Μπιλανάκη Ελευθερία

1. ΤΑ ΑΝΤΙΚΛΕΙΔΙΑ
ΠΑΤΙΟΠΟΤΙΟ΢ ΓΗΩΡΓΟ΢
Δπηκέιεηα: Κπηιαλάθε Διεπζεξία

2. Γησξγήο Παπιόπνπινο
 ΒΗΟΓΡΑΦΗΘΟ (1924-2008)
Ο Γησξγήο Παπιόπνπινο γελλήζεθε ζηνλ Πύξγν Ζιείαο. Φνίηεζε ζηε Λνκηθή
΢ρνιή ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Αζελώλ ρσξίο λα παξαθνινπζήζεη θαη εξγάζηεθε σο
βνεζόο ινγηζηή θαη σο γξακκαηέαο ζε ππεξεζία ησλ Θ.Σ.Δ.Ι. ΢ηε ινγνηερλία
πξσηνεκθαλίζηεθε ην 1943 κε ηε δεκνζίεπζε ηνπ πνηήκαηνο Ο λεθξόο Γ.Π. ζην
πεξηνδηθό ηνπ Πύξγνπ Οδπζζέαο, όπνπ ήηαλ θαη κέινο ηεο ζπληαθηηθήο επηηξνπήο,
θαη ην 1971 εμέδσζε ηελ πξώηε ηνπ πνηεηηθή ζπιινγή, κε ηίηιν Σν θαηώγη.
Αθνινύζεζε έλα δνθίκηό ηνπ γηα ηελ πνίεζε ηνπ ΢εθέξε (1962) θαη ε πνηεηηθή
ζπιινγή Σν ζαθί (1980), ελώ αζρνιήζεθε επίζεο κε ηε ινγνηερληθή κεηάθξαζε,
από έξγα ησλ Έδξα Πάνπλη, Σόκαο Έιηνη θαη ΢ίηγνπει. ΢πλεξγάζηεθε κε ηα
πεξηνδηθά Πνηεηηθή Σέρλε, Ο Αηώλαο καο, Αηνιηθά Γξάκκαηα, Ζ ΢πλέρεηα θαη κε ηελ
εθεκεξίδα Ζ Θαζεκεξηλή. Πνηήκαηά ηνπ κεηαθξάζηεθαλ ζηα αγγιηθά θαη ηα
γαιιηθά. Πέζαλε ζηηο 26 Λνεκβξίνπ 2008.
1. Γηα πεξηζζόηεξα βηνγξαθηθά ζηνηρεία ηνπ Γησξγή Παπιόπνπινπ βι. Αξγπξίνπ
Αιεμ., «Γηώξγεο Παπιόπνπινο», Ζ ειιεληθή πνίεζε· Ζ πξώηε κεηαπνιεκηθή γεληά,
ζ.158-159. Αζήλα, ΢νθόιεο, 1982 θαη Γόμαο Σάθεο, «Παπιέαο ΢αξάληνο», Κεγάιε
Δγθπθινπαίδεηα ηεο Λενειιεληθήο Ινγνηερλίαο11. Αζήλα, Υάξε Πάηζε, ρ.ρ.

3. ΔΡΓΟΓΡΑΦΗΑ
 Πνίεζε
• Σν θαηώγη. 1971.
• Σν ζαθί. Αζήλα, Θέδξνο, 1980.
• Σα αληηθιείδηα. Αζήλα, ΢ηηγκή, 1988.
• Ιίγνο άκκνο. Αζήλα, Λεθέιε, 1997.
 Γνθίκηα
• Από κηα πξώηε ζπγθίλεζε. Αζήλα, αλάηππν από
ηνλ ηόκν Γηα ηνλ ΢εθέξε, 1962.
 Κεηαθξάζεηο
• Σξηαληαηξία Υατθνύ. Αζήλα, ΢ηηγκή, 1990.

