Het afgelopen half jaar zijn in het onderwijs in snel tempo aanpassingen doorgevoerd, creatieve oplossingen gevonden en vaardigheden ontwikkeld. Daarop kan worden voortgebouwd om het onderwijs te verbeteren. Tegelijk bracht de coronacrisis knelpunten en kwetsbaar- heden nadrukkelijker aan het licht. Daaruit zijn belangrijke lessen te trekken, aldus de Onderwijsraad in het rapport Vooruitzien voor jonge generaties. De vele onzekerheden vragen om een open en flexibele manier van beleid voeren. Want wat als je met (veel) besmettingen te maken krijgt? Per school is maatwerk nodig én instemming van de mr. Uit gesprekken met (g)mr-leden in het primair onderwijs blijkt dat zij zich terdege bewust zijn van hun belangrijke rol bij de besluitvorming in crisistijd.
Naar het nieuwe normaal. Hoe het onderwijs opkrabbelt uit de coronacrisisFrederik Smit
Het Nationaal Programma Onderwijs (NPO) is er voor herstel en ontwikkeling van het onderwijs na de coronacrisis. Elke school in het primair en voortgezet onderwijs krijgt per leerling € 701,16 voor een eigen schoolprogramma. De mr speelt een sleutelrol in het besluitvormingsproces bij het opstellen van een schoolprogramma en bij de controle over de besteding van de middelen. Obstakels op de weg terug naar fysiek onderwijs zonder restricties is de lage vaccinatiegraad van tieners en de matige kwaliteit van het binnenklimaat van schoolgebouwen. De verwachting is dat scholen voor voortgezet onderwijs het komend najaar een belangrijke besmettingsbron vormen voor infectierisico's met het coronavirus.
Mondkapjes, spatmaskers en schermen. Veilig leren en werken in het voortgezet...Frederik Smit
Begin oktober 2020 adviseerde het kabinet scholen in het voortgezet onderwijs dringend om buiten de les mondkapjes te dragen. De scholen konden zelf beslissen of ze overgingen tot een verplichting voor leerlingen en personeel. Een stap verder is de mondkapjesplicht waarbij de scholen die keuze niet meer hebben. Hoe zorg je als bestuur en school voor een veilige leer- en werkomgeving in coronatijd? En wat is de rol van de mr bij de besluitvorming?
Hoe verhogen we de schoolprestaties? Mensen maken het verschilFrederik Smit
Volgens onderzoekers van McKinsey gaat er te weinig geld naar onderwijs en werken scholen niet altijd doelmatig. Meer geld naar scholen zorgt er echter niet direct voor dat ze doelmatiger werken en het leidt ook niet automatisch tot betere onderwijsprestaties. Maar wat zijn volgens de onderzoekers dan wel succesfactoren? En wat zijn de ervaringen van basisscholen die werken aan een continue verbe- tercultuur? Wat is de rol van de (g)mr daarbij?
De bijlesindustrie. Kunnen we nog zonder? Frederik Smit
Bijles was ooit iets voor rijke ouders die extra aandacht regelden voor hun kinderen, omdat ze toch echt het vwo móesten halen. Tegenwoordig maakt ongeveer één op de drie middelbare scholieren en een op de vier basisschoolleerlingen in groep 8 gebruik van aanvullend onderwijs. Om de corona-achterstanden te bestrijden en het lerarentekort op te vangen, kunnen veel scholen niet meer om com- merciële instellingen heen. Ruim 30 miljoen coronasubsidie is al terechtgekomen bij commercieel onderwijs. De coronapandemie ver- sterkt de reeds ingezette trend om bijles- en huiswerkinstituten in de arm nemen om ook in de school structureel extra taken te verrichten.
Miljardeninjectie in het onderwijs en sleutelrol medezeggenschapFrederik Smit
Het kabinet heeft op 17 februari 2021 het meerjarige Nationaal Programma Onderwijs gepresenteerd met een ongekend budget van 5,8 miljard euro voor het primair en voortgezet onderwijs. Dit bedrag is bedoeld voor het inhalen van vertragingen en het ondersteunen van leerlingen die het moeilijk hebben als gevolg van schoolsluitingen door corona. De mr moet het ‘schoolprogramma’ goedkeuren waarin de gekozen interventies, zoals gratis bijles aanbieden of een zomerschool opzetten, zijn opgenomen. Wat is de insteek van schoolbesturen en scholen? Zijn er genoeg handen in de klas om de maatregelen tot uitvoer te brengen?
Rapport literatuurstudie ouderbetrokkenheid in internationaal perspectief (Sm...Frederik Smit
Scholen zouden niet te bescheiden moeten zijn om alle ouders te vragen zich in te zetten voor de schoolprestaties van hun kind, met hen samen te werken om de ontwikkelingskansen, de schoolloopbaan en het welbevinden van de leerlingen te optimaliseren.
Succesfactoren optimaliseren ouderbetrokkenheid:
– Schoolteams een visie ontwikkelen op partnerschap van school, ouders en buurt.
– Schoolteams in samenspraak met ouders randvoorwaarden creëren dat (bijna) alle ouders de schoolprestaties van hun kind kunnen verbeteren.
– Ouders verantwoordelijkheid nemen voor de schoolcarrière van hun kind.
– Participatie van ouders in de ouderraad en medezeggenschapsraad vergroten.
– Ouders thuis hun kind (leren) begeleiden bij hun schoolloopbaan.
– Lessen trekken uit succesvolle aanpakken in Finland, Amerika en China.
– Ouders optimaal participeren bij loopbaanoriëntatie en – begeleiding.
– Ouders inschakelen bij dreigende schooluitval.
– Laaggeletterdheid van ouders en taalstimulering bespreekbaar maken.
– Vormen van ouderbetrokkenheid flexibel organiseren.
– Scholen sociaal kapitaal van ouders optimaal benutten.
Naar meer democratische besluitvorming. 'Geef ouders zeggenschap in plaats va...Frederik Smit
De besluitvorming op scholen houdt te weinig rekening met de zeggenschap van met name leerlingen en hun ouders. Dat is een gevolg van gebrekkige wetgeving in het onderwijs, zo blijkt uit promotieon derzoek van jurist Gijsbert Leertouwer naar de bestuurlijk-juridische inrichting van scholen. De LAKS-monitor 2020 en de Staat van de Ouder van Ouders & Onderwijs 2021 laten zien dat de belangstelling van leerlingen en ouders voor medezeggenschap op een laag pitje staat door de werkdruk die leerlingen ervaren en de bescheidenheid van scholen om ouders bij het beleid te betrekken. Dit is in het algemeen zorgelijk, maar zeker op dit moment, omdat de rol van de mr belangrijk is bij het wegwerken van vertragingen en achterstanden bij leerlingen door corona. Hoe kun je ervoor zorgen dat de (mede)zeggenschap van leerlingen en ouders sterker wordt en wat is daarbij de rol van het personeel en de schoolleiding?
De opmars van de schoolhond. Zorgt Charlie voor meer vrolijkheid en werkgeluk?Frederik Smit
De kans bestaat dat als je een school binnenloopt, een vrolijk kwispelende hond je begroet. Dat is helemaal niet zo gek, want steeds meer schooldirecteuren en soms ook leerkrachten nemen hun sociaal opgevoede hond mee naar school en dan gebeurt er iets magisch. Leerlingen en personeel worden geraakt en enthousiast door de onvoorwaardelijke blijheid, affectie, toegankelijkheid, intuïtie, slimheid en dankbaarheid van de viervoeter. Ze raken ervan overtuigd dat hun hond een positieve invloed heeft op het welzijn van leerlingen en personeel. En mogelijk ook op het gedrag, de motivatie of de leerprestaties van leerlingen. De kans is dan ook groot dat bestuur en medezeggenschapsraad instemmen met de ‘schoolhond’. Wat zijn de voorwaarden waaraan de schoolhond moet voldoen en welke ervaringen hebben scholen er al mee?
