ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ

1. ΛΑΚΩΝΙΚΟΤΗΤΑ – ΑΡΚΤΙΚΟΛΕΞΑ
«Το λακωνίζειν εστί φιλοσοφείν»
ΕΥΡΥΤΕΡΟ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
Η λακωνικότητα είναι συνάρτηση της εσωστρέφειας;
Η λακωνικότητα δεν πρέπει να συσχετίζεται με την εσωστρέφεια, ούτε να θεωρείται απόρροιά της.
Εσωστρέφεια είναι η τάση να στρέφεται κανείς προς τον εσωτερικό του κόσμο, να μην
εκδηλώνεται προς τα έξω, να εσωτερικεύει κάθε συναίσθημά του, να αντλεί ενδιαφέροντα και
συγκινήσεις από τον ίδιο του τον εαυτό. Κοινώς, η εσωστρέφεια είναι μονόδρομος προς τα έσω και
οδηγεί προς την κρυψίνοια και την αντικοινωνικότητα. Αντίθετα, η λακωνικότητα είναι μια
φιλοσοφική στάση, άποψη ζωής κατά την οποία μιλά κανείς σύντομα και περιεκτικά. Δηλαδή, ο
λακωνισμός όχι μόνο δεν αποκλείει την εξωτερίκευση σκέψεων και συναισθημάτων, αλλά τη
στηρίζει και την υλοποιεί, διευκολύνοντας έτσι και το πνεύμα διαλόγου και την εποικοδομητική
προσέγγιση των ανθρώπων..
Αίτια χρήσης αρκτικόλεξων
 στη σύγχρονη εποχή παρατηρούνται ταχύτατοι ρυθμοί ζωής, πολλαπλές υποχρεώσεις 
αναγκαιότητα συντόμευσης ακόμη και στο λόγο προς εξοικονόμηση χρόνου  χρήση
αρκτικόλεξων
 επικράτηση της αρχής της ήσσονος προσπάθειαςοι άνθρωποι επιθυμούν να καταβάλουν όσο
το δυνατό λιγότερο κόπο  αυτή η στάση ζωής έχει επηρεάσει και τη γλωσσική επικοινωνία,
καθώς και σ’ αυτή επιχειρείται εξοικονόμηση δυνάμεων και καταβολή ελάχιστης προσπάθειας
στην άρθρωση των προτάσεων..
 η παρεχόμενη γλωσσική παιδεία δεν είναι ποιοτική και ολοκληρωμένη έλλειψη γλωσσικών
αντισωμάτων που θα θωράκιζαν το λόγο και δε θα επέτρεπαν τον ευρύτερο ακρωτηριασμό του 
αφού η γλωσσική παιδεία δεν είναι επαρκής, οι πολίτες δεν έχουν υψηλές απαιτήσεις κατά την
γλωσσική αποτύπωση των απόψεών τους..
 εφόσον συντελείται τακτή χρήση των αρκτικόλεξων από τα ΜΜΕ που έχουν απήχηση σχεδόν
στο σύνολο του κοινωνικού ιστού, ο άνθρωπος, που είναι και μιμητικό ον, εύκολα τα υιοθετεί και
τα μετέρχεται..
 εργασιακή εξειδίκευση και επιστημονική ορολογία: οι ορολογίες συχνά εμπεριέχουν
αρκτικόλεξα και οι εργαζόμενοι, καθώς έχουν εθιστεί στη χρήση τους στον εργασιακό χώρο, τα
εκφωνούν και στον εξωεργασιακό βίο..
Είπαν για τη βραχυλογία-λακωνικότητα-συντομία…
 Βραχεί λόγω και πολλά πρόσκειται σοφά (Τα λίγα έχουν πάντοτε πολύ περιεχόμενο)
Σοφοκλής
 Δεν θα προκαλέσει θαυμασμό εκείνος που θα πει πολλά, αλλά εκείνος που θα πει λίγα και
περισσότερο χρήσιμα Ισοκράτης
 Εάν ο ρήτορας δε μπορεί να εκφραστεί μέσα σε είκοσι λεπτά, καλύτερα να κατέβει απ' το
βήμα και να πάει να γράφει βιβλίο Μπραμπαζόν λόρδος
 Ένα ωραίο ποίημα δεν πρέπει να έχει περισσότερους από δύο στίχους Ουάιλντ Όσκαρ
 Επιτέλει συντόμως (Να τελειώνεις σύντομα) Πίνδαρος

2.  Η δύναμη της αγόρευσης αποτελείται από την ικανότητα να εκφράζεις πολλά με λίγα
λόγια Πλούταρχος
 Η συντομία είναι αξιέπαινο συστατικό της ευγλωττίας Κικέρων
 Η συντομία είναι η ψυχή του πνευματώδους λόγου Σαίξπηρ
 Η συντομία είναι μεγάλος έπαινος στη ρητορική Κικέρων
 Η τέχνη να γράφεις είναι η τέχνη να συντομεύεις Τσέχωφ
 Μεγάλη δόση αλήθειας μπορεί να μπει σε μικρό χώρο
