лекц№6

1. ÍÁÁÎÓÑ-41
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙ

2. ÍÁÁÎÓÑ-41
Çîðèëãî
 Ýíý Ñòàíäàðòûí çîðèëãî íü õºäºº àæ àõóéí
¿éë àæèëëàãààòàé õîëáîîòîé Íÿãòëàí áîäîõ
á¿ðòãýëèéí çàð÷èì, ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíã
òîëèëóóëàõ áîëîí íýìýëò òîäðóóëãà õèéõ
àðãà÷ëàëûã òîãòîîõîä îðøèíî.

3. ÍÁÁÎÓÑ-41
¯éë÷ëýõ õ¿ðýý
պ人 àæàõóéí ¿éëàæèëëàãààòàé
õîëáîîòîéäàðààõ ç¿éë¿¿äýäýíý
ñòàíäàðòûãàøèãëàíà:
 áèîëîãèéíõºðºíãº;
 õ¿ëýýí àâàëòûí¿åèéí õºäºº àæàõóéí
á¿òýýãäýõ¿¿í;
 Çàñãèéí ãàçðûí òàòààñ.

4. ÍÁÁÎÓÑ-41
Áèîëîãèéí õºðºíãº
պ人 Àæ Àõóéí
á¿òýýãäýõ¿¿í
Õ¿ëýýí àâñíû äàðàà
áîëîâñðóóëñàí
á¿òýýãäýõ¿¿í
Õîíü Íîîñ Õèâñ, íýõìýë ýäëýë
Òàðèìàë îé ìîä Îãòîëñîí ìîä Ä¿íç, ãóàëèí
Óðãàìàë Õºâºí Óòàñ, õóâöàñ
Õóðààñàí ñààõàðûí
íèøèíãý
Ñàõàð
¯íýý Ñ¿¿ Áÿñëàã
Ãàõàé Ìàõ Õèàì, çàéäàñ, óòñàí ìàõ
Áóò Íàâ÷ Öàé, õàòààñàí òàìõè
Óñàí ¿çìèéí áóò Óñàí ¿çýì Äàðñ
Æèìñíèé ìîä Ò¿¿ñýí æèìñ Áîëîâñðóóëñàí æèìñ
Áèîëîãèéí õºðºí㺠ба хºäºº аæ аõóéí á¿òýýãäýõ¿¿íий
ангилал

5. ÍÁÁÎÓÑ-41
Òîäîðõîéëîëò
 պ人 àæàõóéí¿éëàæèëëàãààãýæàæàõóéííýãæáèîëîãèéíõºðºíãèéãáîðëóóëàõ,
õºäºº àæàõóéíá¿òýýãäýõ¿¿í¿éëäâýðëýõ, õ¿ëýýíàâàõýñâýëáèîëîãèéíøèíýõºðºíãº
¿éëäâýðëýõ çýðýãçîðèëãîîð áèîëîãèéíõóâüñàëûãóäèðäàæÿâóóëàõûãõýëíý.
 պ人 àæàõóéíá¿òýýãäýõ¿¿íãýäýãíüàæàõóéííýãæèéí áèîëîãèéíõºðºíãºíººñõ¿ëýýí
àâñàíá¿òýýãäýõ¿¿íþì.
 Áèîëîãèéíõºðºí㺠ãýäýãíüàìüäàìüòàí, óðãàìàëþì.
 Áèîëîãèéíõóâüñàëíüáèîëîãèéíõºðºíãºíäòîîíáîëîí÷àíàðûíººð÷ëºëò ÿâàãäàõàä
íºëººëºõ ºñºëò, õºãøðºëò, ¿éëäâýðëýëáîëîííºõºí¿ðæëèéí¿éëÿâöóóäûãàãóóëíà.
 Áèîëîãèéíá¿òýýãäýõ¿¿íèéá¿ëýããýäýãíüèæèëòºñòýéóðãàìàëýñâýëàìüòíûíýãäýë
þì.
 Á¿òýýãäýõ¿¿íèéõ¿ëýýíàâàëò ãýäýãíüáèîëîãèéíõºðºíãºíººñõºäºº àæàõóéí
á¿òýýãäýõ¿¿íõ¿ëýýíàâàõ, õóðààõ, ýñâýëáèîëîãèéíõºðºíãèéí ºñºëò, ¿ðæëèéãçîãñîîõ
¿éëÿâöþì.