Naar het nieuwe normaal. Hoe het onderwijs opkrabbelt uit de coronacrisisFrederik Smit
Het Nationaal Programma Onderwijs (NPO) is er voor herstel en ontwikkeling van het onderwijs na de coronacrisis. Elke school in het primair en voortgezet onderwijs krijgt per leerling € 701,16 voor een eigen schoolprogramma. De mr speelt een sleutelrol in het besluitvormingsproces bij het opstellen van een schoolprogramma en bij de controle over de besteding van de middelen. Obstakels op de weg terug naar fysiek onderwijs zonder restricties is de lage vaccinatiegraad van tieners en de matige kwaliteit van het binnenklimaat van schoolgebouwen. De verwachting is dat scholen voor voortgezet onderwijs het komend najaar een belangrijke besmettingsbron vormen voor infectierisico's met het coronavirus.
Mondkapjes, spatmaskers en schermen. Veilig leren en werken in het voortgezet...Frederik Smit
Begin oktober 2020 adviseerde het kabinet scholen in het voortgezet onderwijs dringend om buiten de les mondkapjes te dragen. De scholen konden zelf beslissen of ze overgingen tot een verplichting voor leerlingen en personeel. Een stap verder is de mondkapjesplicht waarbij de scholen die keuze niet meer hebben. Hoe zorg je als bestuur en school voor een veilige leer- en werkomgeving in coronatijd? En wat is de rol van de mr bij de besluitvorming?
Hoe verhogen we de schoolprestaties? Mensen maken het verschilFrederik Smit
Volgens onderzoekers van McKinsey gaat er te weinig geld naar onderwijs en werken scholen niet altijd doelmatig. Meer geld naar scholen zorgt er echter niet direct voor dat ze doelmatiger werken en het leidt ook niet automatisch tot betere onderwijsprestaties. Maar wat zijn volgens de onderzoekers dan wel succesfactoren? En wat zijn de ervaringen van basisscholen die werken aan een continue verbe- tercultuur? Wat is de rol van de (g)mr daarbij?
De bijlesindustrie. Kunnen we nog zonder? Frederik Smit
Bijles was ooit iets voor rijke ouders die extra aandacht regelden voor hun kinderen, omdat ze toch echt het vwo móesten halen. Tegenwoordig maakt ongeveer één op de drie middelbare scholieren en een op de vier basisschoolleerlingen in groep 8 gebruik van aanvullend onderwijs. Om de corona-achterstanden te bestrijden en het lerarentekort op te vangen, kunnen veel scholen niet meer om com- merciële instellingen heen. Ruim 30 miljoen coronasubsidie is al terechtgekomen bij commercieel onderwijs. De coronapandemie ver- sterkt de reeds ingezette trend om bijles- en huiswerkinstituten in de arm nemen om ook in de school structureel extra taken te verrichten.
Miljardeninjectie in het onderwijs en sleutelrol medezeggenschapFrederik Smit
Het kabinet heeft op 17 februari 2021 het meerjarige Nationaal Programma Onderwijs gepresenteerd met een ongekend budget van 5,8 miljard euro voor het primair en voortgezet onderwijs. Dit bedrag is bedoeld voor het inhalen van vertragingen en het ondersteunen van leerlingen die het moeilijk hebben als gevolg van schoolsluitingen door corona. De mr moet het ‘schoolprogramma’ goedkeuren waarin de gekozen interventies, zoals gratis bijles aanbieden of een zomerschool opzetten, zijn opgenomen. Wat is de insteek van schoolbesturen en scholen? Zijn er genoeg handen in de klas om de maatregelen tot uitvoer te brengen?
Rapport literatuurstudie ouderbetrokkenheid in internationaal perspectief (Sm...Frederik Smit
Scholen zouden niet te bescheiden moeten zijn om alle ouders te vragen zich in te zetten voor de schoolprestaties van hun kind, met hen samen te werken om de ontwikkelingskansen, de schoolloopbaan en het welbevinden van de leerlingen te optimaliseren.
Succesfactoren optimaliseren ouderbetrokkenheid:
– Schoolteams een visie ontwikkelen op partnerschap van school, ouders en buurt.
– Schoolteams in samenspraak met ouders randvoorwaarden creëren dat (bijna) alle ouders de schoolprestaties van hun kind kunnen verbeteren.
– Ouders verantwoordelijkheid nemen voor de schoolcarrière van hun kind.
– Participatie van ouders in de ouderraad en medezeggenschapsraad vergroten.
– Ouders thuis hun kind (leren) begeleiden bij hun schoolloopbaan.
– Lessen trekken uit succesvolle aanpakken in Finland, Amerika en China.
– Ouders optimaal participeren bij loopbaanoriëntatie en – begeleiding.
– Ouders inschakelen bij dreigende schooluitval.
– Laaggeletterdheid van ouders en taalstimulering bespreekbaar maken.
– Vormen van ouderbetrokkenheid flexibel organiseren.
– Scholen sociaal kapitaal van ouders optimaal benutten.
Naar meer democratische besluitvorming. 'Geef ouders zeggenschap in plaats va...Frederik Smit
De besluitvorming op scholen houdt te weinig rekening met de zeggenschap van met name leerlingen en hun ouders. Dat is een gevolg van gebrekkige wetgeving in het onderwijs, zo blijkt uit promotieon derzoek van jurist Gijsbert Leertouwer naar de bestuurlijk-juridische inrichting van scholen. De LAKS-monitor 2020 en de Staat van de Ouder van Ouders & Onderwijs 2021 laten zien dat de belangstelling van leerlingen en ouders voor medezeggenschap op een laag pitje staat door de werkdruk die leerlingen ervaren en de bescheidenheid van scholen om ouders bij het beleid te betrekken. Dit is in het algemeen zorgelijk, maar zeker op dit moment, omdat de rol van de mr belangrijk is bij het wegwerken van vertragingen en achterstanden bij leerlingen door corona. Hoe kun je ervoor zorgen dat de (mede)zeggenschap van leerlingen en ouders sterker wordt en wat is daarbij de rol van het personeel en de schoolleiding?
De opmars van de schoolhond. Zorgt Charlie voor meer vrolijkheid en werkgeluk?Frederik Smit
De kans bestaat dat als je een school binnenloopt, een vrolijk kwispelende hond je begroet. Dat is helemaal niet zo gek, want steeds meer schooldirecteuren en soms ook leerkrachten nemen hun sociaal opgevoede hond mee naar school en dan gebeurt er iets magisch. Leerlingen en personeel worden geraakt en enthousiast door de onvoorwaardelijke blijheid, affectie, toegankelijkheid, intuïtie, slimheid en dankbaarheid van de viervoeter. Ze raken ervan overtuigd dat hun hond een positieve invloed heeft op het welzijn van leerlingen en personeel. En mogelijk ook op het gedrag, de motivatie of de leerprestaties van leerlingen. De kans is dan ook groot dat bestuur en medezeggenschapsraad instemmen met de ‘schoolhond’. Wat zijn de voorwaarden waaraan de schoolhond moet voldoen en welke ervaringen hebben scholen er al mee?
Gespreid leiderschap: benut de aanwezige expertise. Trend in onderwijs én med...Frederik Smit
Steeds meer scholen en schoolbesturen kiezen voor gespreid leiderschap. Degene die de meeste expertise heeft en zicht op wat er nodig is, neemt de besluiten. Het stimuleert leraren hoe ze kunnen bijdragen aan de ontwikkeling naar een professionele organisatie en de kwaliteitsverbetering van het onderwijs. Ook in medezeggenschapsraden is vaker sprake van gespreid leiderschap. Wat houdt het precies in? En hoe verloopt het in de praktijk? Bij Stichting Nutsscholen Breda en basisschool De Touwladder in Sint-Michielsgestel wordt al geruime tijd met deze besturingsfilosofie gewerkt.