4. Τα ανηικλείδια: ηο ποίημα
 Η Πνίεζε είλαη κηα πόξηα αλνηρηή.
 Πνιινί θνηηάδνπλ κέζα ρωξίο λα βιέπνπλ
 ηίπνηα θαη πξνζπεξλνύλε. Όκωο κεξηθνί
 θάηη βιέπνπλ, ην κάηη ηνπο αξπάδεη θάηη
 θαη καγεκέλνη πεγαίλνπλε λα κπνπλ.
 Η πόξηα ηόηε θιείλεη. Χηππάλε κα θαλείο
 δελ ηνπο αλνίγεη. Ψάρλνπλε γηα ην θιεηδί.
 Καλείο δελ μέξεη πνηνο ην έρεη. Αθόκε
 θαη ηε δωή ηνπο θάπνηε ραιάλε κάηαηα
 γπξεύνληαο ην κπζηηθό λα ηελ αλνίμνπλ.
 Φηηάρλνπλ αληηθιείδηα. Πξνζπαζνύλ.
 Η πόξηα δελ αλνίγεη πηα. Δελ άλνημε πνηέ
 γηα όζνπο κπόξεζαλ λα ηδνύλ ζην βάζνο.
 Ίζωο ηα πνηήκαηα πνπ γξάθηεθαλ
 από ηόηε πνπ ππάξρεη ν θόζκνο
 είλαη κηα αηέιεηωηε αξκαζηά αληηθιείδηα
 γηα λ' αλνίμνπκε ηελ πόξηα ηεο Πνίεζεο.
 Μα ε Πνίεζε είλαη κηα πόξηα αλνηρηή.

5. Τα ανηικλείδια: ζτολιαζμός
έλαο πνηεηηθόο κύζνο, κηα αιιεγνξηθή αθήγεζε
Πνίεζε ζαλ μια πόρηα ανοιτηή.
Οη πνηεηέο βιέπνπλ θάηη καγηθό, πνπ ηνπο καγλεηίδεη
θαη πξνζπαζνύλ λα κπνπλ από ηελ πόξηα, γηα λα ην
δνπλ θαιύηεξα ή γηα λα ην πάξνπλ
ε Πνίεζε ζηελ νπζία ηεο ζα παξακέλεη
απξνζπέιαζηε, αξρίδεη από απηνύο ηνπο ιίγνπο έλαο
εζσηεξηθόο αγώλαο

6. ζρνιηαζκόο
ηξηηνπξόζωπε αθήγεζε γίλεηαη ζε έλα ζεκείν
πξωηνπξόζωπε, γηα λα εληαρζεί θαη ν ίδηνο ζηε
ρνξεία ηωλ πνηεηώλ.
Οη πξώηνη είλαη νη πολλοί , ην πιήζνο, ελώ ζηε
δεύηεξε θαηεγνξία αλήθνπλ μερικοί επαίζζεηνη
(είλαη νη ιίγνη, ελλνείηαη : θαη εθιεθηνί).

7. Δπαλαιεπηηθό δηαγώληζκα
 Α. Πνηα γλσξίζκαηα ηεο πνηεηηθήο γξαθήο ηνπ
Παπιόπνπινπ πξνθύπηνπλ από ην ζπγθεθξηκέλν
πνίεκα;
 (Κνλάδεο 15)
 Β1. Λα δηαθξίλεηε αθεγεκαηηθά ζηνηρεία ηνπ
θεηκέλνπ θαη λα ζρνιηάζεηε ην πξόζσπν πνπ
αθεγείηαη.
 (Κνλάδεο 20)

