1. Η Γη του Πόντου μέσα από τις
σελίδες των περιηγητών
ΠΡΟΤΥΠΟ ΓΕΛ ΒΑΡΒΑΚΕΙΟΥ
ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ: ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΤΖΑΜΟΥ, ΜΑΤΘΑΙΟΣ ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ
ΜΑΘΗΤΕΣ: ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΧΡΙΣΤΑΚΑΚΟΥ, ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΦΥΣΕΚΙΔΗΣ
2. TRAVELOGUES
ME TO BΛΕΜΜΑ
ΤΩΝ ΠΕΡΙΗΓΗΤΩΝ
Τόποι - Μνημεία -
Άνθρωποι
Νοτιοανατολική
Ευρώπη - Ανατολική
Μεσόγειος
Ελλάδα - Μικρά Ασία
- Νότιος Ιταλία
15ος - 20ός αιώνας
3.
4. Χάρτης του Ευξείνου Πόντου του Barbier du Bocage, 1781.
Από τον Άτλαντα που συνοδεύει την έκδοση: "Voyage du
Jeune Anacharsis"
5. Το λιμάνι της Τραπεζούντας, στα 1840 (Εύξεινος Πόντος).
6. J. Pitton de Tournefort(1717)
Την πρώτη απεικόνιση της Τραπεζούντας έχουμε στο πρωτοπόρο
και σημαντικό έργο του J. Pitton de Tournefort(1717), ο οποίος μετά
την περιήγησή του στα νησιά του Αρχιπελάγους ταξίδεψε στη
Βόρεια Μικρά Aσία και στον Πόντο. Ο Tournefort παρουσιάζει
επίσης και δείγματα από τη χλωρίδα της περιοχής. Μόνον από τον
19ο αιώνα και μετέπειτα, όταν οι ταξιδιώτες, για λόγους εμπορικούς
ή πολιτικούς, περιηγούνται τη Μαύρη Θάλασσα, θα έχουμε και
άλλες απόψεις της πολιτείας (Piraeus and Ports, 1840 και E. Banse,
1919).
7. Άποψη της Ηράκλειας Ποντικής, 1717. TOURNEFORT, Joseph Pitton de. Relation d’un
Voyage du Levant, fait par ordre du Roy. Contenant l’histoire ancienne & moderne de
plusieurs Isles de l’Archipel, de Constantinople, des côtes de la Mer Noire, de l’Armenie,
de la Georgie, des frontières de Perse & de l’Asie Mineure. Avec les plans des villes &
des lieux considérables..., τ. ΙΙ, Παρίσι, Imprimerie Royale, M.DCCXVII [=1717].
8. Άποψη της Σινώπης, 1717. TOURNEFORT, Joseph Pitton de. Relation d’un Voyage du
Levant, fait par ordre du Roy. Contenant l’histoire ancienne & moderne de plusieurs
Isles de l’Archipel, de Constantinople, des côtes de la Mer Noire, de l’Armenie, de la
Georgie, des frontières de Perse & de l’Asie Mineure. Avec les plans des villes & des
lieux considérables..., τ. ΙΙ, Παρίσι, Imprimerie Royale, M.DCCXVII [=1717].
9. Άποψη της Κερασούντας, 1717. TOURNEFORT, Joseph Pitton de. Relation d’un Voyage
du Levant, fait par ordre du Roy. Contenant l’histoire ancienne & moderne de plusieurs
Isles de l’Archipel, de Constantinople, des côtes de la Mer Noire, de l’Armenie, de la
Georgie, des frontières de Perse & de l’Asie Mineure. Avec les plans des villes & des
lieux considérables..., τ. ΙΙ, Παρίσι, Imprimerie Royale, M.DCCXVII [=1717].
