ติวสอบเตรียมประสาทฮอร์โมนพฤติ นายวิชัย ลิขิตพรรักษ์ ตำแหน่งครู คศ.1 เอกวิชาชีววิทยา กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร๋ โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา ประวัติการศึกษา : พ.ศ. 2549 วิทยาศาสตรบัณฑิต (เกีรยตินิยมอันดับ 2) สาขาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล พ.ศ. 2551 ศึกษาศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาศึกษาศาสตร์ เอกเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช พ.ศ. 2552 ประกาศนียบัตรบัณฑิตวิชาชีพครู คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนดุสิต พ.ศ. 2555 สาธารณสุขศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาวิทยาศาสตร์สุขภาพ เอกสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช พ.ศ. 2558 ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการประเมินและการวิจัยทางการศึกษา เอกวิจัยทางการศึกษา คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง

1. ติวสอบวิทยาศาสตร์ (ชีววิทยา)
สาหรับนักเรียนระดับชั้น ม.3
เพื่อเข้าศึกษาต่อระดับชั้น ม.4
โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา
ผู้สอน...ครูวิชัย ลิขิตพรรักษ์
สรุปสอบเข้าเตรียมฯ วิทยาศาสตร์ (ชีววิทยา) เรื่อง ระบบประสาท ฮอร์โมนและพฤติกรรม

2. ระบบประสาท (nervous system)
ฮอร์โมน (hormone)
ระบบประสานงาน
(coordinating system)
 สิ่งมีชีวิตมีการเคลื่อนที่เพื่อตอบสนองต่อสิ่งแวดล้อมอยู่เสมอ การเคลื่อนที่ของสิ่งมีชีวิตที่แตกต่างกัน
เกิดจากการมีโครงสร้างของร่างกาย และอยู่ในสภาพแวดล้อมที่แตกต่างกัน
การรับรู้และการตอบสนอง

3. ระบบประสาท
3
• หมายถึง ระบบที่เกี่ยวกับการ
สั่งงาน การติดต่อเชื่อมโยง การ
ประสานงาน การรับคาสั่ง และ
ปรับระบบต่างๆของร่างกายให้
เข้ากับสภาพแวดล้อมทั้ง
ภายนอกและภายใน โดยใช้เวลา
รวดเร็วและสิ้นสุดอย่างรวดเร็ว
ส่วนระบบต่อมไร้ท่อนั้นจะ
ตอบสนองเป็นไปอย่างช้าๆและ
กระทาต่อเนื่องเป็นเวลานาน

5. 5

6. 6
การเจริญพัฒนาการของสมอง

7. เปรียบเทียบการพัฒนาสมองส่วนต่างๆของสัตว์
มีกระดูกสันหลังชนิดต่างๆ

8. -เป็นเซลล์ที่มีคุณสมบัติในการเปลี่ยนแปลงพลังงานจากรูปแบบหนึ่งไป
เป็นอีกรูปแบบหนึ่ง (transducer) เช่นเปลี่ยนจากสารเคมี ความร้อน
และความดันที่มากระตุ้น (stimulus) ให้เป็นสัญญาณไฟฟ้า (electrical
signal) ที่เรียกว่า nerve impulse หรือ action potential
เซลล์ประสาท (neuron หรือ nerve cell)

9. เซลล์ประสาทแบ่งตามจานวนแขนงที่แยกออกจากตัวเซลล์ แบ่งได้ 3 ชนิดคือ
• เซลล์ประสาทขั้วเดียว (unipolar neuron)
• เซลล์ประสาทสองขั้ว (bipolar neuron)
• เซลล์ประสาทหลายขั้ว (multipolar neuron)
*เซลล์ประสาทขั้วเดียวและสองขั้วมักจะทาหน้าที่เป็นเซลล์ประสาทรับความรู้สึก (sensory neuron)

10. เซลล์ประสาทแบ่งตามหน้าที่การทางาน แบ่งได้ 3 ชนิดคือ
• เซลล์ประสาทรับความรู้สึก (sensory neuron)
• เซลล์ประสาทประสานงาน (association neuron หรือ interneuron)
• เซลล์ประสาทสั่งการ (motor neuron)

