hội nghị khoa học kỹ thuật lần thứ 34

1. SO SÁNH HIỆU QUẢ PHẪU THUẬT
ĐẶT ỐNG DẪN LƯU EX-PRESS
VÀ PHẪU THUẬT CẮT BÈ CỦNG MẠC
TRÊN BỆNH NHÂN GLAUCOMA GÓC MỞ
Thầy hướng dẫn: PGS.TS. TRẦN ANH TUẤN
Người thực hiện: BS NGUYỄN THỊ KIỀU THU
ĐẠI HỌC Y DƯỢC TP. HỒ CHÍ MINH
LUẬN VĂN CHUYÊN KHOA II
1

2. NỘI DUNG
• ĐẶT VẤN ĐỀ1
• TỔNG QUAN TÀI LIỆU2
• PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU3
• KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN4
• KẾT LUẬN – ĐỀ XUẤT5
2

3. ĐẶT VẤN ĐỀ
3

4. I. ĐẶT VẤN ĐỀ: GLAUCOMA
■ 2002: 2/8 nguyên nhân gây mù (WHO)
■ 2020: 80 triệu glaucoma / 11,2 triệu người mù.
NHÃN ÁP
ĐÍCH
ĐIỀU TRỊ:
Thuốc
Laser
Phẫu thuật
4

5. I. ĐẶT VẤN ĐỀ: CẮT BÈ CỦNG MẠC
■ John Cairns (1968): phẫu thuật kinh điển
■ Bọng:
– Tiêu chuẩn đánh giá sự thành công
– Chìa khóa để tạo lập NA bình ổn.
5

6. ■ John C: Tỉ lệ thành công ↓ sau 4 năm :
– Thành công hoàn toàn: 53% (NA ≤ 18mmHg, NA ↓ > 20%)
– Thành công một phần: 70%.
■ Edmund (2002): Biến chứng 47%
– Tiền phông nông: 23.9%, Hạ nhãn áp: 24.3%.
– Giảm thị lực: 18.8%, 4.4% mất TL trầm trọng.
■ Geffen (2010): Mất TL vĩnh viễn 8%
I. ĐẶT VẤN ĐỀ: CẮT BÈ CỦNG MẠC
6
PHƯƠNG PHÁP MỚI

7. I. ĐẶT VẤN ĐỀ: ỐNG DẪN LƯU EXPRESS
ỐNG
DẪN LƯU
EXPRESS
HẠ NHÃN ÁP HIỆU QUẢ
BẢO TỒN THỊ LỰC
ÍT XÂM LẤN – ÍT BIẾN CHỨNG
7

8. Ngoài nước
■ Beltran (2015): Ex-press (n=33) vs CBCM (n=31).
– TL hồi phục / Ex-press nhanh hơn (1 tháng).
– 6 tháng, ↓ TL 2 hàng : 16% /Ex-press vs 47% /CBCM
■ Maris (2007): Ex-press (n=49) vs CBCM (n=47).
– 1 tháng: NA nhóm Ex-press < CBCM. (p=0,003)
– Ex-press: ↓ NA thấp và TDHM. (p<0.001)
Trong nước
I. ĐẶT VẤN ĐỀ: Tình hình nghiên cứu
EXPRESS và CBCM
8

9. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
So sánh hiệu quả của phẫu thuật
đặt ống dẫn lưu Express và phẫu thuật CBCM
trên BN Glaucoma góc mở nguyên phát
9

10. MỤC TIÊU CHUYÊN BIỆT
• So sánh hiệu quả PT đặt ống dẫn lưu Ex-press
và PT cắt bè củng mạc.
1
• So sánh đặc điểm hình thái bọng sau PT đặt
ống dẫn lưu Ex-press và PT cắt bè củng mạc.
2
• Đánh giá tính an toàn của PT đặt ống dẫn lưu
Ex-press và PT cắt bè củng mạc.
3
10

11. TỔNG QUAN
TÀI LIỆU
11

12. II. TỔNG QUAN: ỐNG DẪN LƯU EXPRESS
■ Năm 2003: FDA công nhận dùng / điều trị Glaucoma
■ Thiết bị thép không gỉ 316:
Kiểu R-50 Kiểu P
Đường kính ngoài 400µm 400µm
Đường kính trong 50µm 50 / 200µm
Chiều dài 2,96µm 2,64µm
Hình dáng đầu Cạnh xiên Cạnh xiên giảm
Hình dáng bản sau Đồng nhất Có rãnh dọc 12