10. Άποψη της Τραπεζούντας, 1717. TOURNEFORT, Joseph Pitton de. Relation d’un Voyage
du Levant, fait par ordre du Roy. Contenant l’histoire ancienne & moderne de plusieurs
Isles de l’Archipel, de Constantinople, des côtes de la Mer Noire, de l’Armenie, de la
Georgie, des frontières de Perse & de l’Asie Mineure. Avec les plans des villes & des
lieux considérables..., τ. ΙΙ, Παρίσι, Imprimerie Royale, M.DCCXVII [=1717].
11. Ch.F.M. Texier
Ο Γάλλος αρχαιόλογος Ch.F.M. Texier, από τους πρώτους που
ασχολήθηκαν με τη βυζαντινή αρχιτεκτονική, κυκλοφορεί σχετική
μεγάλου σχήματος εντυπωσιακή και εμπεριστατωμένη έκδοση (
Texier στα 1864), στην οποία περιλαμβάνονται κατόψεις, σχέδια,
απόψεις και λεπτομέρειες των βυζαντινών μνημείων που κοσμούν
την λαμπρή πολιτεία της Τραπεζούντας, ενώ σε επανέκδοση του
έργου για τη Μικρά Ασία (Texier στα 1882) δημοσιεύονται και
προσωπογραφίες βυζαντινών αυτοκρατόρων.
12. Άποψη της Τραπεζούντας, 1864. TEXIER, Charles. Byzantine Architecture
illustrated by a series of the earliest Christian edifices in the East, Λονδίνο,
Day and Son, 1864.
13. Προσωπογραφίες αυτοκρατόρων της Τραπεζούντας στην Αγία Σοφία
(Τραπεζούντα). TEXIER, Charles Félix Marie. Asie Mineure. Description
géographique, historique et archéologique des provinces et des villes de la
Chersonnèse d’Asie, Παρίσι, Firmin-Didot, M.DCCC.LXXXII [=1882].
14. Άποψη της Κερασούντας, 1717. TOURNEFORT, Joseph Pitton de. Relation d’un Voyage
du Levant, fait par ordre du Roy. Contenant l’histoire ancienne & moderne de plusieurs
Isles de l’Archipel, de Constantinople, des côtes de la Mer Noire, de l’Armenie, de la
Georgie, des frontières de Perse & de l’Asie Mineure. Avec les plans des villes & des
lieux considérables..., τ. ΙΙ, Παρίσι, Imprimerie Royale, M.DCCXVII [=1717].
15. Άποψη της Τραπεζούντας, 1717. TOURNEFORT, Joseph Pitton de. Relation d’un Voyage
du Levant, fait par ordre du Roy. Contenant l’histoire ancienne & moderne de plusieurs
Isles de l’Archipel, de Constantinople, des côtes de la Mer Noire, de l’Armenie, de la
Georgie, des frontières de Perse & de l’Asie Mineure. Avec les plans des villes & des
lieux considérables..., τ. ΙΙ, Παρίσι, Imprimerie Royale, M.DCCXVII [=1717].
16. Η εκκλησία της Αγίας Σοφίας στην Τραπεζούντα. TEXIER, Charles Félix Marie.
Asie Mineure. Description géographique, historique et archéologique des
provinces et des villes de la Chersonnèse d’Asie, Παρίσι, Firmin-Didot,
M.DCCC.LXXXII [=1882].
17. Άποψη της Σινώπης στον Εύξεινο Πόντο, 1794. WOENSEL, Pieter van.
Aanteekeningen, gehouden op eene reize door Turkijen, Natoliën, de Krim en
Rusland, in de jaaren 1784-89, τ. ΙΙ, Κωνσταντινούπολη, 1209 [1794].
18. Όψη της Αγίας Σοφίας της Τραπεζούντας από τα βορειοανατολικά, 1864.
TEXIER, Charles. Byzanitne Architecture illustrated by a series of the earliest
Christian edifices in the East, Λονδίνο, Day and Son, 1864.
