Het onderwijs is koploper in burn-outs. Door de toenemende werkdruk neemt het werkplezier voor een groot deel van het onderwijspersoneel af. Waar komt die werkdruk vandaan en hoe kan de medezeggenschapsraad voorkomen dat medewerkers opgebrand raken?
De leraar of de leerling centraal? Concepten voor gelukkig werken en lerenFrederik Smit
Het onderwijs op de Alan Turingschool voor primair onderwijs in Amsterdam is zo georganiseerd dat de werkdruk beheersbaar is en leerkrachten aan hun vak toekomen waardoor ze zich gelukkiger voelen in hun werk. De werkwijze bij Basisschool Klaverblad in Leeuwarden toont aan hoe belangrijk hun aanpak is voor het geluk van hoogbegaafde leerlingen. Op beide scholen heeft de interactie tussen leraren en leerlingen een verrassend positief effect op elkaars geluksgevoel, het oordeel van ouders over de school en de prestaties van de leerlingen. De mr heeft een belangrijke rol in de communicatie over het kwaliteitsbeleid.
Hoe leerlingen graag en beter gaan lezen. School en ouders moeten samen optre...Frederik Smit
De Onderwijsinspectie luidt in de onlangs verschenen Staat van het Onderwijs 2020 de noodklok dat onder jongeren de motivatie om te lezen afneemt en het risico op laaggeletterdheid groeit. Uit het rap- port Lees! van de Onderwijsraad en de Raad voor Cultuur blijkt dat leerlingen wel korte tekstjes lezen, maar besteden minder tijd aan het geconcentreerd lezen van langere teksten of boeken. Mede hier- door gaat hun leesvaardigheid achteruit. Dat heeft gevolgen voor hun functioneren op school en in de samenleving. Omdat plezier in le- zen vaak een zaak is van school én ouders zou de mr dit onderwerp volgend schooljaar hoog op de agenda kunnen zetten.
De opmars van de schoolhond. Zorgt Charlie voor meer vrolijkheid en werkgeluk?Frederik Smit
De kans bestaat dat als je een school binnenloopt, een vrolijk kwispelende hond je begroet. Dat is helemaal niet zo gek, want steeds meer schooldirecteuren en soms ook leerkrachten nemen hun sociaal opgevoede hond mee naar school en dan gebeurt er iets magisch. Leerlingen en personeel worden geraakt en enthousiast door de onvoorwaardelijke blijheid, affectie, toegankelijkheid, intuïtie, slimheid en dankbaarheid van de viervoeter. Ze raken ervan overtuigd dat hun hond een positieve invloed heeft op het welzijn van leerlingen en personeel. En mogelijk ook op het gedrag, de motivatie of de leerprestaties van leerlingen. De kans is dan ook groot dat bestuur en medezeggenschapsraad instemmen met de ‘schoolhond’. Wat zijn de voorwaarden waaraan de schoolhond moet voldoen en welke ervaringen hebben scholen er al mee?
Gespreid leiderschap: benut de aanwezige expertise. Trend in onderwijs én med...Frederik Smit
Steeds meer scholen en schoolbesturen kiezen voor gespreid leiderschap. Degene die de meeste expertise heeft en zicht op wat er nodig is, neemt de besluiten. Het stimuleert leraren hoe ze kunnen bijdragen aan de ontwikkeling naar een professionele organisatie en de kwaliteitsverbetering van het onderwijs. Ook in medezeggenschapsraden is vaker sprake van gespreid leiderschap. Wat houdt het precies in? En hoe verloopt het in de praktijk? Bij Stichting Nutsscholen Breda en basisschool De Touwladder in Sint-Michielsgestel wordt al geruime tijd met deze besturingsfilosofie gewerkt.
De bijlesindustrie. Kunnen we nog zonder? Frederik Smit
Bijles was ooit iets voor rijke ouders die extra aandacht regelden voor hun kinderen, omdat ze toch echt het vwo móesten halen. Tegenwoordig maakt ongeveer één op de drie middelbare scholieren en een op de vier basisschoolleerlingen in groep 8 gebruik van aanvullend onderwijs. Om de corona-achterstanden te bestrijden en het lerarentekort op te vangen, kunnen veel scholen niet meer om com- merciële instellingen heen. Ruim 30 miljoen coronasubsidie is al terechtgekomen bij commercieel onderwijs. De coronapandemie ver- sterkt de reeds ingezette trend om bijles- en huiswerkinstituten in de arm nemen om ook in de school structureel extra taken te verrichten.
Hoe verhogen we de schoolprestaties? Mensen maken het verschilFrederik Smit
Volgens onderzoekers van McKinsey gaat er te weinig geld naar onderwijs en werken scholen niet altijd doelmatig. Meer geld naar scholen zorgt er echter niet direct voor dat ze doelmatiger werken en het leidt ook niet automatisch tot betere onderwijsprestaties. Maar wat zijn volgens de onderzoekers dan wel succesfactoren? En wat zijn de ervaringen van basisscholen die werken aan een continue verbe- tercultuur? Wat is de rol van de (g)mr daarbij?
Miljardeninjectie in het onderwijs en sleutelrol medezeggenschapFrederik Smit
Het kabinet heeft op 17 februari 2021 het meerjarige Nationaal Programma Onderwijs gepresenteerd met een ongekend budget van 5,8 miljard euro voor het primair en voortgezet onderwijs. Dit bedrag is bedoeld voor het inhalen van vertragingen en het ondersteunen van leerlingen die het moeilijk hebben als gevolg van schoolsluitingen door corona. De mr moet het ‘schoolprogramma’ goedkeuren waarin de gekozen interventies, zoals gratis bijles aanbieden of een zomerschool opzetten, zijn opgenomen. Wat is de insteek van schoolbesturen en scholen? Zijn er genoeg handen in de klas om de maatregelen tot uitvoer te brengen?
De leraar of de leerling centraal? Concepten voor gelukkig werken en lerenFrederik Smit
Het onderwijs op de Alan Turingschool voor primair onderwijs in Amsterdam is zo georganiseerd dat de werkdruk beheersbaar is en leerkrachten aan hun vak toekomen waardoor ze zich gelukkiger voelen in hun werk. De werkwijze bij Basisschool Klaverblad in Leeuwarden toont aan hoe belangrijk hun aanpak is voor het geluk van hoogbegaafde leerlingen. Op beide scholen heeft de interactie tussen leraren en leerlingen een verrassend positief effect op elkaars geluksgevoel, het oordeel van ouders over de school en de prestaties van de leerlingen. De mr heeft een belangrijke rol in de communicatie over het kwaliteitsbeleid.
Hoe leerlingen graag en beter gaan lezen. School en ouders moeten samen optre...Frederik Smit
De Onderwijsinspectie luidt in de onlangs verschenen Staat van het Onderwijs 2020 de noodklok dat onder jongeren de motivatie om te lezen afneemt en het risico op laaggeletterdheid groeit. Uit het rap- port Lees! van de Onderwijsraad en de Raad voor Cultuur blijkt dat leerlingen wel korte tekstjes lezen, maar besteden minder tijd aan het geconcentreerd lezen van langere teksten of boeken. Mede hier- door gaat hun leesvaardigheid achteruit. Dat heeft gevolgen voor hun functioneren op school en in de samenleving. Omdat plezier in le- zen vaak een zaak is van school én ouders zou de mr dit onderwerp volgend schooljaar hoog op de agenda kunnen zetten.