13. II. TỔNG QUAN: ỐNG DẪN LƯU EXPRESS
CƠ CHẾ HOẠT ĐỘNG
Đặt trực tiếp dưới KM Đặt dưới vạt củng mạc 50%
13

14. II. TỔNG QUAN: ỐNG DẪN LƯU EXPRESS
■ Độ an toàn với từ trường/ MRI (Seibold, 2011)
– Không di lệch trong từ trường 1.5 và 3T.
– Hình ảnh mô não/ TK thị rõ nét.
■ Sự tương thích sinh học (Nyska, 2003)
– Hiện tượng viêm và hình thành fibrin: ít.
– Phản ứng tạo sẹo: ít.
14

15. CHỈ ĐỊNH:
■ Glaucoma góc mở nguyên phát.
■ Glaucoma góc mở thứ phát.
■ Kết hợp với phẫu thuật đục thủy tinh thể
■ HC Sturge-Weber, viễn thị.
II. TỔNG QUAN: ỐNG DẪN LƯU EXPRESS
15

16. Kỹ thuật mổ đặt ống dẫn lưu Express.
16

17. Ex-press CBCM
Hạ nhãn áp tốt + +
Duy trì nhãn áp hiệu quả + +
Phản ứng viêm, sẹo ít nhiều
Nhãn áp thấp sau mổ + ++
Tràn dịch hắc mạc + ++
Kết hợp với phẫu thuật lấy T3 + +
SO SÁNH PHẪU THUẬT ĐẶT ỐNG EXPRESS VÀ CBCM
17

18. Ex-press CBCM
Thời gian theo dõi hậu phẫu ngắn dài
Hồi phục thị lực nhanh chậm hơn
Tỉ lệ thành công sau 1 năm 80% 51%
Số lượng thuốc, can thiệp sau phẫu thuật Ít hơn Nhiều
Tỉ lệ thành công sau 5 năm 59% 46%
SO SÁNH PT CBCM VÀ ỐNG DẪN LƯU EXPRESS
18

19. BIẾN CHỨNG ĐẶT ỐNG EX-PRESS
■ Ống chạm mống: 4.44%.
■ Ống chạm GM: 0%.
■ Đặt lại ống: 4.44%.
■ Biến chứng KM, GM: 0%.
■ Lộ ống: 0%.
■ Tắc ống: 2.22%.
■ LASER YAG: 2.22%
Huerva V, (2016). Evaluation of the Ex-PRESS(®) P-50 implant under scleral
flap in combined cataract and glaucoma surgery. Int J Ophthalmol.
19

20. PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU
20

21. III. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
THIẾT KẾ
NC tiến cứu, can thiệp phẫu thuật có nhóm
chứng.
DÂN SỐ MỤC TIÊU
BN tuổi ≥ 18 , Δ glaucoma góc mở
DÂN SỐ NGHIÊN CỨU
BN nhập khoa Glaucoma - BV Mắt TP.HCM
Δ glaucoma góc mở nguyên phát
Từ 10/2014 đến 10/2015
21

22. TIÊU CHUẨN CHỌN MẪU
Glaucoma góc mở nguyên phát không đáp
ứng điều trị thuốc.
TIÊU CHUẨN LOẠI TRỪ
■ < 18 tuổi.
■ Glaucoma góc mở thứ phát
■ Glaucoma góc đóng
■ Không đồng ý tham gia nghiên cứu.
III. PHƯƠNG PHÁP: ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
22

23. NGHIÊN CỨU THĂM DÒ
Đánh giá hiệu quả của phẫu thuật đặt ống dẫn lưu Ex-
press trong điều trị glaucoma góc mở nguyên phát
CỠ MẪU
– Nhóm đặt ống Ex-press (Ex-press): 30 mắt.
– Nhóm cắt bè củng mạc (CBCM): 30 mắt
Hertzog Melody A (2008), "Considerations in determining sample size for pilot studies". Research in nursing
& health, 31 (2), p. 180-191.
III. PHƯƠNG PHÁP: CỠ MẪU
23

