Υδατάνθρακες, κατηγορίες, ιδιότητες, ημερήσιες διαιτητικές ανάγκες

1. ΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ

2. ΚΑΘΕ ΕΜΒΙΟ ΟΝ ΓΙΑ ΝΑ ΔΙΑΤΗΡΗΘΕΙ ΣΤΗ ΖΩΗ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΓΙΑ:
 Να αναπτυχθεί
 Να κινηθεί
 Να αναπαραχθεί
ΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ
Και που βρίσκει
κάθε οργανισμός
την ενέργεια που
χρειάζεται;
Οι οργανισμοί
εξασφαλίζουν την τροφή
τους με διάφορους
τρόπους…Τα φυτά
φωτοσυνθέτουν ενώ τα
ζώα παίρνουν ενέργεια
από την τροφή τους

3. ΠΩΣΤΑ ΕΜΒΙΑ ΟΝΤΑ ΕΞΑΣΦΑΛΙΖΟΥΝΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΠΟΥ
ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ:
ΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ
1. Υπάρχουν οργανισμοί οι οποίοι εξασφαλίζουν την ενέργεια που
χρειάζονται για την επιβίωσή τους από χημικές ουσίες που
παράγουν οι ίδιοι . Οι οργανισμοί αυτοί λέγονται αυτότροφοι
και έχουν την ικανότητα να δεσμεύουν την ηλιακή ενέργεια και
να την αξιοποιούν για την παραγωγή γλυκόζης και άλλων
υδατανθράκων από απλά ανόργανα μόρια (διοξείδιο του
άνθρακα και νερό)
2. Οι άλλοι οργανισμοί, οι οποίοι δε φωτοσυνθέτουν,
χαρακτηρίζονται ως ετερότροφοι, γιατί παραλαμβάνουν με την
τροφή τους τις χημικές ουσίες που είναι απαραίτητες για την
κάλυψη των ενεργειακών αναγκών και των λειτουργιών τους.

4. ΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ
Οι μοναδικοί οργανισμοί
που μετατρέπουν την ηλιακή
ενέργεια σε χημική και
μονοπωλούν τη δυνατότητα να
παραλαμβάνουν ενέργεια από
ανόργανες πηγές και να τη
δεσμεύουν σε οργανικά μόρια
είναι
οι πολυκύτταροι φυτικοί
οργανισμοί τα φύκη και τα
κυανοβακτήρια, γι αυτό και
ονομάζονται
αυτότροφοι οργανισμοί
ή παραγωγοί.

5. Φωτοσύνθεση
Έτσι τα φυτά, με τη διαδικασία της
φωτοσύνθεσης, παίρνουν νερό από
το έδαφος, διοξείδιο του άνθρακα
από την ατμόσφαιρα και, με τη
βοήθεια της ηλιακής ακτινοβολίας
και τη μεσολάβηση της
χλωροφύλλης, παράγουν γλυκόζη
και συνθέτουν υδατάνθρακες.
ΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ

6. Φωτοσύνθεση
ΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ

7. ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ
 Η ονομασία υδατάνθρακες για τις ενώσεις αυτές προέκυψε από τη σύνθεση των
λέξεων ύδωρ + άνθρακας, γιατί πολλές από αυτές περιέχουν τα άτομα
υδρογόνου (Η) και οξυγόνου (Ο) σε αναλογία 2/1 αντίστοιχα
 Οι υδατάνθρακες, περιέχουν άνθρακα, υδρογόνο και οξυγόνο και είναι η πιο
διαδεδομένη κατηγορία θρεπτικών συστατικών
 Οι υδατάνθρακες είναι το καύσιμο των ζώντων οργανισμών δηλαδή οι κύριες πηγές
ενέργειας
 Ο άνθρωπος προσλαμβάνει τους υδατάνθρακες κυρίως από τα φυτικά τρόφιμα
 Έχουν ευρεία διάδοση στη φύση
 Αποτελούν και στοιχείο δομής (άμυλο, κυτταρίνη, γλυκογόνο) καθώς και
αποταμιευτικό υλικό (σε μορφή αμύλου στα φυτά σε μορφή γλυκογόνου στα ζώα
ΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ

8. ΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ
Να θυμόμαστε πάντα ότι
oι υδατάνθρακες είναι ιδιαίτερης σημασίας
θρεπτικά συστατικά διότι:
•Αποτελούν πηγή ενέργειας για τον ανθρώπινο οργανισμό
•Προφυλάσσουν τις πρωτεΐνες του σώματος από την
αποικοδόμηση
•Και

9. ΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ
Μ Δισακχαρίτες
Ολιγοσακχαρίτες
Πολυσακχαρίτες
Μονοσακχαρίτες

10. Υδατάνθρακες
Απλοί
1-2 δομικές
μονάδες
Σύνθετοι
3+ δομικές μονάδες
*
ΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ
Μονοσακχαρίτες Δισακχαρίτες
Πολυσακχαρίτες

11. ΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ
ΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ
Μεταβολίζονται
πολλοί γρήγορα
και παρέχουν
άμεσα ενέργεια
Οι μακριές αλυσίδες των σύνθετων
υδατανθράκων δυσκολεύουν το
σώμα να τους επεξεργαστεί. Σαν
αποτέλεσμα, επιτυγχάνεται η
σταδιακή απελευθέρωση ενέργειας
μετά την κατανάλωσή τους.

12. ΑΠΛΟΙΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ VS ΣΥΝΘΕΤΟΙ
ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ
 Οι απλοί υδατάνθρακες δίνουν
άμεσα ενέργεια η οποία σύντομα
εξαντλείται. Αποτέλεσμα αυτού είναι
το μειωμένο αίσθημα κορεσμού που
προσφέρουν, η τάση για
τσιμπολόγημα και η επακόλουθη
υπερκατανάλωση θερμίδων.
 Οι μακριές αλυσίδες των σύνθετων
υδατανθράκων δυσκολεύουν το σώμα
να τους επεξεργαστεί. Σαν αποτέλεσμα,
επιτυγχάνεται η σταδιακή
απελευθέρωση ενέργειας μετά την
κατανάλωσή τους. Οι σύνθετοι
καταναλώνονται ιδανικά σε λιγότερο
επεξεργασμένη μορφή. Έτσι, η
διατροφική τους αξία σε βιταμίνες,
ιχνοστοιχεία και άλλα πολύτιμα
θρεπτικά συστατικά είναι πολύ
μεγαλύτερηΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ

13. ΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ
Γλυκόζη
Φρουκτόζη
Γαλακτόζη
Μαλτόζη
Σακχαρόζη
Λακτόζη
Μονοσακχαρίτες Δισακχαρίτες

14. Όνομα δισακχαρίτη Μονοσακχαρίτες από
τους οποίους
προέρχεται
Που βρίσκεται
Μαλτόζη Γλυκόζη +Γλυκόζη Ζαχαρότευτλα
Ζαχαροκάλαμο
Σακχαρόζη (ζάχαρη) Γλυκόζη +Φρουκτόζη Κριθάρι ζυθοποιίας
Λακτόζη Γλυκόζη+Γαλακτόζη Γάλα θηλαστικών
και ανθρώπουΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ

15. ΓΛΥΚΟΖΗ
ΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ
•Η γλυκόζη, που ονομάζεται και
σταφυλοσάκχαρο, είναι το
απλούστερο και πιο διαδεδομένο
σάκχαρο. Βρίσκεται στα σταφύλια,
στο μέλι και σε άλλους ώριμους
καρπούς.
•Συντίθεται στα πράσινα μέρη των
φυτών και κυρίως στα φύλλα κατά
τη λειτουργία της φωτοσύνθεσης.

16. ΓΛΥΚΟΖΗ
ΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ
•Η γλυκόζη είναι πολύ σημαντική για τους
οργανισμούς, γιατί ρυθμίζει το μεταβολισμό,
είναι πηγή ενέργειας για τον εγκέφαλο και
ρυθμιστικός παράγοντας για την αρτηριακή
πίεση.
•Αποτελεί συστατικό του αίματος σε
περιεκτικότητα 75-110 mg/100mL, που
αυξάνεται σε παθολογικές καταστάσεις
(σακχαρώδης διαβήτης). Ο οργανισμός
εξισορροπεί την αύξηση της γλυκόζης στο
αίμα με επακόλουθη έκκριση ινσουλίνης από
το πάγκρεας.