De opmars van de schoolhond. Zorgt Charlie voor meer vrolijkheid en werkgeluk?Frederik Smit
De kans bestaat dat als je een school binnenloopt, een vrolijk kwispelende hond je begroet. Dat is helemaal niet zo gek, want steeds meer schooldirecteuren en soms ook leerkrachten nemen hun sociaal opgevoede hond mee naar school en dan gebeurt er iets magisch. Leerlingen en personeel worden geraakt en enthousiast door de onvoorwaardelijke blijheid, affectie, toegankelijkheid, intuïtie, slimheid en dankbaarheid van de viervoeter. Ze raken ervan overtuigd dat hun hond een positieve invloed heeft op het welzijn van leerlingen en personeel. En mogelijk ook op het gedrag, de motivatie of de leerprestaties van leerlingen. De kans is dan ook groot dat bestuur en medezeggenschapsraad instemmen met de ‘schoolhond’. Wat zijn de voorwaarden waaraan de schoolhond moet voldoen en welke ervaringen hebben scholen er al mee?
Gespreid leiderschap: benut de aanwezige expertise. Trend in onderwijs én med...Frederik Smit
Steeds meer scholen en schoolbesturen kiezen voor gespreid leiderschap. Degene die de meeste expertise heeft en zicht op wat er nodig is, neemt de besluiten. Het stimuleert leraren hoe ze kunnen bijdragen aan de ontwikkeling naar een professionele organisatie en de kwaliteitsverbetering van het onderwijs. Ook in medezeggenschapsraden is vaker sprake van gespreid leiderschap. Wat houdt het precies in? En hoe verloopt het in de praktijk? Bij Stichting Nutsscholen Breda en basisschool De Touwladder in Sint-Michielsgestel wordt al geruime tijd met deze besturingsfilosofie gewerkt.
De bijlesindustrie. Kunnen we nog zonder? Frederik Smit
Bijles was ooit iets voor rijke ouders die extra aandacht regelden voor hun kinderen, omdat ze toch echt het vwo móesten halen. Tegenwoordig maakt ongeveer één op de drie middelbare scholieren en een op de vier basisschoolleerlingen in groep 8 gebruik van aanvullend onderwijs. Om de corona-achterstanden te bestrijden en het lerarentekort op te vangen, kunnen veel scholen niet meer om com- merciële instellingen heen. Ruim 30 miljoen coronasubsidie is al terechtgekomen bij commercieel onderwijs. De coronapandemie ver- sterkt de reeds ingezette trend om bijles- en huiswerkinstituten in de arm nemen om ook in de school structureel extra taken te verrichten.
Hoe verhogen we de schoolprestaties? Mensen maken het verschilFrederik Smit
Volgens onderzoekers van McKinsey gaat er te weinig geld naar onderwijs en werken scholen niet altijd doelmatig. Meer geld naar scholen zorgt er echter niet direct voor dat ze doelmatiger werken en het leidt ook niet automatisch tot betere onderwijsprestaties. Maar wat zijn volgens de onderzoekers dan wel succesfactoren? En wat zijn de ervaringen van basisscholen die werken aan een continue verbe- tercultuur? Wat is de rol van de (g)mr daarbij?
Miljardeninjectie in het onderwijs en sleutelrol medezeggenschapFrederik Smit
Het kabinet heeft op 17 februari 2021 het meerjarige Nationaal Programma Onderwijs gepresenteerd met een ongekend budget van 5,8 miljard euro voor het primair en voortgezet onderwijs. Dit bedrag is bedoeld voor het inhalen van vertragingen en het ondersteunen van leerlingen die het moeilijk hebben als gevolg van schoolsluitingen door corona. De mr moet het ‘schoolprogramma’ goedkeuren waarin de gekozen interventies, zoals gratis bijles aanbieden of een zomerschool opzetten, zijn opgenomen. Wat is de insteek van schoolbesturen en scholen? Zijn er genoeg handen in de klas om de maatregelen tot uitvoer te brengen?
Het succes van gezinsklassen. Krachtige besluiten door kampvuurgesprekkenFrederik Smit
Steeds meer basisscholen in de provincie Groningen starten in navolging van scholen in Groot-Brittannië en Denemarken met een ‘gezinsklas’ waarbij ouders van kinderen met leer- of gedragsproblemen een ochtend in de week op school komen. Wat zijn gezinsklas- sen? En hoe voer je ze met een zo breed mogelijk draagvlak in? Basisschool ’t Haimstee in Veendam besteedde veel aandacht aan het besluit met gezinsklassen te gaan werken. Er werd voldoende tijd genomen om serieus naar elkaar te luisteren en standpunten in te bren- gen. De aanpak op de school om gezinsklassen in te voeren doet den- ken aan het Afrikaanse kampvuurgesprek, een vergadervorm waar iedereen gehoord wordt en zijn mening kan geven.
Nieuwe vormen van onderwijs. Leiden ze tot verhoging kwaliteit?Frederik Smit
Steeds meer basisscholen en scholen voor voortgezet onderwijs star- ten met nieuwe vormen van onderwijs, waarbij units van vijftig à ne- gentig kinderen de reguliere klassen vervangen om beter te kunnen inspelen op verschillen in ontwikkeling en onderwijsbehoeften van leerlingen. Twee voorbeelden van scholen in Vught en Nieuw-Vennep met een gedifferentieerd aanbod. Welke rol heeft de mr gespeeld bij de invoering van het nieuwe onderwijsaanbod?
Naar meer democratische besluitvorming. 'Geef ouders zeggenschap in plaats va...Frederik Smit
De besluitvorming op scholen houdt te weinig rekening met de zeggenschap van met name leerlingen en hun ouders. Dat is een gevolg van gebrekkige wetgeving in het onderwijs, zo blijkt uit promotieon derzoek van jurist Gijsbert Leertouwer naar de bestuurlijk-juridische inrichting van scholen. De LAKS-monitor 2020 en de Staat van de Ouder van Ouders & Onderwijs 2021 laten zien dat de belangstelling van leerlingen en ouders voor medezeggenschap op een laag pitje staat door de werkdruk die leerlingen ervaren en de bescheidenheid van scholen om ouders bij het beleid te betrekken. Dit is in het algemeen zorgelijk, maar zeker op dit moment, omdat de rol van de mr belangrijk is bij het wegwerken van vertragingen en achterstanden bij leerlingen door corona. Hoe kun je ervoor zorgen dat de (mede)zeggenschap van leerlingen en ouders sterker wordt en wat is daarbij de rol van het personeel en de schoolleiding?
Rapport literatuurstudie ouderbetrokkenheid in internationaal perspectief (Sm...Frederik Smit
Scholen zouden niet te bescheiden moeten zijn om alle ouders te vragen zich in te zetten voor de schoolprestaties van hun kind, met hen samen te werken om de ontwikkelingskansen, de schoolloopbaan en het welbevinden van de leerlingen te optimaliseren.
Succesfactoren optimaliseren ouderbetrokkenheid:
– Schoolteams een visie ontwikkelen op partnerschap van school, ouders en buurt.
– Schoolteams in samenspraak met ouders randvoorwaarden creëren dat (bijna) alle ouders de schoolprestaties van hun kind kunnen verbeteren.
– Ouders verantwoordelijkheid nemen voor de schoolcarrière van hun kind.
– Participatie van ouders in de ouderraad en medezeggenschapsraad vergroten.
– Ouders thuis hun kind (leren) begeleiden bij hun schoolloopbaan.
– Lessen trekken uit succesvolle aanpakken in Finland, Amerika en China.
– Ouders optimaal participeren bij loopbaanoriëntatie en – begeleiding.
– Ouders inschakelen bij dreigende schooluitval.
– Laaggeletterdheid van ouders en taalstimulering bespreekbaar maken.
– Vormen van ouderbetrokkenheid flexibel organiseren.
– Scholen sociaal kapitaal van ouders optimaal benutten.
De Wet goed onderwijs, goed bestuur (2010) heeft bestuurders en medezeggenschapsraden voorin in de bus gezet om verantwoorde- lijkheid te dragen voor de kwaliteit van het onderwijs en de leerop- brengsten in hun organisatie. Hoe kan de (g)mr een bijdrage leveren aan de kwaliteitsverbetering van het onderwijs? Een factor van be- lang hierbij is de flexibilisering van de onderwijstijd.
