8 р анги рациональ илэрхийллийн адилтгал хувиргалт
- 1. Хураангуй үржүүлэхийн томьёог
ашиглан бодоод үг үүсгэ
Ал а2-9 (a-3)(a+3) тар (x-10)2 x2-20x+100
геб (x-2)(x+2) хай a3+b3 a3+3a2b+3ab2+b3
бу (x+1)2 x2+2x+1 рын (a-b)3 (a-b)(a2+ab+b2)
(a-3)(a+3) (x-2)(x+2) (a-b)(a2+ab+b2) x2+2x+1 x2-20x+100 a3+3a2b+3ab2+b3
Ал геб рын бу тар хай
- 5. “Рационал
илэрхийллийн
адилтгал хувиргалт”
- 6. • Зохион байгуулалт - 1 мин
• Зорилго тавих - 1мин
• Өмнөх мэдлэгийг бататгах -
3мин
• Сэдэлжүүлэх асуудал
шийдвэрлэх - 5 мин
• Шинэ мэдлэг бүтээх ,тайлбарлах
-5 мин
• Сурагчдын бие даасан үйл
ажиллагаа - 20 мин
• Дүгнэлт - 5 мин
- 7. Хураангуй үржүүлэхийн
томъѐонуудыг бутархай
илэрхийллийг хялбарчлах,
утгыг олох, хураах,
алгебрийн бутархай дээр
үйлдэл гүйцэтгэхэд
хэрэглэх чадвар дадал
эзэмшүүлэх.
- 10. нэмэхдээ хасахдаа
хасагдагч бутархайн
Ижил тэдгээрийн
хүртвэрээс хасагч
хуваарьтай хүртвэрүүдийг нэмж
бутархайн хүртвэрийг
алгебрын хуваарийг хэвээр
хасаж хуваарийг хэвээр
бутархай үлдээнэ.
үлдээнэ.
Тэдгээрийг ижил
Ижил бус Тэдгээрийг ижил
хуваарьтай болгох буюу
хуваарьтай хуваарьтай болгох буюу
ерөнхий хуваарьтай
алгебрын ерөнхий хуваарьтай
болгоно.
бутархай болгоно.
- 11. Ижил бус хуваарьтай алгебрын бутархайнуудыг
нэмэх, хасах дүрэм
• Ижил биш хуваарьтай алгебрын
бутархайнуудыг нэмэхдээ /хасахдаа/
бутархайн үндсэн чанар ашиглан
ижил хуваарьтай болгож, хуваарийг
хэвээр үлдээж, хүртвэрүүдийг нэмнэ
/хасна/.
- 12. Бутархайнуудыг ижил хуваарьт оруулахдаа:
1. Бүх бутархайн хуваариудыг
үржигдэхүүн болгон задлах /цааш
задрахгүй болтол/
2. Бутархайнуудын ерөнхий хуваарь
буюу хуваариудын ХБЕХ-ийг олох
3. Бутархай бүрийг харгалзах
тохируулах үржигдэхүүнээр үржүүлэн
ижил хуваарьтай болгоно.
- 19. Тодорхойлолт:
• Үсэг буюу хувьсагчийн авч болох бүх утганд
харгалзан тэнцүү утгатай байх алгебрын хоѐр өөр
илэрхийллийг адилтгал тэнцүү илэрхийлэл гэнэ.
• Адилтгал тэнцүү хоѐр илэрхийллийг тэнцүүгийн
тэмдгээр холбоход гарсан тэнцэтгэлийг адилтгал
гэнэ.
• Аллгебрын илэрхийллийг түүнтэй адилтгал тэнцүү
илэрхийллээр солих хувиргалтыг адилтгал
хувиргалт гэнэ.
- 20. • Рациональ бутархайнуудын нийлбэр, ялгавар, үржвэр, ноогдворыг
хүртвэр хуваарь нь олон гишүүнт байх бутархайгаар ямагт сольж
болох ба энэ нь аливаа рациональ илэрхийллийг хүртвэр хуваарь
нь олон гишүүнт байх бутархай дүрстэй бичиж болно. Үүний тулд
гүйцэтгэх хувиргалтуудын дэс дарааллыг урьдчилан тогтоох
хэрэгтэй.
• Алгебрийн бутархайн бүх үйлдэл оролцсон илэрхийллийг
хялбарчлахдаа үйлдлийн дарааллыг зөв тогтоож, бутархайн үндсэн
чанарыг мэдэж, бутархайг хураах, бутархайг ерөнхий хуваарьтай
болгоход хураангуй үржүүлэхийн томъѐонуудыг ашиглана.
Рациональ илэрхийллийг хялбарчлах ажиллагааг:
• Гинжин маягаар
• Үйлдлүүдээр нь хэсэглэн бодох гэсэн хоѐр янзаар гүйцэтгэж болно.
• Гинжин маягаар бодох нь нэг төрлийн үйлдлүүд олон оролцсон
илэрхийллийг бодоход бичлэг багатай, хялбар дөхөм ажиллагаатай
байдаг.
• Үйлдлүүдээр хэсэглэж бодох нь олон үйлдэл оролцсон
илэрхийллийг хялбарчлахад дөхөмтэй байна. Энэ үед
илэрхийллийн хувиргалт гүйцэтгэх дэс дарааллыг тогтоох нь
хамгийн чухал.
- 23. «Үүлийг хөөцгөөе!»
+ 16 – 42
-24 -8 -50
х (-8) : 10
3 -5
+ 40
+ 43
-40 -70 35
+30 x (-2)