглэнгийн худалдаа –хэрэглэгч 1 түвшинтэй
Үйлдвэрлэгч -Бөөний худалдаа – жижиглэн – хэрэглэгч
2 түвшинтэй
Үйлдвэрлэгч – зуучлагч /өөрийн- ОУ-ЖХ-хэрэглэгч-3 түвшинтэй
Үйлдвэрлэгч – Бирж-БХ-ЖХ- хэрэглэгч – 3 түвшинтэй.
Ихэвчлэн үйлчилгээний байгууллагад шууд суваг ажилагддаг. Барааны борлуулалтын
шинж чанар онцлогоос шалтгаалж хэдэн зууч дамжихыг тодорхойлж болно. Үүний тулд
пүүс компаний зүгээс сувгийг хуваарилалтын аль үүргийг өөрөө гүйцэтгэх боломжтой,
алийг зуучдаар хийлгэх вэ гэдгийг зөв тодорхойлох шаардлагтай. Маркетингийн зуучид,
хэлбэл байгуулах нь өрсөлдөгчийн ашиглаж буй суваг буюу ижил төстэй суваг ашиглаж
барааг борлуулдаг.
Өрсөлдөгчийнхөөс тэс өөрөөр ажилдаг пүүс компаны хуваариалтын сувгийн гол зорилго
нь бүтээгдэхүүнийг хэрэглэгчдэд богион хугацаанд чанар алдагдахгүйгээр бага зардлаар
хүргэх явдал юм. Энэ зорилгыг биелүүлэхэд үйлдвэр пүүс дангаар хийж чадахгүй үүнд
зарцуулах цагаа бүтээгдэхүүнийг шинэчлэх, боловсронгуй болгох технологийг
сайжруулах зэрэгт илүү үр ашигтай болно. Доорх 3 зүйлийг анхаардаг.
1. Бизнесийн зуучдын төрөл
2. Зуучдын тоо
3. Хариуцлага, нөхцөл
Зуучдыг ашиглах ач холбогдол.

3. 1. Тухайн улсын хэмжээний зардлыг багасгаж өгдөг. тухайн пүүсийн хувьд ач
холбогдолтой.
Барааг түгээгч нь суваг ба зуучид доорх үүрэгтэй.
1. Судалгаа хийх үүрэгтэй. Барааг хэрэглэгчдэд хүргэх дэвшилтэд арга техникийг олохын
тулд янз бүрийн судалгаа хийх
2. Мөн сурталчилах, урамшуулах боломжтой үйлчлүүлэгч худалдан авагчтай холбоо
тогтоох. Барааны зохицуулалтыг хийх үүрэгтэй. Барааны хөдөлгөөний зохион байгуулах
үүрэгтэй.
Санхүүжилт сувгийг үйл ажилагааны ашигтай хуваарилахын тулд аз туршилт хийж
хариуцлагыг өөрөө үүрнэ. Маркетингийн хуваарилалтын сувийн асуудал нь бөөний
худалдаа хэрэглэгчдээс гадна байнгын хэрэглэгчидтэй харьцах харьцаанаас эхэлдэг. Энэ
харьцаанд доорх зүйлийг авч үздэг.
Худалдан авах хэмжээ хугацаандаа нийлүүлж буй байдал, мөн байршил ямар буйг
анхаарах, бүтээгдэхүүний нэр төрөл хичнээн байгааг, нийлүүлж буй бүтээгдэхүүний үнэ
ямар байгааг /Японд Just in time нэвтрүүлж хэрэглэдэг/ мөн компаны өртөг зардлыг
анхаарах шаардлагтай. /Агуулахын аж ахуй ба тээврийн зардал/. Хуваарилалтын сувагт
анхаарах гол зүйл нь хэрэглэгчдийн хэрэгцээг хангаж буй эрхийг анхаарна. Юуны өмнө
хэрэглэгч уг барааг анхаарахад хир хугацаа зарцуулж буйг анхаарах мөн хэлхээ холбоог
тогтоох / яаж холбоо тогтоох, үйлчилгээ ямар байгааг анхаарах / хэрэглэгэчидэд яаж
үйлчилж байна/. Уг үйлчилгээ хэрэглэгчидэд цаг үеэ олж байгаа эсэх түгээх ба

