Μινωικος πολιτισμός

1. Ο πολιτισμός
που άνθισε
στην Κρήτη
την 3η
και 2η
χιλιετία π.Χ.

2. Η ονομασία
«Μινωικός Πολιτισμός»
καθιερώθηκε από τον
ανασκαφέα της Κνωσού
Σερ Άρθουρ Έβανς,
ο οποίος χαρακτήρισε έτσι
τον πολιτισμό από το όνομα του
βασιλιά Μίνωα.

3. Μίνωας
 Γιος του Δία και της Ευρώπης,
 Αδελφός του Ραδάμανθυ και του Σαρπηδόνα.
 Σύζυγος της Πασιφάης , της κόρης του Ήλιου,
 Πατέρας 9 παιδιών: του Δευκαλίωνα, του
Γλαύκου, του Ανδρόγεω, του Κατρέα και της
Αριάδνης, της Φαίδρας, της Ακάλλης και της
Ξενοδίκης.
 Ξακουστός βασιλιάς της Κρήτης,
 Βασίλευσε με σύνεση και δικαιοσύνη, ενώνοντας
όλες τις φυλές του νησιού με έδρα την Κνωσσό και
έκανε την Κρήτη θαλασσοκράτειρα.

4. Ο Άγγλος αρχαιολόγος που
ανέστησε το λαμπρό Μινωικό
πολιτισμό της Κρήτης,
όπως τον ονόμασε ο ίδιος.
Η ανασκαφή στην Κνωσό
διήρκεσε από το 1900 ως το 1935,
οπότε και έφυγε από την Κρήτη
σε ηλικία 84 ετών.
Ποτέ άλλοτε ένας άνθρωπος σε
τόσο μικρό χώρο δεν κατόρθωσε
να κάνει ένα τόσο τεράστιο
ανασκαφικό και ερμηνευτικό
έργο.
Άρθουρ Έβανς

5. Η μινωική θαλασσοκρατία

10. Επιμέλεια παρουσίασης: Αθανασία
Παπαχρήστου

11. Σχεδιαστική αναπαράσταση του ανακτόρου της Κνωσού!!! (έκταση 22.000 τ.μ.)

12. Κάτοψη
του
ανακτόρου
της Κνωσού

13. Επιμέλεια παρουσίασης: Αθανασία
Παπαχρήστου

15. Η βόρεια πύλη του ανακτόρου.
Σ’ αυτήν κατέληγε ο δρόμος του λιμανιού και συγκεντρώνονταν τα εμπορεύματα που
έφερναν τα πλοία από ξένες χώρες:
χαλκό, ασήμι, χρυσάφι, ελεφαντόδοντο, πολύτιμους λίθους.

16. Βόρεια πύλη

17. Το ανάκτορο της Κνωσού ήταν πολυώροφο: σε κάποια σημεία έφτανε τους πέντε
ορόφους.

18. Δυτική πτέρυγα.
Υπήρχε σκάλα που οδηγούσε στον επάνω όροφο, στις αίθουσες τελετουργιών.

19. Η στοά με την τοιχογραφία του ταύρου

21. Τα ιερά διπλά κέρατα ταύρου
διακοσμούσαν το παλάτι της Κνωσού.
Τα κέρατα ταύρου ήταν
ένα από τα ιερά σύμβολα
των Μινωιτών.

22. Ο θρόνος του Βασιλιά…

24. Η αίθουσα του θρόνου: Τμήμα από την τοιχογραφία με τους γρύπες
Οι γρύπες είναι μυθικά όντα με κεφάλι αετού, σώμα λιονταριού και ουρά φιδιού. Στη
μορφή του γρύπα συνυπάρχει συμβολικά ο ουράνιος, ο γήινος και ο υποχθόνιος
κόσμος. Οι γρύπες απεικονίζονται συνήθως με φτερά αετού, όχι όμως και σε αυτή την
τοιχογραφία. Υπάρχει εδώ ο εξής συμβολισμός: Οι γρύπες δε χρειάζονται τα φτερά,
γιατί δεν πρόκειται να εγκαταλείψουν ποτέ το Μίνωα.

25. "Ο
πρίγκιπας
με τα κρίνα"
τμήμα τοιχογραφίας από
την Κνωσό

26. Το δωμάτιο της Βασίλισσας.

27. Ταυροκαθάψια

29. Η τοιχογραφία των δελφινιών
στο δωμάτιο της Βασίλισσας

32. Τα εντυπωσιακά πήλινα πιθάρια χρησίμευαν για την
αποθήκευση και μεταφορά των προϊόντων.

34. Ζάκρος
(αεροφωτογραφία)
η έκτασή της ήταν 7.000-8.000 τ.μ.

35. Ζάκρος

36. Μάλια
παλάτι 9.000 τ.μ.