8. Δπαλαιεπηηθό δηαγώληζκα
 2. Κεξηθά από ηα εθθξαζηηθά κέζα πνπ ελππάξρνπλ ζην
πνίεκα είλαη ε ηερληθή ηεο αληίζεζεο-αληίθαζεο, ην
ζρήκα ηνπ θύθινπ θαη ε θπξηαξρία ησλ ξεκάησλ θαη ησλ
νπζηαζηηθώλ. Αλαθέξεηε από έλα παξάδεηγκα γηα ην
θαζέλα θαη εμεγείζηε ηε ιεηηνπξγηθόηεηά ηνπ σο πξνο ην
κήλπκα πνπ ην πνίεκα εθπέκπεη.
 (Κνλάδεο 20)
 Γ. Ψάτνοσν για ηο κλειδί. Ση ζπκβνιίδεη ην «θιεηδί» θαη
πνηνο ν ξόινο ησλ ππνινίπσλ «αληηθιεηδηώλ» ζε ζρέζε κ’
απηό;
 (Κνλάδεο 25)

9. Δπαλαιεπηηθό δηαγώληζκα
 Γ. Αλ ππνζέζνπκε πσο ην ηξαγνύδη, σο κνξθή
ηέρλεο ηνπ ιόγνπ θαη ηεο κνπζηθήο, έρεη θνηλά
ζηνηρεία κε ηελ πνίεζε, αλαδεηήζηε νκνηόηεηεο σο
πξνο ηελ αληηκεηώπηζε ηεο ηέρλεο από ην δεκηνπξγό
θαη ην θνηλό, αλάκεζα ζην απόζπαζκα ηνπ θεηκέλνπ
ηνπ Κάλνπ Υαηδηδάθη θαη ηνπ πνηήκαηνο ηνπ
Παπιόπνπινπ « Σα Αληηθιείδηα».
 (Κνλάδεο 20)

10. παξάιιειν
 «Σν ηξαγνύδη δελ είλαη ζύλζεκα ή πξάμε εθηνλώζεσο. Ούηε
καζηίρα γηα ην ζηόκα αζιεηηθώλ εθήβσλ ή ζπληξνθηά
λπρηεξηλή γηα νδεγνύο ηαμί θαη θνξηεγώλ. Δίλαη κηα ζρέζε
ππεύζπλε, κηα πξάμε εξσηηθή αλάκεζά καο πνπ καο
απνθαιύπηεη. Σειεηνπξγία πνπ απαηηεί, ηόζν από ζαο όζν θαη
από κέλα, κηα πξνεηνηκαζία ζξεζθεπηηθή, επίκνλε άζθεζε
γλώζεο θαη αζσόηεηαο, απνθαιύςεσο θαη αληρλεύζεσο,
κλήκεο θαη πξνθεηείαο.
Σν ηξαγνύδη είλαη κηα καγηθή ζηηγκή θη εγώ έλαο
παλεγπξηώηεο κάγνο εθπξόζσπόο ζαο, πνπ ζα θσηίζσ ηηο
θξπθέο θαη αζέαηεο γσληέο ζαο, ζα ζαο εθπιήμσ, ζα ζαο
γεκίζσ εξσηήκαηα θαη κεισδίεο πνπ ίζσο γελλνύλ δηθέο ζαο
θαη ζα κεηαθεξζνύλ ζην ζπίηη ζαο, έηζη πνπ λα θνπεί ν ύπλνο
ζαο θαη λα ραζεί γηα πάληα –αλ είλαη δπλαηόλ– ν
εθεζπραζκόο ζαο. Θη αο κελ κπνξείηε λα κε ηξαγνπδήζεηε

11. παξάιιειν
 Κήπσο ηάρα κπνξείηε λα εμαθαλίζεηε έλα πνπιί ή
λα ην θαλεξώζεηε κέζ’ απ’ ην θόξεκα ή από ην
καληήιη ζαο; Θη όκσο δελ ην μεράζαηε θη νύηε ζα ην
μεράζεηε ζ’ όιε ζαο ηε δσή. Θαη ζα ην ιέηε ζηα
παηδηά ζαο έηζη όπσο ην πξσηνείδαηε θάπνηα θνξά
από έλαλ κάγν ζ’ έλα παλεγύξη – θαζώο θαη ην
ηξαγνύδη κνπ.
Θα ην ζπκάζζε θαη ζα ην ’ρεηε εληόο ζαο, ρσξίο ηελ
δπλαηόηεηα λα ην γιεληήζηε κε απηάξεζθε θαη
δπλαηή θσλή. Κόλν λα ην ςειιίδεηε ζα είλαη
δπλαηόλ, ζαλ πξνζεπρή...

