A estrutura dos ecosistemas maría casares (t 5)

26/09/2015 http://open-office.es 1
A ESTRUTURA DOS ECOSISTEMASA ESTRUTURA DOS ECOSISTEMAS
Profesor: Adán Gonçalves

1. INTRODUCIÓN1. INTRODUCIÓN

O jeep detívose no corazón do parque do Serengeti (Tanzania). Dende o vehículo
contemplábase a inmensidade da sabana africana na que centos de animais
herbívoros (ñús, gacelas,cebras...) comían a abundante herba.
Un dos biólogos do parque, o doutor De la Fuente, díxolle aos investigadores en
prácticas- sabedes que” Serengeti” significa na lingua Masai “chaira sen fin”?. De
feito, o parque posúe uns 13000 Km2 e nel habitan algunhas das máis grandes
manadas de herbívoros do mundo. Estos animais migran estacionalmente (ata un
millón e medio de ñúes, douscentas cincuenta mil cebras e medio millón de gacelas
Thomson) en dirección a reserva Masai-Mara, en Kenia, percorrendo uns 2700 Km. na
estación seca, de maio a outubro, na procura de pastos frescos e non regresarán ata o
inicio da estación húmida a finais de outubro-.
Doutor, segundo din os nativos este ano as chuvias foron especialmente abundantes-
comentou un dos investigadores-como cre que afectará isto ó ecosistema?.
Teño a esperanza de que axude na recuperación das poboacións de leóns e guepardos
tras anos de descensos poboacionais, nalgúns casos chegando a estar por debaixo dos
2000 individuos para os leóns e dos 90 exemplares no caso dos guepardos-indicou De
La Fuente-.

Cuestións:
1) Por que se produce a migración dos
herbívoros?
2) Por que pensa o doutor que un ano de boas
chuvias permitirá recuperar as poboacións de
felinos do parque?
3) Cal pensas que é a razón de que haxa un
número maior de gacelas que de guepardos?

 A Ecoloxía é a ciencia que estuda a composición e o funcionamento dos ecosistemas.
 Todos os seres vivos pertencen a algunha especie, é dicir, cada un dos tipos de
seres vivos que existen.
 Os individuos dunha especie normalmente non están illados, senón que habitan un
área determinada formando unha poboación.
 Polo xeral, as poboacións tampouco están illadas. O conxunto de poboacións de
distintas especies que comparten un territorio e establecen relacións entre elas
denomínase comunidade ou biocenose.
 O territorio ocupado por unha biocenose e que presenta unhas características físicas
e climáticas chámase biotopo.
2. ECOLOXÍA E ECOSISTEMAS2. ECOLOXÍA E ECOSISTEMAS

 O conxunto formado pola biocenose (os seres vivos) e o biotopo (medio físico onde
se asentan) é un ecosistema.
 Os ecosistemas non teñen límites definidos. Podemos considerar o estudo do
ecosistema dunha bosta de vaca ou ampliar o estudo ó prado onde se encontra. De
feito,ampliando, a nosa observación a Terra constitúe por si mesma un enorme
ecosistema que chamamos Ecosfera e a súa biocenose é a Biosfera.
En conclusión, os compoñentes dun ecosistema son a súa comunidade biolóxica
(biocenose) e o lugar onde se asenta (biotopo).
Por iso, os factores dun ecosistema poden ser bióticos ( referidos aos seres vivos) ou
abióticos ( referidos ó medio físico no que os atopamos).

Os seres vivos que constituímos a Biosfera dependemos uns de outros:
 Os herbívoros precisan comer plantas ou algas
 Os carnívoros necesitan comer outros animais
 Os parasitos precisan un hóspede
 Os descompoñedores necesitan materia morta procedente doutros animais.
 Os fotosintéticos precisan as substancias nutritivas producidas polos
descompoñedores

FACTORES DUN ECOSISTEMA
BIÓTICOS ABIÓTICOS

Os compoñentes dun ecosistema
• ECOSISTEMA = +BIOCENOSE BIOTOPO
Factores
bióticos
Factores
abióticos

2.1. O MEDIO FÍSICO: FACTORES ABIÓTICOS2.1. O MEDIO FÍSICO: FACTORES ABIÓTICOS
Algúns factores abióticos poden ser:
 A temperatura
 A luz
 A humidade
 A salinidade
 A presión
 A cantidade de osíxeno
 A estacionalidade
 O substrato onde viven os organismos (fondo arenoso ou rochoso, solo pobre ou fértil...)