24. Quy trình theo dõi:
 1 ngày
 1 tuần
 1, 3, 6, 9, 12 tháng
QUY TRÌNH NGHIÊN CỨU
24

25. III. PHƯƠNG PHÁP: BIẾN SỐ THỊ LỰC
■ Thị lực tại thời điểm:
– Trước mổ
– Sau mổ 1 ngày – 1 tuần – 1, 3, 6, 9, 12 tháng
■ Tính theo thị lực logMAG theo công thức:
Thị lực logMAG = - log(thị lực thập phân)
25

26. QUY ƯỚC
THÀNH CÔNG:
Dựa vào tiêu
chuẩn của AGIS
III. PHƯƠNG PHÁP: BIẾN SỐ NHÃN ÁP
Thành công
hoàn toàn
5mmHg ≤ NA ≤ 18mmHg
KHÔNG dùng thuốc
Thành công
một phần
5mmHg ≤ NA ≤ 18mmHg
CÓ dùng thuốc
Thất bại
NA > 21mmHg
Hoặc NA < 5mmHg
Cần phải phẫu thuật lại
Mất thị lực (sáng tối âm).
26

27. DIỆN TÍCH BỌNG
III. PHƯƠNG PHÁP: BIẾN SỐ HÌNH THÁI BỌNG
Diện tích trung tâm
Diện tích ngoại vi
27

28. CHIỀU CAO BỌNG
III. PHƯƠNG PHÁP: BIẾN SỐ HÌNH THÁI BỌNG
TÌNH TRẠNG MẠCH MÁU
28

29. Ghi nhận có các biến chứng:
– Biến chứng phẫu thuật: Hở vết mổ. TP nông, XHTP,
bong HM…
– Biến chứng tại bọng: dò bọng, nhiễm trùng bọng…
– Biến chứng tại ống dẫn lưu: ống không nằm đúng vị trí
TP nông Hở vết mổ
III. PHƯƠNG PHÁP: BIẾN SỐ BIẾN CHỨNG
29

30. ■ SPSS for Window 16.0.
■ Biến số định lượng: trung bình  độ lệch chuẩn.
■ Biến số định tính: tỷ lệ %, khoảng tin cậy 95%.
■ Phân tích Kaplan Meier: sự thành công tồn tại của
phẫu thuật theo thời gian.
■ Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê khi p < 0,05.
III. PHƯƠNG PHÁP: PHÂN TÍCH SỐ LIỆU
30

31. KẾT QUẢ
VÀ
BÀN LUẬN
31

32. IV. KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN: ĐẶC ĐIỂM MẪU
Tổng số
(n=60)
CBCM
(n=30)
EX-PRESS
(n=30)
P*
Giới tính
Nam (%)
Nữ (%)
38
22
20 (66.7%)
10 (33.3%)
18 (60%)
12 (40%)
0.19
Tuổi 62.07 ± 4.5 63.13 ± 7.7 61.07 ± 7.8 0.08
Thị lực trước PT 0.65±0.3 0.67±0.3 0.64±0.3 0.79
Nhãn áp trước PT 28.82±6.7 29.50±3.5 28.67±4.2 0.26
Số thuốc dùng trước mổ 2.38±2.1 2.23±1.1 2.51±1.2 0.26
Giai đoạn glaucoma Trung bình Trung bình Trung bình
Thời gian theo dõi (tháng) 12.32±2.4 12.45±1.9 12.29±2.5 0.12
32

33. ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ ĐIỀU TRỊ
Thị lực Nhãn áp Tỉ lệ thành công
33

34. SỰ THAY ĐỔI THỊ LỰC THEO THỜI GIAN
*p=0.017
IV. KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN: THỊ LỰC TRƯỚC VÀ SAU MỔ
34
4BN
1BN
0.82
0.68
0.67
0.64

35. So sánh với các tác giả khác
IV. KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN: THỊ LỰC / EX-PRESS
Tác giả Good
Tác giả Mendoza
Tác giả NTK Thu
35

36. 36

37. p=0.048
IV. KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN: SO SÁNH NHÃN ÁP
Sự thay đổi nhãn áp giữa CBCM và Ex-press
nhóm thành công hoàn toàn 37
8.63
10.5
29.5
28.67