11. SYNAPSE
• หมายถึง การถ่ายทอดกระแสประสาท (nerve impulse) ระหว่างเซลล์ประสาทด้วยกัน หรือเซลล์
ประสาทกับหน่วยปฏิบัติงาน

12. 12
-synaptic terminal (axon ending) :ส่วนปลายของ axon ทาหน้าที่หลั่งสาร
neurotransmitter (สารสื่อประสาท)
-synapse:บริเวณที่ synaptic terminal ไปสัมผัสกับเซลล์เป้าหมาย (neuron/effector)
-เซลล์ที่ส่งสัญญาณเรียก presynaptic cell
-เซลล์เป้าหมายเรียก postsynaptic cell (จะมี receptor ต่อ neurotransmitter ของ
presynaptic cell)
Synaptic terminal

13. 13
-membrane potential: ความต่างศักย์ที่เยื่อเซลล์
เนื่องจากความแตกต่างของอิออน ภายใน-นอกเซลล์
(Na+ K+ Cl- และโปรตีน) ปกติมีค่า= -50 ถึง
-100 mV (ค่าติดลบหมายถึงภายในเซลล์มีขั้วเป็น
ลบเมื่อเทียบกับนอกเซลล์)
-สามารถวัดได้โดยใช้ microelectrode ต่อกับ
voltmeter หรือoscilloscope หรือใช้
micromanipulator วัด
-membrane potential ของเซลล์ประสาทขณะที่
ยังไม่ถูกกระตุ้นเรียก resting potential จะมีค่าเป็น
ลบ -65 มิลลิโวลต์ ถ้าถูกกระตุ้นเรียกว่า action
potential จะมีค่าเป็นบวก +65 มิลลิโวลต์
การศึกษาการเกิดกระแสประสาท

15. 15
โครงสร้างและหน้าที่ในสมองส่วนต่างๆของคน
• สมองส่วนหน้า (forebrain หรือ prosencephalon)
1. ซีรีบัล(cerebrum)
* frontal lobe * temporal lobe * parietal lope* occipital lobe
2. ทาลามัส(thalamus)
3. ไฮโพทาลามัส(hypothalamus)
4. ออแฟกตอรบัลบ์(olfactory bulb)
• สมองส่วนกลาง(midbrain หรือ mesencephalon)
1.ออฟติก โลป(optic lope)
• สมองส่วนท้าย (hindbrain หรือ rhombencephalon)
1.ซีรีเบลลัม(cerebellum) 2.medulla ablongata 3. pons

17. ไขสันหลัง (spinal cord)
• เนื้อไขสันหลังมี 2 ส่วนคือ
- white matter เป็นส่วนที่มีสีขาวอยู่รอบนอก โดยบริเวณนี้มีเฉพาะใย
ประสาทที่มีเยื่อไมอีลินหุ้มโดยไม่มีตัวเซลล์ประสาทอยู่เลย
- Gray matter เป็นส่วนที่มีสีเทา อยู่บริเวณกลางๆ โดยบริเวณนี้มีทั้งตัว
เซลล์ประสาทและใยประสาทที่ไม่มีเยื่อไมอีลินหุ้ม ตัวเซลล์ประสาทมีทั้งเซลล์
ประสาทประสานงานและเซลล์ประสาทนาคาสั่ง
 Gray matter มีรูปร่างคล้ายตัวอักษรตัว H หรือปีกผีเสื้อ ประกอบด้วย
- ปีกบน(dorsal horn) เป็นบริเวณรับความรู้สึก
- ปีกล่าง(ventral horn) เป็นบริเวณนาคาสั่ง
- ปีกข้าง(lateral horn) เป็นระบบประสาทอัตโนวัติเพราะมีเซลล์ประสาทนาคาสั่ง
ตัวที่ 1 ปรากฏอยู่

18. ไขสันหลังของคนอยู่ภายในกระดูกสันหลังตั้งแต่กระดูกสันหลังบริเวณข้อแรกถึงกระดูก
สันหลังบริเวณเอวข้อที่ 2 : L3 (เมื่อเจริญเติบโตเต็มที่) แต่ในทารกแรกคลอดจะอยู่
บริเวณเอวข้อที่ 3 : L3