Observa as distintas imaxes de ecosistemas e indica cales pensas que son os factores
abióticos máis relevantes en cada caso.
IMAXE 1

IMAXE
2
IMAXE 3
IMAXE 4
IMAXE 5
IMAXE 6
IMAXE 7

IMAXE 8
IMAXE 9
IMAXE 10

2.2. OS SERES VIVOS: FACTORES BIÓTICOS2.2. OS SERES VIVOS: FACTORES BIÓTICOS
Os factores bióticos dun ecosistema son os seres vivos (biocenose ou comunidade) que nos
atopamos nese ecosistema e as asociacións ou relacións que establecen entre sí.
Podemos falar de dous tipos de asociacións: intraespecíficas (entre individuos da mesma
especie) e interespecíficas (entre individuos de distintas especies).
ACTIVIDADE: Pensade durante 5 minutos en asociacións entre seres vivos que podemos
atoparnos na natureza. Imaxina como se poden relacionar individuos da mesma e de distintas
especies.

2.2.1. RELACIÓNS INTRAESPECÍFICAS2.2.1. RELACIÓNS INTRAESPECÍFICAS
Entre organismos da mesma especie:
 FAMILIA: conxunto de individuos con alto grao de parentesco que conviven e se axudan
mutuamente no coidado das crías, a obtención do alimento e/ou a defensa. Ex. Leóns
 COLONIAL: constituidas por organismos unidos e comunicados entre eles orixinados
todos a partir dun mesmo proxenitor. Ex. Corais.
 GREGARIA: reunión de individuos de distintas familias para conseguir un obxectivo
concreto. Ex. Banco de peixes, manada de ñúes.
 SOCIEDADE: está integrada por individuos que presentan diferencias anatómicas e
fisiolóxicas e entre os cales existe división do traballo e xerarquía. Ex. Abellas, formigas...
 COMPETENCIA INTRAESPECÍFICA: todos os individuos dunha especie loitan entre sí
polos recursos do medio .Ex. Loita polo alimento, loita dos machos polas femias, loita polo
espacio...

FAMILIA

COLONIA

GREGARISMO

SOCIEDADE
Tamaño: Obreiras, raíña e zánganos

COMPETENCIA INTRAESPECÍFICA

2.2.2. RELACIÓNS INTERESPECÍFICAS2.2.2. RELACIÓNS INTERESPECÍFICAS
Son as que se establecen entre individuos de distintas especies.
 COMPETENCIA INTERESPECÍFICA: individuos de distintas especies loitan por un
recurso (alimento ou espazo). p.e. O coello e a lebre.
 DEPREDACIÓN: o individuo dunha especie (presa) serve de alimento ó de outra
especie. (predador) p.e.: a foca e os peixes.
 MUTUALISMO: individuos de distintas especies que se relacionan e obteñen un
beneficio mutuo. Cando a relación perpetúase no tempo e hai dependencia, fálase
de simbiose. p.e. Un líque.

 PARASITISMO: relación entre individuos de distintas especies, na que un
individuo (parásito) vive a expensas da outra (hóspede), pero sen darlle morte,
polo menos de xeito inmediato. p.e. Unha carracha e un can.
 COMENSALISMO: unha soa das especies (comensal) benefíciase, sen que a
outra (hóspede) resulte afectada pola súa presenza ou acción.
p.e. A quenlla e a rémora.
 INQUILINISMO: un individuo (o inquilino) refúxiase no corpo doutro sen
prexudicalo. P.e. O cangrexo ermitaño.