37. Φαιστός : το σημείο όπου βρέθηκε ο Δίσκος

39. Φαιστός
έκταση: 9.000 τ.μ.
σκαλοπάτια

40. Η ζωή στα ανάκτορα
ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ
ΒΑΣΙΛΙΑ
ΒΑΣΙΛΙΑΣ
ΤΕΧΝΙΤΕΣ
ΓΡΑΦΕΙΣ
ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΑΠΟΘΗΚΩΝ
ΙΕΡΕΙΣ
ΔΟΥΛΟΙ

41. Ο βασιλιάς έχει θεία δύναμη. Είναι ο μεγάλος
αρχιερέας, ο ανώτατος δικαστής και ο
αρχιστράτηγος.
Περιβάλλεται από ιερείς, αξιωματούχους,
υπαλλήλους. Απ’ αυτόν εξαρτάται η
γραφειοκρατία του ανακτόρου. Στα απόμερα
διαμερίσματα οι γραφείς καταγράφουν στις
πινακίδες τους δούλους, τον οπλισμό, τα ποίμνια
και τα εισοδήματα του ανακτόρου ενώ
στρατιώτες αγρυπνούν και φρουρούν για την
τάξη.
Ο κρατικός πλούτος ανήκει στον βασιλιά.
Σ’ αυτόν επίσης ανήκει και ο στόλος.

42. Οι πρίγκιπες των επαρχιών είναι αντιπρόσωποί του
και η ζωή τους πρέπει να είναι ανάλογη.
Πλούτος και πολυτέλεια τους δίνει την κοινωνική παράσταση
που επιβάλλει η θέση τους.
Ανώτερος διπλωμάτης ο βασιλιάς δέχεται στην αυλή
του τους αντιπροσώπους των ξένων κρατών, αλλά και οι
πρίγκιπες του Παλαίκαστρου, της Ψείρας ή του Μόχλου,
πολλές φορές υποδέχονται τους επίσημους ανατολίτες που
φτάνουν από την Συρία ή την Κύπρο.
Οι εμπορικές ανταλλαγές ειδών σε μεγάλη κλίμακα
γίνονται επίσης από τα ανάκτορα.
Τα αιγυπτιακά κείμενα μιλούν για τις ανταλλαγές που
κάνει ο Φαραώ με τη Βαβυλώνα, την Κύπρο και την Κρήτη. Οι
<<Κεφτί>> (Κρήτες) παίρνουν από τον Φαραώ χρυσάφι
και ελεφαντόδοντο, πολυτελή υφάσματα και αρώματα,
σκλάβους της Νουβίας και Παιχνιδιάρικους πιθήκους για τους
βασιλικούς κήπους του Μίνωα. Σε αντάλλαγμα προσφέρουν
στο Φαραώ τα θαυμαστά προϊόντα της μεταλλοτεχνίας τους.

43. Η γραφή
Ο δίσκος της Φαιστού

44. Ο «δίσκος της
Φαιστού».
Ο «δίσκος της Φαιστού»
φέρει τα σύμβολα της
μινωικής γραφής σε
σπειροειδή διάταξη.
Η μινωική γραφή
ονομάζεται Γραμμική Α.
Αρχαιολογικό Μουσείο
Ηρακλείου.

45. Πινακίδα Γραμμικής Α' γραφής
Περίπου 1450 π.Χ.
Ανάκτορο Ζάκρου,
Αρχαιολογικό Μουσείο Σητείας
Επιμέλεια παρουσίασης: Αθανασία
Παπαχρήστου

47. Σπαράγματα πινακίδων Γραμμικής Α από τον προϊστορικό οικισμό
του Ακρωτηρίου της Θήρας

49. Καθημερινή ζωή των κατοίκων
• Επαγγέλματα:
• έμποροι, ναυτικοί, ψαράδες,
γεωργοί, κτηνοτρόφοι,
μελισσοκόμοι, τεχνίτες,
καλλιτέχνες.
• Ντύσιμο:
• ρούχα ανδρών απλά.
• Ρούχα γυναικών κομψά και
πολυτελή.
• Θέση της γυναίκας στην
κοινωνία:
• ίδια δικαιώματα και ελευθερίες μείδια δικαιώματα και ελευθερίες με
τους άνδρεςτους άνδρες.

50. Η ΠΑΡΑΚΜΗ
Γύρω στα 1450
τα μινωικά ανάκτορα
καταστρέφονται πιθανόν
από έκρηξη του
ηφαιστείου
της Σαντορίνης
Οι Μυκηναίοι (Αχαιοί)
εκμεταλλεύονται την
κατάσταση και
εγκαθίστανται στην
Κρήτη.