19. Σχέδια της Αγίας Σοφίας της Τραπεζούντας,
1864. TEXIER, Charles. Byzantine
Architecture illustrated by a series of the
earliest Christian edifices in the East,
Λονδίνο, Day and Son, 1864.
20. Γλυπτός διάκοσμος της Αγίας Σοφίας της Τραπεζούντας, 1864. TEXIER,
Charles. Byzantine Architecture illustrated by a series of the earliest Christian
edifices in the East, Λονδίνο, Day and Son, 1864.
21. Δάπεδο με
μαρμαροθετήματα
(opus sectile) στην
Αγία Σοφία της
Τραπεζούντας.
1864
TEXIER, Charles.
Byzantine
Architecture
illustrated by a series
of the earliest
Christian edifices in
the East, Λονδίνο, Day
and Son, 1864.
22. Προσωπογραφίες της Ειρήνης Παλαιολογίνας, του Αλεξίου Γ΄ Κομνηνού και της
Θεοδώρας Καντακουζηνής στη Μονή Θεοσκεπάστου στα περίχωρα της
Τραπεζούντας, 1864. TEXIER, Charles. Byzantine Architecture illustrated by a series
of the earliest Christian edifices in the East, Λονδίνο, Day and Son, 1864.
23. Ewald Banse (1883-1953)
Ο Γερμανός γεωγράφος Ewald Banse (1883-1953) υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής
της εξάπλωσης, και μάλιστα με πολεμικές τακτικές, του Γερμανικού Εθνικού Κράτους
(Ράιχ), ενώ βοήθησε με πολλές δημοσιεύσεις τον ναζισμό και τον Χίτλερ και θαύμαζε
τον Κεμάλ Ατατούρκ. Καθηγητής της Γεωγραφίας στο Τεχνικό Κολέγιο της γενέτειράς
του, Braunschweig, αλλά και σε πολλά πανεπιστήμια, ταξίδεψε αρκετά στην Ανατολή
και την Αφρική και δημοσίευσε, από το 1907 και έως το 1953, σχεδόν τριάντα
γεωγραφικά έργα, καθώς και άλλα είκοσι με λογοτεχνικό κυρίως περιεχόμενο.
Υποστήριζε τον πλήρη εξευρωπαϊσμό όλων των «ανατολικών» λαών ακόμα και την
εξόντωσή τους.
Στην εισαγωγή του συγκεκριμένου έργου, που πρωτοεκδόθηκε στα 1915,
υποστηρίζει τη νέα προσέγγιση για την επιστήμη της Γεωγραφίας, η οποία δεν
αποτελεί πλέον απλή απαρίθμηση των φυσικών στοιχείων αλλά ότι η ιστορία και
άρα και η μελέτη των λαών είναι ένας συνδυασμός ιστορικών και γεωγραφικών
παραμέτρων. Στο πνεύμα αυτό αναπτύσσει, εκτός από τη γεωγραφία και κεφάλαια
που αφορούν την ιστορία, την πολιτική, την οικονομία της Τουρκίας αλλά και τις
σχέσεις της με τη Γερμανία.
24. Σεβάστεια, οικοδομήματα με κεραμοσκεπές και τοίχους με ξυλοδεσιές, 1919.
BANSE, Ewald. Die Türkei, eine moderne Geographie, Αμβούργο, Georg
Westermann, 1919.
25. Άποψη της Τραπεζούντας, 1919. BANSE, Ewald. Die Türkei, eine
moderne Geographie, Αμβούργο, Georg Westermann, 1919.
26. Ελληνικό χωριό στα βουνά του Ανατολικού Πόντου, 1919. BANSE,
Ewald. Die Türkei, eine moderne Geographie, Αμβούργο, Georg
Westermann, 1919.
27. Άποψη της Αργυρούπολης (σημερινό Γκιουμούς Χανέ) στον Ανατολικό Πόντο,
πόλης γνωστής, μέχρι τα τέλη του 18ου αιώνα, για τα ορυχεία αργύρου, 1919.