4. хуваарилалтын сувгийг зөвхөн биет хэлбэрээр хийгддэг гэж үзэж болохгүй. Зарим нэг
салбарт зуучид ажилдаг /урлагийн байгууллага орж болно/.
Үйлдвэрлэгчийн хувьд зарцуулсан хөрөнгөө хугацаанд нь ашигтайгаар буцааж авах
цорын ганц арга бол хуваарилалтын сувгаар дамжуулж бүтээгдэхүүнийг борлуулах явдал
юм. Сүүлийн үед пүүс компанид хуваарилалтын уламжлалт сувгийг орхиод босоо
маркетингийн систем ашигладаг болсон.
- бирж
- Бөөний худалдаа
- жижиглэн худалдаа
- хэрэглэгч
Барааг түгээгч нь суваг ба зуучид доорх үүрэгтэй.
1. Судалгаа хийх үүрэгтэй. Барааг хэрэглэгчдэд хүргэх дэвшилтэд арга техникийг олохын
тулд янз бүрийн судалгаа хийх

5. 2. Мөн сурталчилах, урамшуулах боломжтой үйлчлүүлэгч худалдан авагчтай холбоо
тогтоох. Барааны зохицуулалтыг хийх үүрэгтэй. Барааны хөдөлгөөний зохион байгуулах
үүрэгтэй.
Санхүүжилт сувгийг үйл ажилагааны ашигтай хуваарилахын тулд аз туршилт хийж
хариуцлагыг өөрөө үүрнэ. Маркетингийн хуваарилалтын сувийн асуудал нь бөөний
худалдаа хэрэглэгчдээс гадна байнгын хэрэглэгчидтэй харьцах харьцаанаас эхэлдэг. Энэ
харьцаанд доорх зүйлийг авч үздэг.
Худалдан авах хэмжээ хугацаандаа нийлүүлж буй байдал, мөн байршил ямар буйг
анхаарах, бүтээгдэхүүний нэр төрөл хичнээн байгааг, нийлүүлж буй бүтээгдэхүүний үнэ
ямар байгааг /Японд Just in time нэвтрүүлж хэрэглэдэг/ мөн компаны өртөг зардлыг
анхаарах шаардлагтай. /Агуулахын аж ахуй ба тээврийн зардал/. Хуваарилалтын сувагт
анхаарах гол зүйл нь хэрэглэгчдийн хэрэгцээг хангаж буй эрхийг анхаарна. Юуны өмнө
хэрэглэгч уг барааг анхаарахад хир хугацаа зарцуулж буйг анхаарах мөн хэлхээ холбоог
тогтоох / яаж холбоо тогтоох, үйлчилгээ ямар байгааг анхаарах / хэрэглэгэчидэд яаж
үйлчилж байна/. Уг үйлчилгээ хэрэглэгчидэд цаг үеэ олж байгаа эсэх түгээх ба
хуваарилалтын сувгийг зөвхөн биет хэлбэрээр хийгддэг гэж үзэж болохгүй. Зарим нэг
салбарт зуучид ажилдаг /урлагийн байгууллага орж болно/.
Үйлдвэрлэгчийн хувьд зарцуулсан хөрөнгөө хугацаанд нь ашигтайгаар буцааж авах
цорын ганц арга бол хуваарилалтын сувгаар дамжуулж бүтээгдэхүүнийг борлуулах явдал
юм. Сүүлийн үед пүүс компанид хуваарилалтын уламжлалт сувгийг орхиод босоо
маркетингийн систем ашигладаг болсон.
- бирж
- Бөөний худалдаа
- жижиглэн худалдаа
- хэрэглэгч
Хэрэглэгч

