биохими

2. Ус эрдсийн солилцооны хямрал
 Насанд хүрсэн хүний биеийн жингийн 50-60%
/эрэгтэйд 60%, эмэгтэйд 50%/
 Нярай хүүхдэд 75-80 %-ийг ус эзэлдэг
 Ус биемахбодид 3 үүрэгтэй
1. Бүтцийн үүрэг /эсийн дотор ба гаднах ус/
2. Уусгагчийн үүрэг /эрдэс, давс, коллойдыг/
3. Химийн урвалж бодисын үүрэг /бодисын
солилцооны химийн урвалд/

3. Биед байх усыг 2 ангилна
 Эсийн доторх ус. Гаднах уснаас тогтвортой, их
байна. Эрэгтэй хүний биеийн жингийн 40%,
эмэгтэйд 30%.
 Эсийн гаднах ус.
1. эд завсрын
2. эс завсрын /интерстициаль шингэн, цусны
сийвэн судсаар шүүрч үүсдэг, уураг нь цусныхаас
5-6 дахин бага, хэвлийн, цээжний, үнхэлцэгийн,
тархи нугасны шингэн хамаарна, биеийн жингийн
15-18%/
3. судсан доторх /цусны сийвэн бөгөөд 4%-г эзэлнэ/
Үүнээс гадна трансцеллюляр шингэн байна. 1-1.5%,
үүнд: цөс, ходоод гэдэсний шүүрлийн

4.  Биед агуулагдах ус нь биед орох ус, биеэс ялгарах
усны хэмжээнээс хамаарна. Тэнцүү байх ёстой.
 Орох ус нь 2,5 л хоногт
-хоол хүнсээр 1л
- ундааны ус 1,5л
-бодисын солилцооны 0,3-0,4л
 Ялгарах ус нь
- бөөрөөр 1,5л
- хөлсөөр 0,6л
- амьсгалаар 0,4л
- өтгөнөөр 0,1л

5.  Гипогидратаци-усны нөөц багасан дутагдах
-изоосмоляр ус хомсдох
-гиперосмоляр ус хомсдох
-гипоосмоляр ус хомсдох
 Гипергидратаци-ус ихсэн биед хуримтлах
-изоосмоляр усжилт
-гиперосмоляр усжилт
-гипоосмоляр усжилт гэж ангилна
Ус эрдсийн солилцоо хямрах

6. Гипогидратаци-дегидритаци
Ус хомсдох
 Гаднаас орох ус багасах, эсвэл биеэс ялгарах ус
ихэссэнээс үүснэ. Хүнд хэлбэрийг эксикоз гэнэ.
1. Изоосмоляр ус хомсдох /ус эрдсээ тэнцүүгээр
алдахад үүснэ. Цус алдалтаас/
2. Гиперосмоляр ус хомсдох /Эрдэс багатай ус
алдагдахад үүснэ. Биед давс хуримтлагдана. Гаднах
осмос P ихэснэ, бөөлжих, их хөлрөх, зарим
гүйлгэлт/
3. Гипоосмоляр ус хомсдох /эрдэс ихтэй шингэн
алдахад үүснэ. Гаднах осмос багасна, хаван үүсдэг.
Суулгах, шээс ихсэх /полиури/, гормоны дутал/

7. Гипергидратаци-гипергидри
Усжих
 Гаднаас орох ус ихсэх, эсвэл биеэс ялгарах ус
багассанаас үүснэ.
1. Изоосмоляр усжилт /ус ихсэвч эрдсийн осмос
даралт хэвийн байна, давс биед баригдсанаас үүснэ/
2. Гипоосмоляр усжилт /эсийн гаднах осмос Р
багассанаас, ус их уух, шингэн сэлбэх, бөөрний
цочмог дутагдал, альдостероны илүүдлээс/
3. Гиперосмоляр усжилт гэж ангилна /эсийн гаднах
осмос Р ихсэж эсээс усаататсанаас үүснэ, далайн ус
уусанаас/

8. Хаван
 Хаван нь усжилтын нэг хэлбэр юм.
 Эдийн болон цусны хоорондын усны солилцоо
алдагдсанаас эд болон эсийн завсар шингэн
хуримтлагдах эмгэгийг хаван гэнэ. Хэв шинжэт
эмгэг.
 Устах
 Асцит-хэвлийн хөндийд ус хуримтлах
 Гидроторакс-цээжний хөндийд ус хуримтлах
 Гидроперикардиум-үнхэлцэгт ус хуримтлах

9. Хаван үүсэх механизм
 Судсан дотор шингэний Р ихэснэ. Гипереми, цус
зогсонгших үед тохиолдоно.
 Судас тэлнэ-БИБ-ын нөлөөгөөр судасны хананы
нэвчимтгий чанар ихэснэ
 Цус ба эдийн онкос Р өөрчлөгдөнө. /Цусны онкос Р
багасна, эдийн онкос Рихэснэ/
 Цус ба эдийн осмос Р өөрчлөгдөнө. /Цусны осмос Р
багасна, эдийн осмос Рихэснэ/
 Лимф саатна /тунгалагийн судас дарагдах,
бөглөрөх/

10. Хавангийн ангилал
 Шалтгаанаар нь
 Үрэвсэлийн
 Харшлын /харшлын медиатор судас тэлж, нэвчилт
ихэснэ/
 Зүрхний /захын цусны эргэлт зогссоноос судасны
гидростатик Р ихэснэ/
 Бөөрний /шээсээр уураг гарч цусны уураг багасна,
гипонки болсоноор хавагнана/
 Элэгний
 Өлсгөлөнгийн хаван