19. 19
monosynaptic reflex or simple reflex arc

20. 20
polysynaptic reflex or complex reflex arc

21. 21

22. 22
Parasympathetic and sympathetic nervous system
-parasympathetic และ
sympathetic มักจะทางาน
ตรงข้ามกัน (antagonist)
-sym มักจะกระตุ้นการทางานของ
อวัยวะที่ทาให้เกิดการตื่นตัวและ
ก่อให้เกิดพลังงาน ในขณะที่ parasym
จะเกิดตรงกันข้าม
-sympathetic neuron
มักจะหลั่ง norepinephrine
-parasympathetic neuron
มักจะหลั่ง acetylcholine

23. 23

24. Single lens eyes ในคน

25. 25
หู (Ear): การได้ยินและการทรงตัว

26. 26
จมูก (Nose): การได้กลิ่น

27. ลิ้น (Tongue): การรับรส

28. ผิวหนัง (Skin): การับสัมผัส

29. ต่อมไร้ท่อ (endocrine gland) ต่อมที่หลั่งสารและไปมีผลต่อเซลล์
เป้าหมายโดยผ่าน extracellular fluid เช่นกระแสเลือด โดยมี 9
ชนิดในคนต่อมมีท่อ(exocrine gland) ต่อมที่หลั่งสารและไปมีผล
ต่อเซลล์เป้าหมายโดยผ่านท่อ
ระบบต่อมไร้ท่อ
(ENDOCRINE SYSTEM)
ฮอร์โมน หมายถึงสารเคมีที่สร้างมาจากเซลล์ของต่อมไร้ท่อ
(endocrine cell) และไปมีผลควบคุมการทางานของเซลล์เป้าหมาย
ที่อยู่ห่างออกไป โดยขนส่งไปตามกระเสเลือด
การทางานของร่างกายที่ควบคุมโดยฮอร์โมนหรือสารเคมี เรียก
chemical control และเรียกกลุ่มสารเคมีดังกล่าวว่า chemical
messenger หรือ molecular messenger

31. 1. พวกที่เปลี่ยนแปลงมาจากเนื้อเยื่อชั้นกลาง * สร้างสารพวกสเตอรอยด์
- ต่อมหมวกไตส่วนนอก (adrenal cortex) รังไข่ (ovary) อัณฑะ (testis)
2. พวกที่เปลี่ยนแปลงมาจากเนื้อเยื่อชั้นนอก และเนื้อเยื่อชั้นใน * สร้างสารพวกเปปไทด์ โปรตีน
ต่อมไทรอยด์ (thyroid gland) ต่อมใต้สมอง (hypophysis หรือ pituitary) ต่อมหมวกไตส่วนใน (adrenal medulla)
ฮอร์โมนจากต่อมไร้ท่อที่สาคัญของร่างกาย
ต่อมไร้ท่อมีการเปลี่ยนแปลงมาจากเนื้อเยื่อทั้ง 3 ชั้น คือ
1. พวกที่ร่างกายขาดไม่ได้ (essential endocrine gland)
- ต่อมไทรอยด์ (thyroid gland) ต่อมพาราไทรอยด์ (parathyriod gland) ต่อมหมวกไตส่วนนอก (adrenal cortex) ไอส์เลต
ออฟแลงเกอร์ฮานส์
2. พวกที่ร่างกายขาดได้ (non-essential endocrine gland)
- ต่อมใต้สมองส่วนหน้า (pituitary) ต่อมไพเนียล(pineal gland) ต่อมหมวกไตส่วนใน (adrenal medulla) รังไข่ (ovary)
อัณฑะ(testis)

32. 32

34. 1. ต่อมใต้สมองส่วนหน้า
(Anterior pituitary)
2. ต่อมใต้สมองส่วนกลาง
(intermidiate)
3. ต่อมใต้สมองส่วนหลัง (Posterior
pituitary)
34
ฮอร์โมนจากต่อมใต้สมอง (PITUITARY)
ต่อมใต้สมองเป็นต่อมไร้ท่อ อยู่บริเวณตรงกลางสมองแบ่งได้ เป็น 3 ส่วน คือ