6. ÍÁÁÎÓÑ-41
Òîäîðõîéëîëò ¿ðãýæëýë
 Èäýâõòýéçàõ çýýëãýäýãíüäàðààõ íºõöë¿¿äá¿ãäáèåëýõ çàõ
çýýëèéãõýëíý.
1)óãçàõ çýýëä áîðëóóëàõ ç¿éëñíüíýãòºðºëáàéõ;
2)ÿìàð ÷¿åäèäýâõòýéõóäàëäàí àâàã÷áàáîðëóóëàã÷îëäîõ;
3)¿íèéí òàëààðõ ìýäýýëýëîëîí íèéòýäõ¿ðòýýìæòýéáàéõ.
 Äàíñíûүнэ ãýäýãíüáàëàíñàäòóñãàãäàõ õºðºíãèéí ä¿í þì.
 Áîäèò ¿íýöýíýãýäýãíüàæèëã¿éëãýýíäîðîëöîã÷, áèåáèåýñàéí ìýäýõ
òàëóóäõîîðîíäîî õºðºíãèéãñîëèëöîæýñâýëºð òºëáºðººð òîîöîîëæáîëîõ
ä¿í.
 Çàñãèéí ãàçðûí òàòààñûã ÍÁÁÎÓÑ 20Çàñãèéí ãàçðûí òóñëàìæáà
Çàñãèéí ãàçðûí òóñëàëöààíûíýìýëò òîäðóóëëàãûí äàãóó òîäîðõîéëíî.

7. ÍÁÁÎÓÑ-41
Áèîëîãèéí õºðºí㺠áàá¿òýýãäýõ¿¿íã¿íýëýõ
 Áîäèò ¿íýöýíèéãíàéäâàðòàéõýìæèõ áîëîìæã¿éáàéãààãààñáóñàäá¿õ
òîõèîëäîëäáèîëîãèéí õºðºíãèéãàíõäàã÷õ¿ëýýí çºâøººðºëòèéí áîëîîä
òàéëàíãèéí ¿åá¿ðò òîîöîîëæáóéáîðëóóëàëòûí çàðäëûãõàññàí áîäèò
¿íýöýíýýð õýìæèíý.
 Áîäèò ¿íýöýíèéãòîîöîîëîõ áîëîìæã¿éòîõèîëäîëäáèîëîãèéí õºðºíãèéã
àëèâààõóðèìòëàãäñàí ýëýãäýëáà¿íýöýíèéí áóóðàëòûí ãàðçûãõàñ÷
òîîöñîí ºðò㺺ð íüõýìæèíý.
 Àæàõóéí íýãæèéí áèîëîãèéí õºðºíãºíººñõ¿ëýýí àâñàí õºäºº àæàõóéí
á¿òýýãäýõ¿¿íèéã, òîîöîîëæáóéáîðëóóëàëòûí çàðäëûãõàññàí õ¿ëýýí
àâàëòûí ¿åäýõ áîäèò ¿íýöýíýýð íü¿íýëíý. ÍÁÁÎÓÑ 2Áàðààìàòåðèàë
áîëîí õîëáîãäîõ áóñàäÍÁÁÎÓÑ-ãàøèãëàæáàéãàà¿åäýíýõýìæèëò íü
òóõàéí ¿åèéí ò¿¿íè麺ðèéí ºðòºãáîëíî.

8. ÍÁÁÎÓÑ-41
Áîðëóóëàëòûí çàðäàë
ÝíýÑòàíäàðòûíäàãóó áèîëîãèéíõºðºíãèéãòîîöîîëæáóéáîðëóóëàëòûíçàðäëûã
õàññàí áîäèò¿íýöýíýýð ¿íýëýõ¸ñòîé.
Áîðëóóëàëòûíçàðäàëä:
 Áðîêåð, äèëåð¿¿äýäºãºõøèìòãýë,
 Çîõèöóóëàã÷àãåíòëàãáàáàðàà, òîâàðûíáèðæèéí õóðààìæ,
 ªì÷øèëæ¿¿ëñýíèéòºëººõ òàòâàð õóðààìæèéãáàãòààíà.
 Áîðëóóëàëòûíçàðäàëäõºðºíãèéãçàõçýýëäõ¿ðãýõýäçàéëøã¿éøààðäëàãàòàé
òýýâðèéí áîëîíáóñàäçàðäëûãîðóóëàõã¿é.
 Èéìòýýâýðëýëòèéíáîëîîäáóñàäçàðäëóóäíüáîäèò¿íýöýíýýñõàñàãäñàíáàéíà
(ººðººð õýëáýëáîäèò¿íýöýíýíüçàõçýýëèéí¿íýýñòýýâýð áîëîí õºðºíãèéãçàõ
çýýëäãàðãàõòàéõîëáîãäñîíáóñàäçàéëøã¿éçàðäëûãõàññàíòàé
òýíö¿¿áàéíà).

