ΜΠΙΛΑΝΑΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

1. ΜΠΙΛΑΝΑΚΗ ΕΛΕΤΘΕΡΙΑ
1

2. 2

3.  Σα βαςικότερα όργανα τησ δημοκρατύασ όταν η Εκκληςύα του
Δόμου, όπου λαμβϊνονταν όλεσ οι ςημαντικϋσ πολιτικϋσ
αποφϊςεισ, και το δικαςτόριο, όπου εκδικϊζονταν όλεσ οι
ςημαντικϋσ δικαςτικϋσ υποθϋςεισ.
 Σον ϋλεγχο και των δύο οργϊνων εύχε χωρύσ διϊκριςη ο
αθηναώκόσ δόμοσ, δηλαδό το ςύνολο των πολιτών.
 ΢την Εκκληςύα δικαύωμα ςυμμετοχόσ, παρϋμβαςησ, υποβολόσ
προτϊςεων και ψόφου εύχαν όλοι οι ενόλικοι Αθηναύοι πολύτεσ·
ςτο δικαςτόριο εύχαν δικαύωμα ςυμμετοχόσ μετϊ τη
ςυμπλόρωςη του τριακοςτού ϋτουσ τησ ηλικύασ τουσ.
 Σα όργανα αυτϊ υπόρχαν όδη από την εποχό του ΢όλωνα, αλλϊ
με τισ μεταρρυθμύςεισ του Κλειςθϋνη η Εκκληςύα ςυνερχόταν
πλϋον τακτικϊ και όχι ευκαιριακϊ, ενώ το δικαςτόριο ϋκρινε τισ
περιςςότερεσ υποθϋςεισ εξαρχόσ, χωρύσ να ϋχει προηγηθεύ
ϋφεςη.
3

4.  ΢την Εκκληςύα, που ςυνερχόταν ςαρϊντα ό και
περιςςότερεσ φορϋσ τον χρόνο, οι αποφϊςεισ
λαμβϊνονταν ςυνόθωσ με ανϊταςη τησ χειρόσ, ςπϊνια
με καταμϋτρηςη βότςαλων (ψήφων).
 Οι ςυνεδριϊςεισ κρατούςαν ςυνόθωσ από την ανατολό
του όλιου ϋωσ το μεςημϋρι, επιτρϋποντασ ςε αυτούσ που
κατοικούςαν μακριϊ από το κϋντρο να επιςτρϋψουν ςτισ
εργαςύεσ και τισ κατοικύεσ τουσ εγκαύρωσ.
 Σα δικαςτήρια αποφϊςιζαν επιτόπου, μόλισ οι αντύδικοι
ολοκλόρωναν τισ αγορεύςεισ τουσ, πϊντα με
καταμϋτρηςη ψήφων και χωρύσ να προηγηθεύ καμύα
ςυζότηςη.
 Οι αποφϊςεισ τουσ όταν τελεςύδικεσ.
4

5.  Κανϋνα θϋμα δεν μπορούςε να ειςαχθεύ ςτην Εκκληςύα για
ςυζότηςη χωρύσ να ϋχει πρώτα υποςτεύ επεξεργαςύα και
κωδικοπούηςη (προβούλευςιν) ςτη Βουλό των Πεντακοςύων.
 Η Εκκληςύα ϋπαιρνε τισ τελικϋσ αποφϊςεισ με ταχύτητα και
αυτοπεπούθηςη, επειδό όλη η προεργαςύα εύχε γύνει ςε ϋνα
ςχετικϊ μικρό αλλϊ τελεύωσ αντιπροςωπευτικό ςώμα.
 Οι πενόντα βουλευτϋσ που κληρώνονταν από κϊθε φυλό
ονομϊζονταν πρυτϊνεισ και αναλϊμβαναν τισ περιςςότερεσ
υποθϋςεισ του ςώματοσ για το ϋνα δϋκατο του ϋτουσ.

5

6.  Εκτόσ από τουσ εννϋα ϊρχοντεσ και τουσ δϋκα ςτρατηγούσ,
διϊφορεσ αρμοδιότητεσ αναλϊμβαναν και ϊλλοι, κατώτεροι
αξιωματούχοι, που ονομϊζονταν επύςησ ϊρχοντεσ.
 Σα καθόκοντϊ τουσ όταν ςτρατιωτικϊ, δικαςτικϊ, θρηςκευτικϊ,
αγορανομικϊ, δημόςιασ τϊξησ, καθαριότητασ και επύβλεψησ
δημόςιων ϋργων. ΢χεδόν όλοι κληρώνονταν και εύχαν θητεύα για
ϋναν χρόνο.
 ΢το τϋλοσ τησ θητεύασ τουσ όλοι οι ϊρχοντεσ, μικρού και μεγϊλοι,
ϋδιναν λόγο για τα πεπραγμϋνα τουσ (εὔθυναι).
 Ωσ ςτοιχειώδεσ ςώμα καταςτολόσ και αςτυνόμευςησ τησ πόλησ
λειτουργούςε μια ομϊδα από 300 ΢κύθεσ δούλουσ που
αποκαλούνταν ῥαβδοῦχοι, και των οπούων οι δικαιοδοςύεσ όταν
εξαιρετικϊ περιοριςμϋνεσ.
 https://www.greek-
language.gr/digitalResources/ancient_greek/history/arxaiotita/pa
ge_020.html
6

