1. Σενάριο για τα Αρχαία Ελληνικά Β΄ Λυκείου με αξιοποίηση της Πύλης για την
Ελληνική Γλώσσα
Δημιουργός : Παντελίδου Μαρία
Τίτλος : Η «Κατηγορηματική μετοχή» … σε wiki
1. Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές : Αρχαία Ελληνικά Β΄ Λυκείου (θεματογραφία),
Νεοελληνική Γλώσσα, Αρχαία Ελληνικά Β Λυκείου (Αντιγόνη)
2. Χρονική διάρκεια : 3 διδακτικές ώρες
3. Στόχοι
α) Γνωστικοί στόχοι :
•
να εντοπίζουν τις κατηγορηματικές μετοχές σε σώματα κειμένων, να
κατανοήσουν την έννοια και συντακτική λειτουργία της στον αρχαίο ελληνικό λόγο,
διαφοροποιώντας την από τα υπόλοιπα είδη μετοχών.
•
να μάθουν τη σημασία βασικών ρημάτων της αρχαίας ελληνικής γλώσσας
και να τα κατηγοριοποιούν ανάλογα με τη σημασία τους.
•
να εξασκηθούν στη σύνταξη και μετάφραση του αρχαίου ελληνικού λόγου
•
να κατανοήσουν ότι οι κανόνες του συντακτικού δεν είναι αυθαίρετοι, αλλά
προκύπτουν με επαγωγικό τρόπο μέσα από παραδείγματα που εντοπίζουμε στα κείμενα
β) Τεχνογραμματικοί στόχοι :
•
ικανότητα παραγωγής συνεχούς γραπτού λόγου σε περιβάλλον
Προγραμμάτων Επεξεργασίας Κειμένου και Παρουσίασης
•
ικανότητα συμπαραγωγής γραπτού λόγου μέσω του διαδικτυακού εργαλείου
google docs σε wiki
•
εξοικείωση και αξιοποίηση του ανοιχτού ηλεκτρονικού περιβάλλοντος
«Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα» και ικανότητα αναζήτησης γλωσσικού υλικού και
πληροφοριών σε Σώματα Κειμένων και στο Συμφραστικό Πίνακα Λέξεων
•
δεξιότητα εννοιολογικής χαρτογράφησης (mindmaps) για τη μοντελοποίηση
ιδεών/ αναπαράσταση και οργάνωση γνωσιακών δομών γύρω από μια κεντρική έννοια
•
αξιοποίηση διαδικτυακών εργαλείων για τη δημιουργία comic
γ) Παιδαγωγικοί στόχοι :
•
σταδιακή οικοδόμηση της γνώσης και αξιοποίηση πρότερων γνώσεων
•
προσέγγιση της μάθησης με τη διερευνητική – ανακαλυπτική μέθοδο
•
προώθηση συνεργατικής μάθησης : η μάθηση δημιουργείται από την
αλληλεπίδραση με τους συμμαθητές και μέσω της υλοποίησης ομαδικών, κοινών
δραστηριοτήτων
•
ανάπτυξη της ικανότητας για έκφραση τεκμηριωμένων απόψεων, κριτική
σκέψη και διάλογο κατά την έρευνα, επεξεργασία και εξαγωγή συμπερασμάτων
•
καλλιέργεια της δεξιότητας για συμπαραγωγή λόγου

2. •
επαγωγικός τρόπος σκέψης (από τα παραδείγματα στη γενίκευση και
διατύπωση κανόνων)
4. Οργάνωση της τάξης : η τάξη αποτελείται από 16 μαθητές της Θεωρητικής
Κατεύθυνσης οι οποίοι χωρίζονται σε 4 ομάδες των τεσσάρων ατόμων.
5. Υλικοτεχνική υποδομή : το σχολικό εργαστήριο πληροφορικής όπου κάθε ομάδα
χρησιμοποιεί δύο υπολογιστές.