36. 36
Dwarfism
giantism
acromegaly
simmon’s disease

38. - ฮอร์โมนเมลาโนไซต์ (Melanocyte stimulating hormone) หรือ MSH ทาหน้าที่ทาให้
รงควัตถุภายในเซลล์ผิวหนังกระจายไปทั่ว เซลล์
ต่อมใต้สมองส่วนกลาง ทาหน้าที่ผลิตฮอร์โมน ดังนี้

39. 39
ต่อมไทรอยด์ (Thyroid gland)
-ต่อมไทรอยด์ในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมมี 2 พู วางตัวอยู่บนหลอดลม
-สร้างฮอร์โมน triiodothyronine (T3) และ thyroxine (T4)
-ทาหน้าที่ควบคุม กระบวนการเมตาบอลิสม
-ควบคุมการสร้างโดย TSH
- พาราทอร์โมน (parathormone ,PTH) ทาหน้าที่รักษาสมดุลและ
ฟอสฟอรัสในร่างกายให้คงที่
- มีผลกระตุ้นให้มีการเพิ่มแคลเซียมและฟอสฟอรัส
- ถ้ามีระดับแคลเซียมต่าในเลือดจะกระตุ้นให้มีการหลั่งฮอร์โมนมากขึ้น
- ถ้าหลั่งฮอร์โมนมากเกินไปจะทาให้มีการสะสมแคลเซียมที่ไตที่เส้นเลือด
กระดูกเสียแคลเซียมมากเกินไป หักง่ายเป็นโรคกระดูกพรุน
ฮอร์โมนจากต่อมพาราไทรอยด์ (Parathyriod gland)

41. ตับอ่อน (pancreas)
-ตับอ่อนประกอบด้วยendocrine gland (islets of Langerhans) และ exocrine gland (หลั่งเอนไซม์)
-Islet of Langerhans ประกอบด้วย alpha cells (หลั่ง glucagon) และ beta cells (หลั่ง insulin)

42. insulin และ glucagon จะทาหน้าที่ตรงข้ามกัน (antagonistic)
:insulin ลดระดับน้าตาลในเลือด โดยไปกระตุ้นให้มีการนากลูโคสเข้าสู่เซลล์ (ยกเว้นเซลล์สมอง), ลดการสลายไกลโคเจนที่ตับ,
และลดการเปลี่ยนกรดอะมิโนและกลีเซอรอลไปเป็นน้าตาล
:glucagon เพิ่มระดับน้าตาลในเลือด โดยกระตุ้นเซลล์ตับให้สลายไกลโคเจนมาเป็นกลูโคส เปลี่ยนกรดอะมิโนและกลีเซอรอลมา
เป็นกลูโคส
Diabetes mellitus (โรคเบาหวาน) สภาวะที่ระดับน้าตาลในเลือดสูงกว่าปกติ (คนปกติ = 90mg/100ml) อาจเกิดเนื่องจาก
ร่างกายขาด insulin หรือเซลล์เป้าหมายไม่ตอบสนองต่อinsulin

43. ต่อมหมวกไต (adrenal gland)
ประกอบด้วยเนื้อเยื่อ 2 ชนิดคือ
1. อะดรีนัลคอร์เทกซ์ (adrenal cortex) เป็นเนื้อเยื่อ
ชั้นนอก
1.1 ฮอร์โมนกลูโคคอร์ติคอยด์ (Glucocorticoid
hormone)
1.2 ฮอร์โมนมิเนราโลคอทิคอยด์
(mineralocorticoid)
2. อะดรีนัลเมดุลลา (adrenal medulla) เป็น
เนื้อเยื่อชั้นในอะดรีนัลคอร์เทกซ์
2.1 อะดรีนาลิน (adrenalin)
2.2 นอร์อะดรีนาลิน (noradrenalin)

45. 45

46. 46

47. เพศชาย
-ฮอร์โมนแอนโดรเจน (androgens)ประกอบไปด้วย
เทสโทสเตอโรน (testosteron) มีหน้าที่ควบคุมลักษณะเกี่ยวกับ การ
เปลี่ยนแปลงของเพศชายในช่วงวัยรุ่น
47
ฮอร์โมนจากอวัยวะเพศ
เพศหญิง
- เอสโทรเจน (estrogens) สร้างจากเซลล์ฟอลลิเคิลในรังไข่ ฮอร์โมน
นี้จะต่าในขณะมีประจาเดือน
- ฮอร์โมนโปรเจสเทอโรน (progesterone) สร้างจาก คอร์ปัสลูเทียม
ควบคุมลักษณะเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงของร่าง กายในช่วงวัยรุ่น
@ HCG = human chorionic gonodotrophin