BANSE, Ewald. Die Türkei, eine moderne Geographie, Αμβούργο, Georg
Westermann, 1919.
28. Η θέση της ελληνιστικής Ευπατόριας, ή Μεγαλόπολης, όπως την ονομάζει ο
Στράβωνας, 1903. ANDERSON, John George Clark. A Journey of Exploration in
Pontus, Βρυξέλλες, Polleunis et Ceuterick, 1903.
29. Fr.-V.-M. Cumont και Ε. Cumont (1906)
Το ημερολόγιο της αρχαιολογικής αποστολής των αδελφών Fr.-V.-
M. Cumont και Ε. Cumont (1906), συνοδεύτηκε με φωτογραφικό
υλικό, το οποίο παρόλο την μέτρια ποιότητα των εκτυπώσεων
παραμένει πολύ σημαντικό για την ιστορία της βόρειας ανατολικής,
σημερινής Τουρκίας.
30. Άποψη της Σαμψούντας με το λιμάνι, 1906. CUMONT, Franz / CUMONT,
Eugène. Voyage d'exploration archéologique dans le Pont et la Petite Arménie,
Βρυξέλλες, 1906.
31. Επιτύμβια στήλη
από την αρχαία
Αμισό (σήμερα
Σαμψούντα), 3ος
αιώνας π.Χ.
CUMONT, Franz /
CUMONT, Eugène. Voyage
d'exploration
archéologique dans le
Pont et la Petite Arménie,
Βρυξέλλες, 1906.
32. Πανοραμική άποψη της Αμάσειας από τα ανατολικά. Στα δεξιά, οι υπόσκαφοι
Τάφοι των Βασιλέων, 1906. CUMONT, Franz / CUMONT, Eugène. Voyage
d'exploration archéologique dans le Pont et la Petite Arménie, Βρυξέλλες,
1906.
33. Κάτοψη του κάστρου της Αμάσειας, 1906. CUMONT, Franz / CUMONT, Eugène.
Voyage d'exploration archéologique dans le Pont et la Petite Arménie,
Βρυξέλλες, 1906.
35. Τα ερείπια του Ναού του Στράτιου Δία στην Αμάσεια, 1906. CUMONT, Franz /
CUMONT, Eugène. Voyage d'exploration archéologique dans le Pont et la
Petite Arménie, Βρυξέλλες, 1906.
37. Άποψη του Γκιουμούς Χανέ (Αργυρούπολις), 1906. CUMONT, Franz /
CUMONT, Eugène. Voyage d'exploration archéologique dans le Pont et la
Petite Arménie, Βρυξέλλες, 1906.
38. Πανδοχεία στο Ζιγκανά, χωριό κοντά στο Γκιουμούς Χανέ (Αργυρούπολις), 1906.
CUMONT, Franz / CUMONT, Eugène. Voyage d'exploration archéologique dans le Pont et
la Petite Arménie, Βρυξέλλες, 1906.
39. Τμήμα των βυζαντινών τειχών της Τραπεζούντας, 1906. CUMONT, Franz /
CUMONT, Eugène. Voyage d'exploration archéologique dans le Pont et la
Petite Arménie, Βρυξέλλες, 1906.
40. Θράυσμα κιονοκράνου από το Ζίλε, 1906. CUMONT, Franz / CUMONT, Eugène.
Voyage d'exploration archéologique dans le Pont et la Petite Arménie,
Βρυξέλλες, 1906.
41. Το εσωτερικό του παρεκκλησίου της Παναγίας Θεοσκεπάστου στην
Τραπεζούντα, 1906. CUMONT, Franz / CUMONT, Eugène. Voyage d'exploration
archéologique dans le Pont et la Petite Arménie, Βρυξέλλες, 1906.
42. H μονή του Αγίου
Γεωργίου
Περιστερεώτα
στην
Τραπεζούντα.