Steeds meer scholen voor voortgezet onderwijs stappen over op Positive Behavior Support (PBS). Deze methode stelt scholen in staat een veilig en voorspelbaar onderwijsklimaat te creëren dat het leren bevordert. Leerlingen profiteren zo optimaal van het geboden onderwijs. Het Nijmeegse Kandinsky College locatie Malderburchtstraat heeft nu drie jaar ervaring met het schoolbreed inzetten van PBS.
Wat is de rol van ouders en de medezeggenschapsraad?
Zie artikel van Frederik Smit over Positive Behavior Support in MR Magazine, Actueel magazine voor de medezeggenschapsraad, september 2014, Kluwer, a Wolters Kluwer. business.
(G)MR-leden pakken hun rol tijdens de coronacrisis. Aanpak vereist maatwerkFrederik Smit
Het afgelopen half jaar zijn in het onderwijs in snel tempo aanpassingen doorgevoerd, creatieve oplossingen gevonden en vaardigheden ontwikkeld. Daarop kan worden voortgebouwd om het onderwijs te verbeteren. Tegelijk bracht de coronacrisis knelpunten en kwetsbaar- heden nadrukkelijker aan het licht. Daaruit zijn belangrijke lessen te trekken, aldus de Onderwijsraad in het rapport Vooruitzien voor jonge generaties. De vele onzekerheden vragen om een open en flexibele manier van beleid voeren. Want wat als je met (veel) besmettingen te maken krijgt? Per school is maatwerk nodig én instemming van de mr. Uit gesprekken met (g)mr-leden in het primair onderwijs blijkt dat zij zich terdege bewust zijn van hun belangrijke rol bij de besluitvorming in crisistijd.
Relatie met de achterban. Naar meer interactie en dialoogFrederik Smit
Relatie mr en achterban. Naar meer interactie en dialoog
Medezeggenschapsraden vinden het lastig hun achterban te betrekken bij de voorbereidingen op het overleg met het schoolbestuur en de schoolleiding. Men peilt bij de achterban veelal geen meningen en vraagt niet om bespreekpunten. Hoe kan de mr meer aandacht gaan besteden aan de proceskanten van de beleidsvorming, aan de wijze waarop de verschillende geledingen in het overleg betrokken kunnen worden?
Artikel van Frederik Smit in MR magazine, januari 2016.
Frederik Smit (2014). Naar een andere cultuur. Scholen Vlaardingen en Schieda...Frederik Smit
Een artikel van Frederik Smit in MR magazine over cultuurverandering bij peuterspeelzalen en scholen in het primair en voortgezet onderwijs in Vlaardingen en Schiedam.
De gemeenten Schiedam en Vlaardingen stimuleren integrale kindcentra/scholen een veranderingsgerichte cultuur te realiseren op scholen, waarbij het gaat om vernieuwing en creativiteit.
Interviews met collegevoorzitter Alex Brobbel van Stichting Wijzer en directeur Paul Lakens van Lentiz Life College.
De Vlaardingse Stichting Wijzer maakt daarnaast ook gebruik van het in Zweden ontwikkelde ‘hostmanship’ concept. Het innovatieve Schiedamse Lentiz Life College ontwikkelde een gerichte en ontwapenende aanpak om met ouders en leerlingen in gesprek te gaan.
Het succes van gezinsklassen. Krachtige besluiten door kampvuurgesprekkenFrederik Smit
Steeds meer basisscholen in de provincie Groningen starten in navolging van scholen in Groot-Brittannië en Denemarken met een ‘gezinsklas’ waarbij ouders van kinderen met leer- of gedragsproblemen een ochtend in de week op school komen. Wat zijn gezinsklas- sen? En hoe voer je ze met een zo breed mogelijk draagvlak in? Basisschool ’t Haimstee in Veendam besteedde veel aandacht aan het besluit met gezinsklassen te gaan werken. Er werd voldoende tijd genomen om serieus naar elkaar te luisteren en standpunten in te bren- gen. De aanpak op de school om gezinsklassen in te voeren doet den- ken aan het Afrikaanse kampvuurgesprek, een vergadervorm waar iedereen gehoord wordt en zijn mening kan geven.
Nieuwe vormen van onderwijs. Leiden ze tot verhoging kwaliteit?Frederik Smit
Steeds meer basisscholen en scholen voor voortgezet onderwijs star- ten met nieuwe vormen van onderwijs, waarbij units van vijftig à ne- gentig kinderen de reguliere klassen vervangen om beter te kunnen inspelen op verschillen in ontwikkeling en onderwijsbehoeften van leerlingen. Twee voorbeelden van scholen in Vught en Nieuw-Vennep met een gedifferentieerd aanbod. Welke rol heeft de mr gespeeld bij de invoering van het nieuwe onderwijsaanbod?
Naar meer democratische besluitvorming. 'Geef ouders zeggenschap in plaats va...Frederik Smit
De besluitvorming op scholen houdt te weinig rekening met de zeggenschap van met name leerlingen en hun ouders. Dat is een gevolg van gebrekkige wetgeving in het onderwijs, zo blijkt uit promotieon derzoek van jurist Gijsbert Leertouwer naar de bestuurlijk-juridische inrichting van scholen. De LAKS-monitor 2020 en de Staat van de Ouder van Ouders & Onderwijs 2021 laten zien dat de belangstelling van leerlingen en ouders voor medezeggenschap op een laag pitje staat door de werkdruk die leerlingen ervaren en de bescheidenheid van scholen om ouders bij het beleid te betrekken. Dit is in het algemeen zorgelijk, maar zeker op dit moment, omdat de rol van de mr belangrijk is bij het wegwerken van vertragingen en achterstanden bij leerlingen door corona. Hoe kun je ervoor zorgen dat de (mede)zeggenschap van leerlingen en ouders sterker wordt en wat is daarbij de rol van het personeel en de schoolleiding?
Rapport literatuurstudie ouderbetrokkenheid in internationaal perspectief (Sm...Frederik Smit
Scholen zouden niet te bescheiden moeten zijn om alle ouders te vragen zich in te zetten voor de schoolprestaties van hun kind, met hen samen te werken om de ontwikkelingskansen, de schoolloopbaan en het welbevinden van de leerlingen te optimaliseren.
Succesfactoren optimaliseren ouderbetrokkenheid:
– Schoolteams een visie ontwikkelen op partnerschap van school, ouders en buurt.
– Schoolteams in samenspraak met ouders randvoorwaarden creëren dat (bijna) alle ouders de schoolprestaties van hun kind kunnen verbeteren.
– Ouders verantwoordelijkheid nemen voor de schoolcarrière van hun kind.
– Participatie van ouders in de ouderraad en medezeggenschapsraad vergroten.
– Ouders thuis hun kind (leren) begeleiden bij hun schoolloopbaan.
– Lessen trekken uit succesvolle aanpakken in Finland, Amerika en China.
– Ouders optimaal participeren bij loopbaanoriëntatie en – begeleiding.
– Ouders inschakelen bij dreigende schooluitval.
– Laaggeletterdheid van ouders en taalstimulering bespreekbaar maken.
– Vormen van ouderbetrokkenheid flexibel organiseren.
– Scholen sociaal kapitaal van ouders optimaal benutten.
De Wet goed onderwijs, goed bestuur (2010) heeft bestuurders en medezeggenschapsraden voorin in de bus gezet om verantwoorde- lijkheid te dragen voor de kwaliteit van het onderwijs en de leerop- brengsten in hun organisatie. Hoe kan de (g)mr een bijdrage leveren aan de kwaliteitsverbetering van het onderwijs? Een factor van be- lang hierbij is de flexibilisering van de onderwijstijd.