7.  37.1] ΚΕΙΜΕΝΟ
 «Φρώμεθα γὰρ πολιτείᾳ οὐ ζηλούςῃ τοὺσ τῶν
πέλασ νόμουσ, παράδειγμα δὲ μᾶλλον αὐτοὶ
ὄντεσ τιςὶν ἢ μιμούμενοι ἑτέρουσ. καὶ ὄνομα
μὲν διὰ τὸ μὴ ἐσ ὀλίγουσ ἀλλ’ἐσ πλείονασ οἰκεῖν
δημοκρατία κέκληται
 ΜΕΣΑΥΡΑ΢Η
 2.37.1] »Κυβερνιόμαςτε δηλαδό με πολύτευμα,
που δε ζηλεύει τουσ θεςμούσ των ϊλλων, αλλϊ
εύμαςτε μϊλλον εμεύσ παρϊδειγμα για πολλούσ,
παρϊ που ξεςηκώνουμε τισ ςυνόθειεσ τουσ.
7

8. 8

9.  ΚΕΙΜΕΝΟ
 μέτεςτι δὲ κατὰ μὲν τοὺσ νόμουσ πρὸσ τὰ ἴδια
διάφορα πᾶςι τὸ ἴςον, κατὰ δὲ τὴν ἀξίωςιν, ὡσ
ἕκαςτοσ ἔν τῳ εὐδοκιμεῖ, οὐκ ἀπὸ μέρουσ
τὸ πλέον ἐσ τὰ κοινὰ ἢ ἀπ’ ἀρετῆσ προτιμᾶται,
 ΜΕΣΑΥΡΑ΢Η
 Και λϋγεται με τ' όνομα δημοκρατύα, γιατύ δεν
κυβερνιϋται για το ςυμφϋρον των ολύγων, αλλϊ
για τουσ πολλούσ, κ' ϋχουν όλοι τα ύδια
δικαιώματα ςύμφωνα με τουσ νόμουσ ωσ για
τισ ιδιωτικϋσ διαφορϋσ μεταξύ τουσ·

9

10.  ΚΕΙΜΕΝΟ
 οὐδ’ αὖ κατὰ πενίαν, ἔχων γέ τι ἀγαθὸν δρᾶςαι
τὴν πόλιν, ἀξιώματοσ ἀφανείᾳ κεκώλυται.
 ΜΕΣΑΥΡΑ΢Η
 ωσ για τα δημόςια αξιώματα όμωσ, για όποιαν
ικανότητα εκτιμϊται ο καθϋνασ, δε φτϊνει ςε
θϋςη πολιτικό εξ αιτύασ τησ τϊξησ όπου ανόκει
παρϊ από την αξιωςύνη του·κι ούτε εξ αιτύασ
τησ φτώχειασ του, όταν μπορεύ να προςφϋρει
κϊτι καλό ςτην πολιτεύα, αποκλεύεται από το
αξύωμα επειδό εύναι ταπεινόσ
10

11.  ΚΕΙΜΕΝΟ
 [2.37.2] ἐλευθέρωσ δὲ τά τε πρὸσ τὸ
κοινὸν πολιτεύομεν καὶ ἐσ τὴν πρὸσ ἀλλήλουσ τῶν καθ’ἡμέραν
ἐπιτηδευμάτων ὑποψίαν, οὐ δι’ ὀργῆσ τὸν πέλασ, εἰκαθ’ ἡδονήν
τι δρᾷ, ἔχοντεσ, οὐδὲ ἀζημίουσ μέν, λυπηρὰσ δὲ
τῇ ὄψει ἀχθηδόνασ προςτιθέμενοι.
 ΜΕΣΑΥΡΑ΢Η
 [2.37.2] »Κ' ελεύτερα φερνόμαςτε, τόςο ςχετικϊ με τα ζητόματα
που αφορούν την πολιτεύα, όςο και ςχετικϊ με τισ καθημερινϋσ
ςυναλλαγϋσ μασ· κι όςο για τισ υποψύεσ που γεννούνται ςτον ϋνα
για τον ϊλλον, δεν αγαναχτούμε με το γεύτονϊ μασ αν κϊνει κϊτι
γιατύ ϋτςι του αρϋςει, ούτε φορτωνόμαςτε γκρύνιεσ και
ςτενοχώριεσ, που δε ζημιώνουνε και δεν επιφϋρουνε βϋβαια,
ποινικό δύωξη αλλϊ παρουςιϊζουν ελεεινό θϋαμα.
11

12.  ΚΕΙΜΕΝΟ
 [2.37.3] ἀνεπαχθῶσ δὲ τὰ ἴδια
προςομιλοῦντεσ τὰ δημόςια διὰ δέοσ μάλιςτα οὐ
παρανομοῦμεν, τῶν τε αἰεὶ ἐν ἀρχῇ ὄντων ἀκροάςει καὶ τῶν
νόμων, καὶ μάλιςτα αὐτῶν ὅςοι τε ἐπ’ ὠφελίᾳ τῶν ἀδικουμένων
κεῖνται καὶ ὅςοι ἄγραφοι ὄντεσ αἰςχύνην ὁμολογουμένην
φέρουςιν.
 ΜΕΣΑΥΡΑ΢Η
 [2.37.3] Κ' ενώ ςτην ιδιωτικό μασ επικοινωνύα δε βαρύνει ο ϋνασ
τον ϊλλον, ςτα δημόςια πρϊματα δεν παραβαύνομε τουσ νόμουσ,
το περιςςότερο από ςεβαςμό γι' αυτούσ, υπακούοντασ όςουσ
βρύςκονται κϊθε φορϊ ςτην εξουςύα ωσ και τουσ νόμουσ, και
ιδιαύτερα εκεύνουσ που ιςχύουν για την υπερϊςπιςη όςων
αδικούνται, και κεύνουσ που, μ' όλο που δεν εύναι γραμμϋνοι, το
δϋχονται όλοι πωσ ντροπιϊζουν όποιον τουσ πατεύ.
12

13.  ΓΡΑΜΜΑΣΙΚΑ
 χρήομαι,-ῶμαι< χρή
 Ομόρριζα-παράγωγα ν.ε.: χρέοσ, χρήμα, χρήςη, χρηςτικόσ,
χρήςιμοσ, χρηςτόσ, άχρηςτοσ, εὐχρηςτοσ
 Συνώνυμα α.ε.: μεταχειρίζω, -ομαι
 Οριςτ. ενεςτ. (χρή-ομαι) χρῶμαι, χρῇ, χρῆται, χρώμεθα, χρῆςθε,
χρῶνται·
 παρατ. (ἐ-χρη-όμην) ἐχρώμην, ἐχρῶ, ἐχρῆτο, ἐχρώμεθα, ἐχρῆςθε,
ἐχρῶντο.
 Τποτ. ενεςτ. (χρή-ωμαι) χρῶμαι, χρῇ, χρῆται κτλ.
 Ευκτ. ενεςτ. (χρη-οίμην) χρῴμην, χρῷο, χρῷτο, χρῴμεθα,
χρῷςθε, χρῷντο.
 Προςτ. ενεςτ. (χρή-ου) χρῶ, χρήςθω, χρῆςθε, χρήςθων ό
χρήςθωςαν.
 Απαρ. ενεςτ. (χρή-εςθαι) χρῆςθαι. Μετ. (χρη-όμενοσ) χρώμενοσ
κτλ.
13

14.  πολιτεία< πολιτεύω πολῑτεία, ἡ (πολιτεύω)· I
 . 1. η ιδιότητα και τα δικαιώματα του πολύτη, πολιτικϊ
δικαιώματα,Λατ. civitas, ςε Ηρόδ., Θουκ. κ.λπ.· πολιτείαν
δοῦναί τινι, ςε Ξεν.
 2. ο βύοσ του πολύτη, η πολιτικό ζωό, ςε Δημ.
 3. ωσ ςύνολο, το ϊθροιςμα των πολιτών, ςε Αριςτ.
 II. ο βύοσ και η πολιτεύα ενόσ πολιτικού ϊνδρα,
κυβϋρνηςη, διούκηςη,
 Εύδη πολιτευμϊτων: μοναρχία, αριςτοκρατία, πολιτεία
ή δημοκρατία/ παρεκβϊςεισ: τυραννύα, ολογαρχύα,
οχλοκρατύα
 Ομόρριζα-παράγωγα ν.ε.: πολίτησ, πόλη, πολίτευμα,
πολιτειακόσ, πολιτιςμόσ, πολιτικόσ, πολιτιςτικόσ

14

15.  ΠΑΡΑΣΗΡΗ΢ΕΙ΢
 1. Ποια είναι τα γνωρίςματα του πολιτεύματοσ τησ
Αθήνασ, όπωσ προςδιορίζονται από τον Περικλή;
2. Με βάςη ποιεσ αρχέσ προςδιορίζεται η ςυμμετοχή των
πολιτών ςτισ λειτουργίεσ του πολιτεύματοσ και ςτα
κρατικά αξιώματα;
3. Με ποια επιχειρήματα ο Περικλήσ υποςτηρύζει ότι οι
διαπροςωπικέσ ςχέςεισ των Αθηναίων πολιτών τησ
εποχήσ του διαπνϋονταν από ελευθερύα
 4. Η Αθόνα, όπωσ παρουςιϊζεται από τον Περικλή εύναι
ιδανικό ό εξιδανικευμένη πολιτεία;
5. Θεωρείτε ότι η ιςονομία και η αξιοκρατία είναι τα
βαςικότερα ςτοιχεία του δημοκρατικού πολιτεύματοσ;
15