De leraar of de leerling centraal? Concepten voor gelukkig werken en lerenFrederik Smit
Het onderwijs op de Alan Turingschool voor primair onderwijs in Amsterdam is zo georganiseerd dat de werkdruk beheersbaar is en leerkrachten aan hun vak toekomen waardoor ze zich gelukkiger voelen in hun werk. De werkwijze bij Basisschool Klaverblad in Leeuwarden toont aan hoe belangrijk hun aanpak is voor het geluk van hoogbegaafde leerlingen. Op beide scholen heeft de interactie tussen leraren en leerlingen een verrassend positief effect op elkaars geluksgevoel, het oordeel van ouders over de school en de prestaties van de leerlingen. De mr heeft een belangrijke rol in de communicatie over het kwaliteitsbeleid.
Steeds meer scholen voor voortgezet onderwijs stappen over op Positive Behavior Support (PBS). Deze methode stelt scholen in staat een veilig en voorspelbaar onderwijsklimaat te creëren dat het leren bevordert. Leerlingen profiteren zo optimaal van het geboden onderwijs. Het Nijmeegse Kandinsky College locatie Malderburchtstraat heeft nu drie jaar ervaring met het schoolbreed inzetten van PBS.
Wat is de rol van ouders en de medezeggenschapsraad?
Zie artikel van Frederik Smit over Positive Behavior Support in MR Magazine, Actueel magazine voor de medezeggenschapsraad, september 2014, Kluwer, a Wolters Kluwer. business.
Omgaan met kritische ouders. Hoe pak je dat zorgvuldig aan?Frederik Smit
Scholen vormen leerlingen tot betrokken, mondige en kritische burgers. Maar kritische ouders worden nogal eens gezien als lastige, veeleisende consumenten die het gezag van de school en de leraren kunnen ondermijnen. Hoe kun je voorkomen dat onvrede hierover uitmondt in een juridische procedure?
Strijd tegen kansongelijkheid. 'Geldgebrek mag de ontwikkeling van kinderen n...Frederik Smit
Kinderen op basisscholen hebben geen gelijke kansen. Wonen zij in een achterstandswijk met een matige woonomgeving en een hoge werkloosheid dan hebben zij te maken met veel meer problemen in het gezin en op school dan kinderen uit reguliere wijken. Ouders met lage inkomens en schulden houden steeds minder geld over voor boodschappen, kleding, persoonlijke verzorging, vervoer en schoolkosten. Dat is vooral te wijten aan de gestegen uitgaven aan huur, energie en zorgkosten. Het aantal gezinnen dat gebruikmaakt van een voedselbank is de eerste helft van 2019 fors gestegen. Steeds meer basisscholen dienen bij het Jeugdeducatiefonds een aanvraag in voor leerlingen van wie de ouders geen geld hebben voor schoolreisjes, bijles of bijvoorbeeld een laptop om zo hun ontwikkelingskansen te vergroten.
Strijd tegen werkdruk. Hoe voorkom je een burn-out? Frederik Smit
Het onderwijs is koploper in burn-outs. Door de toenemende werkdruk neemt het werkplezier voor een groot deel van het onderwijspersoneel af. Waar komt die werkdruk vandaan en hoe kan de medezeggenschapsraad voorkomen dat medewerkers opgebrand raken?
Frederik Smit, Geert Driessen, Jos van Kuijk & Cees de Wit (2009) VVE en oude...Driessen Research
Smit, F., Driessen, G., Kuijk, J. van, & Wit, C. de (2008). VVE en ouders. Ouderbetrokkenheid en -participatie in de Voor- en Vroegschoolse Educatie. Nijmegen: ITS.
<isbn>
[Brochure] [29 pp]
Medezeggenschap als tegenmacht. Het doel heiligt de middelenFrederik Smit
De wetgever en de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid willen dat de (g)mr als tegenmacht van het bestuur en de raad van toezicht optreedt. Scholingsinstellingen richten hun trainingen juist op samenwerking. Toch kan het vormen van tegenmacht in een aantal situaties bijzonder effectief zijn. Wat kunnen we leren van Machiavelli?
Hoe leerlingen graag en beter gaan lezen. School en ouders moeten samen optre...Frederik Smit
De Onderwijsinspectie luidt in de onlangs verschenen Staat van het Onderwijs 2020 de noodklok dat onder jongeren de motivatie om te lezen afneemt en het risico op laaggeletterdheid groeit. Uit het rap- port Lees! van de Onderwijsraad en de Raad voor Cultuur blijkt dat leerlingen wel korte tekstjes lezen, maar besteden minder tijd aan het geconcentreerd lezen van langere teksten of boeken. Mede hier- door gaat hun leesvaardigheid achteruit. Dat heeft gevolgen voor hun functioneren op school en in de samenleving. Omdat plezier in le- zen vaak een zaak is van school én ouders zou de mr dit onderwerp volgend schooljaar hoog op de agenda kunnen zetten.
Het succes van gezinsklassen. Krachtige besluiten door kampvuurgesprekkenFrederik Smit
Steeds meer basisscholen in de provincie Groningen starten in navolging van scholen in Groot-Brittannië en Denemarken met een ‘gezinsklas’ waarbij ouders van kinderen met leer- of gedragsproblemen een ochtend in de week op school komen. Wat zijn gezinsklas- sen? En hoe voer je ze met een zo breed mogelijk draagvlak in? Basisschool ’t Haimstee in Veendam besteedde veel aandacht aan het besluit met gezinsklassen te gaan werken. Er werd voldoende tijd genomen om serieus naar elkaar te luisteren en standpunten in te bren- gen. De aanpak op de school om gezinsklassen in te voeren doet den- ken aan het Afrikaanse kampvuurgesprek, een vergadervorm waar iedereen gehoord wordt en zijn mening kan geven.
Adrie Claassen, Geert Driessen & Frederik Smit (2009). Naar meer leertijd voo...Frederik Smit
Deze brochure bevat de belangrijkste uitkomsten en conclusies van een onderzoek naar de ‘dag- en wijkarrange- menten brede school’ in het Rotterdamse basisonderwijs. Het volledige onderzoeksrapport ‘Naar meer leertijd voor Rotterdamse kinderen’ is beschikbaar bij de dienst Jeugd, Onderwijs en Samenleving (JOS) van de gemeente Rotterdam en bij het ITS, het onderzoeksinstituut van de Radboud Universiteit Nijmegen, dat dit onderzoek in opdracht van JOS heeft uitgevoerd.
In hoofdstuk 2 van deze brochure worden de aanleiding, onderzoeksvragen en onderzoeksopzet beschreven. Hoofdstuk 3 geeft een beknopt antwoord op de onderzoeksvragen. In hoofdstuk 4 worden de belangrijkste conclusies geformuleerd die op basis van de uitkomsten getrokken kunnen worden en in hoofdstuk 5 wordt deze samenvatting afgerond met enkele aanbevelingen.
Naar een veilige school. Straatcultuur komt via de voordeur naar binnen Frederik Smit
Steeds meer leraren zijn slachtoffer van geweld door leerlingen. Uit onderzoek onder meer dan duizend leraren blijkt dat een kwart van de docenten in het voortgezet onderwijs het afgelopen jaar is uitge- scholden of geïntimideerd door leerlingen. Leraren in het basisonder- wijs krijgen vaker te maken met veeleisende ouders die hen onder druk zetten. Hoe zorg je voor een veilig en positief werkklimaat op scholen?
Gelijke onderwijskansen een uitdaging? Laat leerlingen ontdekken wat ze écht ...Frederik Smit
Na tientallen jaren onderwijsachterstandenbeleid lijken portemonnee en diploma van ouders nog steeds bepalend voor het schoolniveau van hun kinderen. De veelgeprezen documentaireserie ‘Klassen’ toont dat sociale afkomst onverminderd van invloed is op de schoolloopbaan van kinderen, tussen scholen standsverschillen bestaan en de kansenongelijkheid in het onderwijs lijkt toe te nemen. Kabinet Rutte IV heeft kansengelijkheid op de agenda gezet en wil onder andere de vorming van brede brugklassen stimuleren om talenten beter te benutten, terwijl de Onderwijsraad adviseert om ook flexibel onderwijs op maat te geven. Wat zijn de ervaringen van scholen hiermee en wat is de rol van de medezeggenschap?
