«Το περιβαλλοντικό πρόβλημα της φωτορρύπανσης και το εκπαιδευτικό πρόγραμμα Globe at night 2016. Παρατήρηση του αστερισμού του Βοώτη και σύγκριση με χάρτες στο πλαίσιο του προγράμματος», Δρ. Μ. Μεταξά και Δρ.Α.ΔαπέργολαςΙνστιτούτο Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών & Τηλεπισκόπησης (Ι.Α.Α.Δ.Ε.Τ.)

1. Το πρόβλημα της ΦΩΤΟΡΡΥΠΑΝΣΗΣ
και το
διεθνές πρόγραμμα
GLOBE AT NIGHT 2016
Ο πλανήτης Γη το βράδυ 2016
Μαργαρίτα Μεταξά
B7 & C1 IAU committees, IAU
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

2. πηγαίνοντας πίσω στον χρόνο
και ακολουθώντας την ιστορία
του πολιτισμού μας,
βρίσκουμε μια σταθερή συνιστώσα
την παρατήρηση
του νυκτερινού ουρανούΕσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.

3. Νυκτερινός ουρανός
&
ΤΕΧΝΗ
Van Gogh's Starry nightΕσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

4. Νυκτερινός ουρανός
ΜΟΥΣΙΚΗ
&
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

5. Νυκτερινός ουρανός
&
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ, ΠΟΙΗΣΗ...
• οι διάσημοι στίχοι της Σαπφούς
Δέδυκε μεν ἀ σελάννα
καὶ Πληΐαδες, μέσαι δὲ
νύκτες πάρα δ᾽ ἔρχετ᾽ ὤρα,
ἔγω δὲ μόνα κατεύδω
• σε μετάφραση του Οδυσσέα Ελύτη
Γρήγορα η ώρα πέρασε,
μεσάνυχτα κοντεύουν,
πάει το φεγγάρι πάει κι η Πούλια βασιλέψανε -
και μόνο εγώ κείτομαι δω μονάχη
κι έρημη.
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

6. η αστρονομία αρχίζει εκεί που
η ΓΗ ...συναντά το ΣΥΜΠΑΝ
and
The Night Sky Environment
is where the Earth meets the Universe
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

7. Από την γνώση αυτή προκύπτουν
ερμηνείες και ερωτήσεις, πολλές φορές βαθιά
φιλοσοφικές
Ποιοί είμαστε, ποιό είναι το μέλλον μας,
υπάρχει κάποιος λόγος
πίσω απο όλα αυτά;
Ποιός δημιούργησε το Σύμπαν ;
Είμαστε τα μόνα ένλογα όντα στο Σύμπαν
αυτό ;Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

8. Οι σκοτεινοί ουρανοί αναδεικνύουν
how small our bodies,
how large our minds!
Henri Poincaré
© International Dark-Sky Association
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016
Το φυσικό νυκτερινό περιβάλλον αναδεικνύει

9. Μέσα Ενημέρωσης
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016
- Verilyn Klinkenborg, “Our
Vanishing Night,” National
Geographic, November, 2008

10. Πως ορίζεται το νυκτερινό περιβάλλον;
• για αιώνες ήταν το φεγγάρι και
τ΄αστέρια..
• ενώ τα τελευταία 150 χρόνια
περιγράφεται ως φωτισμένα
κτίρια, δρόμοι και ανοικτοί χώροι..
Gone with the..light!!
Υπάρχει περιθώριο συμβιβασμού;
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

11. Οι ΤΡΕΙΣ βασικές συνιστώσες της Φωτορρύπανσης
«sky glow»
φωτεινός θόλος
“glare”
θάμβωση
«light trespass»
φωτεινή
παρενόχληση
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

12. μη σωστά VS σωστά
εξωτερικά φωτιστικά.
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

13. Γιατί είναι πρόβλημα;
ΕΝΕΡΓΕΙΑ
• Φως που δεν κατευθύνεται μόνον στο στόχο του, είναι απλά
χαμένη ενέργεια και χρήματα.
• Ο φωτισμός που σέβεται το περιβάλλον μειώνει αυτό το κόστος.
• Ο πλεονάζον φωτισμός αριστερά στην οροφή, μόνο προσθέτει
στον λογαριασμό και όχι στην ασφάλεια του χώρου
παρκαρίσματος
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

14. Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

15. • Ο φωτισμός αντιστοιχεί στο 19% της συνολικής
κατανάλωσης ηλεκτρισμού παγκοσμίως και στο
14% σε ευρωπαϊκό επίπεδο. (CELMA and ELC,
σύνδεσμοι της Ευρωπαϊκής Βιομηχανίας
Φωτισμού)
• Από έρευνα που έγινε στην Ε.Ε. διαπιστώθηκε ότι η
ετήσια κατανάλωσή του δημοτικού φωτισμού
κυμαίνεται μεταξύ 40 και 80 kwh ανά κάτοικο ή
μεταξύ 10 και 30 kwh ανά χιλιόμετρο οδού.
• υπολογίζεται ότι το 30% του νυκτερινού
φωτισμού κατευθύνεται προς τον ουρανό εξαιτίας
των λανθασμένων εξωτερικών φωτιστικών.
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε. στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

16. +...3,300,000,000$ *
το χρόνο να ξοδεύονται άσκοπα στην Αμερική και
ελευθερώνονται 21εκt CO2 *!!
• θα πρέπει να φυτευτούν 875 εκ. δέντρα * για
περιβαλλοντικό αντιστάθμισμα ετησίως...
* International Dark Sky Association, Tucson Arizona
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

17. ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΔΗΜΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
για την Αειφόρο Ενέργεια, 2014
• Σύμφωνα με τα στοιχεία του σχεδίου, η κατανάλωση ηλεκτρικής
ενέργειας για δημοτικό φωτισμό ήταν 25.251 MWh. Οι εκπομπές για
το έτος αναφοράς ήταν 29.013 tCO2.
• Εκτιμάται ότι το δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας στο Δημοτικό
φωτισμό είναι της τάξης του 55%, ανέρχεται σε 13.888.000 kWh
ετησίως και αντιστοιχεί σε μείωση 15.957 τόνων CO2.
• Το κόστος του ολοκληρωμένου προγράμματος παρεμβάσεων
εκτιμάται σε 4.500.000 με 5.500.000 € με χρόνο απόσβεσης 3-4 έτη.
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

18. Γιατί είναι πρόβλημα;
ΑΣΦΑΛΕΙΑ
• Ο λανθασμένος φωτισμός προκαλεί θάμβωση με
αποτέλεσμα προσωρινή τύφλωση που βέβαια δεν
συμβάλλει στην ασφάλεια.
• Ο σωστός φωτισμός είναι ομοιόμορφος, με λιγότερες
αντιθέσεις, κατευθύνεται στο έδαφος και είναι
φιλικότερος στο περιβάλλον.
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

19. Λαμπρότερο δεν σημαίνει ασφαλέστερο..
Ο σωστός φωτισμός είναι το ζητούμενο.
Photos © George Fleenor
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

20. Λαμπρότερο δεν σημαίνει ασφαλέστερο..
© International Dark-Sky Association
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

21. ο σωστός φωτισμός είναι δυνατόν να
μειώσει τα ατυχήματα
Ολλανδική έρευνα (Elvik et al., 2009) κατέδειξε μείωση
των θανατηφόρων ατυχημάτων κατά 60% με τη χρήση
του βέλτιστου φωτισμού του δρόμου.
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

22. μη σωστά VS σωστά
εξωτερικά φωτιστικά.

23. Άλλες επιπτώσεις της Φωτορρύπανσης
Η φωτορρύπανση επιδρά αρνητικά στα φυτά, στα ζώα, επιδρώντας
αρνητικά και στην ανθρώπινη υγεία.
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε. στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

24. Οι κιρκάδιοι ρυθμοί (Circadiam rhythms) διαρκούν περίπου
24 ώρες (20-28 h), και το όνομα τους προέρχεται από το
λατινικό «circa diem » που σημαίνει «περίπου μια μέρα» και
υποδηλώνει ότι οι ρυθμοί αυτοί συγχρονίζονται με την
περιστροφή της γης.
Ο κύκλος « φως / σκοτάδι » είναι ο πιο σημαντικός
περιβαλλοντικός παράγοντας που επηρεάζει τη ζωή των
οργανισμών και παρέχει τα απαραίτητα χρονικά σημάδια,
που καθορίζουν το χρονισμό των ρυθμών (π.χ. καθορίζουν
την ώρα της ημέρας που θα αρχίσει και το χρόνο που θα
διαρκέσει η λειτουργική μεταβολή).Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε. στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

25. High-Pressure
Sodium
Νατρίου χαμηλής
πίεσης
πυράκτωσης
Συμπαγείς Λαμπτήρες
Φθορισμού CFLI
Νατρίου υψηλής
πίεσης
LED
αλογονιδίων
μετάλλου με
κεραμικό σωλήνα
προβλήματα δημιουργούνται και απο το είδος
των λαμπτήρων που χρησιμοποιούνται
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε. στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

26. Το μπλέ-άσπρο χρώμα φωτισμού LED είναι επιβαρυντικό
για την υγεία.
το "ζεστό λευκό" LED με απόδοση στους 2875°K , είναι
προτιμότερο.
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε. στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

