7. Recent calls stress the need to provide student teachers with training in authentic teaching situations * (Angeli & Valanides, 2009) Practical experiences from across the world sustain such viewpoints while at the same time emphasising the difficulties faced in the implementation of such programmes (Unwin, 2004) *Ter illustratie: http://www.youtube.com/watch?v=2vwt-f1cuMI&NR=1
10. Onderzoeksopzet Casestudy 3 Vlaamse lerarenopleidingen (Lager onderwijs) Geografisch gespreid / Verschillende associaties Procedure Semi-gestructureerde diepte-interviews bij departementshoofd en ICT-coördinatoren Focusgroepsgesprekken met lectoren en studentleraren Analyse Gesprekken (+/- 1uur) digitaal opnemen > letterlijk getranscribeerd in Word > gecodeerd in Nvivo: Inductieve methode / Iteratief proces
11. Respondenten Hogeschool A Hogeschool B Hogeschool C Studenten (Laatstejaars) 8 studenten 7 studenten 9 studenten Lectoren 5 lectoren 6 lectoren 5 lectoren ICT-coördinator Coördinator Media literacy ICT-coördinator + lector ICT ICT-coördinator + ondersteuning ELO Opleidings-hoofd Decaan Opleidings-hoofd Opleidings-hoofd
12. Instrumenten Component Voorbeeldvragen interviews Visie Wat is vanuit het departement de huidige visie op ICT-integratie in het curriculum? Deskundigheid Wat wordt er gedaan om de ICT-competenties van lectoren te verbeteren? Infrastructuur Welke infrastructuur is aanwezig en hoe is die verdeeld binnen de instelling + toekomstplannen Software Welke digitale leermiddelen zijn aanwezig en in welke mate worden ze gebruikt? Samenwerking/ondersteuning (Hoe) wordt er samengewerkt rond ICT-integratie in onderwijsleerprocessen? Leiderschap Wie is betrokken bij ICT-beleidsplanning?
13. Instrumenten Component Voorbeeldvragen Focusgesprekken Educatief ICT-gebruik Welke ICT-activiteiten heb je reeds toegepast in de praktijk? Opvattingen over ICT (Metaplan) Welke mogelijkheden biedt ICT voor de onderwijspraktijk? Wat zijn de voornaamste obstakels bij ICT-integratie in het onderwijs? Voorbereiding studentleraren Op welke wijze worden studenten opgeleid om ICT te gebruiken in de klas? Volstaat dit? Toekomst Heb je suggesties om studenten beter voor te bereiden?
14.
15. Hogeschool A Hogeschool B Hogeschool C Visie ICT als vak afgeschaft Doel: ICT integreren binnen de bestaande lessen (TPCK) ICT-lessen binnen bestaande modules Doel: Verdere integratie in de modules, grotere betrokkenheid lectoren Nieuwe module educatief ICT-gebruik Uitwerking van een lange termijnplanning. Kennis, vaardigheden en attitudes Grote verschillen tussen lectoren Individuele begeleiding (kleine opleiding) Idem Externe training Opvolging? Idem Samenwerking beperkt Infra-structuur Voldoende uitgerust, draadloos netwerk Modellokaal met digitaal bord op komst Voldoende uitgerust, draadloos netwerk Aantal digitale borden beperkt. Infrastructuur is onvoldoende.: te weinig PC’s en geen draadloos netwerk. Infrastructuurplan volgt Software en content Divers aanbod en gebruik van digitale leermiddelen Zinvol gebruik van ELO wordt aangemoedigd. Divers gebruik van digitale leermiddelen ELO vooral doorgeefluik Divers gebruik van digitale leermiddelen bv portfolio, stageplatform matig gebruik door gebrekkige kennis en technische problemen
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23. [email_address] [email_address] Meer info: http://ugent.academia.edu/JoTondeur http://sites.tpacknl.nl TPCK in de lerarenopleiding: Vragen, suggesties, samenwerking, …
Editor's Notes
Van de lerarenopleidingen kan verwacht worden d at zij lesgevers met de nodige startkwalificaties afleveren. De vraag stelt zich dan ook in welke mate deze instellingen toekomstige leraren opleiden zodat ze in staat zijn ICT op een adequate wijze in te schakelen in hun onderwijspraktijk. Volgens Drent (2005) is het voor de meeste Nederlandse lerarenopleidingen niet eenvoudig deze rol te verwezenlijken. In Vlaanderen stelde de inspectie in 2001 vast dat de lerarenopleiding niet voldoet aan de verwachting ICT te integreren in het curriculum door enerzijds lectoren in te zetten voor wie ICT zelf een vreemde zaak is en anderzijds ICT niet systematisch in de opleiding te integreren (Lerarendirect, nd). Shapka en Ferrari (2003) spreken in dit verband over een kloof tussen de manier waarop ICT aan bod komt in de lerarenopleiding en hetgeen van toekomstige leraren wordt verwacht.