51. Η ΘΡΗΣΚΕΙΑ
ΚΑΙ
Η ΤΕΧΝΗ
ΤΩΝ ΜΙΝΩΙΤΩΝ

52. ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ
ΤΗΣ ΜΙΝΩΙΚΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ
Επειδή δεν έχουμε κατανοητά γραπτά κείμενα, δε γνωρίζουμε καλά τη θρησκεία
των Κρητών, οι οποίοι είχαν μια τόσο υψηλή αίσθηση του ωραίου.
Μαντεύουμε όμως ότι ήταν μια θρησκεία αισιόδοξη, που προέτρεπε να
επικοινωνήσει ο πιστός με τις εσωτερικές δυνάμεις της ζωής και του προσέφερε
ελπίδες ευτυχίας. Στο μινωικό πάνθεον οι θεές παίζουν μεγαλύτερο ρόλο
από αυτό των ανδρών. Παριστάνονται κάτω από το ιερό δένδρο, στην
κορυφή ενός όρους, επάνω σε ένα πλοίο ή σείοντας μιαν ασπίδα. Άγρια ζώα
και πτηνά τις συνοδεύουν. Είναι οι διάφορες μορφές που λαμβάνει η
αρχέγονη μητέρα-γη, η οποία ενσαρκώνει τη ζωική ορμή και εκτείνει την
κυριαρχία της στα φυτά, στα ζώα και στους ανθρώπους. Ασφαλώς επιβίωση
μιας πρωτόγονης μητριαρχίας* που ενώνει τη γυναίκα με τις δυνάμεις
της ζωής.
Pierre Lévéque, L’aventure grecque, σ. 40 (Μετ. Β.Σ.)
Μελετήστε το κείμενο και εξηγήστε τη σχέση θρησκείας και μητριαρχίας.

53. Η θεά των όφεων.
Η κυριότερη θεότητα
της μινωικής θρησκείας.
Ονομάζεται και
«Θεά της
Γονιμότητας».
(Αρχαιολογικό
Μουσείο Ηρακλείου)

54. Ομοίωμα ιερού με λατρευτές

55. Σαρκοφάγος της Αγίας Τριάδας με παράσταση
πομπής σε ιερό

56. Σχεδιαστική αναπαράσταση της τοιχογραφίας της πομπής στην Κνωσό

57. ταυροκαθάψια
Άθλημα της μινωικής εποχής, στο
οποίο ο αθλητής εκτελούσε άλματα
πάνω από τον ταύρο.
Η γιορτή ήταν αφιερωμένη στο
θεό Ποσειδώνα. Το άθλημα, αντίθετα
με την ταυρομαχία, δεν απαιτούσε το
φόνο των ταύρων.
Ο σκοπός του ήταν να αναδείξει την
τόλμη και την ευλυγισία των
αθλητών.
Τέσσερις άνδρες και γυναίκες
κρατούσαν ξύλινα ρόπαλα και,
τριγυρίζοντας τον ταύρο, ένας από
αυτούς προσπαθούσε να ανέβει στη
ράχη του ζώου και κρατώντας τα
κέρατα του εκτελούσε διάφορες
ακροβατικές ασκήσεις.

58. Ειδώλιο
ταυροκαθάπτη
από ελεφαντόδοντο

59. Διπλοί
πελέκεις.
Ο διπλός πέλεκυς είναι
θρησκευτικό σύμβολο
και σύμβολο της
εξουσίας του Μίνωα,
του βασιλιά του
ανακτόρου της
Κνωσού.
Αρχαιολογικό Μουσείο
Ηρακλείου.

60. Τελετουργικό αγγείο
(« ρυτό» )
σε σχήμα κεφαλής ταύρου.
Ο ταύρος είναι σύμβολο της γονιμότητας
στη μινωική θρησκεία. Κατά τη διάρκεια
των θρησκευτικών τελετών οι προσφορές
προς τη «Θεά της Γονιμότητας» σε κρασί
και λάδι διαπερνούσαν το σώμα του
τελετουργικού αυτού αγγείου από το
λαιμό και μέσα από την οπή που υπήρχε
στο ρύγχος του ταύρου κατέληγαν στο
έδαφος.
Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.

61. Ελιά
Ιερό δέντρο των
Μινωιτών

62. Ρυτό
αγγείο κατάλληλο για
θρησκευτικές τελετές
από ορεία κρύσταλλο
(Ζάκρος)

63. Ζάκρος : λίθινο ρυτό

64. Η χορεύτρια

65. Η Παριζιάνα

66. Οι γαλάζιες κυρίες

67. Το γαλάζιο πουλί

68. Γαλάζιοι πίθηκοι

69. Κρατήρας
με ανάγλυφα
λουλούδια
καμαραϊκού
ρυθμού

70. Δοχείο από τη Φαιστό

71. Ρυτό θαλάσσιου ρυθμού
με παράσταση αστερία

72. Ρυτό θαλάσσιου
ρυθμού
με παράσταση
αργοναύτη

73. Χρυσό Σφραγιστικό δαχτυλίδι
με θρησκευτική παράσταση

74. Χρυσό σφραγιστικό δακτυλίδι
με σκηνή δενδρολατρείας

75. Χρυσόδετος σφραγιδόλιθος
από χαλκηδόνιο,
με λιοντάρι και δαμαστές

76. Το χρυσό κόσμημα με μέλισσες

77. Πλακίδιο φαγεντιανής με αίγαγρο που θηλάζει

78. Κύπελλο και αναπαράσταση
σχεδίων του κυπέλλου

80. Χάλκινο
εγχειρίδιο με
χρυσή λαβή
(Μάλια)
χάλκινο ξίφος μινωικό