 Μη εν πολλοίς ολίγα λέγε αλλ' εν ολίγοις πολλά (Μη λέγεις διά πολλών ολίγα, αλλά πολλά
δι' ολίγων) Πυθαγόρας
 Μπορεί να γράψει κανείς ένα ολόκληρο βιβλίο γύρω από μια μηδαμινότητα, τη στιγμή που
μια αράδα μόνο θα της έπεφτε κιόλας πολύ Kraus Karl
 Να δείχνεις με λίγα λόγια ότι σκέφθηκες πολύ Άγνωστος
 Οι άριστοι άνδρες είναι αυτοί που λένε λίγες λέξεις Σαίξπηρ
 Όποιος μπορεί και γράφει αφορισμούς, αυτός δεν θα έπρεπε να κατακερματίζεται
γράφοντας δοκίμια Kraus Karl
 Τα λίγα λόγια ζάχαρη και τα καθόλου μέλι Ελληνική Παροιμία
 Τα μεγάλα πράγματα εκφράζονται με λίγες λέξεις Ευριπίδης
 Το λακωνίζειν εστί φιλοσοφείν Αρχαίο ελληνικό γνωμικό
 Το λακωνίζειν εστί φιλοσοφείν (Το να λες λίγα είναι φιλοσοφία) Πλάτων
 Το πρώτο μισό της ομιλίας σας ξεχάσαμε, ενώ το δεύτερο δεν καταλάβαμε αφού ξεχάσαμε το
πρώτο [Αρχαίοι Σπαρτιάτες (στους πολύλογους πρεσβευτές από τη Σάμο)]Αρχαίοι Σπαρτιάτες
(στους πολύλογους πρεσβευτές από τη Σάμο)
 Υπάρχουν συγγραφείς, που μέσα σε είκοσι μόνο σελίδες καταφέρνουν να πουν αυτό, που εγώ,
για να το πω, καμιά φορά χρειάζομαι δύο ολόκληρες αράδες Kraus Karl
ΘΕΜΑ: «Σε μία ομιλία προς τους συμμαθητές σας να τεκμηριώσετε το γιατί η λακωνικότητα
συνιστά αρετή και να εκφράσετε την άποψή σας για το αν τα αρκτικόλεξα, δείγμα
λακωνισμού κατά ορισμένους, ευνοούν τη γλώσσα και γενικότερα την ανθρώπινη επικοινωνία
(500 λέξεις περίπου)»
ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Αγαπητοί συμμαθητές και συμμαθήτριες,
Οι Σπαρτιάτες έμειναν γνωστοί στην ιστορία κατ’ αρχήν για την ανδρεία τους, αλλά
σίγουρα και για το λακωνισμό τους, έναν τρόπο ζωής που συνίστατο στην ολιγάρκεια, στη λιτότητα
και στην εγκράτεια. Έκφανση αυτής της μορφής βίου ήταν και η μεστή, λιτή έκφραση και
επικοινωνία, που όμως σήμερα έχει παρεξηγηθεί και κακώς σε πολλές περιπτώσεις ταυτίζεται και
με τη χρήση των αρκτικόλεξων.
ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ
ΖΗΤΗΜΑ ΠΡΩΤΟ: Γιατί η λακωνικότητα είναι αρετή;
 παραλείπονται τα επουσιώδη, οι ασήμαντες λεπτομέρειες και αποφεύγονται οι περιττολογίες..
 ο λόγος χαρακτηρίζεται από περιεκτικότητα, ακριβολογία, ευστοχία, πυκνότητα, συντομία,
στοιχεία που επιδεικνύουν και την πνευματική συγκρότηση του ομιλητή..

3.  είναι πολύ δύσκολο ως ανέφικτο ο πομπός του γλωσσικού μηνύματος να βγει εκτός θέματος,
καθώς δεν παρασύρεται από φλυαρίες και σε άλλα ζητήματα / θέματα που θα απομάκρυναν από το
βασικό θεματικό κορμό της συζήτησης..
 ο λακωνικός λόγος πριμοδοτεί πάντα την αλήθεια και δεν επιτρέπει τη συσκότισή της, ούτε την
παραπλάνηση και τον αποπροσανατολισμό των συμμετεχόντων σε μια δ ιαλεκτική επικοινωνία.. κι
αυτό γιατί, καθώς τα νοήματα διατυπώνονται καθαρά και πυκνά, οι δέκτες δύνανται να
επεξεργαστούν τα μηνύματα, να τα κριτικάρουν και να απαντήσουν.. άλλωστε ούτε η προπαγάνδα
είναι εύκολη, επειδή ο λόγος είναι απογυμνωμένος από ρητορισμούς, καλλιέπειες,
συναισθηματισμούς και πληθώρα διαφορετικών μεταξύ τους στοιχείων που χειραγωγούν και δεν
διευκολύνουν την κριτική παρέμβαση του δέκτη (για παράδειγμα ο λόγος των πολιτικών συνήθως
δεν είναι λακωνικός)..