Steeds meer scholen voor voortgezet onderwijs stappen over op Positive Behavior Support (PBS). Deze methode stelt scholen in staat een veilig en voorspelbaar onderwijsklimaat te creëren dat het leren bevordert. Leerlingen profiteren zo optimaal van het geboden onderwijs. Het Nijmeegse Kandinsky College locatie Malderburchtstraat heeft nu drie jaar ervaring met het schoolbreed inzetten van PBS.
Wat is de rol van ouders en de medezeggenschapsraad?
Zie artikel van Frederik Smit over Positive Behavior Support in MR Magazine, Actueel magazine voor de medezeggenschapsraad, september 2014, Kluwer, a Wolters Kluwer. business.
(G)MR-leden pakken hun rol tijdens de coronacrisis. Aanpak vereist maatwerkFrederik Smit
Het afgelopen half jaar zijn in het onderwijs in snel tempo aanpassingen doorgevoerd, creatieve oplossingen gevonden en vaardigheden ontwikkeld. Daarop kan worden voortgebouwd om het onderwijs te verbeteren. Tegelijk bracht de coronacrisis knelpunten en kwetsbaar- heden nadrukkelijker aan het licht. Daaruit zijn belangrijke lessen te trekken, aldus de Onderwijsraad in het rapport Vooruitzien voor jonge generaties. De vele onzekerheden vragen om een open en flexibele manier van beleid voeren. Want wat als je met (veel) besmettingen te maken krijgt? Per school is maatwerk nodig én instemming van de mr. Uit gesprekken met (g)mr-leden in het primair onderwijs blijkt dat zij zich terdege bewust zijn van hun belangrijke rol bij de besluitvorming in crisistijd.
Relatie met de achterban. Naar meer interactie en dialoogFrederik Smit
Relatie mr en achterban. Naar meer interactie en dialoog
Medezeggenschapsraden vinden het lastig hun achterban te betrekken bij de voorbereidingen op het overleg met het schoolbestuur en de schoolleiding. Men peilt bij de achterban veelal geen meningen en vraagt niet om bespreekpunten. Hoe kan de mr meer aandacht gaan besteden aan de proceskanten van de beleidsvorming, aan de wijze waarop de verschillende geledingen in het overleg betrokken kunnen worden?
Artikel van Frederik Smit in MR magazine, januari 2016.
Frederik Smit (2014). Naar een andere cultuur. Scholen Vlaardingen en Schieda...Frederik Smit
Een artikel van Frederik Smit in MR magazine over cultuurverandering bij peuterspeelzalen en scholen in het primair en voortgezet onderwijs in Vlaardingen en Schiedam.
De gemeenten Schiedam en Vlaardingen stimuleren integrale kindcentra/scholen een veranderingsgerichte cultuur te realiseren op scholen, waarbij het gaat om vernieuwing en creativiteit.
Interviews met collegevoorzitter Alex Brobbel van Stichting Wijzer en directeur Paul Lakens van Lentiz Life College.
De Vlaardingse Stichting Wijzer maakt daarnaast ook gebruik van het in Zweden ontwikkelde ‘hostmanship’ concept. Het innovatieve Schiedamse Lentiz Life College ontwikkelde een gerichte en ontwapenende aanpak om met ouders en leerlingen in gesprek te gaan.
Totstandkoming en werking van continuroosters in het basisonderwijs. Nijmegen...Frederik Smit
Onderzoek van dr. Frederik Smit en prof. dr. Jos Claessen naar de totstandkoming en werking van continuroosters in het basisonderwijs. Nijmegen: ITS, Radboud Universiteit.
Een onderzoek uit 1996 met verrassende resultaten, moderne inzichten en handzame suggesties voor de uitvoeringspraktjk.
Het Liemers College in Zevenaar wil samen met ouders de leerlingen in staat stellen bewuste keuzes te maken bij hun schoolloopbaan. Dit leidt tot meer studiesucces, meer studieplezier, minder voortijdige schoolverlaters en lagere kosten. Goede communicatie en het delen van verwachtingen van leraren, mentoren, ouders en leerlingen is belangrijk om het gewenste resultaat te bereiken.
In onderzoeken en beoordelingen scoort de school steevast bovengemiddeld. Dit is onder andere het gevolg van een integraal systeem van zorg en begeleiding. De school besteedt veel aandacht hoe de leerlingen om kunnen gaan met belangrijke keuzemomenten in hun leven. Het Liemers College betrekt actief ouders bij de school. De deelraden spelen een belangrijke rol bij het optimaliseren van de kwaliteit van het onderwijs.
Lees het artikel van Frederik Smit (2014). MR Magazine, 30 (6), 7-9, over het Liemers College in Zevenaar.
Frederik Smit e.a. (2012). Beter presteren. School en ouders samen. Onderzoek...Frederik Smit
Onderzoek functioneren relatie ouders en school in Rotterdam
Op verzoek van Beter Presteren, het samenwerkingsprogramma van Rotterdamse schoolbesturen en de gemeente, heeft het ITS een onderzoek uitgevoerd naar het functioneren van het ouderbeleid op Rotterdamse scholen. Het onderzoek richtte zich onder meer op onderwijsondersteunend gedrag van ouders en educatief partnerschap tussen ouders en school in een multiculturele grootstedelijke context en de ‘landing' van de Rotterdamse aanpak op scholen. Steeds meer scholen in Rotterdam lukt het ouders actief te betrekken bij de schoolcarrière van hun kind. Een derde van de schoolleiders in het primair onderwijs ziet nu al, ruim anderhalf jaar na de start van het programma Beter Presteren, dat het Rotterdams ouderbeleid tot hogere onderwijs-resultaten leidt. Opvallend is dat in Rotterdam verreweg de meeste ouders en schoolleiders aangeven dat er kennismakingsgesprekken zijn. Dit is landelijk niet altijd het geval. Ook springt in het oog dat in het primair onderwijs Rotterdamse ouders vaker wekelijks tot dagelijks op de school van hun kind komen (exclusief halen en brengen) en vaker praten met de leraar over het onderwijs en over de ontwikkeling van hun kind dan in de rest van het land. In Rotterdam is ook vaker een ouderkamer aanwezig en is er vaker een vast (ouder)contactpersoon aangesteld.
Onderzoeksrapport: Smit, F., Wester, M., & Kuijk, J. van (2012). Beter presteren in Rotterdam. School en ouders samen. ITS, Radboud Universiteit Nijmegen. Zie: Beter presteren in Rotterdam. School en ouders samen.
Репутационные риски: имидж руководителя, ошибки в PR, GR и MRMichel Vershinin
Доклад "Репутационные риски: имидж руководителя,
ошибки в PR, GR и MR" - презентация, которая была представлена 21 апреля 2016 года на дискуссионной встрече Самарского маркетингового клуба.
Автор и докладчик: Александр Кожухов
Samenwerking ouders en (voor)school. Eerste meting ouderbetrokkenheid bij de ...Frederik Smit
Stichting PAS heeft het ITS, Radboud Universiteit Nijmegen opdracht verleend een monitor te ontwikkelen om de relatie ouders en VVE-(voor)scholen in Arnhem te optimaliseren. De monitor biedt drie gezamenlijke schoolbesturen Primair Onderwijs in Arnhem: De Basis, Delta, Fluvius en de Gemeente Arnhem inzicht om de ontwikkelingen wat betreft de samenwerking tussen ouders en (voor)school te monitoren. Er is een eerste meting uitgevoerd naar de stand van zaken wat be- treft de samenwerking tussen ouders, peuterspeelzalen en de eerste twee groepen van de basis- scholen in Arnhem en de gepercipieerde effecten op kinderen.
Het onderhavige onderzoek is uitgevoerd door Frederik Smit, Menno Wester en Jos van Kuijk. Het onderzoek is op zeer constructieve wijze begeleid door Jonathan Simonis van de stichting PAS.