CUMONT, Franz /
CUMONT, Eugène. Voyage
d'exploration
archéologique dans le
Pont et la Petite Arménie,
Βρυξέλλες, 1906.
43. Victor Fontanier (π. 1796 –1857)
Ο Victor Fontanier (Saint-Flour, Auvergne, π. 1796 – Civitavecchia, 1857),
αρχικά ασχολήθηκε με τη φαρμακοποιία. Κατά την Παλινόρθωση των
Βουρβώνων έγινε δεκτός στην Ανωτάτη Σχολή των Παρισίων (École Normale
Supérieure) αλλά αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη σχολή λόγω των
φιλελεύθερων απόψεών του. Το 1819 εισήχθη στην Φυσιογνωστική Σχολή των
Παρισίων (École des Naturalistes Voyageurs) και, μεταξύ των ετών 1822-1829,
ταξίδεψε στην Ανατολή με εντολή της γαλλικής κυβέρνησης, για να εξερευνήσει
την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας και τις ασιατικές επαρχίες της Οθωμανικής
Αυτοκρατορίας, ως φυσιογνωστικός ακόλουθος της γαλλικής πρεσβείας στην
Κωνσταντινούπολη. Την περίοδο εκείνη πρέσβης της Γαλλίας στην
πρωτεύουσα των Οθωμανών ήταν ο Florimond Fay La Tour Maubourg.
Κατά τη διάρκεια της περιήγησής του στις κυριότερες πόλεις της ασιατικής
Τουρκίας ο Fontanier συγκέντρωσε πλήθος γεωγραφικών και γεωλογικών
στοιχείων, καθώς και πολύτιμες πληροφορίες για τα ήθη και έθιμα των
πληθυσμών που συνάντησε. Κατά τα έτη 1830-1833 έκανε δεύτερο ταξίδι στην
Ανατολή ως πρόξενος της Γαλλίας στην Τραπεζούντα.
44. Οι Τάφοι των Βασιλέων στην Αμάσεια: Το ανατολικό μαυσωλείο, γνωστό ως
Αϊναλί Μαγαρά, 1829. FONTANIER, Victor. Voyages en Orient, entrepris par
Ordre du Gouvernement Français, de l'année 1821 à l'année 1829, ornés de
Figures et d'une Carte, Παρίσι, P. Mongie Aîné, 1829.
45. HAMILTON, Cospatrick Baillie. A Series of Views in the Mediterranean,
Grecian Archipelago, Bosphorus and the Black Sea, from Sketches
made during a Tour in 1855 & 1866, Λονδίνο, Day & Son, 1857.
Η έκδοση αποτελείται από μια σειρά απόψεων της Μεσογείου, του Αιγαίου, του
Ιονίου, του Βοσπόρου, και της Μαύρης Θάλασσας που χαράχθηκαν από τον Vincent
Brooks για λογαριασμό της εταιρείας Day & Son. Τα χαρακτικά βασίστηκαν στα
πρωτότυπα σχέδια της Mary Baillie-Hamilton (το γένος Grove, †1897), συζύγου του
ναυάρχου Cospatrick Baillie-Hamilton.
Η Hamilton επισκέφθηκε το Σοχούμι, το Βατούμ, την Τραπεζούντα, τη Σινώπη, την
Κωνσταντινούπολη, την Αθήνα, την Κέρκυρα, τα Κύθηρα και τη Μάλτα. Τα δώδεκα
χαρακτικά απεικονίζουν μεταξύ άλλων το τέμενος της Αγίας Σοφίας στην
Τραπεζούντα, άποψη του περάσματος της Γαρούνας στην Κέρκυρα (αγαπημένου
τόπου εκδρομής των Ευρωπαίων ταξιδιωτών, μαζί με τα ερείπια της αρχαίας
Καλλιόπης στην Παλαιοκαστρίτσα και το όρος του Παντοκράτορα), τον κόλπο του
Καψαλιού στα Κύθηρα, την Ακρόπολη των Αθηνών από την Πνύκα, το λιμάνι του
Πειραιά, το Θέατρο Strada στη Βαλέττα της Μάλτας, και γενική άποψη του λιμανιού
της Βαλέττας.