Fredrik Smit & Geert Driessen (2008) MRMag Geruisloze revolutie in het basis...Driessen Research
Smit, F., & Driessen, G. (2008). Geruisloze revolutie in het basisonderwijs. Steeds meer scholen eigen leerconcept. MR Magazine, 24(3), 7-9.
ISSN 1872-6569
Gespreid leiderschap: benut de aanwezige expertise. Trend in onderwijs én med...Frederik Smit
Steeds meer scholen en schoolbesturen kiezen voor gespreid leiderschap. Degene die de meeste expertise heeft en zicht op wat er nodig is, neemt de besluiten. Het stimuleert leraren hoe ze kunnen bijdragen aan de ontwikkeling naar een professionele organisatie en de kwaliteitsverbetering van het onderwijs. Ook in medezeggenschapsraden is vaker sprake van gespreid leiderschap. Wat houdt het precies in? En hoe verloopt het in de praktijk? Bij Stichting Nutsscholen Breda en basisschool De Touwladder in Sint-Michielsgestel wordt al geruime tijd met deze besturingsfilosofie gewerkt.
De leraar of de leerling centraal? Concepten voor gelukkig werken en lerenFrederik Smit
Het onderwijs op de Alan Turingschool voor primair onderwijs in Amsterdam is zo georganiseerd dat de werkdruk beheersbaar is en leerkrachten aan hun vak toekomen waardoor ze zich gelukkiger voelen in hun werk. De werkwijze bij Basisschool Klaverblad in Leeuwarden toont aan hoe belangrijk hun aanpak is voor het geluk van hoogbegaafde leerlingen. Op beide scholen heeft de interactie tussen leraren en leerlingen een verrassend positief effect op elkaars geluksgevoel, het oordeel van ouders over de school en de prestaties van de leerlingen. De mr heeft een belangrijke rol in de communicatie over het kwaliteitsbeleid.
Steeds meer scholen voor voortgezet onderwijs stappen over op Positive Behavior Support (PBS). Deze methode stelt scholen in staat een veilig en voorspelbaar onderwijsklimaat te creëren dat het leren bevordert. Leerlingen profiteren zo optimaal van het geboden onderwijs. Het Nijmeegse Kandinsky College locatie Malderburchtstraat heeft nu drie jaar ervaring met het schoolbreed inzetten van PBS.
Wat is de rol van ouders en de medezeggenschapsraad?
Zie artikel van Frederik Smit over Positive Behavior Support in MR Magazine, Actueel magazine voor de medezeggenschapsraad, september 2014, Kluwer, a Wolters Kluwer. business.
Omgaan met kritische ouders. Hoe pak je dat zorgvuldig aan?Frederik Smit
Scholen vormen leerlingen tot betrokken, mondige en kritische burgers. Maar kritische ouders worden nogal eens gezien als lastige, veeleisende consumenten die het gezag van de school en de leraren kunnen ondermijnen. Hoe kun je voorkomen dat onvrede hierover uitmondt in een juridische procedure?
Strijd tegen kansongelijkheid. 'Geldgebrek mag de ontwikkeling van kinderen n...Frederik Smit
Kinderen op basisscholen hebben geen gelijke kansen. Wonen zij in een achterstandswijk met een matige woonomgeving en een hoge werkloosheid dan hebben zij te maken met veel meer problemen in het gezin en op school dan kinderen uit reguliere wijken. Ouders met lage inkomens en schulden houden steeds minder geld over voor boodschappen, kleding, persoonlijke verzorging, vervoer en schoolkosten. Dat is vooral te wijten aan de gestegen uitgaven aan huur, energie en zorgkosten. Het aantal gezinnen dat gebruikmaakt van een voedselbank is de eerste helft van 2019 fors gestegen. Steeds meer basisscholen dienen bij het Jeugdeducatiefonds een aanvraag in voor leerlingen van wie de ouders geen geld hebben voor schoolreisjes, bijles of bijvoorbeeld een laptop om zo hun ontwikkelingskansen te vergroten.
Strijd tegen werkdruk. Hoe voorkom je een burn-out? Frederik Smit
Het onderwijs is koploper in burn-outs. Door de toenemende werkdruk neemt het werkplezier voor een groot deel van het onderwijspersoneel af. Waar komt die werkdruk vandaan en hoe kan de medezeggenschapsraad voorkomen dat medewerkers opgebrand raken?
Frederik Smit, Geert Driessen, Jos van Kuijk & Cees de Wit (2009) VVE en oude...Driessen Research
Smit, F., Driessen, G., Kuijk, J. van, & Wit, C. de (2008). VVE en ouders. Ouderbetrokkenheid en -participatie in de Voor- en Vroegschoolse Educatie. Nijmegen: ITS.
<isbn>
[Brochure] [29 pp]
Medezeggenschap als tegenmacht. Het doel heiligt de middelenFrederik Smit
De wetgever en de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid willen dat de (g)mr als tegenmacht van het bestuur en de raad van toezicht optreedt. Scholingsinstellingen richten hun trainingen juist op samenwerking. Toch kan het vormen van tegenmacht in een aantal situaties bijzonder effectief zijn. Wat kunnen we leren van Machiavelli?
Hoe leerlingen graag en beter gaan lezen. School en ouders moeten samen optre...Frederik Smit
De Onderwijsinspectie luidt in de onlangs verschenen Staat van het Onderwijs 2020 de noodklok dat onder jongeren de motivatie om te lezen afneemt en het risico op laaggeletterdheid groeit. Uit het rap- port Lees! van de Onderwijsraad en de Raad voor Cultuur blijkt dat leerlingen wel korte tekstjes lezen, maar besteden minder tijd aan het geconcentreerd lezen van langere teksten of boeken. Mede hier- door gaat hun leesvaardigheid achteruit. Dat heeft gevolgen voor hun functioneren op school en in de samenleving. Omdat plezier in le- zen vaak een zaak is van school én ouders zou de mr dit onderwerp volgend schooljaar hoog op de agenda kunnen zetten.
Het succes van gezinsklassen. Krachtige besluiten door kampvuurgesprekkenFrederik Smit
Steeds meer basisscholen in de provincie Groningen starten in navolging van scholen in Groot-Brittannië en Denemarken met een ‘gezinsklas’ waarbij ouders van kinderen met leer- of gedragsproblemen een ochtend in de week op school komen. Wat zijn gezinsklas- sen? En hoe voer je ze met een zo breed mogelijk draagvlak in? Basisschool ’t Haimstee in Veendam besteedde veel aandacht aan het besluit met gezinsklassen te gaan werken. Er werd voldoende tijd genomen om serieus naar elkaar te luisteren en standpunten in te bren- gen. De aanpak op de school om gezinsklassen in te voeren doet den- ken aan het Afrikaanse kampvuurgesprek, een vergadervorm waar iedereen gehoord wordt en zijn mening kan geven.
Adrie Claassen, Geert Driessen & Frederik Smit (2009). Naar meer leertijd voo...Frederik Smit
Deze brochure bevat de belangrijkste uitkomsten en conclusies van een onderzoek naar de ‘dag- en wijkarrange- menten brede school’ in het Rotterdamse basisonderwijs. Het volledige onderzoeksrapport ‘Naar meer leertijd voor Rotterdamse kinderen’ is beschikbaar bij de dienst Jeugd, Onderwijs en Samenleving (JOS) van de gemeente Rotterdam en bij het ITS, het onderzoeksinstituut van de Radboud Universiteit Nijmegen, dat dit onderzoek in opdracht van JOS heeft uitgevoerd.
In hoofdstuk 2 van deze brochure worden de aanleiding, onderzoeksvragen en onderzoeksopzet beschreven. Hoofdstuk 3 geeft een beknopt antwoord op de onderzoeksvragen. In hoofdstuk 4 worden de belangrijkste conclusies geformuleerd die op basis van de uitkomsten getrokken kunnen worden en in hoofdstuk 5 wordt deze samenvatting afgerond met enkele aanbevelingen.
