σύντομη ιστορία της δυτικής αρχιτεκτονικής

1. Σύντομη ιστορία δυτικής
αρχιτεκτονικής
Κατερίνα Τζάμου
Δρ. Ιστορίας της Τέχνης

9. PAESTUM, ITALY
ARCHAIC (DORIC)
ARCHITECTURE: Temple of
Poseidon c. 460 B.C. Best
preserved of all Doric
sanctuaries.Tall and compact.
Columns do not taper as
much as Basilica. Shows
triglyphs (blocks with 3
vertical markings) & metopes
(empty space between
triglyphs) within the frieze.
The projecting cornice is on
the short sides (facades) of
the temple and encloses a
triangular pediment.

10. PERGAMONMUSEUM,
STAATLICHE MUSEEN, BERLIN
HELLENISTIC PERIOD (300-130 BC) The west
front of the Altar of Zeus at Pergamum
(restored). Around 180 B.C., the son &
successor of Attalus I had an altar built on a
hill above city to commermorate father's
victories. Much of the sculptural decoration
has been recovered by excavation. Entire
west front of altar had to be reconstructed.
Ionic colonnades. Frieze covers base (400 ft.
long & over 7 ft. tall).

11. The Pergamon Museum ~
Berlin, Germany

12. Alte Nationalgalerie
Alte Nationalgalerie built 1876 by
August Stüler and Johann Heinrich
Strack

13. library of Celsus is an ancient
Roman building in Ephesus

21. Romanic
Architecture

22. ρομανικός ρυθμός, παλαιότερα ρωμανική τέχνη,
ρωμανικός ρυθμός ή νορμανδικός ρυθμός)
• κυριάρχησε στη μεσαιωνική Ευρώπη από τον 11ο ως τις πρώτες
δεκαετίες του 13ου αι. Το έτος 1066 (κατάκτηση Αγγλίας από
Νορμανδία) ορόσημο έναρξης ρυθμού
• επανέφερε τη μνημειακότητα, (που είχε υποχωρήσει μετά την
κατάλυση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας) η οποία επιτεύχθηκε
κυρίως με την εφαρμογή του θολωτού κατασκευαστικού
συστήματος, που ήταν ήδη διαδεδομένο στη ρωμαϊκή
αρχιτεκτονική
• σε σχέση με το σύστημα «δοκού επί στύλων» των παλαιότερων
ξυλόστεγων μεσαιωνικών ναών, οι θόλοι και τα τόξα αυτού του
συστήματος μπορούσαν να καλύψουν ναούς μεγαλύτερου
μεγέθους με βαρειά, λίθινη στέγη και έτσι να δημιουργήσουν
επιβλητικά κτήρια μνημειακών διαστάσεων
• Αφετηρία του τύπου η τρίκλιτη παλαιοχριστιανική βασιλική με ή
χωρίς εγκάρσιο κλίτος

24. Piazza dei Miracoli, Pisa, (1064-1310)

25. Pisa Duomo

26. Γοτθική τέχνη (12ος-14ος αι.)
κάθετες δομικές γραμμές, έντονη "γραμμικότητα"
των κτιρίων, ογκώδη μεγέθη ειδικότερα σε ότι
αφορά το ύψος των οικοδομημάτων, περίτεχνα και
λεπτομερή διακοσμητικά στοιχεία, ιδιαίτερη
λεπτότητα στη σχεδίαση, μεγάλη διάθεση για την
περαιτέρω διακόσμηση των κτισμάτων
προσδίδοντας το αίσθημα της ανάτασης και της
μεγαλοπρέπειας, αιχμηρές κυκλικές αψίδες σε
συνδυασμό με σύνθετους κίονες, θόλους και
παράθυρα μεγάλων διαστάσεων, συχνά
διακοσμημένων με υαλουργήματα

27. Διεθνής Γοτθικός ρυθμός (1350-1400)
• διεθνής ρυθμός, συνδυασμός του ιταλικού και του
γαλλικού γοτθικού ρυθμού
• οι τοπικές παραλλαγές είναι συχνά γνωστές ως Κάθετη
Αρχιτεκτονική στην Αγγλία, ως Sondergotik δηλαδή
Eιδικός Γοτθικός στη Γερμανία και την κεντρική
Ευρώπη, ως Επιδεικτικός Γοτθικός στη Γαλλία, και
αργότερα Manueline δηλαδή Ύφος (γραμμή) του
Μανουέλ στην Πορτογαλία, και Isabelline δηλαδή
Ύφος της Ισαβέλλας στην Ισπανία, ορισμοί που
προσδιορίζουν και την περίοδο διαμόρφωσης της
τεχνοτροπίας.