11. Эрдэс бодисын солилцооны
хямрал
 Усны солилцооны хэвийн байдал, хүчил шүлтийн
тэнцвэрт байдлыг хангадаг.
Эрдэс Доторх шингэн
мэкв/л
Гаднах шингэн
экв/л
Натри 10 137-147
Кали 141 3,5-5,0
Кальци 1 4,5-5,3
Магни 58 15-35
Хлорид 4 100-106
Бикарбонат 10 24-31
Фосфат 75 1,7-3,6

12. 1. Натри калийн солилцооны өөрчлөлт
- Гипонатриеми
- Гипернатриеми
- Гипокалиеми
- Гиперкалиеми
2. Ca болон фосфорын солилцооны өөрчлөлт
- Гипокальциеми
- Гиперкальциеми
- Гипофосфатеми
- Гиперфосфатеми
Эрдэс бодисын солилцооны хямрал

13. 1. Натри калийн солилцооны өөрчлөлт
 Гипонатриеми
-цусны натри 135 мэкв/л-с багасна
- суулгах, бөөлжих, их хөлрөх, нойр булчирхай,
бөөрний эмгэгүүд, зүрхний дутагдал, элэгний
хатуурлын үед үүснэ
- эсийн дотор ба хаднах ионы тэнцэл алдагдана
- эсээс кали гадагшилж гиперкалиеми үүснэ
- зүрхний үйл ажиллагаа алдагдана
- булчингийн тонус суларч хөдөлгөөн багасна,
хоолны дуршил буурч, гэдэсний ханаар глюкоз
шимэгдэлт саатна

14.  Гипернатриеми-натри ихдэлт
-Плазмын агууламж 150-200 мэкв/л-с их болно
-Давс ихээр хэрэглэх, хлорт натрийн гипертоник
уусмал ихээр сэлбэх
-Альдостероны илүүдэлээс үүснэ /Na эргэн
шимэгдэлт ихэссэнээс/
- Осмос Р ихэснэ-эсийн гаднах шингэн ихэсч хаван
үүснэ
- судасны эндотел хөөж хавагнан цусны Р ихэснэ
1. Натри калийн солилцооны өөрчлөлт

15.  Гипокалиеми-Плазмд 3,5 мэкв/л-с бага болно
-Хоол хүнсээр авах кали багасах, эсвэл биеэс
ялгарах нь ихсэхэд үүснэ
- шээс хөөх эм хэрэглэх, альдостероны дааврын
ихдэлт, бөөрний зарим өвчний үед, суулгалт,
бөөлжилт, гэдсэнд гуурс тавих үед
- Гипокалиеми болсноос эсийн сэрэх чанар
буурч зүрхний булчинд нөлөөлж аритми, Р
буурч болно
1. Натри калийн солилцооны өөрчлөлт

16.  Гиперкалиеми-Кали ихдэх
-5 мэкв/л-с ихсэхийг хэлнэ. Хоногт 2-4 г
-хүнсээр кали их хэрэглэх, калийн бэлдмэл их
хэрэглэх, бөөрний дээд булчирхайн дутагдал, Ка
ялгарах нь буурсанаас, бөөрний сувганцарт кали
эргэн шимэгдэх нь ихсэнээс биед хуримтлагдана
- Гэмтэл, хавдарын эдийн задрал, цус ихээр сэлбэх,
хүнд түлэгдэлтийн үед эс задарсанаас үүснэ
- Мэдрэл булчингийн сэрэл дамжих үйл саатаж,
хөдөлгөөн багасна, булчингийн тонус суларна,
гэдэсний хөдөлгөөн багасна, зүрхний агшилт
цөөрч /брадикарди/ зүрх судасны цочмог
дутагдалд орно
1. Натри калийн солилцооны өөрчлөлт

17. 2. Ca болон фосфорын солилцооны өөрчлөлт
 Гипокальциеми-8,8мг-с доош
-Бамбайн дэргэдэх булчирхайн дутагдал-
паратгормоны дутал-шээсээр ялгарах Са нэмэгдэнэ-
цусны Са буурна
- Кальцитонин дааврын ихсэлт. Бамбайн С эсээс
үүснэ. Ясны эдийн Са цус руу орохыг саатуулна
- Шинж тэмдэг нь булчингий таталт /тетани/-
мөчдөөс эхлэн амьсгалын булчин татна-К ихэснэ
/антогонист/

18.  Гиперкальциеми-сийвэнгий Са 2,5 ммоль-с
ихсэх
 Бамбайн дэргэдэх булчирхайн хоргүй хавдар-
паратгормоны ялгарал ихэснэ-яснаас цусанд Са
шимэгдэлт ихэснэ-шээсээр ялгарах нь багасна
 Мэдрэл булчингийн хөдөлгөөн хямарч саажилт
үүснэ. Ам цангах, өтгөн хатах, Р ихсэх, кальциноз
/эдэд Са хуримтлах/, чулуу үүснэ
 Гиперфосфатеми
2. Ca болон фосфорын солилцооны өөрчлөлт

19.  Гипофосфатеми-1 мг/100мл-с доош
- 85% нь ясанд, 14% зөөлөн эдэд, 1 % нь эсийн
гаднах шингэнд
- норм нь цусанд 2,5-4,5 мг/100мл
-Бамбайн дэргэдэх булчирхайн хоргүй хавдар
болон зарим эмнүүдээс-паратгормоны ялгарал
ихэснэ-эргэн шимэгдэлт буурна-шээсээр их
ялгарна
2. Ca болон фосфорын солилцооны өөрчлөлт