6. Απαιτούμενα λογισμικά : Πρόγραμμα Επεξεργασίας Κειμένου και Παρουσίασης,
Σύνδεση με το Διαδίκτυο (διαδικτυακά εργαλεία : google docs – wiki, cmaptools),
Πρόγραμμα κατασκευής comic (Comic Strip Creator), Ανοιχτό λογισμικό «Πύλη για την
Ελληνική Γλώσσα» (Σώματα κειμένων – Συμφραστικός Πίνακας)
Περιγραφή σεναρίου
Αρχικά, ο εκπαιδευτικός παρουσιάζει σύντομα το ηλεκτρονικό περιβάλλον της Πύλης της
Ελληνικής Γλώσσας, ώστε να εξοικειωθούν οι μαθητές με τον τρόπο αναζήτησης
πληροφοριών σε αυτό. Στη συνέχεια, οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες, γίνεται ανάθεση
ρόλων (2 χειριστές Η/Υ, γραμματέας, συντονιστής) και δίνονται τα φύλλα εργασίας. Όλες οι
ομάδες αναζητούν τη σημασία αρχαίων ρημάτων, τα κατηγοριοποιούν και κατασκευάζουν
έναν εννοιολογικό χάρτη. Στη συνέχεια, χρησιμοποιώντας το Συμφραστικό Πίνακα
επιλέγουν, καταγράφουν παραδείγματα σύνταξης ρημάτων με κατηγορηματική μετοχή (η
κάθε ομάδα αναζητά διαφορετικά ρήματα) και τα μεταφράζουν. Έτσι, κατανοούν τη
λειτουργία της κατηγορηματικής μετοχής στα αρχαία ελληνικά κείμενα και κάνουν
μεταφραστικές απόπειρες. Τη 2η ώρα οι μαθητές επεξεργάζονται τις περιπτώσεις των
ρημάτων που συντάσσονται άλλοτε με κατηγορηματική μετοχή και άλλοτε με απαρέμφατο
και κατανοούν τη διαφοροποίηση στη σημασία των ρημάτων αυτών ανάλογα με τη
σύνταξη. Έπειτα, ξεκινούν να εργάζονται για τη δημιουργία της συμπαρουσίασης για την
κατηγορηματική μετοχή σε wiki. Την 3η ώρα οι ομάδες ολοκληρώνουν την εργασία τους,
την παρουσιάζουν και τη δημοσιεύουν στο blog της τάξης.
Στη διάρκεια της παραπάνω διαδικασίας οι μαθητές οικοδομούν τη γνώση ενεργητικά και
δεν αποτελούν απλούς υποδοχείς πληροφοριών και γνώσεων (θεωρία του
εποικοδομητισμού – Piaget). Στην οικοδόμηση της γνώσης ο μαθητής αλληλεπιδρά με το
υλικό περιβάλλον, τους συμμαθητές του και τον εκπαιδευτικό και με αυτό τον τρόπο
ενθαρρύνεται η συνεργασία μεταξύ των μαθητών και η κοινωνική αλληλεπίδραση
(κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες – Vygotsky). Οι μαθητές συλλέγουν και επεξεργάζονται
κριτικά τις πληροφορίες, συνεργάζονται, εκφράζουν και ανταλλάσσουν απόψεις και
προχωρούν στη διατύπωση συμπερασμάτων. Ενθαρρύνεται η επαγωγική σκέψη, καθώς οι
μαθητές καλούνται, μέσα από τα παραδείγματα που έχουν καταγράψει και επεξεργαστεί οι
ίδιοι, να γενικεύσουν και διατυπώσουν μόνοι τους κανόνες. Επιπλέον, επιχειρείται μια
ενεργητική - βιωματική προσέγγιση της γνώσης, καθώς οι μαθητές αναζητούν, ερευνούν,
παρατηρούν, καταλήγουν σε συμπεράσματα και γενικότερα ανακαλύπτουν τη γνώση με την
καθοδήγηση του διδάσκοντα (Bruner – καθοδηγούμενη ανακάλυψη). Ο εκπαιδευτικός
δηλαδή καθοδηγεί την έρευνα, συζήτηση και εξαγωγή συμπερασμάτων έχοντας το ρόλο του
διευκολυντή της μάθησης, του αρωγού, του εμψυχωτή και του συνεργάτη.

3. Φύλλο εργασίας 1
1. (κοινή για όλες τις ομάδες) α) Να αναζητήσετε τη σημασία των παρακάτω ρημάτων στο
διαδικτυακό τόπο http://www.greek-language.gr (Πύλη για την ελληνική γλώσσα) > Αρχαία Ελληνική >
Εργαλεία > Βασικό λεξικό ή http://users.sch.gr/avakalou/dictionaries : ὁρῶ, ἀκούω, αἰσθάνομαι,
ἄρχομαι, παύω, δείκνυμι, δηλῶ, ἀγγέλλω,
αἰσχύνομαι ,
γιγνώσκω,
ἐπιλανθάνομαι, εἰμί,
μανθάνω,
ἐλέγχω , χαίρω,
ἀγνοῶ ,
οἶδα,
ἥδοµαι, ἄχθομαι,
ἐπίσταμαι,
μέμνημαι,
διατελῶ , τυγχάνω, λανθάνω, φαίνομαι, ἀνέχομαι , περιορῶ,
ὑπομὲνω.
β) Να εντάξετε τα ρήματα αυτά στις παρακάτω κατηγορίες ανάλογα με τη σημασία τους:
1.αίσθηση
2. έναρξη/
λήξη
3. ψυχικό
πάθος
4. ανοχή –
καρτερία
5. γνώση – 6. μνήμη –
μάθηση
λήθη
7. εἰμί και
συγγενικές
σημασίες
8.δήλωση –
αγγελία –
έλεγχος
γ) Αφού μεταβείτε στη διεύθυνση https://bubbl.us και ακολουθώντας τις οδηγίες που σας
δίνονται εκεί, να κατασκευάσετε έναν εννοιολογικό χάρτη: το κεντρικό θέμα είναι η
κατηγορηματική μετοχή την οποία θα συνδέσετε αρχικά με τις παραπάνω κατηγορίες των
ρημάτων και στη συνέχεια με τα παραπάνω ρήματα.