38. Sự thay đổi nhãn áp giữa CBCM và Ex-press
nhóm thành công hoàn toàn
p=0.048
IV. KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN: SO SÁNH NHÃN ÁP
38

39. 39
Biểu đồ. Tương quan NA trước - sau mổ trong nhóm không dùng thuốc
ở thời điểm 12 tháng.
IV. KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN: SO SÁNH NHÃN ÁP

40. IV. KẾT QUẢ : TỈ LỆ THÀNH CÔNG HOÀN TOÀN
SO SÁNH TỈ LỆ THÀNH CÔNG HOÀN TOÀN GIỮA HAI NHÓM
40

41. 41
% ↘NA: 45% vs 48%

42. 12 tháng, thời gian thành công:
CBCM: 9.30 ± 0.72 tháng.
Ex-press: 10.05 ± 0.56 tháng.
(p = 0.099)
IV. KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN:
42
Events: 12
Events: 6

43. Maris (2007), "Comparison of trabeculectomy with Ex-PRESS miniature glaucoma device
implanted under scleral flap". Journal of glaucoma, 16 (1), p. 14-19.
IV. KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN:
43

44. Netland A (2014), "Randomized, prospective, comparative trial of EX-PRESS glaucoma filtration device
versus trabeculectomy (XVT study)". American journal of ophthalmology, 157 (2), p. 433-440. e3.
IV. KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN:
44

45. Diện tích bọng trung tâm
**p=0.05
*, p<0.001
Diện tích bọng ngoại vi
*p<0.001
IV. KẾT QUẢ : DIỆN TÍCH BỌNG = DÒNG CHẢY THỦY DỊCH
45
50%
75%
0%
25%

46. Chiều cao bọng
*p<0.001
** p=0.045
+ p=0.03
++ p=0.004
IV. KẾT QUẢ: CHIỀU CAO BỌNG = P DỊCH/ BỌNG
46
Trung bình
Thấp
Bọng dẹt
Good Travis J, Kahook Malik Y (2011)

47. Biểu đồ. Mạch máu trung tâm bọng
* p<0.001; ** p=0.002
Biểu đồ. Mạch máu ngoại vi bọng
* p<0.001; ** p=0.05; *** p=0.045
Cương tụ
nhiều
Trung bình
MM ít
Vi nang

48. IV. KẾT QUẢ: BỌNG CỦA EX-PRESS
■ Diện tích lan tỏa lớn hơn.
■ Chiều cao bọng thấp hơn.
■ Mạch máu cương tụ ít hơn
48

49. ĐÁNH GIÁ TÍNH AN TOÀN
49

50. Biến chứng Express (%) CBCM (%)
Nhãn áp thấp 0 (0) 1 (3.33)
Xuất huyết tiền phòng 0 (0) 5 (17.67)
Tiền phòng nông 2 (6.67) 4 (13.33)
Đục thủy tinh thể 1 (3.33) 3 (10%)
Bong hắc mạc 0 (0) 0 (0)
IV. KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN: BIẾN CHỨNG SAU PT
50

51. Biến chứng
Express
(%)
CBCM (%) P
Bọng dò 0 0
Bọng hóa nang 0 2 (6.67) 0.25
Chọc dò bọng 0 1 (3.33) 0.11
IV. KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN: BIẾN CHỨNG BỌNG
51

52. Tác giả
TỈ LỆ BIẾN CHỨNG
P
(*>0.05)
Ex-press CBCM
Dahan
Tiền phòng nông 13% 20% *
Xuất huyết tiền phòng 0% 7% *
Tăng nhãn áp 0% 20% *
Bọng vô mạch 0% 7% *
De Jong
Tiền phòng nông 20% 12.5% *
Xuất huyết tiền phòng 0% 5% *
Tăng nhãn áp 0% 2.5% *
Dò bọng 2.5% 5% *
Good Xuất huyết tiền phòng 3% 11% *
Maris
Tiền phòng nông 2% 4% *
Xuất huyết tiền phòng 4% 4% *
Tràn dịch hắc mạc 8% 38% <0.001
Bệnh HĐ nhãn áp thấp 4% 6% *
Viêm mủ nội nhãn 2% 0% *
Dò bọng 6% 8% *
NTK Thu
Tiền phòng nông 6.67% 13.33% *
Xuất huyết tiền phòng 0% 17.67% *
Đục thủy tinh thể 3.33% 10% *
Bọng hóa nang 0% 6.67% * 52