6. Уламжлалт систем гэж биет зуучдыг ашиглаж хэрэглэгчтэй үйл ажиллагаа юм.
Маркетингийн босоо тогтолцоо нь уламжлалт системийн эсрэг үйлдвэрлэгч нь 1 ба хэд
хэдэн бөөний хэрэглэгчидэд болон хэдэх хэдэн жижиглэн худалдаанаас бүрдсэн систем
юм. Босоо тогтолцооны үед үйлдвэрлэгч болон бөөний худалдаа, жижиглэн худалдаа
гурвын аль алин ч гол үүргийг гүйцэтгэж болно. Иймд энэ нь өөр өөрийн зорилгоос
шалтгаалан сувгийн гишүүдийн хооронд гарч буй зөрчлийг арилгах хяналтын гол
хэрэгсэл болдог маркетингийн босоо тогтолцоо нь 3 төрөлтэй.
1. Гэрээт маркетингийн босоо систем
2. Удирдуулах маркетингийн босоо систем
3. Нэгдсэн маркетингийн босоо систем
Гэрээт маркетингийн босоо систем нь үйлдвэрлэгч бөөний худалдаа, жижиглэн
худалдааны хоорондын үйл ажиллагааг гэрээгээр зохицуулж биеэ даасан үйл ажиллагааг
эрхлэгчийг хэлдэг.
Удирдуулах маркетингийн босоо систем нь эдгээрийн аль нэг нь нөгөөдөө харъяалагдах
биш түүнд оролцогчдоос хэн нэгний хүчин чадал үйлдвэрлэгчдийн хэрэгцээг үндэслэн
үйлдвэрлэл хуваарилалтын үйл ажиллагааг зохицулдаг.
Нэгдсэн босоо маркетингийн системийн үед үйлдвэрлэл хуваарилалтын үе шат нь
нэгдсэн эзэмшил байдаг.
Жижиглэнгийн худалдааны үүрэг. Жижиглэн худалдаа нь амины болон аж ахуйн бус үйл
ажиллагаанд хэрэглэх зориулалтаар эцсийн хэрэглэгчидэд бараа үйлчилгээг хүргэхтэй
шууд холбогдсон үйл ажиллагааг өөртөө багтаадаг. Жижиглэн худалдааны байгууллага
нь нэг талд үйлчлүүлэгчийн өмнөөс барааг сурталчлах борлуулах, урамшуулах үйл
ажиллагаг явуулдаг. / Зах зээлийг судлах барааг ангилах, санхүүжүүлэх, хадгалах гэх мэт
юм/ Нөгөө талд хэрэглэгчдийн өмнөөс худалдан авах хэрэгцээг урьдчилан мэдэх,
тээвэрлэх, суурилуулах, засвах хийх, санхүүжүүлэх гэх мэт хоѐр талын үүрэг
гүйцэтгэнэ. Жижиглэн худалдааны байгууллагыг хэд хэд ангилалд авч үзнэ.

7. 1. Борлуулалтын хэмжээгээр нь
2. Барааны нэр төрлөөр нь
3. Өмчийн хэлбэрээр нь бие даасан, сайн дурын пдэлгүүрийн систем.
Гинжин хэлхээсээр нэгдсэн дэлгүүр гэж удирдлага хөрөнгө, санхүү бүх юм нь төвлөрсөн
2 ба түүнээс дээш дэлгүүрээс тогтохыг хэлнэ. Бие даасан сайн дурын дэлгүүр гэж
өөрсдийн сайн дурын хүсэлтээр хэд хэдэн компани пүүсийн дэлрүүр нэгдэж нэг томоохон
салбар үүсгэдэг.
Үйл ажиллагааны хэлбэрээр н дэлгүүрийн бус үйлчилгээ.
Бөөний худалдааны үүрэг. Бөөний худалдаа гэж бүтээгдэхүүн үйлчилгээг аж ахуйн
зориулалтаар ба үйлчилгээг дахин үргэлжлүүлэх зорилгоор авч хэрэглэж буй байгууллага
хүмүүсийн үйл ажиллагаа юм. Бөөний худалдааны зуучид н эцсийн хэрэглэгчидээс бусад
төрлийн хэрэглэгчидэд бүтээгдэхүүний үйлчилгээг худалдан борлуулах үйл ажиллагаа
эрхэлдэг.
Бөөний худалдааны зуучдыг 3 ангилна.
1. Бөөний худалдаачид
2. Агентууд
3. Үйлчлүүлэгчийн худалдааны салбар газрууд
4. Дистрибьютор
Бөөний худалдаачид нь бааний зах зээлийн ихэнх хувийг эзлэнэ. Тэд өргөн хэрэглээний
зах зээлийн боловсруулсан ба хагас боловсруулсан аль ч төрлийн бүтээгдэхүүнийг
худалдан авах борлуулах үүрэгтэй.
Агент үйлдвэрлэгчийн агент, комиссын худалдаачид, брокерууд гэсэн 3 төрөлтэй.

8. Үйлдвэрлэгчийн агент үйлдвэрлэлийн бүтээгдэхүүнийг тодорхой газар нутагт
үйлдвэрлэгчийн бүтээгдэхүүнийг түгээж борлуулах үүрэгтэй. Комиссын худалдаачид нь
ХАА зах зээл дээр ажилдаг ба орон нутгийн зах зээл дээр нийлүүлэгчдээс хөдөө аж
ахуйн бүтээгдэхүүнийг авч хадгалах, зэрэглэж, хэрэглэгчдийг олж харилцан тохирч
борлуулдаг. Брокер нь худалдагч худалдан авагчдыг уулзуулж өгөдөг ба зах зээлийн
тухай мэдээллээр хангах худалдааны нөхцөлийг хэлэлцэн тохирдог, үйлдвэрлэгчийн
худалдааны салбар газрууд н үйлдвэрлэгчийн хяналтад үйл ажиллагаагаа гүйцэтгэдэг
байгууллага хүмүүс юм.