53. พฤติกรรมแต่ละแบบของสิ่งมีชีวิตที่แสดงออกมา จะมีความสัมพันธ์กับระบบประสาท ของสิ่งมีชีวิตชนิดนั้น สิ่งมีชีวิตระดับ
แรกๆ เช่น พวกโพรทีสต์ มีพฤติกรรมแบบไคนีซิส และแทกซิสเท่านั้น ส่วนในสัตว์ชั้นสูง เช่น สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม จะ
พฤติกรรมที่ซับซ้อนกว่า มีทั้งพฤติกรรมประเภทรีเฟล็กซ์ รีเฟล็กซ์ต่อเนื่อง และพฤติกรรมการเรียนรู้ ซึ่งเป็นพฤติกรรมชั้นสูง
ความสัมพันธ์ระหว่างพฤติกรรม และระบบประสาทดังนี้

57. แนวสอบเข้าเตรียมฯ วิทยาศาสตร์ (ชีววิทยา)
เรื่อง ระบบประสาท ฮอร์โมนและพฤติกรรม

58. แนวสอบเข้าเตรียมฯ วิทยาศาสตร์ (ชีววิทยา) เรื่อง ระบบประสาท ฮอร์โมนและพฤติกรรม

59. แนวสอบเข้าเตรียมฯ วิทยาศาสตร์ (ชีววิทยา) เรื่อง ระบบประสาท ฮอร์โมนและพฤติกรรม

60. แนวสอบเข้าเตรียมฯ วิทยาศาสตร์ (ชีววิทยา) เรื่อง ระบบประสาท ฮอร์โมนและพฤติกรรม

61. แนวสอบเข้าเตรียมฯ วิทยาศาสตร์ (ชีววิทยา) เรื่อง ระบบประสาท ฮอร์โมนและพฤติกรรม

62. แนวสอบเข้าเตรียมฯ วิทยาศาสตร์ (ชีววิทยา) เรื่อง ระบบประสาท ฮอร์โมนและพฤติกรรม

63. แนวสอบเข้าเตรียมฯ วิทยาศาสตร์ (ชีววิทยา) เรื่อง ระบบประสาท ฮอร์โมนและพฤติกรรม

64. แนวสอบเข้าเตรียมฯ วิทยาศาสตร์ (ชีววิทยา) เรื่อง ระบบประสาท ฮอร์โมนและพฤติกรรม

65. แนวสอบเข้าเตรียมฯ วิทยาศาสตร์ (ชีววิทยา) เรื่อง ระบบประสาท ฮอร์โมนและพฤติกรรม

66. แนวสอบเข้าเตรียมฯ วิทยาศาสตร์ (ชีววิทยา) เรื่อง ระบบประสาท ฮอร์โมนและพฤติกรรม

67. แนวสอบเข้าเตรียมฯ วิทยาศาสตร์ (ชีววิทยา) เรื่อง ระบบประสาท ฮอร์โมนและพฤติกรรม

68. แนวสอบเข้าเตรียมฯ วิทยาศาสตร์ (ชีววิทยา) เรื่อง ระบบประสาท ฮอร์โมนและพฤติกรรม

69. แนวสอบเข้าเตรียมฯ วิทยาศาสตร์ (ชีววิทยา) เรื่อง ระบบประสาท ฮอร์โมนและพฤติกรรม

70. แนวสอบเข้าเตรียมฯ วิทยาศาสตร์ (ชีววิทยา) เรื่อง ระบบประสาท ฮอร์โมนและพฤติกรรม

71. แนวสอบเข้าเตรียมฯ วิทยาศาสตร์ (ชีววิทยา) เรื่อง ระบบประสาท ฮอร์โมนและพฤติกรรม

72. แนวสอบเข้าเตรียมฯ วิทยาศาสตร์ (ชีววิทยา) เรื่อง ระบบประสาท ฮอร์โมนและพฤติกรรม

73. THE END