9. ÍÁÁÎÓÑ-41
Òîëèëóóëãà áà òîäðóóëãà
Òîëèëóóëãà: áèîëîãèéí õºðºíãºí äàíñíûä¿íã
áàëàíñàäòóñàäíü¿ç¿¿ëíý.
Òîäðóóëãà:
 Òàéëàíò¿åäáèîëîãèéíõºðºíãº, õºäºº àæàõóéí
á¿òýýãäýõ¿¿íèéáîäèò¿íýöýíèéíººð÷ëºëòèéíóëìààñ
¿¿ññýí íèéòîëç áàãàðçûãíýìæòîäðóóëàõ ¸ñòîé.
 Áèîëîãèéí õºðºíãºíèéõºº á¿ëýãá¿ðèéãòîäîðõîéëîõ ¸ñòîé.
 Íýìýëò òîäðóóëãà íü áè÷èæ òàéëáàðëàñàí ýñâýë òîî
õýìæýýãýýð òîäîðõîéëñîí õýëáýðòýé áàéæ áîëíî.

10. ÍÁÁÎÓÑ-41
ÀÀÀ компани 2003 îíû ýõýíä ¿íýý 3 òîëãîé, 2 íàñòàé îõèí ø¿äëýí 2
òîëãîé áàéæýý. Òàéëàíò õóãàöààíû 3 ñàðûí íýãýíä 1 íàñòàé îõèí
áÿðóóã 31000 ìÿíãàí òºãðºãººð õóäàëäàæ àâñàí áàéíà.4 ñàðûí íýãýíä
2 òóãàë áîéæóóëæ õ¿ëýýæ àâñàí.=
Ìàëûí ¿íèéí òàëààðõ ìýäýý (ìÿíãàí òºãðºãººð)
11111111111339999
1/1 7/1 12/1
3 ãóíæ 80.0 81.0 83.0
2 íàñòàé îõèí áÿðóó 60.0 61.0 64.0
1 íàñòàé îõèí òóãàë 30.0 31.0 33.0
Òºë - 20.0 -

11. ÍÁÁÎÓÑ-41
Òîî õýìæýý áà ¿íèéí ºº÷ëºëò
Áèîëîãèéí õºðºíãèéí áîäèò ¿íý 2003.01.01: ìÿíãàí òºãðºãººð
¯íýý 3õ80 = 240.0
2 íàñòàé 2õ60 = 120.0
1 íàñòàé 1õ31 = 31.0 391.0
¯íèéí ººð÷ëºëòèéí íºëººëºë:
¯íýý 3õ(83-80) = 9.0
2íàñòàé 2õ(64-60) = 8.0
1 íàñòàé 1õ(33-31) = 2.0
Òºë 2õ20 = 40.0 59.0
Òîî õýìæýýíèé ººð÷ëºëòèéí íºëººëºë:
2íàñòàé 2õ(83-64) = 38.0
1 íàñòàé 1õ(64-33) = 31.0
Òºë 2õ(33-20) = 26.0 95.0
Áèîëîãèéí õºðºíãèéí áîäèò ¿íý 2003.12.31: ìÿíãàí òºãðºãººð
¯íýý 5õ83 = 415.0
2 íàñòàé 1õ64 = 64.0
1 íàñòàé 2õ33 = 66.0 545.0

12. ÍÁÁÎÓÑ-41
XYZ Dairy êîìïàíè Òýìäýãëýë 20õ3.12.31. 20õ2.12.31.
Áàëàíñ
ժЪÍê
Ýðãýëòèéí áóñ õºðºíãº
Ìàë /ºñâºð íàñíû/ 52,060 47,730
Ìàë /¿íäñýí ñ¿ðãèéí/ 372,990 411,840
Áèîëîãèéí õºðºíãèéí ä¿í 3 425,050 459,570
¯íäñýí õºðºí㺠1,462,650 1,409,800
Ýðãýëòèéí áóñ õºðºíãèéí ä¿í 1,887,700 1,869,370
Ýðãýëòèéí õºðºíãº
Áàðàà ìàòåðèàë 82,950 70,650
Õóäàëäààíû áîëîí áóñàä àâëàãóóä 88,000 65,000
̺í㺠10,000 10,000
Ýðãýëòèéí õºðºíãèéí ä¿í 180,950 145,650
Íèéò õºðºíãèéí ä¿í 2,068,650 2,015,020
Áалансын õºðºíãийн хэсэг

13. ÍÁÁÎÓÑ-41
Хөдөө аж ахуйн үр дүнгийн тайлан
Үзүүлэлт
Тэмдэг-
лэл
Тайлант үе Өмнөх үе
1. Хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүний бодит үнэ 362150 299400
2. Биологийн хөрөнгийн бодит үнийн
өөрчлөлт
96500 118940
3. Засгийн газрын татаас - -
4. Тайлант үеийн зардал (335850) (306750)
1.1. Материалын зардал (115600) (109380)
1.2. Цалингийн зардал (92300) (82450)
1.3. Элэгдэл (41000) (39500)
1.4. Бусад үйл ажиллагааны зардал (86950) (75420)
5. Үйл ажиллагааны ашиг (алдагдал) 122800 111950
6. Татварын зардал (29500) (26780)
7. Цэвэр ашиг (алдагдал) 93300 84810