Manuel Curros Enríquez, 3º ESO

2. Manuel Curros Enríquez é,
xunto con Rosalía de Castro e
Eduardo Pondal, o gran
referente do “Rexurdimento”
da literatura galega de finais
do século XIX.

3.  Considera que a poesía debe estar ao
servizo da sociedade, comprometida cos
máis desfavorecidos.
 Autor de dous libros: Aires da miña terra,
publicado en 1880, e O Divino Sainete,
publicado en 1888.
 O seu primeiro poema, «Cántiga» foi escrito
con tan só 18 anos.
 En 1877 gaña o certame poético convocado
en Ourense con «A virxe do cristal», «Unha
voda en Einibó» e «O gaiteiro de Penalta»

4.  Os ataques públicos e o procesamento por
mor dos poemas de ton anticlerical que
figuran en Aires da miña terra fixeron que a
sona de Curros se espallase por toda Galiza e
que a obra tivese moi boa acollida (a
primeira edición esgotouse en apenas quince
días), de xeito que o celanovés acabou por
ser o poeta galego do século XIX máis
coñecido popularmente, mesmo por riba da
sona de Rosalía.

5. A súa poesía estivo marcada polo combate e o compromiso cos ideais
de progreso, democracia, liberdade, república e galeguismo, contra a
inxustiza e a opresión. Está asentada en tres bases:
 1.- Progresismo: Curros é un poeta social que defende con firmeza
as liberdades e os dereitos individuais, que canta os elementos do
progreso e ataca a intolerancia, a censura, o fanatismo relixioso, a
tiranía, a pena de morte e os abusos dos poderosos.
 2.- Compromiso social: Curros cre que ten como misión ética
denunciar a inxustiza, poñerse ao lado dos que sofren, dos
maltratados, dos perseguidos, ser a voz dos que non teñen voz.
Ataca así o caciquismo, a opresión, a explotación dos campesiños,
os privilexios dos máis ricos, etc.
 3.- Anticlericalismo: Ataca sen desmaio a Igrexa católica, o Papa,
os xesuítas, os frades e os clérigos de ideoloxía carlista, por
consideralos imaxe da intolerancia, represores da liberdade de
pensar e facer ciencia, fariseos, etc.

6. O libro ten unha estrutura encadrada:
ábrese cun poema de ton xustificatorio, a
"Introdución" e féchase cunha esperanzada
"Encomenda".

7.  Aínda que cre na poesía social e a maior
parte dos poemas pertencen a esta temática,
hai ademais outras temáticas:
. Temática costumista: os tres poemas cos que
gañou o certame están incluídos neste libro.
. Temática intimista: poemas que se deben a
sentimentos provocados por diferentes
circunstancias como o nacemento dun fillo, a
morte doutro ou a da súa nai, a anguria ou a
soidade.

8. a) Cívica:
 Nela o poeta adopta un punto de vista crítico. Preocúpase, de
xeito altruísta, pola sociedade en que vive e trata de combater
as inxustizas que se cometen coas clases populares.
 Presenta as seguintes características xerais:
– Defensa dun programa de benestar, progreso e liberdade
para todos os individuos, fronte ao fanatismo relixioso, o
escurantismo, a opresión e a ignorancia reinantes.
– Critícase o abuso de poder da Igrexa, facendo sátira da
figura-cumio (o Papa).
– Considéranse negativos para o pobo outros poderes como a
monarquía, a Xustiza e a burocracia administrativa en xeral.
– Proponse liberar o agro de todos os males que o abafan: o
inxusto reparto da terra, os trabucos e impostos en xeral, as
levas para o servizo militar e as guerras, a escaseza de
produtos de primeira necesidade (o sal), as supersticións...

9. b) Poesía costumista
— Un costume. Recrea "Unha voda en Einibó", unha voda
popular en tres romances: o noivado, a cerimonia e o
xantar.
— Un tipo. Neste caso trátase dun gaiteiro (influencias
rosalianas).
— Unha lenda tradicional. Curros elixe a coñecida en
Celanova como da Virxe do Cristal. A peripecia reside no
milagre realizado pola Virxe para salvar a honra dunha
rapaza namorada. Trátase dun poema longo de máis de
mil cen versos.

10.  c) Poesía intimista
Poemas que se deben a sentimentos provocados por
diferentes circunstancias como o nacemento dun fillo, a
morte doutro ou a da súa nai, a anguria ou a soidade.
• “Ben chegado”
• “¡Ai!”
• “Na morte da miña nai”
• “A Rosalía”
• “Tempro deserto”
• “Sola”

11.  Acompañado polo poeta Francisco Añón, fai un
percorrido crítico, polos sete vagóns que
conteñen sete pecados capitais:
PREGUIZA – ENVEXA – GULA – IRA
– LUXURIA – AVARICIA – SOBERBIA
 Está concibida como unha réplica
de A divina comedia de Dante.
Curros sitúa a acción nun tren
que se dirixe a Roma.

12.  É unha obra de agudo contido crítico e satírico. Curros
critica o negocio das peregrinacións e satiriza a diversas
personalidades e institucións da vida galega.
 Tres obxectivos básicos:
. Facer unha crítica ás institucións de goberno e aos
sectores reaccionarios da sociedade en xeral e á Igrexa
católica en particular.
. Expresar unha defensa do Rexurdimento e das súas
principais figuras e reivindicar a existencia da Literatura
Galega.
. Satirizar determinados inimigos persoais, ideolóxicos e
literarios.

13.  Curros baseou o seu galego literario na fala
popular, resultando en liñas xerais máis
enxebre, depurado de castelanismos e rico que
o de Rosalía, aínda que menos elaborado e
culturizante que o de Pondal.
 A súa poesía ten unha intención claramente
didáctica e moralizante e a súa linguaxe procura
ante todo sinxeleza, autenticidade e eficacia
comunicativa.
 Válese con frecuencia de recursos como a
anáfora e o paralelismo.