46. Η Αγία Σοφία στην Τραπεζούντα, 1857. HAMILTON, Cospatrick Baillie. A
Series of Views in the Mediterranean, grecian Archipelago, Bosphorus and the
Black Sea, from Sketches made during a Tour in 1855 & 1866, Λονδίνο, Day &
Son, 1857.
47. Άποψη της Σινώπης στη Μικρά Ασία, 1857. Στα δεξιά τμήμα του κάστρου της
πόλης. HAMILTON, Cospatrick Baillie. A Series of Views in the Mediterranean,
grecian Archipelago, Bosphorus and the Black Sea, from Sketches made
during a Tour in 1855 & 1866, Λονδίνο, Day & Son, 1857.
48. John George Clark Anderson (1870-1952
Ο Σκωτσέζος ελληνιστής John George Clark Anderson (1870-1952), γιος ιερέα,
σπούδασε στην Οξφόρδη κι έγινε μέλος του εκεί Lincoln College. Την ίδια περίοδο
(1897-1900) πραγματοποίησε αρχαιολογικές αποστολές στη Μικρά Ασία. Αργότερα
δίδαξε επιγραφική και Αρχαία Ιστορία στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Στην παρούσα έκδοση περιγράφεται η αρχαιολογική αποστολή την οποία
πραγματοποίησε (1896) ο Anderson μαζί με τους J.A.R. Munro και F.B. Welch.
Επιφορτισμένοι με την αναζήτηση ελληνικών και λατινικών επιγραφών της
ρωμαϊκής κυρίως περιόδου, οι μελετητές συναντήθηκαν στην Σαμψούντα και
οδοιπόρησαν σε περιοχές ανεξερεύνητες μέχρι τότε, συγκέντρωσαν πολύτιμο
αρχαιολογικό υλικό και φωτογράφισαν τοποθεσίες με ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Το
δρομολόγιο τους εξελίχθηκε ως εξής: Σαμψούντα, Νεοκαισάρεια, Αμάσεια,
Σεβάστεια, Αμισός, Τοκάτ, κ.ά. με πολλούς ενδιάμεσους σταθμούς για αρχαιολογικές
έρευνες. Το περιγραφικό του ταξιδιού κείμενο εμπλουτίζεται με παραπομπές σε
κείμενα βυζαντινών κυρίως συγγραφέων (Κεδρηνός, Μαλάλας, Νεαραί του
Ιουστινιανού) και προγενέστερων περιηγητών (Dernschwam, Hamilton, Ainsworth)
αλλά και σε βυζαντινά χειρογράφα και φυσικά στον Στράβωνα. To καλοκαίρι του
1899, ο Anderson περιηγήθηκε τη Γαλατία και τον δυτικό Πόντο.
49. Χάρτης της περιοχής μεταξύ Γκιουμούς Χατζίκοϊ και Αμάσειας. ANDERSON,
John George Clark. A Journey of Exploration in Pontus, Βρυξέλλες, Polleunis
et Ceuterick, 1903.
50. Άποψη της Αμάσειας. Στο βάθος οι λαξευτοί Τάφοι των Βασιλέων,
μνημεία της ελληνιστικής περιόδου, 1903. ANDERSON, John George
Clark. A Journey of Exploration in Pontus, Βρυξέλλες, Polleunis et
Ceuterick, 1903.
51. Άποψη της Νεοκαισάρειας από τα νότια, 1903. Στα αριστερά το κάστρο της
πόλης. ANDERSON, John George Clark. A Journey of Exploration in Pontus,
Βρυξέλλες, Polleunis et Ceuterick, 1903.
