SlideShare a Scribd company logo
स्वर्ण पपणटि, गगन पपणटि
एवम् टवजय पपणटि
2
मया,
वैद्य चैतन्य बदामम
मवद्यामथि, मितीय कक्ष
मार्िदर्िक,
वैद्य र्ोमवन्द र्माि
प्राध्यापक
रसर्ास्त्र एवम् भैषज्य कल्पना मवभार्, श्री
धमिस्थल मञ्जुनाथेश्वर आयुवेद मवद्यालय एवम्
मचमकत्सालय, हासन
स्वर्णपपणिी
रसोत्तमं पलं र्ुद्धं हेमतोलकसंयुतम्। मर्लायां मदियेत्तावद्यावदेकत्वमार्तम्॥
सुर्न्धस्य पलञ्चैकमय:पात्रे ततो दृढे। मदियेद् दृढपामिभ्ां यावज्जलतालतां व्रजेत्॥
तत: पाकमवधानज्ञ: पपिटीं कारयेत् सुधी:। रक्तिकामदक्रमेिैव योजयेदनुपानत:॥
ग्रहिीं मवमवधां हक्ति यक्ष्मािञ्च मवर्ेषत:। र्ूलमष्टमवधं हक्ति वष्ा सविुजजापहा॥
3
✗ र्ुद्ध पारद - १ पल
✗ स्विि भस्म - १ तोल
✗ र्ुद्ध र्न्धक - १ पल
✗ मात्र - १ रमत्त क्रमेि
भै.र.ग्रहिी रोर्
A.F.I – 1
टवजय पपणटि
र्न्धक
ं क्षुमितं क
ष त्वा भाव्यं भषङ्गरसेन तु।
सप्तधा या मत्रधा वाऽमप पश्चाच्छु ष्क
ं मवचूिियेत्॥
चूििमयत्वाऽऽयसे पात्रे क
ष त्वा वमिर्तं सुधी:।
दृतं भषङ्गरसे मक्षप्तं तत उद् धषत्य र्ोषयेत्॥
4
र्न्धक
भषङ्गराज स्वरस
लोह पात्र
टवजय पपणटि
तञ्च र्न्धं पलञ्चैक
ं र्न्धाद्धं र्ुद्धपारदम्।
सूताद्धं भस्मरौप्यञ्च तदद्धं स्वििभस्मकम्॥
तदद्धं मषतवैक्रािं मौक्तिकञ्च मवमनमक्षपेत्।
5
र्न्धक (१)
पारद (१/२)
रजत भस्म (१/४)
स्विि भस्म (१/८)
वैक्राि भस्म
(१/१६)
मुि भस्म (१/१६)
टवजय पपणटि
एकीक
ष त्य तत: सवं क
ु याित् पपिमटकां र्ुभाम्॥
लौहपात्रे समरसं ममदितं कलतालीक
ष तम्।
बदराङ्गारवमिस्थे लौहपात्रे िवीक
ष ते॥
6
टवजय पपणटि
7
मयूरचक्तिकाकारं मलङ्ग
ं वा यमद दृश्यते।
आद्ययोदृिश्यते सूत: खरपाक
े न दृश्यते॥
मषदौ न सम्यर्् भङ्ग: स्यान्मध्यभङ्गश्च रूप्यवत्।
खरे लघु भवेद्भङ्गो रूक्षसूक्ष्मोऽुजिच्छमव:॥
मषदुमध्यौ तथा खाद्यौ खरस्त्याज्यो मवषोपम:।
मृदु
मध्य
खर
पाक लक्षर्
टवजय पपणटि
जराव्यामधर्ताकीिं मवश्वं दृष्ट्वा पुर: हरर:॥
चकार पपिमटमेतां यथा नारायिोऽमषतम्।
8
टवजय पपणटि
आदौ र्ङ्करमभ्र्च्ि मिजातीन् प्रमिपत्य च॥
प्रभाते भक्षयेदेनां प्राग्रक्तिियसक्तिताम्।
रक्तिकामदक्रमाद् वषक्तद्धभिक्ष्या नैव दर्ोपरर॥
आरोग्यदर्िनं यावत्तावद् ध्रासस्तत: परम्।
अजीिे भोजनं नैव पथ्यकालव्यमतक्रमे॥
घषतसैन्धवधन्याकमहङ
् र्ुजीरकनार्रै:।
र्स्यते व्यञ्जनं मसद्धं मपत्ते स्वािलमामामक्षकम्॥
9
पपणटि सेवन टवधान
टवजय पपणटि
क
ष ष्णमत्स्येन दुग्धेन मांसेन जाङ्गलेन च।
जाङ्गलेषु र्र्च्छार्ौ मत्स्यौ रोमहतमद् र्ुरौ॥
पटोलफलपत्रञ्च क
ष ष्णवात्तािक
ु जामलका।
सुक्तस्वन्नपूर्ैस्ताम्बूलैलािभे कपूरसंयुतै:॥
10
पथ्य
टवजय पपणटि
क्षुधाकालेव्यमतक्रािे यमद वायु: प्रक
ु प्यमत।
मिक्तझिनीमत मर्र:र्ूले मवरेक
े वमथौ तथा॥
तषष्णायाञ्चामधक
े मपत्ते नाररक
े लाम्बु मनभियम्।
नाररक
े लपय: पेयं मिभिक्ष्यं क्षीरमेव च॥
स्वप्नेर्ुक्रर्च्ुतौचैवचम्पक
ं कदलीफलम्।
11
टवजय पपणटि
वज्यंमनम्बामदक
ं र्ाकालमां कामञ्जक
ं सुराम्॥
कदलीफलपत्राङ
् मित्रपुषालाबुकक
ि टी।
क
ू ष्माण्डं कारवेलञ्च व्यायामो जार्रं मनमर्॥
नपश्येन्नस्पषर्ेद्गच्छे क्तरियंजीमवतुममच्छमत।
यद्यौषधे क्तस्त्रयं र्च्छे त् कत्तिव्या तु प्रमतमक्रया॥
12
अपथ्य
टवजय पपणटि
दुवािरां ग्रहिीं हक्ति दु:साध्यां बहुवामषिकीम्। आमर्ूलमतीसारं सामञ्चैव सुदाुजिम्॥
अतीसारं षडर्ांमस यक्ष्मािं सपररग्रहम्। र्ोथञ्च कामला पाण्डु ीीहानञ्च जलोदरम्॥
पक्तिर्ूलं चालमामपत्तं वातरिं वममं क
ष ममम्। अष्टादर्मवधं क
ु ष्ठं प्रमेहान् मवषम्वररान्॥
वातमपत्तकफोत्ांश्च्वररान्हक्तिसुदाुजिान्। जीिेऽमपपपिमटंक
ु विन् वपुषा मनमिल: सुधी:॥
13
फल शृटि
टवजय पपणटि
जीवेिषिर्तं श्रीमान् वलीपमलतवमजित:॥
प्रात: करोमत सततं मनयतं मिर्ुञ्जांयस्तां स मवदक्ति तुलां क
ु सुमायुधस्य।
आयुश्च दीघिमनघं वपुष: क्तस्थरत्वंहामनं वलीपमलतयोरतुलं बलञ्च॥
14
भै.र.ग्रहणी ४६१ - ४८४
गगन पपणिी
र्र्नवमलरसेिं ममदितं र्ोघषतािं, सममथबदराग्नौ प्रदृतं लोहपात्रे।
मनमहतकदमलपत्रे पातयेद्गोमयेऽथ, तदुपरर दलमूमनि र्ोमयञ्चाथ देयम्॥
भवमत र्र्ननाम्ना पपिमटसूतकोऽयं, जरिमधुसमेतं चास्य वल्लं प्रदद्यात्।
अमतसषमतर्दमुग्रं षड्मवधं हक्ति र्ीिं, श्वयथुममप कफोत्ं र्यूषूषिैयुििसूत:॥
15
✗ अभ्रक भस्म – १ भार्
✗ र्ुद्ध र्न्धक – १ भार्
✗ र्ुद्ध पारद – १ भार्
र.यो.स अतीसार
16
पयाणलोचन
17
पयाणलोचन
✗ स्विि पपिमट
✗ स्विि - दुष्टग्रहण्यामदनुत्, यक्षोन्मादप्रर्मनपरं, दीक्तप्तप्रर्ममतुजजं
✗ र्न्धक – आमोन्मोचनर्ोषन, पाचन, रसेि वीयिप्रदः
✗ पारद – योर्वामह
18
पयाणलोचन
✗ मवजय पपिमट
✗ र्न्धक - आमोन्मोचनर्ोषन, पाचन, रसेि वीयिप्रदः
✗ पारद - योर्वामह
✗ स्विि - दुष्टग्रहण्यामदनुत्, दीक्तप्तप्रर्ममतुजजं
✗ वैक्राि - ्वररक
ु ष्ठक्षयप्रिुत्
✗ मुि – पक्तिुजजहर, क्षयवंमस, पुमष्टदम्
19
पयाणलोचन
✗ र्र्न पपिटी
✗ अभ्रक - परमममषतम्
✗ र्न्धक - सूतेिवीयिप्रद
✗ पारद - योर्वामह
20
पयाणलोचन
अन्नवह स्रोिस्
✗ अनन्नामभलार्
✗ अरोचक
✗ अमवपाक
रसवह स्रोिस्
✗ आस्य वैरस्य
✗ हृल्लस
✗ स्रोतोरोध
✗ अमग्न नार्
पुरीषवह स्रोिस्
21
✗ अमत मात्र
✗ अकाल
✗ अमहत भोजन
✗ र्ुुज आहार
✗ अमत मिग्ध आहार
✗ अमत मात्र आहार
✗ क
ष च्छ
र् , अल्पाल्प
✗ स र्ब्द, स र्ूल
✗ अमत िव, अमत ग्रमतथ
✗ अमत बहु पुरीष
पयाणलोचन
22
पयाणलोचन
23
पयाणलोचन
24
पयाणलोचन
25
समापनम्
✗ पपिटी – ग्रहिी, अतीसार
✗ स्विि पपिटी – ग्रहिी, अष्टमवध र्ूल, राजयक्ष्मा
✗ मवजय पपिटी – रसायन
✗ र्र्न पपिटी – अतीसार, श्वयथु
26
धन्यवादः
27

More Related Content

What's hot

Kupipakwa
KupipakwaKupipakwa
Kupipakwa
saumyagulati4
 
Guggulu Kalpana ; slideshare ppt
Guggulu Kalpana ; slideshare pptGuggulu Kalpana ; slideshare ppt
Guggulu Kalpana ; slideshare ppt
DrSwastikSharma
 
Kshetrikaranam
KshetrikaranamKshetrikaranam
Kshetrikaranam
KARTHIKA K.J
 
Rasa seva
Rasa sevaRasa seva
Rasa seva
KARTHIKA K.J
 
Abhraka
AbhrakaAbhraka
Ashtadasha samskara of parada part one.
Ashtadasha samskara of parada part one.Ashtadasha samskara of parada part one.
Ashtadasha samskara of parada part one.
KARTHIKA K.J
 
Lavana varga
Lavana varga  Lavana varga
Lavana varga
JitendraMOHARANA2
 
Historical backround of rasashastra
Historical backround of rasashastraHistorical backround of rasashastra
Historical backround of rasashastra
Ayushman Bhava Ayurveda and keraliya Panchakarma Clinic
 
Review on Yogaratnakara
Review on YogaratnakaraReview on Yogaratnakara
Review on Yogaratnakara
Kopila Adhikari
 
PHARMACOLOGICAL ACTION OF CHATURVIDHA RASAYANAS. (DR. PRITI PUSAM)
PHARMACOLOGICAL ACTION OF CHATURVIDHA RASAYANAS. (DR. PRITI PUSAM)PHARMACOLOGICAL ACTION OF CHATURVIDHA RASAYANAS. (DR. PRITI PUSAM)
PHARMACOLOGICAL ACTION OF CHATURVIDHA RASAYANAS. (DR. PRITI PUSAM)
Dr priti Masaram
 
Ratna
RatnaRatna
Man paribhasha
Man paribhashaMan paribhasha
Parada bandhas
Parada bandhasParada bandhas
Parada bandhas
somil1d11
 
Substitution and its adaptation in current scenario a review in Ayurveda
Substitution and its adaptation in current scenario  a review in AyurvedaSubstitution and its adaptation in current scenario  a review in Ayurveda
Substitution and its adaptation in current scenario a review in Ayurveda
Vipin Chaurasiya
 
marana
maranamarana
marana
dr.nimisha
 
Chemistry of Satvapatana
Chemistry of SatvapatanaChemistry of Satvapatana
Chemistry of Satvapatana
Saranya Sasi
 
Sharangdhar samhita (review)
Sharangdhar samhita (review)Sharangdhar samhita (review)
Sharangdhar samhita (review)
SangeetaIndoria
 
Collection,cultivation and preservation
Collection,cultivation and preservation Collection,cultivation and preservation
Collection,cultivation and preservation
AYURVEDA
 
Bhaishjya kalpana
Bhaishjya  kalpana Bhaishjya  kalpana
Bhaishjya kalpana
Janardan Panday
 
Rasa chikitisa
Rasa chikitisaRasa chikitisa
Rasa chikitisa
Nitika Rattan
 

What's hot (20)

Kupipakwa
KupipakwaKupipakwa
Kupipakwa
 
Guggulu Kalpana ; slideshare ppt
Guggulu Kalpana ; slideshare pptGuggulu Kalpana ; slideshare ppt
Guggulu Kalpana ; slideshare ppt
 
Kshetrikaranam
KshetrikaranamKshetrikaranam
Kshetrikaranam
 
Rasa seva
Rasa sevaRasa seva
Rasa seva
 
Abhraka
AbhrakaAbhraka
Abhraka
 
Ashtadasha samskara of parada part one.
Ashtadasha samskara of parada part one.Ashtadasha samskara of parada part one.
Ashtadasha samskara of parada part one.
 
Lavana varga
Lavana varga  Lavana varga
Lavana varga
 
Historical backround of rasashastra
Historical backround of rasashastraHistorical backround of rasashastra
Historical backround of rasashastra
 
Review on Yogaratnakara
Review on YogaratnakaraReview on Yogaratnakara
Review on Yogaratnakara
 
PHARMACOLOGICAL ACTION OF CHATURVIDHA RASAYANAS. (DR. PRITI PUSAM)
PHARMACOLOGICAL ACTION OF CHATURVIDHA RASAYANAS. (DR. PRITI PUSAM)PHARMACOLOGICAL ACTION OF CHATURVIDHA RASAYANAS. (DR. PRITI PUSAM)
PHARMACOLOGICAL ACTION OF CHATURVIDHA RASAYANAS. (DR. PRITI PUSAM)
 
Ratna
RatnaRatna
Ratna
 
Man paribhasha
Man paribhashaMan paribhasha
Man paribhasha
 
Parada bandhas
Parada bandhasParada bandhas
Parada bandhas
 
Substitution and its adaptation in current scenario a review in Ayurveda
Substitution and its adaptation in current scenario  a review in AyurvedaSubstitution and its adaptation in current scenario  a review in Ayurveda
Substitution and its adaptation in current scenario a review in Ayurveda
 
marana
maranamarana
marana
 
Chemistry of Satvapatana
Chemistry of SatvapatanaChemistry of Satvapatana
Chemistry of Satvapatana
 
Sharangdhar samhita (review)
Sharangdhar samhita (review)Sharangdhar samhita (review)
Sharangdhar samhita (review)
 
Collection,cultivation and preservation
Collection,cultivation and preservation Collection,cultivation and preservation
Collection,cultivation and preservation
 
Bhaishjya kalpana
Bhaishjya  kalpana Bhaishjya  kalpana
Bhaishjya kalpana
 
Rasa chikitisa
Rasa chikitisaRasa chikitisa
Rasa chikitisa
 

Similar to Swarna parpati, Vijaya parpati and Gagana parpati

06_Sundara Kandam_v3.pdf
06_Sundara Kandam_v3.pdf06_Sundara Kandam_v3.pdf
06_Sundara Kandam_v3.pdf
Nanda Mohan Shenoy
 
मैत्रायणी-उपनिषद.pdf
मैत्रायणी-उपनिषद.pdfमैत्रायणी-उपनिषद.pdf
मैत्रायणी-उपनिषद.pdf
RashmiTiwari72
 
Mudra and bandh
Mudra and bandhMudra and bandh
Mudra and bandh
Ghatkopar yoga Center
 
05_Sundara Kandam_v3.pdf
05_Sundara Kandam_v3.pdf05_Sundara Kandam_v3.pdf
05_Sundara Kandam_v3.pdf
Nanda Mohan Shenoy
 
Hindi Hanuman Chalisa App
Hindi Hanuman Chalisa AppHindi Hanuman Chalisa App
Hindi Hanuman Chalisa App
Bhajans-App
 
Ayurved panchakarma - Nasya
Ayurved panchakarma  - NasyaAyurved panchakarma  - Nasya
Ayurved panchakarma - Nasya
Aaptashri Ayurved & Panchakarma Clinic,Pune
 
अर्धनारी नटेश्वर स्तोत्रम्
अर्धनारी नटेश्वर स्तोत्रम्अर्धनारी नटेश्वर स्तोत्रम्
अर्धनारी नटेश्वर स्तोत्रम्
amisamalia
 
08_Sundara Kandam_v3.pdf
08_Sundara Kandam_v3.pdf08_Sundara Kandam_v3.pdf
08_Sundara Kandam_v3.pdf
Nanda Mohan Shenoy
 
Purish (Stool) Exam According To Ayurveda
Purish (Stool) Exam According To AyurvedaPurish (Stool) Exam According To Ayurveda
Purish (Stool) Exam According To Ayurveda
Aaptashri Ayurved & Panchakarma Clinic,Pune
 
Ram Raksha Stotra & Ganapati Atharvashirsa
Ram Raksha Stotra & Ganapati AtharvashirsaRam Raksha Stotra & Ganapati Atharvashirsa
Ram Raksha Stotra & Ganapati Atharvashirsa
Gunjan Verma
 
04_Sundara Kandam_v3.pptx
04_Sundara Kandam_v3.pptx04_Sundara Kandam_v3.pptx
04_Sundara Kandam_v3.pptx
Nanda Mohan Shenoy
 
mohit Rasashala nirmana (1).pdf
mohit Rasashala nirmana (1).pdfmohit Rasashala nirmana (1).pdf
mohit Rasashala nirmana (1).pdf
ParimalMakadi
 
16 हिन्दू धर्म के सबसे शक्तिशाली मंत्र - Hindimesoch
16 हिन्दू धर्म के सबसे शक्तिशाली मंत्र - Hindimesoch16 हिन्दू धर्म के सबसे शक्तिशाली मंत्र - Hindimesoch
16 हिन्दू धर्म के सबसे शक्तिशाली मंत्र - Hindimesoch
Hindimesoch
 
Kavya gun ( kavyapraksh 8 ullas)
Kavya gun ( kavyapraksh 8 ullas)Kavya gun ( kavyapraksh 8 ullas)
Kavya gun ( kavyapraksh 8 ullas)
Neelam Sharma
 
Sodhana in swasa kasa.pptx
Sodhana in swasa kasa.pptxSodhana in swasa kasa.pptx
Sodhana in swasa kasa.pptx
e-MAP
 
तत्पुरुष (विभक्ति, उपपद ऽ नञ्)
तत्पुरुष (विभक्ति, उपपद ऽ नञ्)तत्पुरुष (विभक्ति, उपपद ऽ नञ्)
तत्पुरुष (विभक्ति, उपपद ऽ नञ्)
Dev Chauhan
 
Gherand Samhita By Dr Shivam Mishra .pptx
Gherand Samhita By Dr Shivam Mishra .pptxGherand Samhita By Dr Shivam Mishra .pptx
Gherand Samhita By Dr Shivam Mishra .pptx
Dr Shivam Mishra
 
Ishta siddhi
Ishta siddhiIshta siddhi
Ishta siddhigurusewa
 

Similar to Swarna parpati, Vijaya parpati and Gagana parpati (20)

06_Sundara Kandam_v3.pdf
06_Sundara Kandam_v3.pdf06_Sundara Kandam_v3.pdf
06_Sundara Kandam_v3.pdf
 
Adharaniya vega
Adharaniya vegaAdharaniya vega
Adharaniya vega
 
मैत्रायणी-उपनिषद.pdf
मैत्रायणी-उपनिषद.pdfमैत्रायणी-उपनिषद.pdf
मैत्रायणी-उपनिषद.pdf
 
Mudra and bandh
Mudra and bandhMudra and bandh
Mudra and bandh
 
05_Sundara Kandam_v3.pdf
05_Sundara Kandam_v3.pdf05_Sundara Kandam_v3.pdf
05_Sundara Kandam_v3.pdf
 
Hindi Hanuman Chalisa App
Hindi Hanuman Chalisa AppHindi Hanuman Chalisa App
Hindi Hanuman Chalisa App
 
Ayurved panchakarma - Nasya
Ayurved panchakarma  - NasyaAyurved panchakarma  - Nasya
Ayurved panchakarma - Nasya
 
अर्धनारी नटेश्वर स्तोत्रम्
अर्धनारी नटेश्वर स्तोत्रम्अर्धनारी नटेश्वर स्तोत्रम्
अर्धनारी नटेश्वर स्तोत्रम्
 
08_Sundara Kandam_v3.pdf
08_Sundara Kandam_v3.pdf08_Sundara Kandam_v3.pdf
08_Sundara Kandam_v3.pdf
 
Purish (Stool) Exam According To Ayurveda
Purish (Stool) Exam According To AyurvedaPurish (Stool) Exam According To Ayurveda
Purish (Stool) Exam According To Ayurveda
 
Ram Raksha Stotra & Ganapati Atharvashirsa
Ram Raksha Stotra & Ganapati AtharvashirsaRam Raksha Stotra & Ganapati Atharvashirsa
Ram Raksha Stotra & Ganapati Atharvashirsa
 
04_Sundara Kandam_v3.pptx
04_Sundara Kandam_v3.pptx04_Sundara Kandam_v3.pptx
04_Sundara Kandam_v3.pptx
 
mohit Rasashala nirmana (1).pdf
mohit Rasashala nirmana (1).pdfmohit Rasashala nirmana (1).pdf
mohit Rasashala nirmana (1).pdf
 
16 हिन्दू धर्म के सबसे शक्तिशाली मंत्र - Hindimesoch
16 हिन्दू धर्म के सबसे शक्तिशाली मंत्र - Hindimesoch16 हिन्दू धर्म के सबसे शक्तिशाली मंत्र - Hindimesoch
16 हिन्दू धर्म के सबसे शक्तिशाली मंत्र - Hindimesoch
 
Kavya gun ( kavyapraksh 8 ullas)
Kavya gun ( kavyapraksh 8 ullas)Kavya gun ( kavyapraksh 8 ullas)
Kavya gun ( kavyapraksh 8 ullas)
 
Sodhana in swasa kasa.pptx
Sodhana in swasa kasa.pptxSodhana in swasa kasa.pptx
Sodhana in swasa kasa.pptx
 
तत्पुरुष (विभक्ति, उपपद ऽ नञ्)
तत्पुरुष (विभक्ति, उपपद ऽ नञ्)तत्पुरुष (विभक्ति, उपपद ऽ नञ्)
तत्पुरुष (विभक्ति, उपपद ऽ नञ्)
 
Gherand Samhita By Dr Shivam Mishra .pptx
Gherand Samhita By Dr Shivam Mishra .pptxGherand Samhita By Dr Shivam Mishra .pptx
Gherand Samhita By Dr Shivam Mishra .pptx
 
IshtaSiddhi
IshtaSiddhiIshtaSiddhi
IshtaSiddhi
 
Ishta siddhi
Ishta siddhiIshta siddhi
Ishta siddhi
 

Swarna parpati, Vijaya parpati and Gagana parpati

  • 1. स्वर्ण पपणटि, गगन पपणटि एवम् टवजय पपणटि
  • 2. 2 मया, वैद्य चैतन्य बदामम मवद्यामथि, मितीय कक्ष मार्िदर्िक, वैद्य र्ोमवन्द र्माि प्राध्यापक रसर्ास्त्र एवम् भैषज्य कल्पना मवभार्, श्री धमिस्थल मञ्जुनाथेश्वर आयुवेद मवद्यालय एवम् मचमकत्सालय, हासन
  • 3. स्वर्णपपणिी रसोत्तमं पलं र्ुद्धं हेमतोलकसंयुतम्। मर्लायां मदियेत्तावद्यावदेकत्वमार्तम्॥ सुर्न्धस्य पलञ्चैकमय:पात्रे ततो दृढे। मदियेद् दृढपामिभ्ां यावज्जलतालतां व्रजेत्॥ तत: पाकमवधानज्ञ: पपिटीं कारयेत् सुधी:। रक्तिकामदक्रमेिैव योजयेदनुपानत:॥ ग्रहिीं मवमवधां हक्ति यक्ष्मािञ्च मवर्ेषत:। र्ूलमष्टमवधं हक्ति वष्ा सविुजजापहा॥ 3 ✗ र्ुद्ध पारद - १ पल ✗ स्विि भस्म - १ तोल ✗ र्ुद्ध र्न्धक - १ पल ✗ मात्र - १ रमत्त क्रमेि भै.र.ग्रहिी रोर् A.F.I – 1
  • 4. टवजय पपणटि र्न्धक ं क्षुमितं क ष त्वा भाव्यं भषङ्गरसेन तु। सप्तधा या मत्रधा वाऽमप पश्चाच्छु ष्क ं मवचूिियेत्॥ चूििमयत्वाऽऽयसे पात्रे क ष त्वा वमिर्तं सुधी:। दृतं भषङ्गरसे मक्षप्तं तत उद् धषत्य र्ोषयेत्॥ 4 र्न्धक भषङ्गराज स्वरस लोह पात्र
  • 5. टवजय पपणटि तञ्च र्न्धं पलञ्चैक ं र्न्धाद्धं र्ुद्धपारदम्। सूताद्धं भस्मरौप्यञ्च तदद्धं स्वििभस्मकम्॥ तदद्धं मषतवैक्रािं मौक्तिकञ्च मवमनमक्षपेत्। 5 र्न्धक (१) पारद (१/२) रजत भस्म (१/४) स्विि भस्म (१/८) वैक्राि भस्म (१/१६) मुि भस्म (१/१६)
  • 6. टवजय पपणटि एकीक ष त्य तत: सवं क ु याित् पपिमटकां र्ुभाम्॥ लौहपात्रे समरसं ममदितं कलतालीक ष तम्। बदराङ्गारवमिस्थे लौहपात्रे िवीक ष ते॥ 6
  • 7. टवजय पपणटि 7 मयूरचक्तिकाकारं मलङ्ग ं वा यमद दृश्यते। आद्ययोदृिश्यते सूत: खरपाक े न दृश्यते॥ मषदौ न सम्यर्् भङ्ग: स्यान्मध्यभङ्गश्च रूप्यवत्। खरे लघु भवेद्भङ्गो रूक्षसूक्ष्मोऽुजिच्छमव:॥ मषदुमध्यौ तथा खाद्यौ खरस्त्याज्यो मवषोपम:। मृदु मध्य खर पाक लक्षर्
  • 8. टवजय पपणटि जराव्यामधर्ताकीिं मवश्वं दृष्ट्वा पुर: हरर:॥ चकार पपिमटमेतां यथा नारायिोऽमषतम्। 8
  • 9. टवजय पपणटि आदौ र्ङ्करमभ्र्च्ि मिजातीन् प्रमिपत्य च॥ प्रभाते भक्षयेदेनां प्राग्रक्तिियसक्तिताम्। रक्तिकामदक्रमाद् वषक्तद्धभिक्ष्या नैव दर्ोपरर॥ आरोग्यदर्िनं यावत्तावद् ध्रासस्तत: परम्। अजीिे भोजनं नैव पथ्यकालव्यमतक्रमे॥ घषतसैन्धवधन्याकमहङ ् र्ुजीरकनार्रै:। र्स्यते व्यञ्जनं मसद्धं मपत्ते स्वािलमामामक्षकम्॥ 9 पपणटि सेवन टवधान
  • 10. टवजय पपणटि क ष ष्णमत्स्येन दुग्धेन मांसेन जाङ्गलेन च। जाङ्गलेषु र्र्च्छार्ौ मत्स्यौ रोमहतमद् र्ुरौ॥ पटोलफलपत्रञ्च क ष ष्णवात्तािक ु जामलका। सुक्तस्वन्नपूर्ैस्ताम्बूलैलािभे कपूरसंयुतै:॥ 10 पथ्य
  • 11. टवजय पपणटि क्षुधाकालेव्यमतक्रािे यमद वायु: प्रक ु प्यमत। मिक्तझिनीमत मर्र:र्ूले मवरेक े वमथौ तथा॥ तषष्णायाञ्चामधक े मपत्ते नाररक े लाम्बु मनभियम्। नाररक े लपय: पेयं मिभिक्ष्यं क्षीरमेव च॥ स्वप्नेर्ुक्रर्च्ुतौचैवचम्पक ं कदलीफलम्। 11
  • 12. टवजय पपणटि वज्यंमनम्बामदक ं र्ाकालमां कामञ्जक ं सुराम्॥ कदलीफलपत्राङ ् मित्रपुषालाबुकक ि टी। क ू ष्माण्डं कारवेलञ्च व्यायामो जार्रं मनमर्॥ नपश्येन्नस्पषर्ेद्गच्छे क्तरियंजीमवतुममच्छमत। यद्यौषधे क्तस्त्रयं र्च्छे त् कत्तिव्या तु प्रमतमक्रया॥ 12 अपथ्य
  • 13. टवजय पपणटि दुवािरां ग्रहिीं हक्ति दु:साध्यां बहुवामषिकीम्। आमर्ूलमतीसारं सामञ्चैव सुदाुजिम्॥ अतीसारं षडर्ांमस यक्ष्मािं सपररग्रहम्। र्ोथञ्च कामला पाण्डु ीीहानञ्च जलोदरम्॥ पक्तिर्ूलं चालमामपत्तं वातरिं वममं क ष ममम्। अष्टादर्मवधं क ु ष्ठं प्रमेहान् मवषम्वररान्॥ वातमपत्तकफोत्ांश्च्वररान्हक्तिसुदाुजिान्। जीिेऽमपपपिमटंक ु विन् वपुषा मनमिल: सुधी:॥ 13 फल शृटि
  • 14. टवजय पपणटि जीवेिषिर्तं श्रीमान् वलीपमलतवमजित:॥ प्रात: करोमत सततं मनयतं मिर्ुञ्जांयस्तां स मवदक्ति तुलां क ु सुमायुधस्य। आयुश्च दीघिमनघं वपुष: क्तस्थरत्वंहामनं वलीपमलतयोरतुलं बलञ्च॥ 14 भै.र.ग्रहणी ४६१ - ४८४
  • 15. गगन पपणिी र्र्नवमलरसेिं ममदितं र्ोघषतािं, सममथबदराग्नौ प्रदृतं लोहपात्रे। मनमहतकदमलपत्रे पातयेद्गोमयेऽथ, तदुपरर दलमूमनि र्ोमयञ्चाथ देयम्॥ भवमत र्र्ननाम्ना पपिमटसूतकोऽयं, जरिमधुसमेतं चास्य वल्लं प्रदद्यात्। अमतसषमतर्दमुग्रं षड्मवधं हक्ति र्ीिं, श्वयथुममप कफोत्ं र्यूषूषिैयुििसूत:॥ 15 ✗ अभ्रक भस्म – १ भार् ✗ र्ुद्ध र्न्धक – १ भार् ✗ र्ुद्ध पारद – १ भार् र.यो.स अतीसार
  • 16. 16
  • 18. पयाणलोचन ✗ स्विि पपिमट ✗ स्विि - दुष्टग्रहण्यामदनुत्, यक्षोन्मादप्रर्मनपरं, दीक्तप्तप्रर्ममतुजजं ✗ र्न्धक – आमोन्मोचनर्ोषन, पाचन, रसेि वीयिप्रदः ✗ पारद – योर्वामह 18
  • 19. पयाणलोचन ✗ मवजय पपिमट ✗ र्न्धक - आमोन्मोचनर्ोषन, पाचन, रसेि वीयिप्रदः ✗ पारद - योर्वामह ✗ स्विि - दुष्टग्रहण्यामदनुत्, दीक्तप्तप्रर्ममतुजजं ✗ वैक्राि - ्वररक ु ष्ठक्षयप्रिुत् ✗ मुि – पक्तिुजजहर, क्षयवंमस, पुमष्टदम् 19
  • 20. पयाणलोचन ✗ र्र्न पपिटी ✗ अभ्रक - परमममषतम् ✗ र्न्धक - सूतेिवीयिप्रद ✗ पारद - योर्वामह 20
  • 21. पयाणलोचन अन्नवह स्रोिस् ✗ अनन्नामभलार् ✗ अरोचक ✗ अमवपाक रसवह स्रोिस् ✗ आस्य वैरस्य ✗ हृल्लस ✗ स्रोतोरोध ✗ अमग्न नार् पुरीषवह स्रोिस् 21 ✗ अमत मात्र ✗ अकाल ✗ अमहत भोजन ✗ र्ुुज आहार ✗ अमत मिग्ध आहार ✗ अमत मात्र आहार ✗ क ष च्छ र् , अल्पाल्प ✗ स र्ब्द, स र्ूल ✗ अमत िव, अमत ग्रमतथ ✗ अमत बहु पुरीष
  • 26. समापनम् ✗ पपिटी – ग्रहिी, अतीसार ✗ स्विि पपिटी – ग्रहिी, अष्टमवध र्ूल, राजयक्ष्मा ✗ मवजय पपिटी – रसायन ✗ र्र्न पपिटी – अतीसार, श्वयथु 26