12. παξάιιειν
 Γελ είλαη ην ηξαγνύδη κνπ απιντθό θη επράξηζην ζαλ ην ηελεθεδέλην
ζήκα κηαο πνιηηηθήο παξάηαμεο ή ελόο αζιεηηθνύ ζπιιόγνπ. Γελ
θνιαθεύεη ηηο ζπλήζεηέο ζαο νύηε θαη δηαζθεδάδεη ηελ ακεραλία
ζαο, ηελ νηθνγελεηαθή ζαο πιήμε ή ηελ εξσηηθή ζαο αλεπάξθεηα.
Γελ είλαη ην ηξαγνύδη κνπ κηα κνλόθσλε αξηεξία, νύηε κηα
πνιπθσληθή θαη ιατθή πζηεξία. Δίλαη κηα κπζηηθή πεγή, κηα ζηάζε
πξέπνπζα θαη εζηθή απέλαληη ζηα ςεύδε ηνπ θαηξνύ καο, έλα
παηρλίδη επθάληαζην κ’ απξόβιεπηνπο θαλόλεο, κηα κεισδία
απξόζκελε πνπ γίλεηαη δηθή ζαο, δεκέλε αδηάζπαζηα κε άθζαξηεο
ιέμεηο πνηεηηθέο θαη μαλαγελλεκέλεο.
Θαη κελ μεράζεηε. ΢αλ θύγεηε από ΄δσ, δελ ζαο αλήθεη παξά
κνλάρα ην αίζζεκα, ε ζθέςε θαη ηα εξσηήκαηα, πνπ νιόθιεξν ην
βξάδπ ζαο κεηέδσζα κέζ’ απ’ ηε κνπζηθή κνπ. ΢’ εκέλα απνκέλεη ην
ηξαγνύδη, ε καγηθή ζηηγκή κνπ, πνπ είλαη κηα εμαίζηα απάληεζε
αξθεί λα κε ξσηήζηε. Ρσηήζηε κε ινηπόλ. Θη ύζηεξα ζαο παξαθαιώ
ζσπάζηε! Γηαηί ζα ηξαγνπδήζσ!

13. παξάιιειν
 Πηζηεύσ πσο ε ηέρλε ηνπ ηξαγνπδηνύ απνηειεί
θνηλσληθό ιεηηνύξγεκα, γηαηί ην ηξαγνύδη καο ελώλεη
κέζα ζ’ έλα κύζν θνηλό. Θη όπσο ζηνλ ρνξό ελώλνπκε ηα
ρέξηα κεηαμύ καο γηα λ’ αθνινπζήζνπκε ίδηεο ξπζκηθέο
θηλήζεηο, έηζη θαη ζην ηξαγνύδη ελώλνπκε ηηο ςπρέο καο
γηα λ’ αθνινπζήζνπκε καδί, ηηο ίδηεο εζσηεξηθέο
δνλήζεηο. Θη όζν γηα ηνλ θνηλό κύζν πνπ δελ ππάξρεη ζηηο
κέξεο καο, ηνλ ζρεκαηίδνπκε θαηλνύξην θη απ’ ηελ αξρή
θάζε θνξά. Θάζε θνξά πνπ ληώζνπκε βαζηά ηελ αλάγθε
λα ηξαγνπδήζνπκε».
 Κάλνο Υαηδηδάθηο (Απόζπαζκα από ην βηβιίν Ο
θαζξέθηεο θαη ην καραίξη, ΄Ηθαξνο 1988)