Smit, F., Wester, M. & Kuijk, J. van (2015). Samenwerking ouders en (voor)school. Eerste meting ouderbetrokkenheid bij de VVE in de gemeente Arnhem. Nijmegen: ITS, Radboud Universiteit Nijmegen.
Het kan écht: minder werkdruk in het onderwijsP5COM
Een hoog ziekteverzuim, veel burn-outs, en een meerderheid van docenten die de werkdruk onacceptabel hoog vinden. Dat is in het kort de uitdaging waar het onderwijs voor staat. Drie factoren spelen daarin een rol: de werklast, de organisatiegraad en de individuele belastbaarheid. Van die drie is de gebrekkige organisatiegraad in het onderwijs de belangrijkste. Dat hangt samen met onvoldoende samenwerking en teamcohesie, gebrek aan sturing op de werklastverdeling en het elkaar niet durven aanspreken.
Gelukkig kunnen organisaties daar voor een groot deel zelf iets aan doen. Wij helpen u in drie stappen de werkdruk te verlagen. Allereerst schetsen we mét uw medewerkers een helder en objectief beeld van de situatie (en delen we dat). Vervolgens bepalen we de grondoorzaak en ontwikkelen we meteen een aanpak om die weg te nemen. En tot slot monitoren we de werkdruk – en sturen we waar nodig bij. Zo zorgen we voor tijd en ruimte die uw mensen kunnen besteden aan waar het echt om draait: goed onderwijs.
Docenten zijn vaak maar twee van de vijf werkdagen bezig met het voorbereiden en geven van lessen. Overleg, administratie en bijkomende taken slokken de rest van de dagen op. Zonde, want de ervaren werkdruk is al hoog genoeg – en bovendien stellen studenten terecht steeds hogere eisen aan hun onderwijs. En juist op dat onderwijs ligt vaak te weinig de focus.
Wij helpen u in vier stappen weer scherp te stellen op waar het om draait. Samen met docenten analyseren we organisatie en samenwerking, vertalen we verbeterpunten in verbetervoorstellen, én zorgen we voor een breed gedragen plan van aanpak. Dat plan brengen we bovendien samen van het papier naar de praktijk. Maar uiteindelijk draait het niet om wat we doen, maar wat dat duurzaam oplevert. En dat is: focus, meer tijd voor onderwijs, overzicht en een effectief team.
Reputatiemanagement: 'je moet zijn wat je zegt'Arie Van Erp
Net als iedere organisatie is ook een school gebaat bij de juiste beeldvorming en vertrouwen bij stakeholders. Een sterke reputatie is een voorwaarde voor succes. Welke aspecten spelen hierin een rol? Hoe geef je betekenis aan je reputatie en aan het ‘gezicht aan de school’?
Directe democratie op scholen voor persoonlijk onderwijs. 'Bij ons is de mr v...Frederik Smit
De landelijke overheid heeft het uiterst moeilijk gemaakt om een nieuwe school te stichten. De Stichting voor Persoonlijk Onderwijs heeft hiervoor een creatieve oplossing gevonden. En dat geldt ook voor de medezeggenschap. De scholen, het zijn er inmiddels drie, voor persoonlijk onderwijs hanteren een vorm van directe democratie: alle personeelsleden, ouders en leerlingen kunnen rechtstreeks in- vloed uitoefenen op de kwaliteit van het onderwijs. In gesprek met de bestuursvoorzitter, de schoolleider en een docent.
Rechten en plichten: kennis vereist. Wat mogen en moeten ouders, leerlingen e...Frederik Smit
Kunnen ouders de school aansprakelijk stellen voor een gepest kind? Heeft een leerling die geschorst is in afwachting van verwijdering recht op onderwijs? Mag een leraar politieke standpunten verkondi- gen in de klas? De mr heeft een zekere juridische knowhow nodig om een bijdrage te kunnen leveren aan de kwaliteitsverbetering van het onderwijs. Welke rechten en plichten hebben ouders, leerlingen en personeel? Welke knelpunten en oplossingen zijn er?
Het onderwijs organiseren vanuit en voor de leerling van nu. Voor veel scholen is de visie op onderwijs helder. De wijze waarop dit ook realiteit wordt in de school is veelal een vraagteken. Daar gaan deze sheets over.
Onderwijsinspectie: meer focus op basisvaardigheden. Vergroot vakinhoudelijke...Frederik Smit
Steeds meer leerlingen verlaten het onderwijs zonder dat zij goed kunnen lezen, schrijven en rekenen en dat percentage stijgt nog elk jaar. De Onderwijsinspectie concludeert in de Staat van het Onderwijs 2022 dat als scholen deze gestage achteruitgang willen keren, ze moeten focussen op de basisvaardigheden taal en rekenen. Ook moe- ten ze meer aandacht besteden aan burgerschapsvaardigheden. Drie experts op het gebied van onderwijskwaliteitsverbetering gaan in op de knelpunten voor bestuur en toezicht en de medezeggenschap.vVoor de (g)mr blijkt het lastig te zijn de basiskwaliteit te beoordelen en in te gaan tegen een enthousiaste bestuurder die weer een nieuwe methode introduceert.
Similar to Strijd tegen werkdruk. Hoe voorkom je een burn-out? (20)
Vergroening van het schoolplein. Vergroening is boomingFrederik Smit
Honderdduizenden kinderen in Nederland brengen dag in dag uit hun pauzetijd door op een kaal, grijs, versteend schoolplein. Bij warm weer is het er vaak te heet om buiten te spelen en bij hevige regenval staat het plein blank. Steeds meer scholen transformeren de buitenruimte rond scholen van ‘stenen woestijnen’ naar groene, natuurrijke, ‘gezonde oases’ voor spelen en leren in de bebouwde omgeving. En steeds vaker installeren scholen met een groen schoolplein ook een regenwateropvangsysteem, om een klimaatbestendige leefomgeving te creëren. Wat zijn de ervaringen om de omgeving van de school te vergroenen en van scholen die werken met een groen(blauw) schoolplein? Welke rol speelt de medezeggenschap?
Wat zijn succesfactoren optimaliseren Medezeggenschap?
Goed leiderschap en psychologische veiligheid
Hardnekkige knelpunten in het functioneren van de medezeggenschap
zijn dat directies en schoolbesturen de (g)mr te laat of soms helemaal
niet informeren waardoor een goede voorbereiding op de besluitvorming
niet mogelijk is. De professionaliteit van inspraakorganen te wensen
overlaat en dat (g)mr-leden hun kennis en ervaring niet optimaal inzetten
om als gelijkwaardige gesprekspartners met de schoolleiding of
het bestuur in gesprek te gaan. Goed leiderschap en psychologische
veiligheid creëren zijn succesfactoren voor het optimaliseren van medezeggenschap.
Hoe werkt dat in de praktijk? Frederik Smit
Klimaatverandering: eco op school. Actiegerichte participatie van leerlingen ...Frederik Smit
De aarde warmt op, oceanen slibben dicht met plastic, insecten en
vogels sterven in rap tempo uit. 70 procent van de kinderen en jongeren
in Nederland maakt zich zorgen om klimaatverandering: angst
en verdriet noemen zij hun meest voorkomende gevoelens; sommigen
liggen er letterlijk wakker van. Een recent Unicef-rapport wijst op
de grote impact van de fysieke omgeving op het welbevinden van
kinderen en jongeren en pleit ervoor dat ze kunnen participeren in
het beleid dat sterk inzet op een duurzame toekomst. Hoe kan het
onderwijs hier aan bijdragen?