31. Αναγέννηση
• αναβίωση των Ρωμαϊκών προτύπων με κύρια
στοιχεία τις μαθηματικές αναλογίες και την
"καθαρότητα" στις γεωμετρικές μορφές
• έμφαση στις οριζόντιες γραμμές και επιδιώκει
την αρμονία στην τελική σύνθεση
• έντονο το στοιχείο της διακόσμησης, με θέματα
δανεισμένα από την αρχαιότητα, τα οποία
διανθίζουν τις προσόψεις και το εσωτερικό.
• η πιο αξιοπρόσεκτη αρχιτεκτονική πρακτική
είναι οι θόλοι των κτιρίων, εμπνευσμένοι πιθανά
από το ρωμαϊκό Πάνθεον.

32. Façade of Santa Maria Novella, 1456–70

33. Sant'Agostino,
Rome,
Giacomo di
Pietrasanta, 1483

34. The dome of Basilica di
Santa Maria del Fiore

35. Ospedale degli Innocenti
Florence.

36. Palazzo Medici Riccardi by Michelozzo

37. Palazzo Farnese, Rome (1534–1545)
by Sangallo and Michelangelo

39. Basilica di San Pietro in
Vaticano
Bramante, Plan for St. Peter, Rome,
Italy

40. St Peter's Basilica,
1506-1614

41. St. Peter's Basilica, Vatican
(1506-1614)

42. St. Paul's Cathedral
West elevation of St. Paul's Cathedral,
London, by Christopher Wren, 1675-
1710
St. Paul’s Cathedral - architects
Christopher Wren and Lorenzo Gafà,
London, England, U.K. // A History of
Architecture on the Comparative
Method by Sir Banister Fletcher

43. Αντρέα Παλλάντιο (1508-
1580)
Βίλα Κάπρα «Λα Ροτόντα» (1565-66)

45. Château de Chambord
(1519–39)

46. Il Gesù,
by Giacomo della Porta
(c.1533–1602)
L'église occupe un endroit choisi par Ignace de
Loyola quand il commence son activité à Rome,
peu après la fondation de la Compagnie de Jésus
en 1540. Le pape Paul III vit à l'époque au palais
de Venise. Il concède en 1541 à la Compagnie de
Jésus, approuvée en 1540, la petite église Santa
Maria della Strada - la chapelle voisine de son
palais - , sur l'emplacement de l'église actuelle.
Par manque de moyens, l'église n'est pas bâtie du
vivant d'Ignace. La construction ne débute qu'en
1568, sous le généralat de François Borgia. Le
cardinal Alexandre Farnèse finance les travaux.
Les premiers plans de l'église, demandés par
Ignace de Loyola, sont dessinés par Nanni di
Baccio Biggio, un architecte florentin. En 1554, le
plan est retravaillé par Michel-Ange, puis par
Vignole en 1568, en fonction de deux exigences :
• une grande nef avec une chaire placée sur le
côté, pour faciliter la prédication
• un maître-autel surélevé pour la célébration
de l'Eucharistie.
Le plan du Gesù devient un modèle pour toutes
les autres églises jésuites. La façade est
construite à partir de 1575 par Giacomo della
Porta qui conçoit également la coupole. L'église
est consacrée en 1584.

47. Μπαρόκ 17ος αι.
• δραματική χρήση του φωτισμού με έντονες αντιθέσεις
• υπερβολική χρήση διακοσμητικών στοιχείων
συμπεριλαμβανομένων και μεμονωμένων γλυπτών
στο εξωτερικό
• μεγάλης κλίμακας διακοσμητικές αναπαραστάσεις
στις οροφές των κτιρίων
• έντονη σύνδεση της αρχιτεκτονικής με τη ζωγραφική
• χρήση τεχνικών οπτικής "απάτης" (trompe l'oeil)
• Το οωειδές (οβάλ) σχήμα, η κυριαρχία της
ελλειψοειδούς γραμμής και της καμπύλης