53. IV. KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN: CAN THIỆP THUỐC
53

54. IV. KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN: CAN THIỆP THUỐC
54

55. KẾT LUẬN
55

56. V. KẾT LUẬN: HIỆU QUẢ ĐIỀU TRỊ
THỊ LỰC: Ex-press phục hồi nhanh hơn CBCM
NHÃN ÁP:
 1 ngày sau mổ: CBCM hạ nhãn áp nhiều hơn Express
 (8.63 ± 3.0mmHg so với 10.50 ± 3.2mmHg, p=0.048)
 Tuy nhiên, các thời điểm khác không có sự khác biệt.
(p>0.05)
56

57. V. KẾT LUẬN: HIỆU QUẢ ĐIỀU TRỊ
TỈ LỆ THÀNH CÔNG:
■ Không có sự khác biệt giữa 2 nhóm nghiên cứu.
■ Tuy nhiên, Ex-press đạt được NA đích sớm hơn
ở 6 tháng, với tỉ lệ thành công 80%.
57

58. ■ Mức độ lan tỏa (diện tích bọng) lớn hơn.
■ Chiều cao bọng thấp hơn
■ Mạch máu trung tâm và ngoại vi ít hơn.
 tỉ lệ bọng xấu nhóm Ex-press < CBCM.
V. KẾT LUẬN: HÌNH THÁI BỌNG
NHÓM EX-PRESS
58

59. ■ Không có sự khác biệt về tỉ lệ biến chứng cũng như
số thuốc hạ NA giữa hai nhóm.
V. KẾT LUẬN: TÍNH AN TOÀN
59

60. ỨNG DỤNG ỐNG DẪN LƯU EXPRESS
■ BN có nhu cầu phục hồi thị lực nhanh sau mổ
■ Kết hợp với phaco.
■ Mắt có sẹo kết mạc ….
Cần các nghiên cứu khác với cỡ mẫu lớn hơn, thời
gian theo dõi dài hơn
 đánh giá hiệu quả và tỷ lệ thành công,
 biến chứng phẫu thuật.
V. ĐỀ XUẤT
60

61. XIN CHÂNTHÀNH CÁM ƠN
QUÝTHẦY CÔ!
61

62. I. ĐẶT VẤN ĐỀ: ỐNG DẪN LƯU EXPRESS
1 năm
- % hạ NA không thuốc: 86,8% /Ex-press vs 61,5% /CBCM
- % BN cần dùng thuốc: 12,8% /Ex-press vs 35,9% /CBCM.
62
De Jong (2011)

63. Số thuốc hạ nhãn áp ở hai nhóm PT đặt ống Ex-press và PT CBCM *
* de Jong, (2011), "Five-year extension of a clinical trial comparing the EX-PRESS glaucoma filtration device and
trabeculectomy in primary open-angle glaucoma". Clin Ophthalmol, 5 (527), p. e33 63

64. II. TỔNG QUAN: PT CẮT BÈ CỦNG MẠC
1968: John Cairns
→ mở KM cùng đồ, đáy tại vùng rìa.
1980: Luntz
→ mở KM vùng rìa, đáy tại cùng đồ.
64

65. II. TỔNG QUAN: PT CẮT BÈ CỦNG MẠC
65

66. CHỈ ĐỊNH:
■ Glaucoma góc đóng
■ Glaucoma góc mở.
■ Glaucoma thứ phát.
■ Glaucoma bẩm sinh.
II. TỔNG QUAN: PT CẮT BÈ CỦNG MẠC
66

67. QUY TRÌNH XỬ TRÍ BIẾN CHỨNG
■ NA cao ≤ 1 tháng:
– Không bọng: Massage.
– Có bọng: Kiểm tra vết mổ -> Needling
■ NA cao > 1 tháng: thuốc.
■ NA thấp:
– Có bọng: băng ép theo dõi.
– Không bọng, tiền phòng nông: kiểm tra vết mổ.
67