Sociaal veiligheidsbeleid een papieren tijger? De school als werkplek van geb...Frederik Smit
Elke leerling moet zich vrij en veilig kunnen voelen op school. Het
moet een plek zijn waar ze zich kunnen ontwikkelen en ontdekken
wie ze zijn. De veiligheidsmonitor 2021 laat zien dat het vaak goed
gaat, maar er blijken ook nog altijd tienduizenden leerlingen te worden
gepest en lastiggevallen. De documentaire ‘Eindeloos gepest’
laat zien welke ultieme consequentie pesten en onveiligheid op
school kan hebben voor een leerling. Minister Wiersma wil daarom
een steviger aanpak van pesten en ander onwenselijk gedrag op
school. Wat zijn de ervaringen van scholen die werk hebben gemaakt
van sociale veiligheid?
Gelijke onderwijskansen een uitdaging? Laat leerlingen ontdekken wat ze écht ...Frederik Smit
Na tientallen jaren onderwijsachterstandenbeleid lijken portemonnee en diploma van ouders nog steeds bepalend voor het schoolniveau van hun kinderen. De veelgeprezen documentaireserie ‘Klassen’ toont dat sociale afkomst onverminderd van invloed is op de schoolloopbaan van kinderen, tussen scholen standsverschillen bestaan en de kansenongelijkheid in het onderwijs lijkt toe te nemen. Kabinet Rutte IV heeft kansengelijkheid op de agenda gezet en wil onder andere de vorming van brede brugklassen stimuleren om talenten beter te benutten, terwijl de Onderwijsraad adviseert om ook flexibel onderwijs op maat te geven. Wat zijn de ervaringen van scholen hiermee en wat is de rol van de medezeggenschap?
Onderwijs als een avontuurlijke reis. Hoe geef je ruim baan aan verwondering,...Frederik Smit
In het onderwijs gaat het niet alleen om het effectief vullen van een emmer met kennis, maar ook om te focussen op persoonsvorming. Waarom maken we van het onderwijs geen avontuurlijke reis waarvan de bestemming niet vooraf exact vastligt? Besteed op basisscholen meer aandacht aan vakgebieden als filosofie, bewegingsonderwijs en
culturele vorming. Maar is dit wel haalbaar gezien de toch al volle onderwijsprogramma’s met een sterk accent op de kernvakken taal en rekenen?
Cover Onderwijs als een avontuurlijke reis. Hoe geef je ruim baan aan verwond...Frederik Smit
In het onderwijs gaat het niet alleen om het effectief vullen van een emmer met kennis, maar ook om te focussen op persoonsvorming. Waarom maken we van het onderwijs geen avontuurlijke reis waarvan de bestemming niet vooraf exact vastligt? Besteed op basisscholen meer aandacht aan vakgebieden als filosofie, bewegingsonderwijs en
culturele vorming. Maar is dit wel haalbaar gezien de toch al volle onderwijsprogramma’s met een sterk accent op de kernvakken taal en rekenen?
Cover De opmars van de schoolhond. Zorgt Charlie voor meer vrolijkheid en wer...Frederik Smit
De kans bestaat dat als je een school binnenloopt, een vrolijk kwispelende hond je begroet. Dat is helemaal niet zo gek, want steeds meer schooldirecteuren en soms ook leerkrachten nemen hun sociaal opgevoede hond mee naar school en dan gebeurt er iets magisch.
De opmars van de schoolhond. Zorgt Charlie voor meer vrolijkheid en werkgeluk?
MR magazine. Uitgever Wolters Kluwer.
Vertsterking van het onderwijs in burgerschap. Naar meer tegenmacht van leerl...Frederik Smit
Op 1 augustus 2021 is de Wet verduidelijking van de burgerschapsopdracht aan scholen in het funderend onderwijs ingevoerd. Met de aanscherping van de burgerschapswet is de opdracht aan scholen preciezer geformuleerd en steviger verankerd. Bovendien moeten schoolbesturen een duidelijke burgerschapsopdracht aan hun scholen communiceren en het bevoegd gezag heeft een zorgplicht voor de schoolcultuur. Zo moet het een stimulerende omgeving creëren waarbinnen leerlingen actief oefenen met de omgang met de basiswaarden van de democratische rechtsstaat en de mensenrechten. Wat houdt burgerschap in en hoe gaan scholen ermee om?
Naar het nieuwe normaal. Hoe het onderwijs opkrabbelt uit de coronacrisisFrederik Smit
Het Nationaal Programma Onderwijs (NPO) is er voor herstel en ontwikkeling van het onderwijs na de coronacrisis. Elke school in het primair en voortgezet onderwijs krijgt per leerling € 701,16 voor een eigen schoolprogramma. De mr speelt een sleutelrol in het besluitvormingsproces bij het opstellen van een schoolprogramma en bij de controle over de besteding van de middelen. Obstakels op de weg terug naar fysiek onderwijs zonder restricties is de lage vaccinatiegraad van tieners en de matige kwaliteit van het binnenklimaat van schoolgebouwen. De verwachting is dat scholen voor voortgezet onderwijs het komend najaar een belangrijke besmettingsbron vormen voor infectierisico's met het coronavirus.
Mondkapjes, spatmaskers en schermen. Veilig leren en werken in het voortgezet...Frederik Smit
Begin oktober 2020 adviseerde het kabinet scholen in het voortgezet onderwijs dringend om buiten de les mondkapjes te dragen. De scholen konden zelf beslissen of ze overgingen tot een verplichting voor leerlingen en personeel. Een stap verder is de mondkapjesplicht waarbij de scholen die keuze niet meer hebben. Hoe zorg je als bestuur en school voor een veilige leer- en werkomgeving in coronatijd? En wat is de rol van de mr bij de besluitvorming?
Parental involvement and educational achievement, Geert Driessen, Frederik Sm...Frederik Smit
Parental involvement is seen as an important strategy for the advancement of the quality of
education. The ultimate objective of this is to expand the social and cognitive capacities of pupils. In addition, special attention is paid to the children of low-educated and ethnic minority parents. Various forms of both parental and school-initiated involvement are examined. On the one hand, the connections between a number of characteristics of parents and schools such as the social and ethnic background of the parents and the composition of the school population will be examined. On the other hand, the connections between a number of outcome measures such as the language and mathematics skills of the pupils will be examined. Data will be drawn from the large-scale Dutch PRIMA (primary education) cohort study, which contains information on more than 500 schools and 12,000 pupils in the last year of primary school and their parents. An important finding is that predominantly schools with numerous minority pupils appear to provide a considerable amount of extra effort with respect to parental involvement, but that a direct effect of such involvement cannot be demonstrated.
British Educational Research Journal
Vol. 31, No. 4, August 2005, pp. 509–532
(G)MR-leden pakken hun rol tijdens coronacrisis. Ervaringen in het primair on...Frederik Smit
Het afgelopen half jaar zijn in het onderwijs in een ongekend tempo aanpassingen doorgevoerd, creatieve oplossingen gevonden en vaardigheden ontwikkeld. Daarop kan worden voortgebouwd om het onderwijs te verbeteren. Tegelijk heeft de coronacrisis knelpunten en kwetsbaarheden nadrukkelijker aan het licht gebracht. Daaruit zijn belangrijke lessen te trekken, aldus de Onderwijsraad in het rapport Vooruitzien voor jonge generaties. De vele onzekerheden vragen om een open en flexibele manier van beleid voeren. Per school is maatwerk nodig én instemming van de mr, zoals premier Rutte in een van zijn persconferenties aangaf. Uit gesprekken met (g)mr-leden uit het primair onderwijs blijkt dat zij zich terdege bewust zijn van hun belangrijke rol bij de besluitvorming in crisistijd.
Strijd tegen werkdruk. Hoe voorkom je een burn-out?
1. 4 MR magazine, nummer 3, april 2016
Hoe voorkom je een burn-out?