50. Val de
Grace

52. Le Pavillon Vendôme à
Aix-en-Provence.
édifié entre 1665 et 1667 par l'architecte Antoine
Matisse pour Louis de Mercœur, duc de
Vendôme, devenu gouverneur de Provence en
1652. Un des plus beaux exemples de
l'architecture classique en Provence. Construit à
partir de 1665 avec de la pierre jaunâtre des
carrières de Bibémus, le bâtiment ne possédait à
l'origine qu'un seul étage avec une grande frise
supportant un toit à la Mansart en ardoise percé
de lucarnes ajourées.
Considérablement remanié au xviiie siècle, le
pavillon fut surélevé d'un étage et son toit fut
couvert de tuiles romaines. Les ouvertures au
rez-de-chaussée furent fermées. Les ornements
extérieurs superposent des pilastres de style
dorique au rez-de-chaussée, ionique au premier
étage et composite au deuxième étage.
Les deux atlantes baroques (allégories de l'Aurore
et du Crépuscule), réalisés dans de la pierre
blanche de Calissanne, encadrent l'entrée
principale et soutiennent un balcon aux
ferronneries d'origine. Ils ont été réalisés par le
sculpteur Jean-Claude Rambot avec la
participation du sculpteur Pierre Pavillon. Les
guirlandes de fruits et le mascaron du portail
représentent l'été. Sur les deux consoles de
pierres du deuxième étages figuraient jusqu'à la
Révolution les bustes du roi et du dauphin.

53. μπαρόκ
• Το βασικό αρχιτεκτονικό μπαρόκ σχήμα προβλέπει την ύπαρξη
ενός κεντρικού και κυρίαρχου οικοδομήματος στο οποίο
προστίθενται δύο πλάγιες πτέρυγες και παράλληλα εμπλουτίζεται
από ένα χαμηλότερο προεξέχον κτίσμα.
• Η μπαρόκ αρχιτεκτονική συνδέεται ουσιαστικά με μία βαθύτερη
αλλαγή στην αντίληψη γύρω από το ρόλο των δημόσιων κτιρίων.
Για τις πόλεις του 17ου αιώνα, το κτίριο εκλαμβάνεται ως μέρος
ενός ευρύτερου συστήματος και όχι ως ένα απλό ανεξάρτητο
οικοδομικό σύνολο.
• Κατά συνέπεια, οι δημόσιοι ελεύθεροι χώροι μεταξύ των
κτισμάτων οφείλουν επίσης να σχεδιαστούν επιμελώς.
Διαμορφώθηκαν έτσι δύο νέοι τύποι πλατείας, η κυκλική και η
τετραγωνική. Επιπλέον οι δρόμοι οργανώνονται πιο διεξοδικά και
συχνά αποτελούν επίσης αντικείμενα διακόσμησης.

60. Marble Hill House,
Middlesex, built
between 1724 and
1729 for Henrietta
Howard, mistress of
George II. (English
Heritage)
No. 17, The
Circus, Bath
Thomas
Gainsborough’
s house, 1759-
1774

61. The President's
Mansion, circa 1841
University of Alabama an
example of historic
Southern architecture
Greek Revival neo-
classical style of
architecture
Monticello, Virginia Thomas Jefferson
Home

62. Church of the Madeleine (1806-1842) by
Pierre Vignon and Marie Huve

64. νεοκλασικισμός
• Τριμερής, συμμετρική κάτοψη,
κεντρικός προθάλαμος και
παράταξη χώρων εκατέρωθεν
–αναγνώσιμο και στην όψη με
προεξοχή του κεντρικού
τμήματος
• Κεντρικό κλιμακοστάσιο,
μνημειακότητα
• Τριμερής οργάνωση της όψης
σε βάση-κορμό-στέψη
Συμμετρία
Αξονικότητα
Ρυθμική επανάληψη στους
άξονες των ανοιγμάτων
Χρήση «ρυθμών» στη
διακόσμηση (δωρικός,
ιωνικός)
Αετωματικές απολήξεις στον
θριγκό
Γλυπτές διακοσμήσεις
Χρήση ευγενών υλικών
(πέτρα, μάρμαρο, ξύλο)
χυτοσίδηρος αργότερα
Φέρουσα λιθοδομή στην
τοιχοποιία

65. Διώροφη κατοικία της
πρώτης Οθωνικής
περιόδου
Περιοχή: οδός Θρασυβούλου 8
Έτος: 1832-1850
Περιγραφή:
Το διώροφο αυτό κτίριο της οδού
Θρασυβούλου οικοδομήθηκε στην
πρώτη οθωνική περίοδο, προτού
ακόμη κυριαρχήσει ο νεοκλασικισμός.
Όπως παρατηρεί και ο Μάνος Μπίρης,
χαρακτηρίζεται από τη χρήση λιτών
διακοσμητικών στοιχείων, με
ιδιαίτερο γραφικό χαρακτηριστικό τα
επίπλαστα τόξα επάνω από τα ξύλινα
περβάζια των παραθύρων.