17. ΦΡΟΥΚΤΟΖΗ
ΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ
•Η φρουκτόζη βρίσκεται μαζί με τη
γλυκόζη στα φρούτα και το μέλι
•Η φρουκτόζη και η γλυκόζη είναι
οι πιο διαδεδομένοι
μονοσακχαρίτες στη φύση.
•Είναι ο υδατάνθρακας με τη
μεγαλύτερη γλυκύτητα: είναι 2
φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη.

18. ΓΑΛΑΚΤΟΖΗ
ΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ
•Η γαλακτόζη συναντάται
συνήθως ως συστατικό του μορίου
της λακτόζης.

19. ΣΑΚΧΑΡΟΖΗ (ΖΑΧΑΡΗ)
ΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ
•Το καλαμοσάκχαρο είναι ο πιο γνωστός
δισακχαρίτης, γνωστός και ως σακχαρόζη ή ζάχαρη.
•Σχηματίζεται στους χλωροπλάστες και από εκεί
μεταφέρεται στα διάφορα όργανα και τους ιστούς,
όπου μεταβολίζεται.
•Ως αποταμιευτική ουσία βρίσκεται στο βλαστό του
σακχαροκάλαμου που καλλιεργείται στην τροπική και
υποτροπική ζώνη και στη ρίζα των σακχαρότευτλων
που καλλιεργούνται στην εύκρατη ζώνη. Από τα φυτά
αυτά βγαίνει η ζάχαρη μετά από πολλά στάδια
βιομηχανικής επεξεργασίας και σε διαφορετικό βαθμό
που θα δώσουν ζάχαρη άσπρη, καστανή ή σκόνη.

20. ΣΑΚΧΑΡΟΖΗ (ΖΑΧΑΡΗ)
ΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ
•Η ζάχαρη αποτελεί πηγή ενέργειας για τον
άνθρωπο, στον οργανισμό του οποίου
διασπάται αρχικά σε γλυκόζη και φρουκτόζη.
•H μεγάλη όμως κατανάλωση ζάχαρης οδηγεί
στην παχυσαρκία.
•Αποτελεί το κύριο γλυκαντικό μέσο στα
περισσότερα γλυκά, ανθρακούχα αναψυκτικά,
παγωτά.
•Σε φυσική μορφή μπορεί να βρίσκεται σε
πολλά φρούτα, λαχανικά καθώς και στο μέλι.

21. ΛΑΚΤΟΖΗ
ΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ
•Είναι ο υδατάνθρακας του γάλακτος.
•Ο ανθρώπινος οργανισμός, κατά την πέψη
της τροφής, διασπά τη λακτόζη σε
γαλακτόζη και γλυκόζη, με τη βοήθεια του
ενζύμου λακτάση.
•Υπάρχουν άτομα που δεν έχουν αρκετή
ποσότητα η καθόλου λακτάση στο έντερο
και τα οποία όταν πίνουν γάλα
αντιμετωπίζουν προβλήματα, όπως
διάρροια, πόνο στην κοιλιά και φούσκωμα
(δυσανοχή στη λακτόζη).

22. ΣΥΝΘΕΤΟΙ ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ
Οι σύνθετοι υδατάνθρακες
 Αποδεσμεύουν σταδιακά την ενέργεια τους
με αποτέλεσμα υψηλό αίσθημα κορεσμού
μέχρι το επόμενο γεύμα.
 Διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες, δηλαδή
σύνθετους υδατάνθρακες, έχει συσχετισθεί
με πληθώρα πλεονεκτημάτων. Ο έλεγχος
του βάρους, η διαχείριση της χοληστερόλης
και του ζαχάρου, η λειτουργία του εντέρου
και η προστασία της καρδιάς βρίσκονται
στη λίστα με τα οφέλη.
ΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ

23. ΑΜΥΛΟ
ΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ
•Είναι πολυσακχαρίτης που αποτελείται
από πολλά μόρια γλυκόζης.
•Είναι η «αποθήκη ενέργειας» των φυτών.
•Άμυλο βρίσκεται κυρίως στα δημητριακά
(ψωμί, αλεύρι, μακαρόνια, ρύζι), τα όσπρια
και τις πατάτες.
•Τα αμυλώδη τρόφιμα αποτελούν τη βάση
της διατροφής του ανθρώπου.
•Στον ανθρώπινο οργανισμό το άμυλο
διασπάται σε μόρια γλυκόζης,
απορροφάται και χρησιμοποιείται ως πηγή
ενέργειας.
;Άμυλο