Naar een veilige school. Straatcultuur komt via de voordeur naar binnen Frederik Smit
Steeds meer leraren zijn slachtoffer van geweld door leerlingen. Uit onderzoek onder meer dan duizend leraren blijkt dat een kwart van de docenten in het voortgezet onderwijs het afgelopen jaar is uitge- scholden of geïntimideerd door leerlingen. Leraren in het basisonder- wijs krijgen vaker te maken met veeleisende ouders die hen onder druk zetten. Hoe zorg je voor een veilig en positief werkklimaat op scholen?
Gelijke onderwijskansen een uitdaging? Laat leerlingen ontdekken wat ze écht ...Frederik Smit
Na tientallen jaren onderwijsachterstandenbeleid lijken portemonnee en diploma van ouders nog steeds bepalend voor het schoolniveau van hun kinderen. De veelgeprezen documentaireserie ‘Klassen’ toont dat sociale afkomst onverminderd van invloed is op de schoolloopbaan van kinderen, tussen scholen standsverschillen bestaan en de kansenongelijkheid in het onderwijs lijkt toe te nemen. Kabinet Rutte IV heeft kansengelijkheid op de agenda gezet en wil onder andere de vorming van brede brugklassen stimuleren om talenten beter te benutten, terwijl de Onderwijsraad adviseert om ook flexibel onderwijs op maat te geven. Wat zijn de ervaringen van scholen hiermee en wat is de rol van de medezeggenschap?
Fredrik Smit & Geert Driessen (2008) MRMag Geruisloze revolutie in het basis...Driessen Research
Smit, F., & Driessen, G. (2008). Geruisloze revolutie in het basisonderwijs. Steeds meer scholen eigen leerconcept. MR Magazine, 24(3), 7-9.
ISSN 1872-6569
Directe democratie op scholen voor persoonlijk onderwijs. 'Bij ons is de mr v...Frederik Smit
De landelijke overheid heeft het uiterst moeilijk gemaakt om een nieuwe school te stichten. De Stichting voor Persoonlijk Onderwijs heeft hiervoor een creatieve oplossing gevonden. En dat geldt ook voor de medezeggenschap. De scholen, het zijn er inmiddels drie, voor persoonlijk onderwijs hanteren een vorm van directe democratie: alle personeelsleden, ouders en leerlingen kunnen rechtstreeks in- vloed uitoefenen op de kwaliteit van het onderwijs. In gesprek met de bestuursvoorzitter, de schoolleider en een docent.
Ronde tafels medezeggenschap. Een nieuwe aanpak om ouders in (g)mr te onderst...Frederik Smit
Onderzoek in opdracht van de Onderwijs Consumenten Organisatie (OCO) laat zien dat ouders die actief zijn bij de medezeggenschap op Amsterdamse scholen hun invloed als bescheiden ervaren. OCO is voor deze groep ouders het platform Raadgevers gestart om infor- matie te verstrekken en organiseert Ronde Tafel bijeenkomsten zodat ouders kennis en ervaringen kunnen uitwisselen.
Samenvatting van de handreiking voor het verbeteren van het oudercontact vo scholen in grootstedelijke context. Onderdeel van het promotieonderzoek \'oudercontact in het vmbo\' van Mariette Lusse.
Onderwijsinspectie: meer focus op basisvaardigheden. Vergroot vakinhoudelijke...Frederik Smit
Steeds meer leerlingen verlaten het onderwijs zonder dat zij goed kunnen lezen, schrijven en rekenen en dat percentage stijgt nog elk jaar. De Onderwijsinspectie concludeert in de Staat van het Onderwijs 2022 dat als scholen deze gestage achteruitgang willen keren, ze moeten focussen op de basisvaardigheden taal en rekenen. Ook moe- ten ze meer aandacht besteden aan burgerschapsvaardigheden. Drie experts op het gebied van onderwijskwaliteitsverbetering gaan in op de knelpunten voor bestuur en toezicht en de medezeggenschap.vVoor de (g)mr blijkt het lastig te zijn de basiskwaliteit te beoordelen en in te gaan tegen een enthousiaste bestuurder die weer een nieuwe methode introduceert.
Frederik Smit (red.) (2013). Professionele communicatie. Meesterklasbundel Ro...Frederik Smit
Professionele communicatie
Werken aan verhoging van onderwijsresultaten vergt een professioneel klimaat. Gemotiveerde, deskundige leraren, werken goed samen in een team dat hoge verwachtingen heeft van de leerlingen en ouders.
Het is belangrijk een beleid te ontwikkelen op basis van een eigen inspirerende visie op professionele communicatie tussen school en ouders.
Kernvragen
• Hoe inhoud geven aan het Afrikaanse gezegde: It takes a village to raise a child!
• Waarom is het van belang te investeren in de relatie met ouders?
• Hoe kunnen leraren leren om verbindingen te leggen en hoe ze kunnen samenwerken met ouders en andere voorzieningen in de buurt. Met bijvoorbeeld de kinderopvang, de sportvereniging of de kunst- en cultuursector?
• Wat betekent professioneel communiceren met ouders en de buurt?
• Hoe het sociale netwerk van de school, de ouders en de buurt op elkaar afstemmen?
• Hoe omgaan met tegenslag, problemen en conflicten?
• En hoe bereik je wat je wilt?
De ervaringen van deskundigen en de deelnemers aan de Meesterklas met moderne vormen van communicatie bij de samenwerking tussen ouders, school en buurt zijn onderwerp van de scholing die het Expertisecentrum Ouders, school en buurt op 20 februari 2013 in Villa Zebra, Rotterdam organiseerde.
Bijdragen
Met bijdragen van prof. dr. Pieter Huisman, dr. Geert Driessen, drs. Mieke van Stigt, prof. dr. Kees van der Wolf, drs. Annet Hermans, drs. Robert van Mulligen, Jacqueline Boerefijn, drs. Mariëtte Lusse, Sandra Pardoel, dr. Frederik Smit en drs. Maryse Bolhuis.
Artikel VIVES Magazine: It takes a community to raise a child
Geschreven door Astrid Ottenheym, directeur PPO-NK.
Mooi om hier een bijdrage aan te hebben geleverd.
Relatie met de achterban. Naar meer interactie en dialoogFrederik Smit
Relatie mr en achterban. Naar meer interactie en dialoog
Medezeggenschapsraden vinden het lastig hun achterban te betrekken bij de voorbereidingen op het overleg met het schoolbestuur en de schoolleiding. Men peilt bij de achterban veelal geen meningen en vraagt niet om bespreekpunten. Hoe kan de mr meer aandacht gaan besteden aan de proceskanten van de beleidsvorming, aan de wijze waarop de verschillende geledingen in het overleg betrokken kunnen worden?
Artikel van Frederik Smit in MR magazine, januari 2016.
Vergroening van het schoolplein. Vergroening is boomingFrederik Smit
Honderdduizenden kinderen in Nederland brengen dag in dag uit hun pauzetijd door op een kaal, grijs, versteend schoolplein. Bij warm weer is het er vaak te heet om buiten te spelen en bij hevige regenval staat het plein blank. Steeds meer scholen transformeren de buitenruimte rond scholen van ‘stenen woestijnen’ naar groene, natuurrijke, ‘gezonde oases’ voor spelen en leren in de bebouwde omgeving. En steeds vaker installeren scholen met een groen schoolplein ook een regenwateropvangsysteem, om een klimaatbestendige leefomgeving te creëren. Wat zijn de ervaringen om de omgeving van de school te vergroenen en van scholen die werken met een groen(blauw) schoolplein? Welke rol speelt de medezeggenschap?
Wat zijn succesfactoren optimaliseren Medezeggenschap?
Goed leiderschap en psychologische veiligheid
Hardnekkige knelpunten in het functioneren van de medezeggenschap
zijn dat directies en schoolbesturen de (g)mr te laat of soms helemaal
niet informeren waardoor een goede voorbereiding op de besluitvorming
niet mogelijk is. De professionaliteit van inspraakorganen te wensen
overlaat en dat (g)mr-leden hun kennis en ervaring niet optimaal inzetten
om als gelijkwaardige gesprekspartners met de schoolleiding of
het bestuur in gesprek te gaan. Goed leiderschap en psychologische
veiligheid creëren zijn succesfactoren voor het optimaliseren van medezeggenschap.