STRIJD TEGEN HOGE
WERKDRUK
Het onderwijs is koploper in burn-outs. Door de toenemende werk-
druk neemt het werkplezier voor een groot deel van het onderwijs-
personeel af. Waar komt die werkdruk vandaan en hoe kan de mr
voorkomen dat medewerkers opgebrand raken? Frederik Smit
B
ijna een op de vijf leraren in het
onderwijs krijgt te maken met een
burn-out. Dat betekent dat zij
zich langer dan een half jaar emotioneel,
geestelijk en lichamelijk volledig uitgeput
voelen door hun werksituatie. Dat is fors
hoger dan in andere sectoren. De perso-
neelsleden met een burn-out kunnen ge-
durende een langere periode niet, of met
grote moeite, binnen de beschikbare tijd
voldoen aan de gestelde eisen. De redenen
die zij opgeven voor de te hoge werkdruk
zijn met name de vele leerlingen in de klas
die extra aandacht nodig hebben en de
administratieve rompslomp.
Te weinig tijd
Te hoge werkdruk is het gevolg van te
weinig beschikbare tijd om taken uit te
voeren. Af en toe (te) hoge werkdruk
hoeft geen probleem te zijn.Veelvuldig of
structureel te hoge werkdruk is dat wel.
De kans dat deze onbalans tussen tijd en
taken echt tot gezondheidsproblemen
leidt, wordt snel groter als werknemers
onvoldoende 'regelruimte' hebben om
hun werk zelf in te delen en problemen
op te lossen en wanneer zijn niet vol-
doende 'sociale steun' krijgen van leiding-
gevenden en/of collega’s.
Basisonderwijs: werkbelas-
ting onacceptabel
Ruim de helft van de leraren in het basis-
onderwijs vindt de werkdruk op scholen
onacceptabel. Dat blijkt uit een rapport
van DUO Onderwijsonderzoek dat is op-
gesteld in samenwerking met het televi-
sieprogramma De Monitor. Ruim 80
procent van de docenten zegt een relatief
hoge werkdruk te ervaren. Als gevolg
daarvan is het aantal basisschoolleraren
met een hoog risico op uitvallen gestegen
van 35 procent in 2012 naar 54 procent
in 2015. De werkbelasting is volgens 56
procent dan ook ‘niet acceptabel’. Dat is
ruim meer dan bij het vorige onderzoek
in 2012 toen dat percentage nog op 41
procent lag. Het gemiddelde percentage
voor de gehele Nederlandse arbeidspo-
pulatie ligt op 15 procent.
Gemiddeld werken leraren 33 procent
meer uren dan volgens hun aanstellings-
norm de bedoeling is. Met name leer-
krachten die slechts de helft van de week
werken, gaan fors over de norm heen. De
belangrijkste genoemde reden voor de
oplopende arbeidsbelasting is dat er veel
kinderen in de klassen zijn die extra aan-
dacht nodig hebben. Ook worden admi-Door de vele leerlingen die extra aandacht nodig hebben, gaat de werkdruk ook omhoog.
2. MR magazine, nummer 3, april 2016 5
>
nistratieve handelingen genoemd die niet
direct met prestaties van leerlingen te
maken hebben. Leraren besteden gemid-
deld 6 uur per week aan administratie.
Ruim driekwart van de ondervraagde
docenten vindt dit te veel. Het moeten
lesgeven aan grote groepen leerlingen
vinden zijn eveneens een belangrijke
‘drukverhoger’. Maar liefst 80 procent
van de leraren heeft meegemaakt dat er
bij hen op school ziekteverzuim ontstond
als gevolg van de werkdruk. De werkge-
relateerde gezondheidsklachten zijn vol-
gens het onderzoek gestegen van 22 pro-
cent in 2012 naar 29 procent in 2015.
Meten is weten
Irene van Schoonhoven (46) is directeur
van de christelijke basisschool Het Anker
in Drachten. De school heeft 350 leerlin-
gen van redelijk hoog opgeleide ouders.
Ze houdt de werkdruk van de leerkrach-
ten goed in de gaten.Van Schoonhoven:
'Ze zijn veelal van half acht tot half zes
op school.We maken hier onderscheid
tussen de feitelijke en de beleefde werk-
druk.We focussen op onze core busi-
ness, het primaire proces: lesgeven. Dit
om de feitelijke werkdruk niet op te voe-
ren.We zorgen ervoor dat leraren vakin-
houdelijk, didactisch en pedagogisch
goed geschoold zijn en dit bijhouden.
Daarnaast gaan we zorgvuldig om met
''extra'' activiteiten, zoals het organiseren
van een musical en deelname aan de
avondvierdaagse.'Van ieder personeelslid
heeft ze een werktijdfactor (WTF) opge-
steld: 940 lesuren plus een opslag van 40
procent, waarin onder meer lesvoorbe-
reiding, het maken van plannen, nakijk-
werk, oudergesprekken en het participe-
ren in actieteams is ondergebracht. ‘Het
beleid is erop gericht onze medewerkers
meer verantwoordelijkheden te geven die
aansluiten bij de vaardigheden die ze
hebben. Ik denk dat ze daardoor meer
werkplezier en minder werkdruk erva-
ren.We gebruiken op onze school een
“vaardigheidsmeter” die we inzetten als
ontwikkelingsinstrument voor het opti-
maliseren van het functioneren van lera-
ren. Als directeur kijk ik in de klas aan de
hand van deze meter hoe een leerkracht
functioneert en voer een nagesprek,
waarbij ik deze leerkracht uitdaag om
eigen ontwikkelpunten voor de komende
tijd te bepalen. Op managementniveau
kijken we goed naar de uitslagen van
deze metingen, de resultaten en op-
brengsten per groep en naar het ziekte-
verzuim. Met de mr hebben we het
uiteraard ook over de werkdruk en be-
leidskeuzes die we als school maken.
Ik heb wel eens te maken gehad met een
leerkracht voor wie het werk veel te
zwaar was en die een burn-out kreeg.
Zij is een jaar uit de roulatie geweest.
We hebben geanalyseerd waardoor het
nou precies kwam dat het zo zwaar was
voor haar. Lag het aan de kinderen, de
ouders, de administratieve rompslomp?
Het bleek tenslotte een kwestie van on-
vermogen. Ze had het docentschap niet
in de vingers. Daarom is het goed ge-
bruik te maken van redelijk objectieve
meetinstrumenten. Het is belangrijk dat
je als directeur oog voor je mensen hebt,
zodat je vroegtijdig overmatige beleefde
werkdruk kunt signaleren.’
Voortgezet onderwijs:
naar de rechter
Leraren op middelbare scholen maken
structureel overuren. Ze werken gemid-
deld 48 uur in de week, dat is aanzienlijk
meer dan in hun contract staat. Ze krij-
gen voor die extra uren geen vergoeding.
In de cao is opgenomen dat leraren bij
een fulltimebaan 42 uur per week wer-
ken, ofwel 1659 uur in 39 schoolweken.
Vooral parttimers maken veel meer uren
dan in hun contract staat. Dat geldt met
name voor de parttimers met een kleine
'We focussen op het primaire
proces: lesgeven'
Directeur van basisschool Het Anker Irene Schoonhoven (midden): 'We gaan zorgvuldig om
met extra activiteiten.'
3. 6 MR magazine, nummer 3, april 2016
baan van minder dan 50 procent. Het
lesgeven zelf is veelal niet zo’n belasting.
Leraren voelen vooral de druk van ou-
deravonden, surveilleren tijdens hun
pauzes en het nakijken van opdrachten.
Meer dan 21 procent van de leraren is
opgebrand, blijkt uit onderzoek van CBS
enTNO.Wiskundedocent Denise Hup-
kens startte een rechtszaak tegen haar
schoolbestuur, omdat zij haar overuren
vergoed wilde krijgen. Ze claimde ruim
57.000 euro. Hupkens (48): 'Ik had een
contract voor vier dagen, maar de vele ta-
ken die ik moest uitvoeren, waren in dat
tijdsbestek niet uit te voeren. Ik wilde met
deze zaak de onaanvaardbare werkdruk
in het voortgezet onderwijs aan de kaak
stellen, omdat het een vorm van uitbui-
ting is. Ik eiste dat het bestuur de ge-
maakte overuren alsnog zou vergoeden.’