66. Οικία Δεκόζη-Βούρου
Περιοχή: οδός Παπαρρηγοπούλου 7
Έτος: 1833-1834
Περιγραφή:
Το διώροφο κτίριο της οδού
Παπαρρηγοπούλου 7 ανεγέρθηκε το
1833-1834, βάσει σχεδίων των Γερμανών
αρχιτεκτόνων G. Luders και J. Hoffer, και
υπήρξε μια από τις πρώτες νέες οικίες
της απελευθερωμένης Αθήνας και
ταυτόχρονα από τα πρώτα δείγματα ενός
πρώιμου και λιτού κλασικισμού στην
Ελλάδα. Ανήκε στον Χιώτη τραπεζίτη
Σταμάτιο Δεκόζη Βούρο (1792-1881).
Κτισμένο στην αδιαμόρφωτη ακόμη τότε
πλατεία Κλαυθμώνος και κοντά στο
τείχος Χασεκή, φιλοξένησε κατά το
διάστημα 1837-1843 τους βασιλείς
Όθωνα και Αμαλία, (συνενωμένο με τις
κατεδαφισμένες σήμερα συνεχόμενες
οικίες Μαστρονικόλα και Αφθονίδη),
ώσπου να οικοδομηθούν τα οριστικά
ανάκτορά τους (η σημερινή Βουλή).
Ανακαινισμένο σήμερα (βάσει μελέτης
του αρχιτέκτονα Ιωάννη Τραυλού), μαζί
με το συνεχόμενο κτίριο της
Παπαρηγοπούλου 5 (επίσης ιδιοκτησίας
Βούρου), στεγάζει το Μουσείο της
Πόλεως των Αθηνών.

67. Αστεροσκοπείο Αθηνών
Περιοχή: Λόφος Νυμφών
Έτος: 1843-1846
Περιγραφή:
Το νεοκλασικό κτίριο του Αστεροσκοπείου
Αθηνών θεμελιώθηκε κατά τη διάρκεια
έκλειψης ηλίου στις 26 Ιουνίου/ 8 Ιουλίου
1842 και τα εγκαίνιά του
πραγματοποιήθηκαν στις 9/21 Σεπτεμβρίου
1846. Ανεγέρθηκε βάσει σχεδίων του Δανού
αρχιτέκτονα Theophil Hansen (1813-1891),
με δωρεά του ομογενούς επιχειρηματία της
Βιέννης βαρώνου Γεωργίου Σίνα (1783-
1856), ο οποίος χρηματοδότησε και τον
εξοπλισμό του με αυστριακής προέλευσης
μηχανήματα και όργανα. Το σταυροειδές
οικοδόμημα με τον τετράγωνο πύργο στο
κέντρο, όπου υψώνεται ο περιστρεφόμενος
τρούλλος του παρατηρητηρίου, συνδυάζει
την απλότητα με τις αρμονικές αναλογίες,
που του προσδίδουν μια "ήρεμη χάρη" (Κ. Η.
Μπίρης). Η επιλογή της χωροθέτησής του
στον Λόφο των Νυμφών (αντί του αρχικά
προταθέντος Λυκαβηττού) συνδέεται με τον
θρύλο ότι από το σημείο εκείνο έκανε τις
παρατηρήσεις του ο Αθηναίος αστρονόμος
Μέτων, κατά τον 5ο αιώνα π.Χ.

68. Πρότυπο Πειραματικό
Λύκειο Μυτιλήνης
Ίδρυση: 1840, Κατασκευή: 1887-1891
Αρχιτέκτων: Αργύρης Αδαλής
Γλύπτης: Γεώργιος Μπονάνος (1863-
1940)
Η πρόσοψη του σχολείου επί της
πλατείας φέρει επιρροές από το
πρότυπο που καθιέρωσε το
Πανεπιστήμιο του Christian Hansen
στην Αθήνα
Οριζόντιος διαχωρισμός: βάση-
κορμός-στέψη
Φορέας αξιών ο νεοκλασικισμός
Αδριάντας
Σοφοκλή Βουρνάζου(1853-1889).
Γλύπτης: Γεώργιος Μπονάνος (1863-
1940).
Τον Γενάρη του 1896 έγιναν τα
αποκαλυπτήρια του ανδριάντα

69. Πρόγραμμα Δημητρίου
Καλλία
Αρχιτεκτονική τυπολογία
πρώτου κρατικού
προγράμματος σχολικών
κτηρίων Νόμου ΒΤΜΘ΄ του
1895

70. Ζάππειο Μέγαρο
Περιοχή: λεωφόρος Β. Όλγας
Έτος: 1874-1888
Περιγραφή:
Το Ζάππειο μέγαρο οικοδομήθηκε μεταξύ των ετών 1874-
1888, χάρις σε κληροδότημα του πλουσίου ομογενούς στη
Ρουμανία Ευαγγέλη Ζάππα. Τα αρχικά σχέδια εκπονήθησαν
από τον Γάλλο αρχιτέκτονα François Boulanger (1802-1875),
ήδη από το 1856, αλλά αναμορφώθηκαν επανειλημμένα,
την τελευταία φορά από τον Δανό αρχιτέκτονα Theophil
Hansen (1813-1891). Πρόκειται για ένα επιβλητικό
ημικυκλικό νεοκλασικό κτίριο με πρόπυλο κορινθιακού
ρυθμού, το οποίο εξαρχής προοριζόταν ως χώρος εκθέσεων
σχετιζόμενων με την αναβίωση των Ολυμπιακών αγώνων.

71. Ιλίου Μέλαθρον
Περιοχή: οδός Πανεπιστημίου 12
Έτος: 1878-1880
Περιγραφή:
Το τριώροφο μέγαρο της οδού Πανεπιστημίου που
είναι γνωστό με την επωνυμία "Ιλίου Μέλαθρον",
οικοδομήθηκε μεταξύ των ετών 1878-1880, για
λογαριασμό του ανασκαφέα της Τροίας και των
Μυκηνών Ερρίκου Σλήμαν (Schliemann). Ήταν το
πλουσιότερο μέχρι εκείνη την περίοδο ιδιωτικό κτίριο
των Αθηνών και θεωρείται το σημαντικότερο έργο
του αρχιτέκτονα Ernst Ziller (1837-1923),
εμπνευσμένο από την ιταλική νεοαναγεννησιακή
αρχιτεκτονική (τοξοστοιχίες της πρόσοψης κ.τ.λ.),
διυλισμένη από τον αθηναϊκό νεοκλασικισμό
(παραστάδες, αετώματα, φουρούσια, κ.τ.λ.). Το 1927
το μέγαρο πωλήθηκε στο Ελληνικό δημόσιο, και
στέγασε διαδοχικά το Συμβούλιο Επικρατείας (1929-
1934) και τον Άρειο Πάγο (1934-1982). Το 1935
αφαιρέθηκαν τα αγάλματα αρχαίων θεών που
υπήρχαν στη στέψη του κτιρίου, με αφορμή την
κατάρρευση ενός από αυτά. Το 1984, το μέγαρο
περιήλθε στην δικαιοδοσία του Υπουργείου
Πολιτισμού και το 1985 πραγματοποιήθηκε μια
πρώτη αποκατάστασή του (βάσει μελέτης των
αρχιτεκτόνων Έρσης Μισαηλίδου-Φιλιπποπούλου και
Μοσχούλας Χρυσουλάκη και του πολιτικού μηχανικού
Βασίλη Χανδακά), προκειμένου να φιλοξενήσει το
Νομισματικό Μουσείο. Μια δεύτερη διαδικασία
αποκατάστασης πραγματοποιήθηκε στα μέσα της
πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα (από την
αρχιτέκτονα Ελίνα Ανδρούτσου και τον πολιτικό
μηχανικό Ανδρέα Βούλγαρη).

72. Δημοτικό Θέατρο
Κέρκυρας, 1902-1943
Το Δημοτικό Θέατρο της Κέρκυρας
ήταν το κύριο θέατρο και όπερα στην
Κέρκυρα , 1902-1943 . Το θέατρο ήταν
ο διάδοχος του Nobile Teatro di San
Giacomo di Κέρκυρα , η οποία έγινε το
δημαρχείο της πόλης της Κέρκυρας .
Καταστράφηκε κατά τη διάρκεια μιας
Luftwaffe αεροπορικών
βομβαρδισμών το 1943 . Κατά τη
διάρκεια 41 χρόνων ιστορίας της, ήταν
ένας από τους αρχαιότερους θέατρα
και όπερες της Ευρώπης με τις
εισφορές των Τεχνών και με την
ιστορία των Βαλκανίων .
Αρχιτέκτονας ήταν ο Ιταλός Conrado
Pergolesi ο οποίος ανέπτυξε τα σχέδια
κατά το πρότυπο της La Scala του
Μιλάνου

73. Πόλη της Θεσσαλίας 1900

75. Théâtre des Champs-
Élysées, 1913
construit par les Frères Auguste et
Gustave Perret avenue Montaigne, le
Théâtre des Champs-Élysées, après un
chantier qui a duré 4 ans de 1909 à
1913
Plafond de la salle du Théâtre des
Champs-Élysées