Hoe werkt dat in de praktijk? Frederik Smit
Klimaatverandering: eco op school. Actiegerichte participatie van leerlingen ...Frederik Smit
De aarde warmt op, oceanen slibben dicht met plastic, insecten en
vogels sterven in rap tempo uit. 70 procent van de kinderen en jongeren
in Nederland maakt zich zorgen om klimaatverandering: angst
en verdriet noemen zij hun meest voorkomende gevoelens; sommigen
liggen er letterlijk wakker van. Een recent Unicef-rapport wijst op
de grote impact van de fysieke omgeving op het welbevinden van
kinderen en jongeren en pleit ervoor dat ze kunnen participeren in
het beleid dat sterk inzet op een duurzame toekomst. Hoe kan het
onderwijs hier aan bijdragen?
Sociaal veiligheidsbeleid een papieren tijger? De school als werkplek van geb...Frederik Smit
Elke leerling moet zich vrij en veilig kunnen voelen op school. Het
moet een plek zijn waar ze zich kunnen ontwikkelen en ontdekken
wie ze zijn. De veiligheidsmonitor 2021 laat zien dat het vaak goed
gaat, maar er blijken ook nog altijd tienduizenden leerlingen te worden
gepest en lastiggevallen. De documentaire ‘Eindeloos gepest’
laat zien welke ultieme consequentie pesten en onveiligheid op
school kan hebben voor een leerling. Minister Wiersma wil daarom
een steviger aanpak van pesten en ander onwenselijk gedrag op
school. Wat zijn de ervaringen van scholen die werk hebben gemaakt
van sociale veiligheid?
Onderwijs als een avontuurlijke reis. Hoe geef je ruim baan aan verwondering,...Frederik Smit
In het onderwijs gaat het niet alleen om het effectief vullen van een emmer met kennis, maar ook om te focussen op persoonsvorming. Waarom maken we van het onderwijs geen avontuurlijke reis waarvan de bestemming niet vooraf exact vastligt? Besteed op basisscholen meer aandacht aan vakgebieden als filosofie, bewegingsonderwijs en
culturele vorming. Maar is dit wel haalbaar gezien de toch al volle onderwijsprogramma’s met een sterk accent op de kernvakken taal en rekenen?
Cover Onderwijs als een avontuurlijke reis. Hoe geef je ruim baan aan verwond...Frederik Smit
In het onderwijs gaat het niet alleen om het effectief vullen van een emmer met kennis, maar ook om te focussen op persoonsvorming. Waarom maken we van het onderwijs geen avontuurlijke reis waarvan de bestemming niet vooraf exact vastligt? Besteed op basisscholen meer aandacht aan vakgebieden als filosofie, bewegingsonderwijs en
culturele vorming. Maar is dit wel haalbaar gezien de toch al volle onderwijsprogramma’s met een sterk accent op de kernvakken taal en rekenen?
Cover De opmars van de schoolhond. Zorgt Charlie voor meer vrolijkheid en wer...Frederik Smit
De kans bestaat dat als je een school binnenloopt, een vrolijk kwispelende hond je begroet. Dat is helemaal niet zo gek, want steeds meer schooldirecteuren en soms ook leerkrachten nemen hun sociaal opgevoede hond mee naar school en dan gebeurt er iets magisch.
De opmars van de schoolhond. Zorgt Charlie voor meer vrolijkheid en werkgeluk?
MR magazine. Uitgever Wolters Kluwer.
Vertsterking van het onderwijs in burgerschap. Naar meer tegenmacht van leerl...Frederik Smit
Op 1 augustus 2021 is de Wet verduidelijking van de burgerschapsopdracht aan scholen in het funderend onderwijs ingevoerd. Met de aanscherping van de burgerschapswet is de opdracht aan scholen preciezer geformuleerd en steviger verankerd. Bovendien moeten schoolbesturen een duidelijke burgerschapsopdracht aan hun scholen communiceren en het bevoegd gezag heeft een zorgplicht voor de schoolcultuur. Zo moet het een stimulerende omgeving creëren waarbinnen leerlingen actief oefenen met de omgang met de basiswaarden van de democratische rechtsstaat en de mensenrechten. Wat houdt burgerschap in en hoe gaan scholen ermee om?
Parental involvement and educational achievement, Geert Driessen, Frederik Sm...Frederik Smit
Parental involvement is seen as an important strategy for the advancement of the quality of
education. The ultimate objective of this is to expand the social and cognitive capacities of pupils. In addition, special attention is paid to the children of low-educated and ethnic minority parents. Various forms of both parental and school-initiated involvement are examined. On the one hand, the connections between a number of characteristics of parents and schools such as the social and ethnic background of the parents and the composition of the school population will be examined. On the other hand, the connections between a number of outcome measures such as the language and mathematics skills of the pupils will be examined. Data will be drawn from the large-scale Dutch PRIMA (primary education) cohort study, which contains information on more than 500 schools and 12,000 pupils in the last year of primary school and their parents. An important finding is that predominantly schools with numerous minority pupils appear to provide a considerable amount of extra effort with respect to parental involvement, but that a direct effect of such involvement cannot be demonstrated.
British Educational Research Journal
Vol. 31, No. 4, August 2005, pp. 509–532
(G)MR-leden pakken hun rol tijdens coronacrisis. Ervaringen in het primair on...Frederik Smit
Het afgelopen half jaar zijn in het onderwijs in een ongekend tempo aanpassingen doorgevoerd, creatieve oplossingen gevonden en vaardigheden ontwikkeld. Daarop kan worden voortgebouwd om het onderwijs te verbeteren. Tegelijk heeft de coronacrisis knelpunten en kwetsbaarheden nadrukkelijker aan het licht gebracht. Daaruit zijn belangrijke lessen te trekken, aldus de Onderwijsraad in het rapport Vooruitzien voor jonge generaties. De vele onzekerheden vragen om een open en flexibele manier van beleid voeren. Per school is maatwerk nodig én instemming van de mr, zoals premier Rutte in een van zijn persconferenties aangaf. Uit gesprekken met (g)mr-leden uit het primair onderwijs blijkt dat zij zich terdege bewust zijn van hun belangrijke rol bij de besluitvorming in crisistijd.
Medezeggenschap ondersteund. Het gebruik van externe ondersteuning door medez...
(G)MR-leden pakken hun rol tijdens de coronacrisis. Aanpak vereist maatwerk
1. 4 MR magazine, nummer 6, september 2020
Aanpak vereist maatwerk
(G)MR-LEDEN PAKKEN
HUN ROL TIJDENS DE
CORONACRISIS
Het afgelopen half jaar zijn in het onderwijs in snel tempo aanpassin-
gen doorgevoerd, creatieve oplossingen gevonden en vaardigheden
ontwikkeld. Daarop kan worden voortgebouwd om het onderwijs te
verbeteren. Tegelijk bracht de coronacrisis knelpunten en kwetsbaar-
heden nadrukkelijker aan het licht. Daaruit zijn belangrijke lessen te
trekken, aldus de Onderwijsraad in het rapport Vooruitzien voor jon-
ge generaties. De vele onzekerheden vragen om een open en flexibe-
le manier van beleid voeren. Want wat als je met (veel) besmettingen
te maken krijgt? Per school is maatwerk nodig én instemming van de
mr. Uit gesprekken met (g)mr-leden in het primair onderwijs blijkt dat
zij zich terdege bewust zijn van hun belangrijke rol bij de besluitvor-
ming in crisistijd. Frederik Smit
S
choolbesturen zochten bij het be-
gin van de coronacrisis samen
met medezeggenschapsraden
vooral naar noodverbanden en oplossin-
gen voor direct zichtbare problemen en
pijnpunten, zoals onderwijs op afstand
organiseren, investeren in laptops, op-
vang voor kinderen van ouders met cru-
ciale beroepen regelen en personeelsle-
den flexibel inzetten. Nu vraagt de
beheersing van de coronarisico’s een
meer strategische en samenhangende
manier van beleidvoering om een veilige
fysieke en sociale werk- en leeromgeving
voor personeelsleden en leerlingen te cre-
eren. Met wisselende combinaties van
contact- en afstandsonderwijs en moge-
lijk nieuwe lockdowns die thuiswerken,
skypen en zoomen noodzakelijk maken.