 διευκολύνεται η διαδικασία του διαλόγου, που μετατρέπεται σε γόνιμη επικοινωνία με
συμπεράσματα και αποτελέσματα, αφού υφίσταται η δυνατότητα συμμετοχής όλων των συζητητών
(ο φλύαρος λόγος είναι συνώνυμος του μονολόγου) και οι διατυπωμένες απόψεις είναι κατανοητές
από όλους, οπότε απουσιάζουν οι νοηματικές συγχύσεις, οι παρεξηγήσεις και η στασιμότητα σε
κάποιο σημείο.. κοινώς, ο διάλογος εξελίσσεται και καταλήγει..
 ο λακωνικός λόγος κρίνεται ως βαθύτατα φιλοσοφημένος και ενδεικτικός για το βαθμό
αυτογνωσίας ενός ατόμου.. φιλοσοφημένος επειδή με λίγα λόγια διατυπώνονται οι ιδέες και οι
αξίες του πομπού, που σημαίνει πως τις έχει προηγουμένως στοιχειοθετήσει και φιλοσοφήσει στο
μυαλό του και γι’ αυτό έχει την άνεση του βραχυλογικού λόγου, και ενδεικτικός για την
αυτογνωσία του επειδή επιδεικνύει ότι ο πομπός έχει βαθιά αίσθηση των καταστάσεων στις οποίες
αναφέρεται η λακωνική φρασεολογία και πως έχει αξιολογήσει με ενδοσκόπηση τι τον εκφράζει
πραγματικά και γι’ αυτό, καθώς έχει αποκρυσταλλώσει ιδέες, δύναται και να τις σχηματοποιήσει
συμπυκνωμένα..
 απουσία κενολογιών και ωραιολογιών  άρση της ανίας των ακροατών..
 οικονομία χρόνου, γεγονός που στη σύγχρονη εποχή είναι σημαντικό λόγω των γοργών ρυθμών
ζωής, της συνθετότητας του βίου και των ποικίλων υποχρεώσεων..
ΖΗΤΗΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟ: Τα αρκτικόλεξα ευνοούν τη γλώσσα και την ανθρώπινη επικοινωνία;
 Τα αρκτικόλεξα συντελούν σίγουρα στην κακοποίηση της γλώσσας και την υποβαθμίζουν.. ως
προς την ανθρώπινη επικοινωνία θα μπορούσε να ειπωθεί ότι διαδραματίζουν διττό ρόλο..
 Ως προς τη γλώσσα:
 προωθείται το καθεστώς ακλισίας και καταργούνται οι γραμματικοί κανόνες (η ελληνική
γλώσσα είναι μια κλινόμενη γλώσσα, ενώ τα αρκτικόλεξα δεν κλίνονται)..
 ευνοείται η συρρίκνωση και φθορά της γλώσσας και επέρχεται η λεξιπενία (διάφορες έννοιες
παύουν πλέον να χρησιμοποιούνται στην καθημερινότητα, λόγω της αντικατάστασής τους απ’ τα
αρκτικόλεξα, οπότε σιγά σιγά ατονούν και χάνονται)..
 χάνεται η μουσικότητα της γλώσσας μας, καθώς συνήθως κυριαρχούν τα σύμφωνα και το
ηχητικό αποτέλεσμα είναι αντιαισθητικό.. ταυτόχρονα, γίνεται δύσκολη και η προφορά των
αρκτικόλεξων και ο λόγος χαρακτηρίζεται ως τραχύς και δύσκαμπτος..
 Ως προς την ανθρώπινη επικοινωνία:

4.  ως ένα βαθμό η επικοινωνία διευκολύνεται, γιατί οι πολίτες είναι υποχρεωμένοι λόγω συνθηκών
(γοργοί ρυθμοί) να κάνουν οικονομία χρόνου.. αφού λοιπόν πρέπει να ειπωθούν πολλά σε λίγο
χρόνο, απαιτείται συντόμευση στο λόγο, κάτι που επιτυγχάνεται και με τη χρήση αρκτικόλεξων..
 ωστόσο, αν δεν είναι γνωστά τα αρχικά των λέξεων που συναποτελούν ένα αρκτικόλεξο ως
προς τη σημασία τους, τότε η επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων δυσκολεύει και πιθανολογούνται
οι περιπτώσεις αδυναμίας συνεννόησης..
 με τη συσσώρευση, την επανάληψη και την κατάχρηση των αρκτικόλεξων, ιδίως στον
προφορικό λόγο, η γλώσσα υποβαθμίζεται, αυτοματοποιείται, ο λόγος συνθηματοποιείται,
τυποποιείται και η επικοινωνία εκμηχανίζεται, χάνοντας την ποιότητά της..
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Επομένως, η λακωνικότητα συνιστά αρετή, απαραίτητη για την επικοινωνία.. ωστόσο,
απαιτείται προσοχή και μέτρο ως προς τη χρησιμοποίησή της, γιατί σε περιπτώσεις που κρίνεται
αναγκαίος ο αναλυτικός λόγος μπορεί να καταστεί επικίνδυνη.. πολύ περισσότερο επικίνδυνο όμως
είναι να την ευτελίζουμε ταυτίζοντας την με τη χρήση των αρκτικόλεξων, έναντι των οποίων καλ ό
είναι να μην κάνουμε κατάχρηση..
Ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας.