SlideShare a Scribd company logo
1 of 41
WELCOME
रस सेव
Dr. K.J.KARTHIKA
Dept. OF R&B
GAVC, TIPUNITHURA
भस्मता या रसेन्द्रस्य महमूर्च्छेतत सा मता।
रसस्य मरणं नास्स्त शम्भुनेतत प्रकीततितम ्॥
क्षाणभङ्गुर देहस्य दीर्ाियुष्यववधायक:।
पारद: संस्कृ तो नान्द्यस्तस्मात्सेव्यतरो रस:॥
(र .चूडामणण. १/२७)
There is nothing in this world that can empower the
ephemeral body with longevity other than Parada.
रसश्च पवनश्चेतत कमियोगो द्ववधा मत: ॥
In Rasarnava pradhama patala, Lord shiva tell
goddess parvathi that karmayoga is of 2 types,
rasayoga and pavana yoga.
Why parada results in Roganashana?
तस्य स्वयं हह स्फु रतत प्रादुभािव: स शाङ्कर: कोऽवप।
कथमन्द्यथा हह शमयतत ववलसन्द्मात्रार्च्च पापरुजमम ्।
(र.हृ.त.१/५)
•It has originated from lord Shankara for the
passification of trividha dukha.
•‘Sham’ = prasada
•It is also a fact that a disease like kushta whose
pathogenesis involves causes like sura, guru , go
brahmana himsa can never be cured without something
with such divine origin.
The Futile nature of Other rasayana
Oushadhi
तत्स्थैये न समथि रसायनं ककमवप मूललोहाहद।
स्वयमस्स्थरस्वभावं दाह्यं क्लेद्यं च शोष्यं च।
(र.हृ.त १/११)
तत ् स्थैये = देहस्य स्स्थये
The rasayanas made from moola lohadi itself have an
unstable existence, thus they can’t provide us with a
stable body. Human body is kledyam, shoshyam and
dahyam.
क्लेदम् = आरीभावेन शीणितयतुं शक्यं
दाह्यं = दगधुं शक्यं।
शोष्यं = शोषतयतुं अस्गनजमलातनलै:
Rasa seva can be considered under 2 differerent
aspects
1.Therapeutic usage a) proper usage
b) Improper usage
2.Accidental intake (elaborated in Bhaishajya
ratnavali)
Elaboration on therapeutic usage
Type of mercury that are seen
admninisterd internally
•Murchitha parada
•Jaritha parada
•Bhasmikrutaparada
•Kalkabadha parada
•Arota baddha parada
Murchida parada and vadhi ghatakatva
हेम्ना हस्न्द्त युतस्स्त्रदोषजमरुजमो रौप्येण वपत्तामयां
स्ताम्रेणावप कफातनलौ च ववववधान ् शूलामयान ् लोहयुक्।
नागेनाम्ल(स्र) गदांस्तथा त्रपुयुतो मेहं च वज्रैमृिततं
व्योमग्रासतनकृ ष्टवञ्चलगुण: ससद्धध प्रदत्ते रस:॥
(र. चूडामणण.न ्१/३४)
Material for murchana Therapeutic usage
Gold Tridoshaja ruja
Silver Pittaamayam
Tamra Kapha anila
Loha Vividha shula
Naga Amlagada/ Asra gada
Trapu Meham
Vajra Mriti
Vyoma Nikrushta canchala guna
Rasa seva after Kshetrikarana
तदनु पातनशुद्धं सूतकमारोटमश्नीयात ्।
स्वेदनमूर्च्छोत्थापन रोधाश्चतनयमश्च॥
अभ्रकसहहत: पात्यो ववधधना यावस्त्स्थरो भवतत।
अथवा माक्षक्षकसहहत: पात्य: सूतो ववधानेन॥
इत्यारोट॒: सूत: क्षेत्रीकरणे तनयुज्यते प्रथमम्।
(र.हृ.त १९/१६-१७)
Arota badha parada is used for kshetrikarana which should
be as follows
1. The parada purified by urdhvapatana.
2. After conducting swedana, murchana , uthapana, patana,
rodhana and niyamana the parada subjected to
nashtapishtitva by tritutation with abhraka or
swarnamakshika followed by patana till it become heat
stable this is administered.
Various vikalpa for Arota badha parada
अथवा भस्म च कृ त्वा बद्धो वा कल्कयोगेन।
माक्षक्षकसशलाजमतुलोहचूणिपथ्याक्षववडंगधृतमधुसभ:।
संयुक्तं रसमादौ क्षेत्रीकरणाय युञ्जमीत॥( र.हृ.त १९/ १८-१९)
Bhasma suta - two types viz: urdhvagam, thala
bhasmam
6 types viz: sveta, pita, harita, raktha, Krishna, karbura.
Kalkabaddha suta – here parada ground with the bhasma
of swarna makshika, shilajathu, loha bhasma, pathya,
aksha,vidanga,ghrita and madhu till nashtapishatatva and
administered.
Various other combinations are being mentioned for kalka
badha suta with different benefits.
CONTRAINDICATED RASA FOR
KSHETRIKARANA
नगवङ्गाहदसभबिद्धं ववषोपववषबस्न्द्धतम्।
मूत्रशुक्रहठाद्बद्धं त्यजमेत्कल्पे रसयने॥
रसेन्द्र धचन्द्तामणण ३/१६६
After Kshetrikarana intake prada subjected to jarana with
Abhraka, suvarna, loha, tamra, etc are indicated. Strict contra
indication is told for the usage of naga, vanga, yashada,and
upavishadi badha parada.
Pathrabhraka prayoga.
Dosage for various Jaritha parada
र्नसत्वकान्द्तताम्रसङ्करतीक्ष्णाहदजमीणिस्य।
सूतस्य गुञ्जमवृद््या माषकमात्रं परा मात्रा॥
गुञ्जमामात्रं रसं देवी हेमजमीणिन्द्तु भक्षयेत ्।
द्ववगुणं तारजमीणिस्य रववजमीणिस्य च त्रयम्॥
तीक्षाभ्रकान्द्तमषैकं प्रायोमात्रेततकीततित्ता।
वज्रवैक्रान्द्तजमीणिन्द्तु भक्षयेत्सषिपोपमम्॥( र्.धच ३/१६३-१६५)
Jeerna parada Dose
Ghana satva jeerna Gunja to masha (increasing by
gunja)
Kanta loha jeernam “
Tamra jeernam “
Sankara(misra loha) “
Teekshna loha “
Hema jeernam 1 gunja
Tara jeernam 2 gunja
Tamra jeernam 3 gunja
Teekshanloha, abhraka, kanta
loha, jeernam
1 masha
Vajra, vaikranta jeernam 1 sarshapam
Benefits
Tikshna loha jeerna parada when consumed for:
1 pala : लक्षायु:
10 pala : जमीवेन्द्महकल्पं, प्रलयन्द्ते सशवं व्रजमेत्॥
Tamra jeerna parada bahkshana phala
1 pala : लक्षायु:
2 pala : कोट्यायु
3 pala : ब्रह्मायुष्यं
4 pala : वैषणवं
5 pala : रुरजमीववतम ्
6 pala : महकल्पायु ईश्वर:
Swarna jeerna paaraada bhakshana phala
1 pala: लक्षायु:
2, 3 , 4 pala: ववष्णु रुर सशवत्वं च
•one should sart with gunja pramana after proprly assessing
the agni bala.
•Should be consumed with ghrita and madhu anupana.
C.I : tambula, kamini
The customary to consume parada.
Who should administer rasa
अथातुरो रसाच|यं साक्षाद्देवं महेश्वरम्।
साधधतं च रसं श्रृङ्गदन्द्तवेण्वाहदधाररतम्।
अचितयत्वा यथास्श्क्त देव गो ब्रह्मणानवप।
पणिखण्डे र्ृतं सूतं जमग्वा स्यादनुपानत:॥र.र.स.११/१२२-१२३
•Should be administered b a knowledgeable person
•Which is stored in danta sringa, anf venu.
•After conducting archana.
•Consumed by keeping in beetle leaf with appropriate
anupanam.
Time for rasa seva
पक्षे शुक्ले शुभहदने चन्द्रतारा बलास्न्द्वते।
सुमुहूते धचन्द्त्य सशवानलववप्रगुरून्द्द्ववजम:॥ (आ.क .६/८३)
•Shukla paksha
•Shubha dina
•Chandra and nakshatra have good bala
•Sumuhurtha
•With salutations to Shiva, Agni, Guru, Dvija
How to consume rasa
प्रभते भक्ष्येत्सूतं पथ्यं यामद्वयाधधके ।
न लङ्र्येस्त्त्रयामन्द्तु म्याह्ने चैव भोजमयेत ्॥ (र.धच २०४)
अथ लङ्र्नं न कयं यामधो भोजमनं नैव।
इत्यपनीय तनवषद्धं रसराजमे धीमता कयािम्॥(र.हृ.त १९/४७)
प्रातरेव पुरतो ववरेचनं तद्हदनोपवासनं ववधाय च।
तत्परोऽहतन च पथ्यसेवनं तत्परोऽहतन रसेन्द्र सेवनम्।
बुद्धधस्मृततप्रभाकास्न्द्तबलञ्चैव रसस्तथा।
वद्िधन्द्ते सवाि ऎवैते रससेवाववधौ नृणाम्॥
(र.हृ. त १/११३-११४)
•On the first day the person should be given
virechanam followed by upavasa on the same
day.
•second day the person should resort to pathya
sevanam.
•On the third day the person should be
administered rasa.
•By rasa seva the person will be imparted with
budhi, smrithi, prabha, kanti and bala.
सन्द्तुष्टस्सुमनाभूत्वा रसं सेवेत ससद्धधदम ्।
पयसा हेमशुण्ठीभयां नस्यं क्रामणमुत्तमं।
हेमहद षड्लोहकृ तमञ्जमनं क्रामणं परं॥ (आ.क्.६/८४)
Aanandakanda advocates nasya & anjana to
facilitate rasa kramana.
Hurdles during Rasa seva
एको हह दोष: सूक्ष्मोऽस्स्त भक्षक्षते भस्मसूतके ।
त्रत्रसप्ताहाद्वरारोहे कामन्द्धो जमायते नर:॥
नारीसंगाद्ववना देवव ह्यजमीणं तस्य जमायते।
मैथुनार्च्चसलते शुक्रे जमायते प्राणसंक्षय:॥(र.धच २०१-२०२)
युवत्या जमल्पनं कायं तावत्त्नन्द्मैथुनं त्यजमेत ्।(र.धच २०३)
•The consumer become kamandha from rasa ajeerna by
3/7/21 days of bhasma seva which should be counter acted
with out provision for itercourse.
•If the person indulge in intercourse his shukra become
chalitha there by leading to pranakshaya/death.
•Such a condition of rasajeerna should be tackled by
allowing to interact with women with out provision for
intercourse. This allows proper kramana of rasa in body.
•
•Yogi and brahmachari may resort to Samadhi state for
rasa kramana.
Treatment of malarodha during parada
seva
सकणाममृतां भुक्त्वा मले बद्धे स्वपेस्न्द्नसश।
ताम्बूलन्द्तगिते सूते ककट्टबन्द्धो न जमायते॥( र धच. ३/२०६)
Pippali + hareetaki churna consumed at night before sleep to
relive constipation.
If rasa administered with tambula pathra then the condition
will not arise.
Pathya & apathya during parada (bhasma)
sevana kaalam
र्ृतसैन्द्धवधान्द्याकजमीरकारिकसम्स्कृ तम्।
तण्डुलीयकधान्द्याकपटोलालाम्बुषाहदकम्।
जमोधुमजमीणिशाल्यन्द्नं गव्यं क्षीरं र्ृतं दधध।
हंसोदकं मुद्गरस: पथ्यवगि समासत:॥ र र स. १२४-१२५
बृहती त्रबल्वकू ष्माण्डं वेत्राग्रं कारवेल्लकम्।
माषं मसूरं तनषपावं कु लत्थं सषिपं ततलम्।
लङ्र्नोद्वतिनस्नान ताम्रचूडसुराऽऽसवान्।
आनूपमांसं धान्द्याम्लंन्द्भोजमनं कदलीदले॥
कं स्ये च जमुरु ववष्टस्म्भ तीक्ष्णोष्णं च भृशं त्यजमेत्॥ र.र.स. १२७
Indicated food
Mudgannam
• Dugdham(gavyam)
• Aajyam(go)
• Shalyannam(raktham)
• Punarnava shaakam
• Meghanadam
• Vasthukam
• Saindhavam
• Naagaram
• Mustha
• Padmamulam
• Godhumam
• Dadhi
• Jangala palala
• Sharkara
• Madhu
• Hamsodakam
• Patola
• Alabu
• Kadali(A.K)
• Dhanyaka
• Ikshuka
• Dhanyakam
• Narikelambu
• Vishva
Contraindicated food
• kakarashtakam
• kulatha
• atasitailam
• tila
• masha
• masuraka
• kapota
• kanjika
• takram
• kukkuta
• katu,amla.tiktha,lavana
• pittalam, vatalam
• badaram
• nalikeram
• sahakaram
• suvarchalam
• maatulan(vijaya)
• saouveeram
• ksharam
• kshoudram
• madhu
• picchilam
• parushakam
• mahisha ksheera
vikruti
• bilva
• Lakucha
• naarangam
• kamarangam
• shohbanjanam
• naivedyam
• karpooram
nadi jala, teertha jala
palandu
hingu
lashuna
rajika
brihati dvayam
nishpava
shukthi
madhya
aasava
jalaja mamsa
tiksha,ushna,juru,
vishtambi,ruksha
sushka aamisham
Indicated activities
• Styavachanam
• priya vadanam
• divaratru mantrajapa
atmajnyana kadha
• shiva pooja
• Sadatambulacharvanam
• Jandhasara, kasthuri,
kumkuma pralep(A.K)
• Surabhi pushpa in
mridushayya with ishta
kamini.
• Mritunjaya mantra japa
• Harsha
• Mandahasa
• Sudhata
• Nartanalokanam
• Geetasravanam
• Deva agni guru vipra
vandanam
• Srutipalanam (follow
Vedas)
• Samadhi
• Pranikaruna
• Atipaanam
• Atyashanam
• Atinidra
• Prajagaram
• Streenamati
prasangam,
• Steenam asangita(A.K)
• Adhvana
• Atikopam
• Atiharsham
• Ati dukham
• Ati Spruha
• Sushka vadam
• Jalakreeda
• Gharmasevanam
• Vatajalpam
• Paryatanam
• Kumkumalepana
• Kshiti swapnam
• Na kumara
hanyant
• Remaining
kshudarta
• Ajeernam
• Asatyavacanam
• Akala bhojanam
• Agnisparshanam
• Tadanam of go
dvija,etc
• bhojana in kadali
pathra n
kamsya paathra
• Atichinta
• Paatakam
• Pashu sanga
• No visarjana in
chatushpada.
• Langhanam
• Ninda of dheera,
devi, Sthree
• ,napumsaka,el
ephant.
• Udvarthanam.
• Chedanam of
bhuruha
• Akshadi saptha
vyasanam
• Chaya of asvadha
& kapitha
• Going near
C.I
Consequences of Apathya seva
यस्त्यक्त्वा शास्त्रववधधं प्रवतिते स्वेर्च्छया रसे मूढ:।
तस्य ववरुद्धाचारादजमीणिमुत्पद्यते तनतराम ्॥ (र.हृ.त १९/५०)
If out of ignorance if one does not follow the regimens
advised in the right way then he shall develop the condition
of rasaajeerna.
Rasajeerna lakshanam
संभवतीहाजमीणे तनराऽऽलस्यं ज्वरस्तमो दाह:।
नासभतलशूलमल्पं जमडताऽरुधचरङ्गभङ्गश्च॥ ( र.हृ.त १९/५१)
रसाजमीणे भवेत्कान्द्तो! शोषो मूर्च्छाि भ्रमो ज्वर:।
क्लम: कम्प: शकृ न्द्मूत्र रोधनं शूलवेपथु:।
अतनरालस्यहहक्का च कासश्वासववजमृस्म्भका:।
अरोचकाततसारश्च सलङ्गस्तम्भोऽक्षक्षकु क्षक्षषु॥
वक्ष: कणोदरान्द्रौ च मेढ्रे सशरसस सस्न्द्धषु॥
दाहोऽङ्गभङ्गसवेऽन्द्ये व्याधयस्स्म्भवस्न्द्त वै॥( आ.क् ६/१०७-
१०९)
Treatment
As per rasendra choodamani
•1 karsha swarjika ksharam with karavlli rasa(4 tola) bd
• Above with Gomuthra + Saindhavam
•Saindhavam+ karkoti+gomuthram+karavalli ras+
saouvarchala lavanam
•Sharapungha + suradali + patolabeeja + kakamachi made to
kashaya in ama avijeerna rasayane.
Rasa hrudaya tantra also advocates
•Karkoti moola rasam/ kashayam + saindhavam/
souvarchalam/gomuthram for 3 days
•Matulunga ras( commentary : jadaa of mathulunga) +
shunti+ saindhavam. In the morning.
ज्ञात्वेत्येवमजमीणिमस्य प्रर्च्छादनाय योगोऽयम्।
कायो हदवसत्रत्रतयं संत्यज्य रसायनं सुधधया॥ (र. हृ.त
१९/५२)
Rasahrudayatantra clearly highlights the time period
for medication during rasa ajeerna.
कथमवप यद्यज्ञानान्द्नागाहदकलङ्ककतो रसो भुक्त:।
तत्स्रावणाय ववज्ञ: वपबेस्र्च्छफां कारवेल्लभवाम्॥( र धच ३/२२४)
If one consumes rasa with nagadi dosha then karavella shipha
rasa is considered as an antidote.
As per rasa hrudaya tantra The condition can be cured by
consuming gomuthra mixed with katukichurna and karavalli
jada.
Measure to facilitate proper digestion
of parada.
अत्यम्ल लवण कटुकै रससंस्रावो जमरो भवतत।
आततमधुरैश्च ववनश्यतत जमठरवस्ह्न: सततभुक्तैश्च॥(र.हृ.त
१९/५७)
•By consuming Atyamlam (chukradi), Atilavanam (ksharadi),
Atikatukam (nimba katuki ityadi) by this proper jarana takes
place.
•If one resort to madhurannaseva during this stage, it results
in the destruction of jataragni.
Precaution
य: पुनरेवं सततं करोतत मुढ: समाहारम्।
तस्य ववनश्यतत अस्गननि खलु क्रामतत रसो भवेत्॥ र.हृ.त
१९/५८)
If even after the cure of rasajeerna the patient continue the
consumption of atyamla,lavana katu rasa then it results in the
nasha of jadaragni and improper kramana of rasa.
Extend the parada vikara chikitsa of Bhaishajya
ratnavali
•Sharivadyavaleha
•Tikthadi kwatham
•Triphaladi kwatham
•Daily intake of putified sulphur with honey bd/td.
•Pipasa – nalikerajalam/ mudgayusham with sitopala
•Udgara bahulyam – dadhi odanam
•Jeerakadi samskrita krishna matsyam
•Mahanarayana taila(vataghna uttama taila) abhyangam
•Arathi –susheetajala murdhni abhishechanam
•Pathyapathya,Kwatha & guggulukalpas in vataraktha , kushta
adhikara
Contraindication for rasa seva
न योज्यो ममिणणस्र्च्छन्द्ने न च क्षारस्गनदगधयो:॥ र.र.स.११/१७
Contraindicated in the conditions of:
•Marma cheda
•Ksharagni dagdha
T
H
A
N
K
Y
O
U

More Related Content

What's hot (20)

Man paribhasha
Man paribhashaMan paribhasha
Man paribhasha
 
PARIBHASHA OF RASASHASTRA BY DR AJITH KUMAR
PARIBHASHA OF RASASHASTRA BY DR AJITH KUMARPARIBHASHA OF RASASHASTRA BY DR AJITH KUMAR
PARIBHASHA OF RASASHASTRA BY DR AJITH KUMAR
 
DR AJITH KUMAR(CONCEPT OF PARIBHASHA).ppt
DR AJITH KUMAR(CONCEPT OF PARIBHASHA).pptDR AJITH KUMAR(CONCEPT OF PARIBHASHA).ppt
DR AJITH KUMAR(CONCEPT OF PARIBHASHA).ppt
 
Sandhana kalpana by Dr.shrilata
Sandhana kalpana by Dr.shrilataSandhana kalpana by Dr.shrilata
Sandhana kalpana by Dr.shrilata
 
Ppt aushadh sevana kala
Ppt aushadh sevana kalaPpt aushadh sevana kala
Ppt aushadh sevana kala
 
Musha in ayurveda
Musha in ayurvedaMusha in ayurveda
Musha in ayurveda
 
Sikata Varga
Sikata VargaSikata Varga
Sikata Varga
 
Brief description & application of Musha (Crucible)
Brief description & application of Musha (Crucible)Brief description & application of Musha (Crucible)
Brief description & application of Musha (Crucible)
 
Dr.Sanket Shelke
Dr.Sanket Shelke Dr.Sanket Shelke
Dr.Sanket Shelke
 
Bhaishjya kalpana
Bhaishjya  kalpana Bhaishjya  kalpana
Bhaishjya kalpana
 
Gauripashana
GauripashanaGauripashana
Gauripashana
 
Abhraka
AbhrakaAbhraka
Abhraka
 
Yantra.pptx
Yantra.pptxYantra.pptx
Yantra.pptx
 
Ashtasamskara of parada
Ashtasamskara of paradaAshtasamskara of parada
Ashtasamskara of parada
 
Nidana panchaka by Dr.Swatika
Nidana panchaka  by Dr.SwatikaNidana panchaka  by Dr.Swatika
Nidana panchaka by Dr.Swatika
 
Panchavidha kashay kalpana
Panchavidha kashay kalpanaPanchavidha kashay kalpana
Panchavidha kashay kalpana
 
Parada bandhas
Parada bandhasParada bandhas
Parada bandhas
 
Parada Yaugika Dosha
Parada Yaugika DoshaParada Yaugika Dosha
Parada Yaugika Dosha
 
sneha kalpana
 sneha kalpana sneha kalpana
sneha kalpana
 
Ratna varga
Ratna vargaRatna varga
Ratna varga
 

Similar to Rasa seva

PPt on Critical Analysis of a classical Rasa Shastra Textbook "Rasendrachinta...
PPt on Critical Analysis of a classical Rasa Shastra Textbook "Rasendrachinta...PPt on Critical Analysis of a classical Rasa Shastra Textbook "Rasendrachinta...
PPt on Critical Analysis of a classical Rasa Shastra Textbook "Rasendrachinta...saumyagulati4
 
Shotha presentation.pptx
Shotha presentation.pptxShotha presentation.pptx
Shotha presentation.pptxshruthipanambur
 
Viruddhahara dr.smitha jain
Viruddhahara   dr.smitha jainViruddhahara   dr.smitha jain
Viruddhahara dr.smitha jaindr smitha Jain
 
Darvekara sarpa and its contemaporary
Darvekara sarpa and its contemaporaryDarvekara sarpa and its contemaporary
Darvekara sarpa and its contemaporaryDrvarunRajpuria
 
Dehavedha- Concept and Practical approach
Dehavedha-  Concept and Practical approachDehavedha-  Concept and Practical approach
Dehavedha- Concept and Practical approachEbinuday
 
Rasa dhatu kriya sharir
Rasa dhatu  kriya sharirRasa dhatu  kriya sharir
Rasa dhatu kriya sharirmontujatt9002
 
Critical analysis of role of Vasti Karma in Gridhrasi.pptx
Critical analysis of role of Vasti Karma in  Gridhrasi.pptxCritical analysis of role of Vasti Karma in  Gridhrasi.pptx
Critical analysis of role of Vasti Karma in Gridhrasi.pptxe-MAP
 
Vasant kusumakar rasa.pptx
Vasant kusumakar rasa.pptxVasant kusumakar rasa.pptx
Vasant kusumakar rasa.pptxDrPriyankaDorage
 
Shodhana in prameha.pptx
Shodhana in prameha.pptxShodhana in prameha.pptx
Shodhana in prameha.pptxe-MAP
 
importance of basti karma in majja vikara
importance of basti karma in majja vikaraimportance of basti karma in majja vikara
importance of basti karma in majja vikarabhagyashree jadhav
 
Arogyavardhani Rasa- Clinical Approach.pptx
Arogyavardhani Rasa-  Clinical Approach.pptxArogyavardhani Rasa-  Clinical Approach.pptx
Arogyavardhani Rasa- Clinical Approach.pptxDr.Ramraj Singh
 
Kalka Kashaya Kalpana
Kalka Kashaya KalpanaKalka Kashaya Kalpana
Kalka Kashaya KalpanaRoopini T
 

Similar to Rasa seva (20)

Idm
IdmIdm
Idm
 
CONCEPT OF SHODHANA
CONCEPT OF SHODHANACONCEPT OF SHODHANA
CONCEPT OF SHODHANA
 
PPt on Critical Analysis of a classical Rasa Shastra Textbook "Rasendrachinta...
PPt on Critical Analysis of a classical Rasa Shastra Textbook "Rasendrachinta...PPt on Critical Analysis of a classical Rasa Shastra Textbook "Rasendrachinta...
PPt on Critical Analysis of a classical Rasa Shastra Textbook "Rasendrachinta...
 
Kshetrikaranam
KshetrikaranamKshetrikaranam
Kshetrikaranam
 
Shotha presentation.pptx
Shotha presentation.pptxShotha presentation.pptx
Shotha presentation.pptx
 
Rasaka
RasakaRasaka
Rasaka
 
Snayu Sharira.pptx
Snayu Sharira.pptxSnayu Sharira.pptx
Snayu Sharira.pptx
 
Viruddhahara dr.smitha jain
Viruddhahara   dr.smitha jainViruddhahara   dr.smitha jain
Viruddhahara dr.smitha jain
 
Darvekara sarpa and its contemaporary
Darvekara sarpa and its contemaporaryDarvekara sarpa and its contemaporary
Darvekara sarpa and its contemaporary
 
Revival -CD- sanskrit buddhist chants lyrics
Revival -CD- sanskrit buddhist chants lyricsRevival -CD- sanskrit buddhist chants lyrics
Revival -CD- sanskrit buddhist chants lyrics
 
Dehavedha- Concept and Practical approach
Dehavedha-  Concept and Practical approachDehavedha-  Concept and Practical approach
Dehavedha- Concept and Practical approach
 
Rasa dhatu kriya sharir
Rasa dhatu  kriya sharirRasa dhatu  kriya sharir
Rasa dhatu kriya sharir
 
Critical analysis of role of Vasti Karma in Gridhrasi.pptx
Critical analysis of role of Vasti Karma in  Gridhrasi.pptxCritical analysis of role of Vasti Karma in  Gridhrasi.pptx
Critical analysis of role of Vasti Karma in Gridhrasi.pptx
 
Vasant kusumakar rasa.pptx
Vasant kusumakar rasa.pptxVasant kusumakar rasa.pptx
Vasant kusumakar rasa.pptx
 
Shodhana in prameha.pptx
Shodhana in prameha.pptxShodhana in prameha.pptx
Shodhana in prameha.pptx
 
Concept of shodhana
Concept of shodhanaConcept of shodhana
Concept of shodhana
 
Kriyakaala vivechana in prameha
Kriyakaala vivechana in pramehaKriyakaala vivechana in prameha
Kriyakaala vivechana in prameha
 
importance of basti karma in majja vikara
importance of basti karma in majja vikaraimportance of basti karma in majja vikara
importance of basti karma in majja vikara
 
Arogyavardhani Rasa- Clinical Approach.pptx
Arogyavardhani Rasa-  Clinical Approach.pptxArogyavardhani Rasa-  Clinical Approach.pptx
Arogyavardhani Rasa- Clinical Approach.pptx
 
Kalka Kashaya Kalpana
Kalka Kashaya KalpanaKalka Kashaya Kalpana
Kalka Kashaya Kalpana
 

More from KARTHIKA K.J

WORK RELATED CONDITIONS W.R.T OFFICE WORKERS
WORK RELATED CONDITIONS W.R.T OFFICE WORKERSWORK RELATED CONDITIONS W.R.T OFFICE WORKERS
WORK RELATED CONDITIONS W.R.T OFFICE WORKERSKARTHIKA K.J
 
Journel presentation on apamarga kshara nirmana
Journel presentation on apamarga kshara nirmanaJournel presentation on apamarga kshara nirmana
Journel presentation on apamarga kshara nirmanaKARTHIKA K.J
 
Community pharmacy
Community pharmacyCommunity pharmacy
Community pharmacyKARTHIKA K.J
 
Pharmakokinetics 2. myppt
Pharmakokinetics 2. mypptPharmakokinetics 2. myppt
Pharmakokinetics 2. mypptKARTHIKA K.J
 
All about shelflife
All about shelflifeAll about shelflife
All about shelflifeKARTHIKA K.J
 
Inventory management
Inventory managementInventory management
Inventory managementKARTHIKA K.J
 
Ushapaana rasaayanam
Ushapaana rasaayanamUshapaana rasaayanam
Ushapaana rasaayanamKARTHIKA K.J
 
Ashtadasha samskara of parada part one.
Ashtadasha samskara of parada part one.Ashtadasha samskara of parada part one.
Ashtadasha samskara of parada part one.KARTHIKA K.J
 

More from KARTHIKA K.J (14)

WORK RELATED CONDITIONS W.R.T OFFICE WORKERS
WORK RELATED CONDITIONS W.R.T OFFICE WORKERSWORK RELATED CONDITIONS W.R.T OFFICE WORKERS
WORK RELATED CONDITIONS W.R.T OFFICE WORKERS
 
Navasaara
NavasaaraNavasaara
Navasaara
 
Mruddarsringa
MruddarsringaMruddarsringa
Mruddarsringa
 
Hingulam
HingulamHingulam
Hingulam
 
Journel presentation on apamarga kshara nirmana
Journel presentation on apamarga kshara nirmanaJournel presentation on apamarga kshara nirmana
Journel presentation on apamarga kshara nirmana
 
Community pharmacy
Community pharmacyCommunity pharmacy
Community pharmacy
 
Pharmakokinetics 2. myppt
Pharmakokinetics 2. mypptPharmakokinetics 2. myppt
Pharmakokinetics 2. myppt
 
Tocixity studies
Tocixity studiesTocixity studies
Tocixity studies
 
All about shelflife
All about shelflifeAll about shelflife
All about shelflife
 
Powders
PowdersPowders
Powders
 
Inventory management
Inventory managementInventory management
Inventory management
 
Chromatography
ChromatographyChromatography
Chromatography
 
Ushapaana rasaayanam
Ushapaana rasaayanamUshapaana rasaayanam
Ushapaana rasaayanam
 
Ashtadasha samskara of parada part one.
Ashtadasha samskara of parada part one.Ashtadasha samskara of parada part one.
Ashtadasha samskara of parada part one.
 

Recently uploaded

Housewife Call Girls Hoskote | 7001305949 At Low Cost Cash Payment Booking
Housewife Call Girls Hoskote | 7001305949 At Low Cost Cash Payment BookingHousewife Call Girls Hoskote | 7001305949 At Low Cost Cash Payment Booking
Housewife Call Girls Hoskote | 7001305949 At Low Cost Cash Payment Bookingnarwatsonia7
 
VIP Call Girls Lucknow Nandini 7001305949 Independent Escort Service Lucknow
VIP Call Girls Lucknow Nandini 7001305949 Independent Escort Service LucknowVIP Call Girls Lucknow Nandini 7001305949 Independent Escort Service Lucknow
VIP Call Girls Lucknow Nandini 7001305949 Independent Escort Service Lucknownarwatsonia7
 
Call Girls ITPL Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Available
Call Girls ITPL Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service AvailableCall Girls ITPL Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Available
Call Girls ITPL Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Availablenarwatsonia7
 
Russian Call Girl Brookfield - 7001305949 Escorts Service 50% Off with Cash O...
Russian Call Girl Brookfield - 7001305949 Escorts Service 50% Off with Cash O...Russian Call Girl Brookfield - 7001305949 Escorts Service 50% Off with Cash O...
Russian Call Girl Brookfield - 7001305949 Escorts Service 50% Off with Cash O...narwatsonia7
 
Call Girl Service Bidadi - For 7001305949 Cheap & Best with original Photos
Call Girl Service Bidadi - For 7001305949 Cheap & Best with original PhotosCall Girl Service Bidadi - For 7001305949 Cheap & Best with original Photos
Call Girl Service Bidadi - For 7001305949 Cheap & Best with original Photosnarwatsonia7
 
Call Girls Hosur Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Available
Call Girls Hosur Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service AvailableCall Girls Hosur Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Available
Call Girls Hosur Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Availablenarwatsonia7
 
Call Girls Electronic City Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service A...
Call Girls Electronic City Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service A...Call Girls Electronic City Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service A...
Call Girls Electronic City Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service A...narwatsonia7
 
Call Girls Service Nandiambakkam | 7001305949 At Low Cost Cash Payment Booking
Call Girls Service Nandiambakkam | 7001305949 At Low Cost Cash Payment BookingCall Girls Service Nandiambakkam | 7001305949 At Low Cost Cash Payment Booking
Call Girls Service Nandiambakkam | 7001305949 At Low Cost Cash Payment BookingNehru place Escorts
 
Hemostasis Physiology and Clinical correlations by Dr Faiza.pdf
Hemostasis Physiology and Clinical correlations by Dr Faiza.pdfHemostasis Physiology and Clinical correlations by Dr Faiza.pdf
Hemostasis Physiology and Clinical correlations by Dr Faiza.pdfMedicoseAcademics
 
Artifacts in Nuclear Medicine with Identifying and resolving artifacts.
Artifacts in Nuclear Medicine with Identifying and resolving artifacts.Artifacts in Nuclear Medicine with Identifying and resolving artifacts.
Artifacts in Nuclear Medicine with Identifying and resolving artifacts.MiadAlsulami
 
Call Girls Frazer Town Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Avail...
Call Girls Frazer Town Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Avail...Call Girls Frazer Town Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Avail...
Call Girls Frazer Town Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Avail...narwatsonia7
 
Russian Call Girls Chickpet - 7001305949 Booking and charges genuine rate for...
Russian Call Girls Chickpet - 7001305949 Booking and charges genuine rate for...Russian Call Girls Chickpet - 7001305949 Booking and charges genuine rate for...
Russian Call Girls Chickpet - 7001305949 Booking and charges genuine rate for...narwatsonia7
 
VIP Call Girls Mumbai Arpita 9910780858 Independent Escort Service Mumbai
VIP Call Girls Mumbai Arpita 9910780858 Independent Escort Service MumbaiVIP Call Girls Mumbai Arpita 9910780858 Independent Escort Service Mumbai
VIP Call Girls Mumbai Arpita 9910780858 Independent Escort Service Mumbaisonalikaur4
 
Call Girl Surat Madhuri 7001305949 Independent Escort Service Surat
Call Girl Surat Madhuri 7001305949 Independent Escort Service SuratCall Girl Surat Madhuri 7001305949 Independent Escort Service Surat
Call Girl Surat Madhuri 7001305949 Independent Escort Service Suratnarwatsonia7
 
Call Girls Budhwar Peth 7001305949 All Area Service COD available Any Time
Call Girls Budhwar Peth 7001305949 All Area Service COD available Any TimeCall Girls Budhwar Peth 7001305949 All Area Service COD available Any Time
Call Girls Budhwar Peth 7001305949 All Area Service COD available Any Timevijaych2041
 
Call Girls Hebbal Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Available
Call Girls Hebbal Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service AvailableCall Girls Hebbal Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Available
Call Girls Hebbal Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Availablenarwatsonia7
 
College Call Girls Pune Mira 9907093804 Short 1500 Night 6000 Best call girls...
College Call Girls Pune Mira 9907093804 Short 1500 Night 6000 Best call girls...College Call Girls Pune Mira 9907093804 Short 1500 Night 6000 Best call girls...
College Call Girls Pune Mira 9907093804 Short 1500 Night 6000 Best call girls...Miss joya
 
Mumbai Call Girls Service 9910780858 Real Russian Girls Looking Models
Mumbai Call Girls Service 9910780858 Real Russian Girls Looking ModelsMumbai Call Girls Service 9910780858 Real Russian Girls Looking Models
Mumbai Call Girls Service 9910780858 Real Russian Girls Looking Modelssonalikaur4
 
Call Girls Service In Shyam Nagar Whatsapp 8445551418 Independent Escort Service
Call Girls Service In Shyam Nagar Whatsapp 8445551418 Independent Escort ServiceCall Girls Service In Shyam Nagar Whatsapp 8445551418 Independent Escort Service
Call Girls Service In Shyam Nagar Whatsapp 8445551418 Independent Escort Serviceparulsinha
 

Recently uploaded (20)

Housewife Call Girls Hoskote | 7001305949 At Low Cost Cash Payment Booking
Housewife Call Girls Hoskote | 7001305949 At Low Cost Cash Payment BookingHousewife Call Girls Hoskote | 7001305949 At Low Cost Cash Payment Booking
Housewife Call Girls Hoskote | 7001305949 At Low Cost Cash Payment Booking
 
VIP Call Girls Lucknow Nandini 7001305949 Independent Escort Service Lucknow
VIP Call Girls Lucknow Nandini 7001305949 Independent Escort Service LucknowVIP Call Girls Lucknow Nandini 7001305949 Independent Escort Service Lucknow
VIP Call Girls Lucknow Nandini 7001305949 Independent Escort Service Lucknow
 
Call Girls ITPL Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Available
Call Girls ITPL Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service AvailableCall Girls ITPL Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Available
Call Girls ITPL Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Available
 
Russian Call Girl Brookfield - 7001305949 Escorts Service 50% Off with Cash O...
Russian Call Girl Brookfield - 7001305949 Escorts Service 50% Off with Cash O...Russian Call Girl Brookfield - 7001305949 Escorts Service 50% Off with Cash O...
Russian Call Girl Brookfield - 7001305949 Escorts Service 50% Off with Cash O...
 
Call Girl Service Bidadi - For 7001305949 Cheap & Best with original Photos
Call Girl Service Bidadi - For 7001305949 Cheap & Best with original PhotosCall Girl Service Bidadi - For 7001305949 Cheap & Best with original Photos
Call Girl Service Bidadi - For 7001305949 Cheap & Best with original Photos
 
Call Girls Hosur Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Available
Call Girls Hosur Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service AvailableCall Girls Hosur Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Available
Call Girls Hosur Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Available
 
Escort Service Call Girls In Sarita Vihar,, 99530°56974 Delhi NCR
Escort Service Call Girls In Sarita Vihar,, 99530°56974 Delhi NCREscort Service Call Girls In Sarita Vihar,, 99530°56974 Delhi NCR
Escort Service Call Girls In Sarita Vihar,, 99530°56974 Delhi NCR
 
Call Girls Electronic City Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service A...
Call Girls Electronic City Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service A...Call Girls Electronic City Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service A...
Call Girls Electronic City Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service A...
 
Call Girls Service Nandiambakkam | 7001305949 At Low Cost Cash Payment Booking
Call Girls Service Nandiambakkam | 7001305949 At Low Cost Cash Payment BookingCall Girls Service Nandiambakkam | 7001305949 At Low Cost Cash Payment Booking
Call Girls Service Nandiambakkam | 7001305949 At Low Cost Cash Payment Booking
 
Hemostasis Physiology and Clinical correlations by Dr Faiza.pdf
Hemostasis Physiology and Clinical correlations by Dr Faiza.pdfHemostasis Physiology and Clinical correlations by Dr Faiza.pdf
Hemostasis Physiology and Clinical correlations by Dr Faiza.pdf
 
Artifacts in Nuclear Medicine with Identifying and resolving artifacts.
Artifacts in Nuclear Medicine with Identifying and resolving artifacts.Artifacts in Nuclear Medicine with Identifying and resolving artifacts.
Artifacts in Nuclear Medicine with Identifying and resolving artifacts.
 
Call Girls Frazer Town Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Avail...
Call Girls Frazer Town Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Avail...Call Girls Frazer Town Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Avail...
Call Girls Frazer Town Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Avail...
 
Russian Call Girls Chickpet - 7001305949 Booking and charges genuine rate for...
Russian Call Girls Chickpet - 7001305949 Booking and charges genuine rate for...Russian Call Girls Chickpet - 7001305949 Booking and charges genuine rate for...
Russian Call Girls Chickpet - 7001305949 Booking and charges genuine rate for...
 
VIP Call Girls Mumbai Arpita 9910780858 Independent Escort Service Mumbai
VIP Call Girls Mumbai Arpita 9910780858 Independent Escort Service MumbaiVIP Call Girls Mumbai Arpita 9910780858 Independent Escort Service Mumbai
VIP Call Girls Mumbai Arpita 9910780858 Independent Escort Service Mumbai
 
Call Girl Surat Madhuri 7001305949 Independent Escort Service Surat
Call Girl Surat Madhuri 7001305949 Independent Escort Service SuratCall Girl Surat Madhuri 7001305949 Independent Escort Service Surat
Call Girl Surat Madhuri 7001305949 Independent Escort Service Surat
 
Call Girls Budhwar Peth 7001305949 All Area Service COD available Any Time
Call Girls Budhwar Peth 7001305949 All Area Service COD available Any TimeCall Girls Budhwar Peth 7001305949 All Area Service COD available Any Time
Call Girls Budhwar Peth 7001305949 All Area Service COD available Any Time
 
Call Girls Hebbal Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Available
Call Girls Hebbal Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service AvailableCall Girls Hebbal Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Available
Call Girls Hebbal Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Available
 
College Call Girls Pune Mira 9907093804 Short 1500 Night 6000 Best call girls...
College Call Girls Pune Mira 9907093804 Short 1500 Night 6000 Best call girls...College Call Girls Pune Mira 9907093804 Short 1500 Night 6000 Best call girls...
College Call Girls Pune Mira 9907093804 Short 1500 Night 6000 Best call girls...
 
Mumbai Call Girls Service 9910780858 Real Russian Girls Looking Models
Mumbai Call Girls Service 9910780858 Real Russian Girls Looking ModelsMumbai Call Girls Service 9910780858 Real Russian Girls Looking Models
Mumbai Call Girls Service 9910780858 Real Russian Girls Looking Models
 
Call Girls Service In Shyam Nagar Whatsapp 8445551418 Independent Escort Service
Call Girls Service In Shyam Nagar Whatsapp 8445551418 Independent Escort ServiceCall Girls Service In Shyam Nagar Whatsapp 8445551418 Independent Escort Service
Call Girls Service In Shyam Nagar Whatsapp 8445551418 Independent Escort Service
 

Rasa seva

  • 2. रस सेव Dr. K.J.KARTHIKA Dept. OF R&B GAVC, TIPUNITHURA
  • 3. भस्मता या रसेन्द्रस्य महमूर्च्छेतत सा मता। रसस्य मरणं नास्स्त शम्भुनेतत प्रकीततितम ्॥ क्षाणभङ्गुर देहस्य दीर्ाियुष्यववधायक:। पारद: संस्कृ तो नान्द्यस्तस्मात्सेव्यतरो रस:॥ (र .चूडामणण. १/२७) There is nothing in this world that can empower the ephemeral body with longevity other than Parada.
  • 4. रसश्च पवनश्चेतत कमियोगो द्ववधा मत: ॥ In Rasarnava pradhama patala, Lord shiva tell goddess parvathi that karmayoga is of 2 types, rasayoga and pavana yoga.
  • 5. Why parada results in Roganashana? तस्य स्वयं हह स्फु रतत प्रादुभािव: स शाङ्कर: कोऽवप। कथमन्द्यथा हह शमयतत ववलसन्द्मात्रार्च्च पापरुजमम ्। (र.हृ.त.१/५) •It has originated from lord Shankara for the passification of trividha dukha. •‘Sham’ = prasada •It is also a fact that a disease like kushta whose pathogenesis involves causes like sura, guru , go brahmana himsa can never be cured without something with such divine origin.
  • 6. The Futile nature of Other rasayana Oushadhi तत्स्थैये न समथि रसायनं ककमवप मूललोहाहद। स्वयमस्स्थरस्वभावं दाह्यं क्लेद्यं च शोष्यं च। (र.हृ.त १/११) तत ् स्थैये = देहस्य स्स्थये The rasayanas made from moola lohadi itself have an unstable existence, thus they can’t provide us with a stable body. Human body is kledyam, shoshyam and dahyam. क्लेदम् = आरीभावेन शीणितयतुं शक्यं दाह्यं = दगधुं शक्यं। शोष्यं = शोषतयतुं अस्गनजमलातनलै:
  • 7. Rasa seva can be considered under 2 differerent aspects 1.Therapeutic usage a) proper usage b) Improper usage 2.Accidental intake (elaborated in Bhaishajya ratnavali) Elaboration on therapeutic usage
  • 8. Type of mercury that are seen admninisterd internally •Murchitha parada •Jaritha parada •Bhasmikrutaparada •Kalkabadha parada •Arota baddha parada
  • 9. Murchida parada and vadhi ghatakatva हेम्ना हस्न्द्त युतस्स्त्रदोषजमरुजमो रौप्येण वपत्तामयां स्ताम्रेणावप कफातनलौ च ववववधान ् शूलामयान ् लोहयुक्। नागेनाम्ल(स्र) गदांस्तथा त्रपुयुतो मेहं च वज्रैमृिततं व्योमग्रासतनकृ ष्टवञ्चलगुण: ससद्धध प्रदत्ते रस:॥ (र. चूडामणण.न ्१/३४)
  • 10. Material for murchana Therapeutic usage Gold Tridoshaja ruja Silver Pittaamayam Tamra Kapha anila Loha Vividha shula Naga Amlagada/ Asra gada Trapu Meham Vajra Mriti Vyoma Nikrushta canchala guna
  • 11. Rasa seva after Kshetrikarana तदनु पातनशुद्धं सूतकमारोटमश्नीयात ्। स्वेदनमूर्च्छोत्थापन रोधाश्चतनयमश्च॥ अभ्रकसहहत: पात्यो ववधधना यावस्त्स्थरो भवतत। अथवा माक्षक्षकसहहत: पात्य: सूतो ववधानेन॥ इत्यारोट॒: सूत: क्षेत्रीकरणे तनयुज्यते प्रथमम्। (र.हृ.त १९/१६-१७)
  • 12. Arota badha parada is used for kshetrikarana which should be as follows 1. The parada purified by urdhvapatana. 2. After conducting swedana, murchana , uthapana, patana, rodhana and niyamana the parada subjected to nashtapishtitva by tritutation with abhraka or swarnamakshika followed by patana till it become heat stable this is administered.
  • 13. Various vikalpa for Arota badha parada अथवा भस्म च कृ त्वा बद्धो वा कल्कयोगेन। माक्षक्षकसशलाजमतुलोहचूणिपथ्याक्षववडंगधृतमधुसभ:। संयुक्तं रसमादौ क्षेत्रीकरणाय युञ्जमीत॥( र.हृ.त १९/ १८-१९) Bhasma suta - two types viz: urdhvagam, thala bhasmam 6 types viz: sveta, pita, harita, raktha, Krishna, karbura. Kalkabaddha suta – here parada ground with the bhasma of swarna makshika, shilajathu, loha bhasma, pathya, aksha,vidanga,ghrita and madhu till nashtapishatatva and administered. Various other combinations are being mentioned for kalka badha suta with different benefits.
  • 14. CONTRAINDICATED RASA FOR KSHETRIKARANA नगवङ्गाहदसभबिद्धं ववषोपववषबस्न्द्धतम्। मूत्रशुक्रहठाद्बद्धं त्यजमेत्कल्पे रसयने॥ रसेन्द्र धचन्द्तामणण ३/१६६ After Kshetrikarana intake prada subjected to jarana with Abhraka, suvarna, loha, tamra, etc are indicated. Strict contra indication is told for the usage of naga, vanga, yashada,and upavishadi badha parada. Pathrabhraka prayoga.
  • 15. Dosage for various Jaritha parada र्नसत्वकान्द्तताम्रसङ्करतीक्ष्णाहदजमीणिस्य। सूतस्य गुञ्जमवृद््या माषकमात्रं परा मात्रा॥ गुञ्जमामात्रं रसं देवी हेमजमीणिन्द्तु भक्षयेत ्। द्ववगुणं तारजमीणिस्य रववजमीणिस्य च त्रयम्॥ तीक्षाभ्रकान्द्तमषैकं प्रायोमात्रेततकीततित्ता। वज्रवैक्रान्द्तजमीणिन्द्तु भक्षयेत्सषिपोपमम्॥( र्.धच ३/१६३-१६५)
  • 16. Jeerna parada Dose Ghana satva jeerna Gunja to masha (increasing by gunja) Kanta loha jeernam “ Tamra jeernam “ Sankara(misra loha) “ Teekshna loha “ Hema jeernam 1 gunja Tara jeernam 2 gunja Tamra jeernam 3 gunja Teekshanloha, abhraka, kanta loha, jeernam 1 masha Vajra, vaikranta jeernam 1 sarshapam
  • 17. Benefits Tikshna loha jeerna parada when consumed for: 1 pala : लक्षायु: 10 pala : जमीवेन्द्महकल्पं, प्रलयन्द्ते सशवं व्रजमेत्॥ Tamra jeerna parada bahkshana phala 1 pala : लक्षायु: 2 pala : कोट्यायु 3 pala : ब्रह्मायुष्यं 4 pala : वैषणवं 5 pala : रुरजमीववतम ् 6 pala : महकल्पायु ईश्वर:
  • 18. Swarna jeerna paaraada bhakshana phala 1 pala: लक्षायु: 2, 3 , 4 pala: ववष्णु रुर सशवत्वं च •one should sart with gunja pramana after proprly assessing the agni bala. •Should be consumed with ghrita and madhu anupana. C.I : tambula, kamini
  • 19. The customary to consume parada. Who should administer rasa अथातुरो रसाच|यं साक्षाद्देवं महेश्वरम्। साधधतं च रसं श्रृङ्गदन्द्तवेण्वाहदधाररतम्। अचितयत्वा यथास्श्क्त देव गो ब्रह्मणानवप। पणिखण्डे र्ृतं सूतं जमग्वा स्यादनुपानत:॥र.र.स.११/१२२-१२३ •Should be administered b a knowledgeable person •Which is stored in danta sringa, anf venu. •After conducting archana. •Consumed by keeping in beetle leaf with appropriate anupanam.
  • 20. Time for rasa seva पक्षे शुक्ले शुभहदने चन्द्रतारा बलास्न्द्वते। सुमुहूते धचन्द्त्य सशवानलववप्रगुरून्द्द्ववजम:॥ (आ.क .६/८३) •Shukla paksha •Shubha dina •Chandra and nakshatra have good bala •Sumuhurtha •With salutations to Shiva, Agni, Guru, Dvija
  • 21. How to consume rasa प्रभते भक्ष्येत्सूतं पथ्यं यामद्वयाधधके । न लङ्र्येस्त्त्रयामन्द्तु म्याह्ने चैव भोजमयेत ्॥ (र.धच २०४) अथ लङ्र्नं न कयं यामधो भोजमनं नैव। इत्यपनीय तनवषद्धं रसराजमे धीमता कयािम्॥(र.हृ.त १९/४७)
  • 22. प्रातरेव पुरतो ववरेचनं तद्हदनोपवासनं ववधाय च। तत्परोऽहतन च पथ्यसेवनं तत्परोऽहतन रसेन्द्र सेवनम्। बुद्धधस्मृततप्रभाकास्न्द्तबलञ्चैव रसस्तथा। वद्िधन्द्ते सवाि ऎवैते रससेवाववधौ नृणाम्॥ (र.हृ. त १/११३-११४) •On the first day the person should be given virechanam followed by upavasa on the same day. •second day the person should resort to pathya sevanam. •On the third day the person should be administered rasa. •By rasa seva the person will be imparted with budhi, smrithi, prabha, kanti and bala.
  • 23. सन्द्तुष्टस्सुमनाभूत्वा रसं सेवेत ससद्धधदम ्। पयसा हेमशुण्ठीभयां नस्यं क्रामणमुत्तमं। हेमहद षड्लोहकृ तमञ्जमनं क्रामणं परं॥ (आ.क्.६/८४) Aanandakanda advocates nasya & anjana to facilitate rasa kramana.
  • 24. Hurdles during Rasa seva एको हह दोष: सूक्ष्मोऽस्स्त भक्षक्षते भस्मसूतके । त्रत्रसप्ताहाद्वरारोहे कामन्द्धो जमायते नर:॥ नारीसंगाद्ववना देवव ह्यजमीणं तस्य जमायते। मैथुनार्च्चसलते शुक्रे जमायते प्राणसंक्षय:॥(र.धच २०१-२०२) युवत्या जमल्पनं कायं तावत्त्नन्द्मैथुनं त्यजमेत ्।(र.धच २०३)
  • 25. •The consumer become kamandha from rasa ajeerna by 3/7/21 days of bhasma seva which should be counter acted with out provision for itercourse. •If the person indulge in intercourse his shukra become chalitha there by leading to pranakshaya/death. •Such a condition of rasajeerna should be tackled by allowing to interact with women with out provision for intercourse. This allows proper kramana of rasa in body. • •Yogi and brahmachari may resort to Samadhi state for rasa kramana.
  • 26. Treatment of malarodha during parada seva सकणाममृतां भुक्त्वा मले बद्धे स्वपेस्न्द्नसश। ताम्बूलन्द्तगिते सूते ककट्टबन्द्धो न जमायते॥( र धच. ३/२०६) Pippali + hareetaki churna consumed at night before sleep to relive constipation. If rasa administered with tambula pathra then the condition will not arise.
  • 27. Pathya & apathya during parada (bhasma) sevana kaalam र्ृतसैन्द्धवधान्द्याकजमीरकारिकसम्स्कृ तम्। तण्डुलीयकधान्द्याकपटोलालाम्बुषाहदकम्। जमोधुमजमीणिशाल्यन्द्नं गव्यं क्षीरं र्ृतं दधध। हंसोदकं मुद्गरस: पथ्यवगि समासत:॥ र र स. १२४-१२५ बृहती त्रबल्वकू ष्माण्डं वेत्राग्रं कारवेल्लकम्। माषं मसूरं तनषपावं कु लत्थं सषिपं ततलम्। लङ्र्नोद्वतिनस्नान ताम्रचूडसुराऽऽसवान्। आनूपमांसं धान्द्याम्लंन्द्भोजमनं कदलीदले॥ कं स्ये च जमुरु ववष्टस्म्भ तीक्ष्णोष्णं च भृशं त्यजमेत्॥ र.र.स. १२७
  • 28. Indicated food Mudgannam • Dugdham(gavyam) • Aajyam(go) • Shalyannam(raktham) • Punarnava shaakam • Meghanadam • Vasthukam • Saindhavam • Naagaram • Mustha • Padmamulam • Godhumam • Dadhi • Jangala palala • Sharkara • Madhu • Hamsodakam • Patola • Alabu • Kadali(A.K) • Dhanyaka • Ikshuka • Dhanyakam • Narikelambu • Vishva
  • 29. Contraindicated food • kakarashtakam • kulatha • atasitailam • tila • masha • masuraka • kapota • kanjika • takram • kukkuta • katu,amla.tiktha,lavana • pittalam, vatalam • badaram • nalikeram • sahakaram • suvarchalam • maatulan(vijaya) • saouveeram • ksharam • kshoudram • madhu • picchilam • parushakam • mahisha ksheera vikruti • bilva • Lakucha • naarangam • kamarangam • shohbanjanam • naivedyam • karpooram nadi jala, teertha jala palandu hingu lashuna rajika brihati dvayam nishpava shukthi madhya aasava jalaja mamsa tiksha,ushna,juru, vishtambi,ruksha sushka aamisham
  • 30. Indicated activities • Styavachanam • priya vadanam • divaratru mantrajapa atmajnyana kadha • shiva pooja • Sadatambulacharvanam • Jandhasara, kasthuri, kumkuma pralep(A.K) • Surabhi pushpa in mridushayya with ishta kamini. • Mritunjaya mantra japa • Harsha • Mandahasa • Sudhata • Nartanalokanam • Geetasravanam • Deva agni guru vipra vandanam • Srutipalanam (follow Vedas) • Samadhi • Pranikaruna
  • 31. • Atipaanam • Atyashanam • Atinidra • Prajagaram • Streenamati prasangam, • Steenam asangita(A.K) • Adhvana • Atikopam • Atiharsham • Ati dukham • Ati Spruha • Sushka vadam • Jalakreeda • Gharmasevanam • Vatajalpam • Paryatanam • Kumkumalepana • Kshiti swapnam • Na kumara hanyant • Remaining kshudarta • Ajeernam • Asatyavacanam • Akala bhojanam • Agnisparshanam • Tadanam of go dvija,etc • bhojana in kadali pathra n kamsya paathra • Atichinta • Paatakam • Pashu sanga • No visarjana in chatushpada. • Langhanam • Ninda of dheera, devi, Sthree • ,napumsaka,el ephant. • Udvarthanam. • Chedanam of bhuruha • Akshadi saptha vyasanam • Chaya of asvadha & kapitha • Going near C.I
  • 32. Consequences of Apathya seva यस्त्यक्त्वा शास्त्रववधधं प्रवतिते स्वेर्च्छया रसे मूढ:। तस्य ववरुद्धाचारादजमीणिमुत्पद्यते तनतराम ्॥ (र.हृ.त १९/५०) If out of ignorance if one does not follow the regimens advised in the right way then he shall develop the condition of rasaajeerna.
  • 33. Rasajeerna lakshanam संभवतीहाजमीणे तनराऽऽलस्यं ज्वरस्तमो दाह:। नासभतलशूलमल्पं जमडताऽरुधचरङ्गभङ्गश्च॥ ( र.हृ.त १९/५१) रसाजमीणे भवेत्कान्द्तो! शोषो मूर्च्छाि भ्रमो ज्वर:। क्लम: कम्प: शकृ न्द्मूत्र रोधनं शूलवेपथु:। अतनरालस्यहहक्का च कासश्वासववजमृस्म्भका:। अरोचकाततसारश्च सलङ्गस्तम्भोऽक्षक्षकु क्षक्षषु॥ वक्ष: कणोदरान्द्रौ च मेढ्रे सशरसस सस्न्द्धषु॥ दाहोऽङ्गभङ्गसवेऽन्द्ये व्याधयस्स्म्भवस्न्द्त वै॥( आ.क् ६/१०७- १०९)
  • 34. Treatment As per rasendra choodamani •1 karsha swarjika ksharam with karavlli rasa(4 tola) bd • Above with Gomuthra + Saindhavam •Saindhavam+ karkoti+gomuthram+karavalli ras+ saouvarchala lavanam •Sharapungha + suradali + patolabeeja + kakamachi made to kashaya in ama avijeerna rasayane. Rasa hrudaya tantra also advocates •Karkoti moola rasam/ kashayam + saindhavam/ souvarchalam/gomuthram for 3 days •Matulunga ras( commentary : jadaa of mathulunga) + shunti+ saindhavam. In the morning.
  • 35. ज्ञात्वेत्येवमजमीणिमस्य प्रर्च्छादनाय योगोऽयम्। कायो हदवसत्रत्रतयं संत्यज्य रसायनं सुधधया॥ (र. हृ.त १९/५२) Rasahrudayatantra clearly highlights the time period for medication during rasa ajeerna.
  • 36. कथमवप यद्यज्ञानान्द्नागाहदकलङ्ककतो रसो भुक्त:। तत्स्रावणाय ववज्ञ: वपबेस्र्च्छफां कारवेल्लभवाम्॥( र धच ३/२२४) If one consumes rasa with nagadi dosha then karavella shipha rasa is considered as an antidote. As per rasa hrudaya tantra The condition can be cured by consuming gomuthra mixed with katukichurna and karavalli jada.
  • 37. Measure to facilitate proper digestion of parada. अत्यम्ल लवण कटुकै रससंस्रावो जमरो भवतत। आततमधुरैश्च ववनश्यतत जमठरवस्ह्न: सततभुक्तैश्च॥(र.हृ.त १९/५७) •By consuming Atyamlam (chukradi), Atilavanam (ksharadi), Atikatukam (nimba katuki ityadi) by this proper jarana takes place. •If one resort to madhurannaseva during this stage, it results in the destruction of jataragni.
  • 38. Precaution य: पुनरेवं सततं करोतत मुढ: समाहारम्। तस्य ववनश्यतत अस्गननि खलु क्रामतत रसो भवेत्॥ र.हृ.त १९/५८) If even after the cure of rasajeerna the patient continue the consumption of atyamla,lavana katu rasa then it results in the nasha of jadaragni and improper kramana of rasa.
  • 39. Extend the parada vikara chikitsa of Bhaishajya ratnavali •Sharivadyavaleha •Tikthadi kwatham •Triphaladi kwatham •Daily intake of putified sulphur with honey bd/td. •Pipasa – nalikerajalam/ mudgayusham with sitopala •Udgara bahulyam – dadhi odanam •Jeerakadi samskrita krishna matsyam •Mahanarayana taila(vataghna uttama taila) abhyangam •Arathi –susheetajala murdhni abhishechanam •Pathyapathya,Kwatha & guggulukalpas in vataraktha , kushta adhikara
  • 40. Contraindication for rasa seva न योज्यो ममिणणस्र्च्छन्द्ने न च क्षारस्गनदगधयो:॥ र.र.स.११/१७ Contraindicated in the conditions of: •Marma cheda •Ksharagni dagdha