14. 2ο ΠΑΡΑΛΛΗΛΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Το πρώτο σκαλί

Δηο ηνλ Θεόθξηην παξαπνληνύληαλ
κηά κέξα ν λένο πνηεηήο Δπκέλεο·
«Σώξα δπό ρξόληα πέξαζαλ πνπ γξάθσ
θ' έλα εηδύιην έθακα κνλάρα.
Σν κόλνλ άξηηόλ κνπ έξγνλ είλαη.
Αιινίκνλνλ, είλ' πςειή ην βιέπσ,
πνιύ πςειή ηεο Πνηήζεσο ε ζθάια·
θαη απ' ην ζθαιί ην πξώην εδώ πνπ είκαη
πνηέ δελ ζ' αλαηβώ ν δπζηπρηζκέλνο».
Δίπ' ν Θεόθξηηνο· «Απηά ηα ιόγηα
αλάξκνζηα θαη βιαζθεκίεο είλαη.
Θη αλ είζαη ζην ζθαιί ην πξώην, πξέπεη
λάζαη ππεξήθαλνο θ' επηπρηζκέλνο.
Δδώ πνπ έθζαζεο, ιίγν δελ είλαη·
ηόζν πνπ έθακεο, κεγάιε δόμα.
Θη απηό αθόκε ην ζθαιί ην πξώην
πνιύ από ηνλ θνηλό ηνλ θόζκν απέρεη.
Δηο ην ζθαιί γηα λα παηήζεηο ηνύην
πξέπεη κε ην δηθαίσκά ζνπ λάζαη
πνιίηεο εηο ησλ ηδεώλ ηελ πόιη.
Θαη δύζθνιν ζηελ πόιη εθείλελ είλαη
θαη ζπάλην λα ζε πνιηηνγξαθήζνπλ.
΢ηελ αγνξά ηεο βξίζθεηο Λνκνζέηαο
πνπ δελ γειά θαλέλαο ηπρνδηώθηεο.
Δδώ πνπ έθζαζεο, ιίγν δελ είλαη·
ηόζν πνπ έθακεο, κεγάιε δόμα».
Κωνζηανηίνος Π. Καβάθης

15. βηβιηνγξαθία
 Γ.Λ. Καξσλίηεο, «Σα αληηθιείδηα ηεο πνίεζεο», Γηαιέμεηο, ΢ηηγκή,
1992, ζ. 135-151
 Θώζηαο Παπαγεσξγίνπ, «Ο πνηεηήο Γηώξγεο Παπιόπνπινο»,
Γξάκκαηα θαη Σέρλεο, ό.π.,ζ. 29-30.
 Γηώξγνο Αλαγλσζηόπνπινο, «Γηώξγεο Παπιόπνπινο - Πνηεηήο
νιίγσλ ιέμεσλ θαη πνιιώλ ηδεώλ», Γξάκκαηα θαη Σέρλεο, ηεύρ. 83,
Φεβξ.-Κάηνο 1998, ζ. 31 -36.
 Σίηνο Παηξίθηνο, «Ο Γηώξγεο Παπιόπνπινο θαη ηα αληηθιείδηα ηεο
πνίεζεο», Γηώξ¬γεο Παπιόπνπινο Λέν Δπίπεδν, Κάξηηνο 1995, ζ.
3-8
 Αιέμεο Εήξαο, «Ο θαζξέθηεο σο ζύκβνιν ηνπ κεηαηρκίνπ. Κηα
αλαζθεπή ηνπ κύζνπ ζηελ πνίεζε ηνπ Γηώξγε Παπιόπνπινπ», Λέν
Δπίπεδν, ό.π., ζ. 3-10
 Σαζνύια Θαξαγεσξγίνπ, «Σα αληηθιείδηα ηνπ Γηώξγε
Παπιόπνπινπ κία δηδαθηηθή δνθηκή», Γξάκκαηα θαη Σέρλεο, ό.π., ζ.
37-39.