27. ..και επειδή οι επιλογές στον φωτισμό
..μένουν επι μακρόν!!!
astronaut Chris Hadfield, 2012
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

28. Η λύση
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

29. Με εκπαιδευτικές δραστηριότητες που αφορούν
θέματα Φωτορρύπανσης
Οι μαθητές:
• Ευαισθητοποιούνται σε θέματα περιβάλλοντος
• Εξασκούνται στις αστρονομικές παρατηρήσεις
• Βρίσκουν λύσεις και υιοθετούν πρακτικές προστασίας
του περιβάλλοντος
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

30. Η “ΦΩΤΟΡΡΥΠΑΝΣΗ” στα πλαίσια μαθημάτων
περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, PROJECT κ.α.
• Διαθεματικό (αστρονομία, μυθολογία, ιστορία, γλώσσα,
μαθηματικά, φυσική, οικονομία κ.α. )
• βασισμένο στο διαδίκτυο
• εργαστηριακό –παρατηρήσεις..αστρονομικές και όχι μόνον
• ερευνητικό – απαιτείται σχεδιασμός και συνεργασία
• Καλύπτει την άτυπη και τυπική εκπαίδευση
• έχει επιστημονική και κοινωνική διάσταση
• Hands - on δραστηριότητες
ΚΑΙ
• είναι παγκόσμιο!!
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

31. Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016
απο που να αρχίσει η περιπέτεια;

32. http://www.astro.noa.gr/gr/globeatnight/Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

33. Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

34. βοώτης
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

35. 1. Μετρήστε τα άστρα!
νηπιαγωγείο, δημοτικό, γυμνάσιο
Στόχος: οι μαθητές παρατηρούν και εξοικειώνονται
με το νυκτερινό ουρανό.
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

36. β. εντοπισμός αστερισμών & κουτί με
αστερισμούς!
νηπιαγωγείο, δημοτικό, γυμνάσιο
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

37. β. Κουτί με αστερισμούς
…και LED!
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

38. όνομα
άστρου
απόσταση
(l.y.)
φαινόμενο
μέγεθος
φασματικός
τύπος
χρώμα
Πληροφορίες αστερισμού
β. Κουτί με αστερισμούς
…και LED!
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

39. 2. Εκτίμηση και φωτογράφιση
επιπέδου ¨Φωτορρύπανσης¨
Πλειάδες, Μικρή Άρκτος, Ωρίωνας..
Στόχος: οι μαθητές παρατηρούν και εξοικειώνονται με το νυκτερινό
ουρανό ενώ ξεκινούν αστρονομικές παρατηρήσεις.
γυμνάσιο, λύκειο
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

40. 3. Φωτορρύπανση + φάσματα
λύκειο
Στόχος: οι μαθητές παρατηρούν, περιγράφουν τα φάσματα των λαμπτήρων εξωτερικού
φωτισμού και πως αυτά συνδέονται με τον αποτελεσματικό
φωτισμό και τον βαθμό Φωτορρύπανσης.
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.

41. 4. Τίτλοι εργασιών
• «εξοικονομήστε ενέργεια για τον δήμο σας με
πρόγραμμα μελέτης ποιοτικού φωτισμού»
• «προστατεύστε το τοπικό σας πάρκο με
πρόγραμμα μελέτης ποιοτικού φωτισμού»
• «το τοπικό σας αστεροσκοπείο στο παρελθόν, στο
παρόν, και το μέλλον»
• « Star parties όπου οι μαθητές ..»
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

42. εργασίες
Ημερίδα Εκπαιδευτικών, 24 Σεπτεμβρίου, 2009

43. Χελώνες careta-careta
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

44. μακέτα
4. Εργασίες τεχνολογίας
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

45. Η μόνη θετική συνέπεια
της Φωτορρύπανσης
είναι ότι αποτελεί ένα εξαιρετικό εκπαιδευτικό
μοντέλο διδασκαλίας και εκμάθησης των
θετικών επιστημών, και της τεχνολογίας σε
σχέση με την κοινωνία.
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

46. Η φωτεινότητα του νυκτερινού ουρανού
εξαιτίας της Φωτορρύπανσης
(Cinzano, Falchi, and Elvidge 2001)

47. Κεντρική έρημος, Iran. TWAN
.. I enjoyed being out there... Every element had
something different about it but actually being
out in the middle of nowhere, with the stars out,
... was just a fantastic place to be. ......time in
Afghanistan (2008)!
Kabul, Afghanistan
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016

48. Κωδικός Σύνδεσης στο internet
SSID: NOA_Guest
KEY: NOA-guest-wifi
Εσπερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε.
στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , 1 Ιουνίου 2016