24. ΑΜΥΛΟ
ΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ
•Στον άνθρωπο, η διάσπαση του αμύλου
αρχίζει στη στοματική κοιλότητα, όπου με
τη βοήθεια του ενζύμου πτυελίνη, που
υπάρχει στο σάλιο, διασπάται και
μετατρέπεται σε μαλτόζη, η οποία στη
συνέχεια μετατρέπεται σε γλυκόζη με τη
βοήθεια του ενζύμου μαλτάση που υπάρχει
στο έντερο.
•Οι άνθρωποι καλύπτουν το 50 – 80% των
ενεργειακών τους αναγκών με αμυλούχες
τροφές.

25. ΓΛΥΚΟΓΟΝΟ
ΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ
•Το γλυκογόνο είναι επίσης ένας
πολυσακχαρίτης ο οποίος αποτελείται από
μόρια γλυκόζης.
•Είναι μία από τις «αποθήκες ενέργειας»
στους ζωικούς οργανισμούς το αντίστοιχο
δηλαδή του αμύλου των φυτικών
οργανισμών, γι' αυτό και χαρακτηρίζεται ως
«ζωικό άμυλο»
•Στον ανθρώπινο οργανισμό βρίσκεται στο
συκώτι και στους μύες.

26. ΚΥΤΤΑΡΙΝΗ
ΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ
•Τα μόρια γλυκόζης από τα οποία αποτελείται η
κυτταρίνη είναι ενωμένα μεταξύ τους με τέτοιο τρόπο
που δεν μπορεί να τα πέψει ο ανθρώπινος οργανισμός.
•Αποτελεί δηλαδή άπεπτο υλικό της δίαιτας
•Έτσι η κυτταρίνη δεν έχει θρεπτική αξία για τον
άνθρωπο και για πολλά άλλα ζώα, εκτός από τα
μηρυκαστικά, γιατί ο οργανισμός τους δε διαθέτει τα
κατάλληλα ένζυμα για τη διάσπασή της.
•Είναι όμως απαραίτητη ουσία για την καλή λειτουργία
του εντέρου.
•Η κυτταρίνη αποτελεί το κύριο συστατικό των
κυτταρικών τοιχωμάτων των φυτικών κυττάρων και είναι
η πιο διαδεδομένη οργανική ένωση στη φύση

27. ΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ
Πρωτεϊνες
Λίπη
Υδατάνθρακες
Η μισή και παραπάνω
ενέργεια στο ημερήσιο
διαιτολόγιο ενός ατόμου
πρέπει να προέρχεται από
τους υδατάνθρακες.
Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει
να δίνεται στα τρόφιμα
που περιέχουν
πολυσακχαρίτες (όσπρια,
ολικής άλεσης ψωμί,
ζυμαρικά,
δημητριακά, πατάτες).Τα
πρόσθετα σάκχαρα (σε
γλυκά και αναψυκτικά) δεν
θα πρέπει να καλύπτουν
περισσότερο από το 25%
των συνολικών θερμίδων.
Υδατάνθρακες
50-55% της
συνολικής ενέργειας

28. ΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ

29. ΠΑΡΕΧΕΙ Η ΚΥΤΤΑΡΙΝΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ;
ΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ
Η κυτταρίνη δεν παρέχει ενέργεια στον
άνθρωπο αφού ο ανθρώπινος οργανισμός δεν
διαθέτει τα κατάλληλα ένζυμα που
χρειάζονται για να τη διασπάσει.
Έτσι οι διαιτητικές ίνες (ή φυτικές ίνες
όπως τις έλεγαν παλαιότερα) που περιέχουν
κυρίως κυτταρίνη, δεν πέπτονται και
επομένως δεν χρησιμοποιούνται ως πηγή
ενέργειας. Περνούν ανέπαφες μέσα από το
γαστρεντερικό σωλήνα και αποβάλλονται

30. ΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ
Κι εγώ τρώω μόνο
χόρτα που περιέχουν
φυτικές ίνες αλλά
συνεχώς παχαίνω.
Γιατί;;;;
Είναι πολύ απλό … τα
μηρυκαστικά ζώα , διαθέτουν τα
κατάλληλα ένζυμα για τη
διάσπασή της κυτταρίνης και έτσι
σε αντίθεση με τον άνθρωπο οι
φυτικές ίνες δίνουν στις αγελάδες
και στα άλλα μηρυκαστικά ζώα
ενέργεια και άρα αν τρώνε πολύ
αυξάνει το σωματικό τους
βάρος.

31. ΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ
Πρέπει να καταναλώνουμε διαιτητικές ίνες;
Οι διαιτητικές ίνες
παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην καλή λειτουργία
του πεπτικού συστήματος.
Μπορούν να βοηθήσουν
•στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας και
•στην πρόληψη του καρκίνου του εντέρου.
•Επίσης, βοηθούν στο να διατηρούνται φυσιολογικά
τα επίπεδα σακχάρου και
•λιπιδίων (χοληστερόλης) στο αίμα.

32. ΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ
Πρέπει να καταναλώνουμε απλούς υδατάνθρακες;
Να προτιμούμε τρόφιμα
με φυσική περιεκτικότητα
σε απλούς υδατάνθρακες όπως είναι τα φρούτα και
όχι τρόφιμα στα οποία έχει προστεθεί ζάχαρη όπως
είναι τα αναψυκτικά.

33. ΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ
Η καθημερινή κατανάλωση τροφίμων από τις παραπάνω κατηγορίες εξασφαλίζει
μία ικανοποιητική πρόσληψη διαιτητικών ινών. Ο καλύτερος τρόπος για να αυξήσει
κανείς τις διαιτητικές ίνες είναι να το κάνει σταδιακά, προσθέτοντας καθημερινά
στο διαιτολόγιο του από ένα τρόφιμο πλούσιο σε διαιτητικές ίνες. Η απότομη και
μεγάλη αύξησή τους μπορεί να έχει δυσάρεστες συνέπειες, όπως εντερικά
προβλήματα. Επίσης, η υπερκατανάλωση διαιτητικών ινών μπορεί να μειώσει την
απορρόφηση κάποιων ανόργανων στοιχείων, όπως του ασβεστίου, του σιδήρου και
του ψευδαργύρου.
Τρόφιμα πλούσια σε διαιτητικές ίνες
Το ψωμί ολικής άλεσης, τα δημητριακά πρωινού
ολικής άλεσης, το αναποφλοίωτο ρύζι
γενικά τα δημητριακά στα οποία δεν έχει αφαιρεθεί
ο φλοιός (πίτουρο)
τα όσπρια
τα φρούτα
τα λαχανικά.

34. ΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ
•Βελτίωση της λειτουργίας του εντέρου
και πρόληψη της δυσκοιλιότητας
• Πρόληψη καρκίνου του εντέρου
•Έλεγχος επιπέδων γλυκόζης
και διαχείριση σακχαρώδη διαβήτη
•Μείωση επιπέδων χοληστερόλης
•Αίσθημα κορεσμού
και έλεγχος σωματικού βάρους

35. ΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ
H διατροφή ενός υγιούς ενήλικα καλό είναι να
παρέχει 25-30 γραμμάρια φυτικών ινών/ημέρα

36. ΑΝΝΑ ΣΑΜΑΡΑ
•Ποιες είναι οι κατηγορίες των υδατανθράκων; Να δώσετε
παραδείγματα.
•Το ψωμί είναι το πιο χαρακτηριστικό αμυλούχο τρόφιμο στη
διατροφή των Ελλήνων. Μπορείτε να σκεφθείτε αμυλούχα τρόφιμα
που χαρακτηρίζουν τη διατροφή άλλων λαών;
•Η ζάχαρη και η φρουκτόζη έχουν τις ίδιες θερμίδες. Γιατί ορισμένοι
άνθρωποι χρησιμοποιούν τη φρουκτόζη όταν προσπαθούν να χάσουν
βάρος;
•Ποιες είναι οι ευεργετικές ιδιότητες των φυτικών ινών;
•Πόσα γραμμάρια υδατάνθρακες περίπου, πρέπει να προσλαμβάνει
καθημερινά μία γυναίκα που καταναλώνει 2000Kcal/ημέρα;
Να δω τι θυμάμαι….