Onderzoek naar factoren die ICT-integratie in de lerarenopleiding beïnvloeden heeft zich voornamelijk toegespitst op specifieke knelpunten op het niveau van de lector en zijn doorgaans rechtstreeks gerelateerd aan technologie, zoals de ICT-vaardigheden van de lectoren of toegang tot ICT (Schiller, 2002). Verschillen in ICT-integratie zijn echter niet enkel het gevolg van individuele en technologiegerelateerde kenmerken, maar het resultaat van een complex proces van modererende variabelen waarbij de pedagogische en inhoudelijke aspecten niet los van de technologische beschouwd mogen worden. Het door Mishra en Koehler (2006) ontwikkelde Technological Pedagogical Content Knowledge (TPCK) model brengt deze drie aspecten samen (zie Figuur 1): d e kern van het TPACK model bestaat uit de geïntegreerde componenten kennis van technologie, didactische kennis en vakinhoudelijke kennis. ICT-integratie vindt plaats wanneer docenten begrijpen hoe deze drie kennisdomeinen met elkaar samenhangen. Voor meer informatie met betrekking tot het TPCK-model verwijzen we naar de paper van Voogt en Fisser die deel uitmaakt van het symposium.
Van de lerarenopleidingen kan verwacht worden d at zij lesgevers met de nodige startkwalificaties afleveren. De vraag stelt zich dan ook in welke mate deze instellingen toekomstige leraren opleiden zodat ze in staat zijn ICT op een adequate wijze in te schakelen in hun onderwijspraktijk. Volgens Drent (2005) is het voor de meeste Nederlandse lerarenopleidingen niet eenvoudig deze rol te verwezenlijken. In Vlaanderen stelde de inspectie in 2001 vast dat de lerarenopleiding niet voldoet aan de verwachting ICT te integreren in het curriculum door enerzijds lectoren in te zetten voor wie ICT zelf een vreemde zaak is en anderzijds ICT niet systematisch in de opleiding te integreren (Lerarendirect, nd). Shapka en Ferrari (2003) spreken in dit verband over een kloof tussen de manier waarop ICT aan bod komt in de lerarenopleiding en hetgeen van toekomstige leraren wordt verwacht.
Kennen en herkennen; waarbij docenten weten hoe ze technologie kunnen gebruiken en kunnen herkennen dat technologie een bijdrage kan leveren aan het onderwijs. De docenten integreren de technologie in deze fase echter nog niet in het onderwijs. Accepteren of overtuigd worden; waarbij docenten een houding (positief of negatief) ontwikkelen ten aanzien van leren met ICT Aanpassen en beslissen; waarbij docenten betrokken zijn in activiteiten die leiden tot het maken van een keuze om technologie wel of niet te gaan gebruiken in het onderwijs. Onderzoeken en implementeren; waarbij docenten actief proberen om ICT in het onderwijs te integreren. Bevestiging en uitbreiding; waarbij docenten de resultaten van hun eigen beslissingen op het gebied van ICT-integratie evalueren en op basis daarvan verdere acties ondernemen.
Kennen en herkennen; waarbij docenten weten hoe ze technologie kunnen gebruiken en kunnen herkennen dat technologie een bijdrage kan leveren aan het onderwijs. De docenten integreren de technologie in deze fase echter nog niet in het onderwijs. Accepteren of overtuigd worden; waarbij docenten een houding (positief of negatief) ontwikkelen ten aanzien van leren met ICT Aanpassen en beslissen; waarbij docenten betrokken zijn in activiteiten die leiden tot het maken van een keuze om technologie wel of niet te gaan gebruiken in het onderwijs. Onderzoeken en implementeren; waarbij docenten actief proberen om ICT in het onderwijs te integreren. Bevestiging en uitbreiding; waarbij docenten de resultaten van hun eigen beslissingen op het gebied van ICT-integratie evalueren en op basis daarvan verdere acties ondernemen.
Uit de literatuur blijkt dat de integratie van technologische, didactische en vakinhoudelijke kennis een belangrijke voorwaarde is om toekomstige studenten voor te bereiden op ICT-gebruik in de klas. De vraag stelt zich dan ook in welke mate er aandacht wordt besteed aan het verwerven van TPCK competenties in de lerarenopleiding (onderzoeksvraag 1). Daarnaast wordt, aansluitend bij de inzichten van de schoolontwikkelingstheorie, onderzocht of op instellingsniveau de condities aanwezig zijn om TPCK te realiseren (onderzoeksvraag 2). Ondanks deze complexiteit is er in dit jonge onderzoeksgebied weinig aandacht voor het creëren van condities op instellingsniveau die TPCK-integratie mogelijk maken. Voorbeelden hiervan zijn “sterk leiderschap”, “het voorzien van de nodige ondersteuning” en “beleidsplanning” om te komen tot een gemeenschappelijke visie over TPCK die door de hele instelling gedragen wordt (zie Tondeur et al., 2010).
We measured the socio-economic status of the students by means of the occupational prestige of the father and mother The highest of both is used as an indicator of the SES of the family (Cf. Forehand et al., 1987).