68. IV. KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN: ĐẶC ĐIỂM MẪU
Tổng số
(n=60)
CBCM
(n=30)
EX-PRESS
(n=30)
P*
Giới tính
Nam (%)
Nữ (%)
38
22
20 (66.7%)
10 (33.3%)
18 (60%)
12 (40%)
0.19
Tuổi 62.07 ± 4.5 63.13 ± 7.7 61.07 ± 7.8 0.08
Thị lực trước PT 0.65±0.3 0.67±0.3 0.64±0.3 0.79
Nhãn áp trước PT 28.82±6.7 29.50±3.5 28.67±4.2 0.26
Số thuốc dùng trước mổ 2.38±2.1 2.23±1.1 2.51±1.2 0.26
Giai đoạn glaucoma Trung bình Trung bình Trung bình
Thời gian theo dõi (tháng) 12.32±2.4 12.45±1.9 12.29±2.5 0.12
68
- Mendieta: tuổi = 63,45; nam/nữ = 1,85.
- Kato: tuổi = 60,45; nam/nữ = 1,65.

69. 69
Tác giả
Thị lực
(LogMar)
Nhãn áp
(mmHg)
Số thuốc
hạ NA
Mendoza 0,33 ± 0,3 24,4 2,8
Good 0,32 ± 0,5 26,2 2,29
Trope 0,39 ± 0,5 27,8 3,5
Kato 0,77±0,75 30,2 2,62
De Jong 0,5 22,8 2,43
NTK Thu 0,64 ± 0,3 28,67 2,51
IV. KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN: ĐẶC ĐIỂM MẪU

70. Thời điểm
theo dõi
Thị lực LogMar
Giá trị p*
CBCM EX-press
Trước mổ 0.67 ± 0.27 0.64 ± 0.26 0.792
1 ngày 0.79 ± 0.20 ** 0.71 ± 0.23 ** 0.135
1 tuần 0.82 ± 0.2 0.68 ± 0.24 0.017 *
1 tháng 0.72 ± 0.3 0.65 ± 0.26 0.193
3 tháng 0.67 ± 0.26 0.64 ± 0.26 0.745
6 tháng 0.67 ± 0.27 0.63 ± 0.56 0.786
9 tháng 0.68 ± 0.26 0.64 ± 0.17 0.597
12 tháng 0.68 ± 0.26 0.64 ± 0.36 0.597
* so sánh giữa hai nhóm CBCM và Ex-press;
** p<0.001, so sánh thị lực trước mổ và sau mổ trong các nhóm CBCM và Ex-press.
IV. KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN: THỊ LỰC TRƯỚC VÀ SAU MỔ
70

71. 71

72. 72
Thời gian
theo dõi
Số trường hợp thất bại tích lũy
CBCM Express
1 ngày 1 0
1 tuần 1 0
1 tháng 1 0
3 tháng 5 3
6 tháng 10 6
9 tháng 11 6
12 tháng 12 6

73. Biểu đồ. Mạch máu trung tâm bọng
* p<0.001; ** p=0.002
Biểu đồ. Mạch máu ngoại vi bọng
* p<0.001; ** p=0.05; *** p=0.045
Biểu đồ. Mạch máu ngoại vi không bọng
*, p=0.05; *, p<0.001,
Cương tụ
nhiều
Trung bình
MM ít
Vi nang

74. Biểu đồ 3.9. Diện tích bọng trung tâm
**, p=0.05; *, p<0.001
Biểu đồ 3.10. Diện tích bọng ngoại
vi, *, p<0.001
Good Travis J,
Kahook Malik
Y (2011)

75. Biểu đồ 3.11. Chiều cao bọng * p<0.001; + p=0.03;
** p=0.045; ++ p=0.004.
Good Travis J, Kahook Malik Y (2011), "Assessment of bleb morphologic features and postoperative outcomes after Ex-
PRESS drainage device implantation versus trabeculectomy". American journal of ophthalmology, 151 (3), p. 507-513. e1.

76. Biểu đồ. Mạch máu trung tâm bọng
* p<0.001; ** p=0.002
Biểu đồ. Mạch máu ngoại vi bọng
* p<0.001; ** p=0.05; *** p=0.045
Biểu đồ. Mạch máu ngoại vi khô
*, p=0.05; *, p<0.001,

77. Tỉ lệ hạ nhãn áp của nhóm Ex-press và CBCM trong các nghiên cứu khác.
IV. KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN: BC HẠ NHÃN ÁP
77

78. 78

79. 79

80. 80

81. 81