Dit kan een paar maanden, maar mis-
schien ook wel enkele jaren duren, afhan-
kelijk van de beschikbaarheid van een
behandeling of vaccin. De coronacrisis
biedt naast alle stress, spanning en ge-
miste leeropbrengsten, leerpunten waar
de mr op voort kan bouwen.Wat bete-
kent het om bij de beleidsvoering maat-
werk te leveren bij de corona-aanpak?
Een open en lerende houding te creëren,
plannen van aanpak te ontwikkelen, reke-
ning te houden met de gevolgen van
minder onderwijstijd voor bepaalde groe-
pen leerlingen en de belangen van perso-
neel, ouders en leerlingen?
Goed luisteren
Thomas Roskam, gmr-voorzitter van de
RVKO (Rotterdamse Vereniging voor
Katholiek Onderwijs) van 66 basisscho-
len en 20 peuterspeelzalen in Rotterdam
en omgeving: ‘We luisteren als gmr heel
goed naar de zorgen, wensen en sugges-
ties van de scholen hoe om te gaan met
de coronacrisis.We staan open voor
feedback op ons functioneren en voor
nieuwe denkwijzen. Een kennisbijeen-
komst over de rechten en plichten bij
medezeggenschap is door de coronacri-
sis helaas verplaatst naar eind van het
Coronacrisis en
de Wms
De mr heeft instemmingsbevoegd-
heid voor elk door het bevoegd ge-
zag te nemen besluit bij de vaststel-
ling of wijziging van regels op het
gebied van het veiligheids-, gezond-
heids- en welzijnsbeleid, voor zover
niet behorend tot de bevoegdheid
van de personeelsgeleding (artikel
10, lid 1 onder eWms).
2. 5MR magazine, nummer 6, september 2020
>
jaar. Een deel van de gmr-leden wil
(nog) niet live vergaderen, omdat ze tot
een risicogroep behoren.Via Teams ver-
gaderen we digitaal om contact met el-
kaar te houden en over stukken te pra-
ten waar een klap op moet worden
gegeven, zoals de salarisschalen van het
personeel. Het digitaal vergaderen gaat
wel goed, maar ik mis het persoonlijke
contact en de non-verbale communica-
tie tijdens een bijeenkomst. Onlangs
hebben we afscheid genomen van drie
gmr-leden. Ik ben op de fiets gestapt om
ze persoonlijk een bloemetje te brengen
en te bedanken voor hun inzet. Ze gaven
me alle drie een rondleiding door hun
school. Dat heeft me veel meer inzicht
gegeven in de verschillen tussen de
scholen en de problemen waar ze mee te
maken hebben in de verschillende wij-
ken.’ De 300 leerlingen van de basis-
school van zijn kinderen gaan sinds de
coronacrisis niet meer tegelijk door één
poort naar binnen, maar ze kunnen nu
via drie ingangen naar de klassen. Ros-
kam: ‘Ik zit namens de ouders in de gmr
en merk dat het contact met ouders be-
duidend minder is sinds de coronacrisis,
omdat ze niet meer op een gelijk mo-
ment hun kind kunnen wegbrengen. Ik
zet m’n kinderen af in het bestemde tijd-
slot, de middelste van 8.15 tot 8.25 uur,
de oudste tussen kwart voor 9 en 9 uur
en de jongste om 9 uur. Om als gmr
zichtbaarder te worden voor ouders wil-
len we met contactpersonen gaan wer-
ken om de banden met de mr’s van de
diverse scholen aan te halen.’
Communicatie
Belangrijke aandachtspunten in de com-
municatie zijn:
• Open houding. Bestuurders, managers
en (g)mr-leden zijn authentiek, oprecht,
eerlijk en open in de communicatie,
vooral als het om crisisbeheersing gaat.
•Verwachtingenmanagement. Zorg voor
duidelijke verwachtingen naar (g)mr-le-
den. Gaat het om samenwerking tussen
mensen van verschillende scholen in de
gmr zorg dan voor meer structuur en
spelregels, zeker als je elkaar niet per-
soonlijk (meer) kunt ontmoeten. Zorg
bijvoorbeeld voor een online gmr-pagina
waar iedereen informatie kan uitwisselen.
Ook is het verstandig met elkaar richtlij-
nen af te spreken over online vergaderen,
veranderde werkwijzen en ziekte (coro-
na!) van (g)mr-leden.
• Maak progressie zichtbaar. Het ervaren
van progressie, resultaat van je werk zien,
is een van de belangrijkste factoren in
onze werkmotivatie. Maak daarom vooral
ook tijdens online vergaderingen de
voortgang zichtbaar en communiceer dit
(via contactpersonen) met de achterban.
Informeer niet alleen actief, maar vraag
ook input van de achterban.
• Ervaringen uitwisselen. Bied (g)mr-le-
den juist nu de gelegenheid om ervarin-
gen uit te wisselen en van andere scholen
te leren.
Afspraken en protocollen
In het rapportVooruitzien voor jonge ge-
neraties stelt de Onderwijsraad de vraag
of scholen plannen van aanpak hebben
ontwikkeld, zodat leerlingen tijdens de co-
ronacrisis nog onderwijs kunnen volgen.
Cynthia Roos-Kempers, ambtelijk secre-
taris Centrale UN1EK Raad van UN1EK
onderwijs & opvang met twaalf integrale
kindcentra (IKC’s), vier basisscholen met
opvang, een gastouderbureau en een
Sport Outdoor BSO in de regio Maas-
sluis,Vlaardingen en Schiedam kan deze
vraag positief beantwoorden en bena-
drukt dat de inspraakorganen nauw be-
trokken zijn geweest bij de aanpak van
corona en hoe adequaat te reageren op
ontwikkelingen die zich in de toekomst
door deze crisis zouden kunnen voor-
doen. ‘We hebben duidelijke werkafspra-
ken gemaakt en heldere protocollen opge-
steld waarin staat hoe te handelen bij een
coronabesmetting op de scholen. Het be-
stuur heeft een crisisteam in het leven ge-
roepen om scholen support te verlenen
bij het omgaan met prangende vragen
over het virus.’ Het is belangrijk dat een
Zorg voor een consistente bood-
schap naar alle belanghebbenden
Thomas Roskam
Cynthia Roos-Kempers
3. 6 MR magazine, nummer 6, september 2020
school (mogelijke) coronavirusinfecties
zo snel mogelijk meldt bij de GGD.
Roos-Kempers: ‘Op een van onze scho-
len raakte een leerkracht besmet met co-
rona.Volgens de GGD was een bron- en
contactonderzoek niet nodig, omdat de
kans op een uitbraak gering zou zijn. De
school bleef open en er kwam er een ver-
vangende leerkracht. Niet veel later bleek
echter een kind uit een andere groep en
ook twee ouders besmet te zijn. Steeds
meer ouders hielden vervolgens uit angst
voor besmetting hun kind thuis. Door een
goede interne communicatie en een daad-
krachtige aanpak van het crisisteam bleef
alles gelukkig onder controle.We hadden
alternatieven achter de hand om te kun-
nen anticiperen op onverwachte ontwik-
kelingen, een draaiboek en een communi-
catieplan opgesteld om veel voorkomende
vragen van ouders te beantwoorden en
goed geïnformeerd te zijn om een wel-
overwogen besluit te kunnen nemen.’
Plan van aanpak
Waar moet je opletten bij het maken van
een plan van aanpak?
• De grote mate van onzekerheid en on-
voorspelbaarheid van de coronapandemie
vraagt om het instellen van een crisisteam
en het maken van een plan hoe je antici-
peert op onverwachte ontwikkelingen.