Het gerechtshof vond echter dat het
schoolbestuur de uren niet hoefde uit te
betalen. Het bestuursbeleid was volgens
de rechter een correcte uitwerking van
de cao en deWms. In de cao is een
normjaartaak vastgelegd en het bestuur
had overeenkomstig de cao een taakbe-
leid ontwikkeld. Hupkens vervolgt: 'De
inhoud van de verschillende taken en het
aantal uren dat leraren ervoor krijgen,
bepalen de scholen zelf. Ik wilde inzage
krijgen hoe dit was berekend. En dat
kreeg ik niet. De rechter zei letterlijk dat
door het instemmen van de mr met het
taakbeleid, de raad (mede)verantwoorde-
lijk was voor het kloppend zijn van het
taakbeleid van de school. Daarmee was
de kous af. De mr wilde helaas met mij
hierover niet van gedachten wisselen,
omdat hij niet betrokken wilde worden in
het conflict. De bedoeling is in cassatie te
gaan. Daar wordt aan gewerkt. Op mijn
website www.iemanddoetiets.nl kunnen
lezers volgen hoe het daarmee staat.’
Extra aandacht, weinig tijd
Tanja op ’t Ende (54) is dyslexiecoach
onderbouw en mr-lid bij vmbo-afdeling
Lentiz Life College. Op 't Ende: ‘Op
onze school is er bijzondere aandacht
voor leerlingen die niet (goed) kunnen
lezen, terwijl ze wel een gemiddelde intel-
ligentie hebben. Ik heb als onderbouw-
coach maar drie uur per week om zo'n
150-180 leerlingen te screenen en te be-
geleiden wat betreft dyslexie. Is er een
vermoeden van dyslexie, dan wordt de
leerling daarop getest en krijgen ze, als
dit het geval is, een dyslexieverklaring.
De verklaring zorgt ervoor dat de leerling
extra ondersteuning krijgt.We werken
met zogenaamde dyslexiepassen, waarop
staat welke hulp de leerling nodig heeft,
bijvoorbeeld het gebruik van voorlees-
software voor technisch en begrijpend
lezen.’ Op ’t Ende zucht en haalt diep
adem: ‘Met die drie beschikbare uren
moet ik zo effectief mogelijk werken. Hoe
ik dat doe? Ik sluit in mijn aanpak aan bij
waar leerlingen goed in zijn en wat hun
passie is. Ik werk vraag-gestuurd. Dat be-
tekent dat ik aan mentoren en leerlingen
vraag waar ze behoefte aan hebben en
mijn aanpak daarop aansluit. Ik ben en-
thousiast over mijn vak en dat enthousi-
asme breng ik over op de leerlingen.
Groepjes van zo'n vijf tot zes leerlingen
laat ik elkaar uitleggen hoe bijvoorbeeld
software werkt. Ik vraag ze mee te den-
ken hoe hun kennis en ervaring te delen
op school en hoe we ze in kunnen zetten
als buddy's. Ze fungeren voor me als een
klankbord.’ Daarnaast communiceert Op
‘t Ende doelgericht met ouders en orga-
niseert ze extra ondersteuning. ‘Ik zoek
medestanders en schakel de familie van
leerlingen in voor support, dus ouders,
broers, zussen, neven en nichten. Dat
werkt. Ook maak ik gebruik van specifie-
Taakbeleid: (g)mr let op!
Het taakbeleid legt alle werkzaamheden van het personeel gedurende een school-
jaar vast. Een (nieuw) taakbeleid kan volgens deWms uitsluitend van kracht wor-
den indien het is vastgesteld in overleg met de personeelsgeleding van de (g)mr.
Bovendien is vereist dat het voorgenomen beleid met werknemers van de school
wordt besproken en door hen met een twee derde meerderheid wordt goedge-
keurd (artikel 2.5 lid 5 caoVO).
Wiskundedocent Denise Hupkens: 'Het gerechtshof vond dat het schoolbestuur de uren niet
hoefde uit te betalen.'
4. MR magazine, nummer 3, april 2016 7
ke kwaliteiten van ouders. Zo heb ik een
ouder die veel ervaring heeft met dys-
lexiesoftware gevraagd me te helpen bij
het organiseren van een informatie-avond
voor ouders.’ De werksfeer op school is
volgens Op ’t Ende heel goed. Ze kan er
in alle openheid met collega's naar moge-
lijke oplossingen zoeken om het werk ef-
fectief te organiseren. ‘Dat is heel prettig.
Werkdruk is vaak een gevoel. Krijg je vol-
doende steun van de teamleiders en de
directie, dan vermindert dit al het gevoel
van te hoge werkdruk.Verder denk ik dat
een eerlijke verdeling van het werk ook
helpt. Een goed taakbeleid is daarvoor het
belangrijkste. Ook helpt het volgens mij
om de verschillende taken vast te leggen,
niet alleen in je normjaartaak. En als je het
niet eens bent met je normjaartaak, on-
derteken deze dan niet! In onze mr is
werkdruk overigens een terugkerend the-
ma, het is iets waar we alert op zijn.’
Hoe de werkdruk naar be-
neden te brengen?
•Werk teambreed aan een efficiëntere be-
steding van de werktijd. Overleg als mr
eens met het team welke taken in de
school thuishoren en hoe de werkdruk
kan worden verminderd.
• Zorg voor compensatie voor te veel ge-
maakte uren en kijk naar verschillen in
werkdruk.
• Nodig leidinggevenden uit een dag in
de week voor de klas te staan. Zij ervaren
dan zelf de werkdruk van het personeel.
• Communiceer efficiënter op school.
Geef als mr het goede voorbeeld: kort en
krachtig vergaderen en overleggen.
• Prioriteiten stellen!Wees zuinig met het
organiseren van dingen die zo leuk zijn
voor de kinderen, zoals een voorjaarsont-
bijt en een juffendag. Laat buitenschool-
se activiteiten organiseren door externe
partners.
• Maak keuzes, durf nee te zeggen en
voeg na vaststelling van de taken geen
nieuwe taken meer toe.
• Doe minder administratie. Maak niet
van ieder ouder- en rapportgesprek, een
verslag.
• Leg verantwoording af.Verantwoord
waarom je bepaalde doelen voor bij-
voorbeeld spelling en technisch lezen
Dr. Frederik Smit is coördinator
van het Expertisecentrum Ou-
der, school en buurt verbonden
aan het ITS, Radboud Universi-
teit Nijmegen.
• DUO Onderwijsonderzoek,
werkdruk in het onderwijs,
2016.
• ITS, Radboud Universiteit Nij-
megen en Van Kessel Onder-
zoek & Advies, Monitor werk-
druk in het onderwijs, 2016.
• Lezers De Volkskrant over De-
nise Hupkens http://www.volks-
krant.nl/opinie/de-werkdruk-in-
het-onderwijs-is-inderdaad-veel-
te-hoog~a4219053/
• Werkdrukonderzoek School-
journaal 2013.
niet kunt halen met dyslexiekinderen in
de klas.
• Kijk alleen werk na als het functioneel
is.Wetenschappelijk is bewezen dat al-
leen directe feedback of feedback op het
leerproces effect heeft. Kijk na school-
tijd alleen de schriften na als je het na-
gekeken werk ook met de leerlingen
kunt bespreken.
• Minder informeren en meer communi-
ceren met ouders.Veel informatie van
school richting ouders wordt niet gelezen
en niet begrepen. In gesprek gaan met
ouders is effectiever, geeft betere resulta-
ten en minder stress. <
Dyslexiecoach en mr-lidTanja op 't Ende van Lentiz Life College: 'Ik schakel de familie van
leerlingen in voor support. Dat werkt.'
Maak keuzes en durf nee
te zeggen