лекц 6

1. Батлав. Тэнхимийн эрхлэгч................Л. Баасандорж
Эрсдэл ба хяналт
Risk and Control

2. Дотоод хяналт нь:
 Үйл ажиллагаа илүү үр дүнтэй болно.
 Санхүүгийн тайлангийн найдваржилт хангагдана.
 Хууль, дүрмийн дагуу ажиллана.

3. Дотоод хяналтын бүтэц
 Хяналтын орчин
 Эрсдлийн үнэлгээ
 Хяналтын үйл ажиллагаа
 Мэдээлэл ба харилцаа холбоо
 Мониторинг

4. Хяналтын орчин
 Удирдлагын бодлого, үйл ажиллагааны арга барил
 Ёс зүйн хэм хэмжээ
 Зохион байгуулалтын бүтэц
 Доод, дунд түвшний менежерүүдийн бие даасан байдал
 Эрх мэдэл, хариуцлагын хуваарилалт
 Хүний нөөцийн бодлого, практик үйл ажиллагаа

5. Эрсдэлийн үнэлгээ
 Дотоод эрсдэлүүдийг тодорхойлох
 Гадаад эрсдэлүүдийг тодорхойлох
 Эрсдэлийн шинжилгээ хийх

6. Хяналтын үйл ажиллагаа
 Санхүүгийн тайлагналтай холбоотой үйл ажиллагаа
 Урьдчилан дугаарлагдсан баримт хэрэглэх
 Үүрэг хариуцлагуудыг тусгаарлах
 Ажил гүйлгээнүүдийг зөвшөөрөх гэх мэт.
 Мэдээлэл боловсруулалттай холбоотой үйл ажиллагаа
 Ерөнхий хяналт
 Ажил гүйлгээний хяналт

7. Мэдээлэл ба харилцаа холбоо
Боловсруулалтанд орсон бүх ажил гүйлгээнүүд нь
 хүчин төгөлдөр байх.
 цаг хугацаандаа байх.
 алдаагүй бөгөөд иж бүрэн байх.
 үнэн зөв боловсруулагдсан байх.
 тухайн тайлант үедээ бичигдсэн байх.

8. Мэдээлэл ба харилцаа холбоо
 Шаардлагатай тайлан мэдээллүүд нь үнэн зөв тайлан
гаргахад чиглэгдсэн дүрэм, журмын дагуу хийгдсэн
байх. (GAAP, IAS гэх мэт)
 Enron Corporation, Arthur Andersen LLP, WorldCom
Incorporated, Adelphia Communications, Tyco
International, Quest Communications.
 Corporate Governance
 Sarbanes-Oxley Act

9. Мониторинг
 Байнгын
 Үечилсэн
 Дотоод аудитор
 Гадаад аудитор

10. Эрсдлийн үүсэл
 Санамсаргүй байдлаас
 Санаатай үйлдлээс
 Аюулгүй байдлын зөрчилтөөс
 Байгалийн гамшиг ба гэмт халдлагаас

11. Урьдчилан сэргийлэх, илрүүлэх
 Давтамжаар нь
 Нөлөөнд өртөмтгий байдлаар нь
 Өртгөөр нь

12. Компьютерт суурилсан системийн
хамгаалалтыг хийхдээ харгалзах зүйлс
 Төвлөрсөн боловсруулалт хийдэг байдал
 Аудитын жим алдагдаж болох байдал
 Хэрэглэгчээс үл хамаарах байдал

13. Ерөнхий хяналт
 Зохион байгуулалтын хяналт
 Баримтжуулалтын хяналт
 Хөрөнгийн хяналт
 Удирдлагын хяналт
 Мэдээний төвийн хяналт
 Эрх хариуцлагын хяналт
 Мэдээнд хандалтын хяналт

14. Ажил гүйлгээний хяналт
 Орцын хяналт
 Боловсруулалтын хяналт
 Гарцын хяналт

15. Хамгаалах чиглэлүүд
 Компьютерийн бус биет хөрөнгө
 Компьютер ба түүнтэй холбоотой төхөөрөмжүүд
 Мэдээ, мэдээлэл

16. Хамгаалах үйл ажиллагаа
 Гадны этгээдээс
 Байгалийн болон бусад гамшгаас
 Цахилгааны тасалдал, үйл ажиллагааны саатлаас
 Нууцаар хандахаас
 Мэдээний өөрчлөлтөөс