• Zorg voor een goed draaiboek met veel-
voorkomende vragen en antwoorden.
• Houd zelf de regie tijdens een vastge-
stelde besmetting. Zoek contact met de
gemeente en de GGD.Weeg hun advie-
zen en neem zelf de beslissing om de
school open te houden of te sluiten.
Leerachterstand
voorkomen
Een gevolg van de coronacrisis is dat
leerlingen minder uren onderwijs krijgen,
de leertijd vermindert en daardoor leer-
achterstanden kunnen oplopen. Sjoerd
Wichems, gmr-voorzitter van SCOH
(Stichting Christelijk Onderwijs Haag-
landen) voor 32 basisscholen, vijf scho-
len voor speciaal onderwijs en 22 peuter-
scholen.Wichems: ‘Ouderbetrokkenheid
is cruciaal bij afstandsonderwijs. In Den
Haag hebben we relatief veel laaggeletter-
derde ouders met kinderen in het basis-
onderwijs die moeite hadden om hun
kinderen te helpen met digitale lessen.
De leerlingen konden de opdrachten
daardoor niet altijd thuis maken, terwijl
alle leerlingen in principe recht hebben
op voldoende uren onderwijs. Datzelfde
zagen we ook in het speciaal onderwijs:
kwetsbare kinderen voor wie persoonlijk
contact en structuur belangrijk zijn en
waarvan de ouders niet altijd de kennis,
taalvaardigheid of motivatie hadden om
hun kind thuis goed te helpen met de op-
drachten.’ Ondanks het feit dat middenin
coronatijd met een nieuwe gmr gestart
werd, is er alles aangedaan om samen
met het management te voorkomen dat
leerlingen met een minder kansrijk thuis-
milieu door afstandsonderwijs onover-
brugbare achterstanden zouden oplopen.
Wichems legt uit: ‘We hebben manieren
gezocht om coronaproof onderwijs aan
te bieden: te differentiëren in het thuis-
aanbod en online onderwijs te combine-
ren met fysiek onderwijs. De zomer-
school is één van de manieren om
leertijdverlenging vorm te geven.Tijdens
de zomervakantie kunnen kinderen in
Den Haag naar de zomerschool waar ze
op vrijwillige basis onderwijs volgen,
sporten en plezier maken. Scholen krij-
Optimaliseren thuisonderwijs
•Thuissituatie. Leraren hebben tijdens de coronacrisis in korte tijd beter inzicht
gekregen in de thuissituatie van leerlingen en hoe die thuissituatie het leren beïn-
vloedt. Dat inzicht kan hen helpen om in de begeleiding en ondersteuning (nog)
beter aan te sluiten bij de individuele leerbehoeften van leerlingen.
• Rol ouders. Leraren hebben veelal ook meer inzicht gekregen in wat de rol van
ouders is of kan zijn bij thuisonderwijs. Hoe ze hun talenten en deskundigheid
kunnen inzetten om het onderwijs te verrijken. Dat kan aanleiding zijn tot her-
nieuwde partnerschappen tussen ouders en school.
• Intake. Scholen zouden bij de intake van nieuwe leerlingen aan ouders zo con-
creet en duidelijk mogelijk moeten aangeven wat ze van hen verwachten bij zowel
fysiek onderwijs op school als bij online onderwijs thuis.
• Zomerschool. Een zomerschool van een paar weken kan voor een leerling een
leerwinst van soms wel een paar maanden opleveren als het een leerprogramma
biedt met gerichte doelen, met veel aandacht voor lezen en de leerlingen les krij-
gen van bekwame leraren, het liefst in kleine groepen. Het CDA en D66 in de
Tweede Kamer hebben tijdens het debat over de coronacrisis en het onderwijs een
motie ingediend dat er een landelijk dekkend aanbod moet komen van lente-, zo-
mer- en eventueel ook herfstscholen waar leerlingen achterstanden kunnen weg-
werken.
SjoerdWichems
4. 7MR magazine, nummer 6, september 2020
gen hiervoor subsidie van de gemeente.’
De zomerscholen bieden dit jaar aan
meer leerlingen extra leertijd om de ach-
terstanden in te halen. Dit is mogelijk
door een additionele investering van
€244 miljoen van het kabinet in inhaal-
en ondersteuningsprogramma’s.
Belangen van personeel,
ouders en leerlingen
Basisscholen mochten na een gedwongen
lockdown van een paar maanden op 11
mei de deuren weer openen.Vanaf die
dag konden scholen met halve groepen
van start. ‘Kinderen zullen de helft van
de tijd les krijgen, zodat eerst de ene helft
van de leerlingen les krijgt en de andere
dag de andere helft’, aldus de minister-
president. ‘Scholen kunnen het heel goed
zelf regelen’, stelde minister Slob van
Onderwijs.Tonnie Konings, lid ouderge-
leding mr van IKC deTriangel, onder-
deel van het Openbaar Primair Onder-
wijs Zoetermeer (19 basisscholen): ‘De
mr is meteen met de directie in gesprek
gaan en er is besloten bij ons op school
halve dagen open te gaan, zodat de leer-
krachten de leerlingen iedere dag zouden
zien. Dat leek ons in het belang van de
leerlingen. De mr had geen tijd om de
achterban te raadplegen of daar ook
draagvlak voor was. Nadat het kabinet
had besloten tot het heropenen van de
scholen, spraken Slob en Rutte zich in de
pers echter opeens uit vóór twee hele da-
gen onderwijs, omdat het de vervoersbe-
wegingen zou beperken en het de ouders
zoveel mogelijk zou ontzien. Dit leidde
tot nogal wat onrust onder ouders bij ons
op school.We begrepen hun verwarring.
In plaats van ons te kunnen richten op
onze inhoudelijke argumenten die uitgin-
gen van het belang van het kind in het
onderwijs, kregen we het gevoel ons te
moeten verantwoorden waarom we niet
de keuze van Slob en Rutte volgden. Ik
heb een ingezonden brief gestuurd naar
deVolkskrant dat niet de scholen, maar
minister Slob en premier Rutte voor veel
onrust hadden gezorgd bij ouders door
scholen eerst vrijheid te bieden en zich
vervolgens toch te bemoeien met het her-
openen van de scholen.’
Uit deze laatste reactie blijkt maar weer
hoe belangrijk duidelijkheid en heldere
communicatie is. De afgelopen tijd is
keer op keer gebleken dat de overheid
niet duidelijk is geweest over de te nemen
maatregelen. De ervaring leert dat scho-
len de vrijheid moeten krijgen om het
Dr. Frederik Smit is onderzoeker
en adviseur onderwijs, https://
frederiksmit.net.
• Basisschool Het Visnet is dicht
vanwege een besmetting. Verus
Nieuwsbrief, 9 juli 2020.
• Education Endowment Foun-
dation: Summer schools. https://
educationendowmentfoundati-
on.org.uk/evidence-summaries/
teaching-learning-toolkit/sum-
mer-schools/
• Frederik Smit (2017). De nieu-
we medezeggenschap in het on-
derwijs. SWP.
• Frederik Smit (2012). Ouders
en school. Succesfactoren voor
betrokkenheid. SWP.
• Onderwijsraad (2020). Vooruit-
zien voor jonge generaties.
Tweede advies over de gevol-
gen van de coronacrisis voor het
onderwijs.
• Ben Tiggelaar. Thuiswerken:
tips uit onderzoek. NRC, 23
maart 2020.
• Tonnie Konings. Slob zorgt
zélf voor verwarring bij ouders.
De Volkskrant, 16 mei 2020.
Tonnie Konings
onderwijs in te richten op basis van
maatwerk en hun professionele oordeel.
Spelen er andere maatschappelijke belan-
gen maak dan als overheid een duidelijke
keuze en communiceer daar helder over.
In een volgend artikel aandacht voor het
voortgezet onderwijs waar de problema-
tiek nog een stuk ingewikkelder is in ver-
band met de leeftijd van de leerlingen. <