COMPETENCIA
INTERESPECÍFICA

DEPREDACIÓN
http://verdeesvida-utilizalas3r.blogspot.com/

MUTUALISMO
(SIMBIOSE)
http://elrenglon.com/mutualismo-y-
simbiosis.php
http://www.moonmentum.com/blog/n
avio/evolucion-y-simbiosis

PARASITISMO
ACCÉSIT RELACIONES INTERESPECÍFICAS
Juan Carlos Martínez - Parasitismo

COMENSALISMO
http://cuartodediver.blogspot.com/2009/02/comen
salismo-pez-remona-y-tiburon.html
http:imedea//www..uib.es/bc/gep/images/stories/ne
ws/
buitre%20basurero%20camia.jpg

3. HÁBITAT E NICHO ECOLÓXICO3. HÁBITAT E NICHO ECOLÓXICO
 Hábitat: é o lugar físico onde viven os individuos dunha especie.
 Nicho ecolóxico: é o papel que desempeña a especie no ecosistema.
Dúas especies poden compartir o mesmo hábitat, pero non soen ocupar o
mesmo nicho ecolóxico.
Se o ocupan entran en competencia e unha delas pode desaparecer.
O nicho ecolóxico dun organismo é o resultado da adaptación ao ambiente en
que vive.

Hábitat e Nicho ecolóxico
Mesmo hábitat, pero diferente
nicho. Se as condiciones
ambientales cambian, os
organismos poden cambiar o
seu nicho.
Competidores

Hábitat e Nicho ecolóxico
As veces, as características ambientais poden cambiar dentro de certos límites e,
como resposta a variación, os seres vivos poden cambiar o seu nicho ecolóxico,
adaptándose a esas novas carácterísticas.
A maior ou menor adaptabilidade depende, por suposto, das características do
organismo de partida.
Por exemplo, respecto a cambios na temperatura ambiental non é o mesmo ser
poiquilotermo (animais que non regulan a súa temperatura corporal e depende da
que haxa no ambiente, por exemplo un réptil) ou homeotermo (animais que regulan
a súa temperatura e teñen certa independencia da que haxa no exterior. por
exemplo unha ave ou un mamífero.

4. A ALIMENTACIÓN DOS SERES VIVOS NOS
ECOSISTEMAS
ECOSISTEMAS
Para levar a cabo as funcións vitais todos os seres vivos precisan enerxía que obteñen
dos nutrientes contidos nos alimentos.
O conxunto de organismos que obteñen alimento (materia e enerxía) de xeito similar
constitúen un nivel trófico.
Podemos diferenciar tres niveis tróficos:
• PRODUTORES: son os autótrofos (plantas, algas e algunhas bacterias) que
captan a enerxía solar, e mediante a fotosíntese, fabrican a súa propia materia a
partir de dióxido de carbono, auga e sales minerais.
• CONSUMIDORES: son principalmente os animais, que obteñen a materia e a
enerxía alimentándose doutros seres vivos.

ECOSISTEMAS
ECOSISTEMAS
Os consumidores poden ser:
 Primarios, son herbívoros, aliméntanse polo tanto de vexetais: cebras, ovellas,
saltóns...
 Secundarios, son carnívoros e algúns omnívoros, aliméntanse dos herbívoros e algúns
inclúen vexetais na súa dieta: lobos, ratos...
 Terciarios, aliméntanse de carnívoros e herbívoros: quenllas, moitas aguias, serpes...
 DESCOMPOÑEDORES: son as bacterias e os fungos que transforman
os restos orgánicos (cadáveres, excrementos...) en materia inorgánica
útil para os produtores.

4.1. Relacións tróficas4.1. Relacións tróficas
As relacións tróficas son as que se establecen entre os seres vivos que se alimentan
uns dos outros.
As relacións tróficas que existen entre varios seres vivos pódense representar en
forma de cadeas, redes ou pirámides tróficas.
Unha cadea trófica é a representación lineal das relacións alimentarias que se dan entre
os distintos niveis tróficos.

Unha cadea trófica é a representación lineal das relacións alimentarias
que se dan entre os distintos niveis tróficos.

Como na natureza é habitual que un consumidor se alimente de máis
dunha especie do nivel inferior e ésta a súa vez serve de alimento a
varias do nivel superior as cadeas tróficas teñen conexións entre sí.
A representación de todas estas relacións denomínase rede trófica.

5. O PAPEL DOS PRODUTORES E DOS
DESCOMPOÑEDORES
DESCOMPOÑEDORES
 Os produtores fabrican a súa propia materia orgánica a partir de materia
inorgánica (auga, sales minerais e dióxido de carbono). Teñen por elo
nutrición autótrofa. Este proceso necesita enerxía que a maioría dos
autótrofos obteñen da luz do sol mediante a fotosíntese.
 Os consumidores (herbívoros e carnívoros) tomamos a materia orgánica
doutros seres vivos e con ela producimos a nosa propia materia. Por esta
razón temos nutrición heterótrofa.
 A materia orgánica producida polos produtores pasa duns seres vivos a
outros ata que finalmente forma parte de restos orgánicos (cadáveres,
excrementos, pel, plumas…)

DESCOMPOÑEDORES
DESCOMPOÑEDORES
 Os descompoñedores nútrense dos restos de seres vivos e excrementos
transformando neste proceso esta materia orgánica de novo en inorgánica
(auga, sales minerais e dióxido de carbono) na terra ou na auga onde
quedan dispoñibles para os produtores.

6. AS PIRÁMIDES TRÓFICAS6. AS PIRÁMIDES TRÓFICAS
Unha pirámide trófica é un modo de representar graficamente as diferenzas
entre os distintos niveis tróficos en relación a unha carácterística.
Os niveis tróficos represéntanse por medio de pisos superpostos. A base son
os produtores, e cara riba dispóñense, por orde, os demais niveis. Todos os
pisos teñen a mesma altura, pero varía a súa largura en función do valor da
característica que estemos a representar.
Existen distintos tipos de pirámides tróficas: de números, de biomasa e de
enerxía.

6.1. Pirámides de números6.1. Pirámides de números
Represéntase o número de
individuos de cada nivel por
unidade de superficie ou volume.
Non se ten en conta o tamaño do
individuo.
Pode haber pirámides invertidas
con maior número de individuos
no nivel superior. Por exemplo,
unha árbore que da alimento a
multitud de herbívoros.

6.2. Pirámides de biomasa6.2. Pirámides de biomasa
Represéntase a biomasa de cada nivel trófico.
A biomasa é a cantidade de materia orgánica de un organismo, nivel ou
ecosistema. Mídese en gr. ou Kg. de materia seca por unidade de superficie ou
volume.
Ao ascender na pirámide o habitual é que os pisos sexan menores, pero poden
darse casos de pirámides invertidas. Por exemplo, un ecosistema mariño onde
os produtores son o fitoplancto cunha biomasa menor aos niveis superiores.
Esto compénsase cun alta tasa de reprodución por parte deste fitoplancto.

6.2. Pirámides de biomasa6.2. Pirámides de biomasa

6.3. Pirámides de enerxía6.3. Pirámides de enerxía
Represéntase a enerxía almacenada en
cada nivel nun tempo determinado. Son
as pirámides que nos facilitan máis
información porque mostran o fluxo de
enerxía entre niveis.
Non poden ser invertidas porque a
enerxía dun nivel inferior sempre ten
que ser superior ca do superior para
podelo sustentar. Ademais parte da
enerxía libérase en forma de calor.

7. A MATERIA E A ENERXÍA NOS ECOSISTEMAS7. A MATERIA E A ENERXÍA NOS ECOSISTEMAS
FLUXO DA ENERXÍA
A enerxía utilizada polos seres vivos provén do SOL en último termo.
A través da fotosíntese as plantas e algas obteñen a enerxía do sol e
almacenan a súa propia materia orgánica.
 Os animais conseguen enerxía ó alimentarse de plantas ou doutros
animais.
 Esta enerxía de plantas e animais emprégase en distintos procesos
(respirar, moverse, xerar calor, medrar, reproducirse...).

 Esta enerxía empregada deixa de estar dispoñible para os seres vivos.
Polo que a enerxía que atravesa un ecosistema é
UNIDIRECCIONAL
 En cada transferencia de enerxía dun nivel a outro só se aproveita
unha pequena parte (un 10% nos ecosistemas acuáticos e menos aún
nos terrestres) o resto pérdese coa respiración en forma de calor.
Esta calor libérase ao medio e non se reutiliza.

CICLO DA MATERIA
A materia orgánica morta e os excrementos son transformada en
materia inorgánica por algúns microorganismos (fungos e bacterias).
Esta materia inorgánica é aproveitada polos autótrofos que xeran nova
materia orgánica que será o alimento dos heterótrofos.
 Cando morren os autótrofos e os heterótrofos, son transformados en
materia inorgánica polos microorganismos descompoñedores; e pechan o
ciclo.Polo tanto, o fluxo de materia nun ecosistema é
UN CICLO PECHADO (A materia recíclase)

8. A AUTORREGULACIÓN DAS POBOACIÓNS8. A AUTORREGULACIÓN DAS POBOACIÓNS
Se representamos nunha gráfica o número de individuos dunha poboación respecto ao
tempo e considerando un medio sen limitacións obteríamos unha gráfica exponencial (en J,
un crecemento indefinido)
Sen embargo, nunha poboación natural sempre hai límites ao crecemento xa que os recursos
e o espazo están limitados. Ademais tamén as demais especies coas que se relaciona limitan
o seu crecemento. Por iso, co paso do tempo o número de individuos dunha especie tende a
estabilizarse e a curva de crecemento reflicte máis ben unha S.
O número máximo de individuos dunha poboación que o medio pode soster baixo unhas
determinadas condicións denomínase capacidade de sostemento (K); nos animias depende
do alimento e o espazo, nos vexetais da luz e da auga.
As poboacións que se manteñen próximas a K, manteñen un número de individuos máis ou
menos constante, e dise que se manteñen en equilibrio.

SISTEMA PREDADOR-PRESA
A interacción das distintas poboacións dun ecosistema afecta ao seu tamaño,
establecéndose un mecanismo regulador que permite manter as poboacións oscilando
arredor dun número medio de individuos. Un exemplo disto é o sistema depredador-
presa.
Cando representamos graficamente o número de individuos de dúas especies, un
predador e unha presa, obsérvanse fluctuacións nas que un aumento da presa vai seguido
dun aumento da poboación de predadores debido a maior dispoñibilidade de alimento. Así
mesmo, este aumento de predadores fai diminuír o número de presas e en consecuencia
o alimento para ditos predadores provocando un descenso na súa poboación.

ANEXO: ACTIVIDADES INTERACTIVASANEXO: ACTIVIDADES INTERACTIVAS
PROXECTO BIOSFERA:
http://recursostic.educacion.es/ciencias/biosfera/web/alumno/2ESO/Energia_ecosistemas/actividades.htm

WEBGRAFÍAWEBGRAFÍA
 bioygeodivinapastora.wikispaces.com
• www.biologiaescolar.com
• elescribanodeagua.wordpress.com
• http://es.slideshare.net/Alberkar/la-estructura-de-los-ecosistemas-2011
• http://www.slideshare.net/ilovequesada?utm_campaign=profiletracking&utm_mediu
m=sssite&utm_source=ssslideview

A estrutura dos ecosistemas maría casares (t 5)

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to A estrutura dos ecosistemas maría casares (t 5)

Similar to A estrutura dos ecosistemas maría casares (t 5) (20)

More from Adán Gonçalves. Consellería de Educación. Xunta de Galicia.

More from Adán Gonçalves. Consellería de Educación. Xunta de Galicia. (20)

A estrutura dos ecosistemas maría casares (t 5)