2. α) Να αναζητήσετε τα ρήματα των κατηγοριών 1 και 2 στη σελίδα http://www.greeklanguage.gr επιλέγοντας Αρχαία Ελληνική > Εργαλεία > Σώματα κειμένων > Συμφραστικός Πίνακας
λέξεων και να καταγράψετε ένα παράδειγμα για κάθε ρήμα σύνταξής του με
κατηγορηματική μετοχή. (Προσοχή!Στην αναζήτησή σας ίσως χρειαστεί να χρησιμοποιήσετε
διαφορετικά θέματα των ρημάτων π.χ. για το λανθάνω τα θέματα λανθ- και λαθ-)
β) Πώς μεταφράζετε η κατηγορηματική μετοχή στα παραδείγματα που επιλέξατε; (θα σας
βοηθήσουν οι μεταφράσεις των αποσπασμάτων που θα βρείτε αν επιλέξετε στα αριστερά τη συγκεκριμένη
παραπομπή στο έργο του συγγραφέα π.χ. ΛΥΣ.29.60)
γ) Ποια είναι η πτώση της κατηγορηματικής μετοχής σε κάθε παράδειγμα; Σε ποιον όρο της
πρότασης πιστεύετε ότι αναφέρεται η κατηγορηματική μετοχή;
3. Στο Συμφραστικό Πίνακα λέξεων να αναζητήσετε το ρήμα φαίνομαι και να καταγράψετε
δύο παραδείγματα διαφορετικής σύνταξης του ρήματος (με μετοχή ή με απαρέμφατο). Πώς
μεταφράζεται σε κάθε περίπτωση το ρήμα;
4. α) Να εντοπίσετε στους στίχους 9 – 14 από την τραγωδία «Αντιγόνη»
(http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-B121/627/4043,18195/) την κατηγορηματική
μετοχή. β) Αφού ανοίξτε την εφαρμογή Comic Strip Creator (για την κατασκευή comic) που
βρίσκεται στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή σας, να εισάγετε ως cliparts εικόνες της

4. Αντιγόνης και της Ισμήνης (αναζήτηση στο Google Εικόνες > τραγωδία Αντιγόνη), να γράψετε στα
«συννεφάκια» (balloons) τους διαλόγους υπογραμμίζοντας την κατηγορηματική μετοχή και
το ρήμα εξάρτησης.
5. (κοινή για όλες τις ομάδες) Αφού συγκεντρώσετε τις πληροφορίες και τα παραδείγματα
που έχετε επιλέξει για την κατηγορηματική μετοχή, να φτιάξετε όλες οι ομάδες μαζί σε wiki
μια συμπαρουσίαση για το κεφάλαιο του συντακτικού «Κατηγορηματική Μετοχή» η οποία
θα περιλαμβάνει α) τις κατηγορίες ρημάτων που συντάσσονται με κατηγορηματική μετοχή,
τα ρήματα αυτών των κατηγοριών και ενδεικτικά ένα παράδειγμα (για κάθε κατηγορία)
σύνταξής τους με κατηγορηματική μετοχή β) δύο παραδείγματα κατηγορηματικών μετοχών
που αναφέρονται i) στο υποκείμενο και ii) στο αντικείμενο γ) ένα παράδειγμα σύνταξης των
ρημάτων φαίνομαι, γιγνώσκω, ἐπίσταμαι, οἶδα με απαρέμφατο, ένα παράδειγμα σύνταξης
με κατηγορηματική μετοχή και τη διαφορά στη σημασία ανάλογα με τη σύνταξη.
Φύλλο εργασίας 2
1. (κοινή για όλες τις ομάδες) α) Να αναζητήσετε τη σημασία των παρακάτω ρημάτων στο
διαδικτυακό τόπο http://www.greek-language.gr (Πύλη για την ελληνική γλώσσα) > Αρχαία Ελληνική >
Εργαλεία > Βασικό λεξικό ή http://users.sch.gr/avakalou/dictionaries : ὁρῶ, ἀκούω, αἰσθάνομαι,
ἄρχομαι, παύω, δείκνυμι, δηλῶ, ἀγγέλλω,
αἰσχύνομαι ,
γιγνώσκω,
ἐπιλανθάνομαι, εἰμί,
μανθάνω,
ἐλέγχω , χαίρω,
ἀγνοῶ ,
οἶδα,
ἥδοµαι, ἄχθομαι,
ἐπίσταμαι,
μέμνημαι,
διατελῶ , τυγχάνω, λανθάνω, φαίνομαι, ἀνέχομαι , περιορῶ,
ὑπομὲνω.
β) Να εντάξετε τα ρήματα αυτά στις παρακάτω κατηγορίες ανάλογα με τη σημασία τους:
1.αίσθηση
2. έναρξη/
λήξη
3. ψυχικό
πάθος
4. ανοχή –
καρτερία
5. γνώση – 6. μνήμη –
μάθηση
λήθη
7. εἰμί και
συγγενικές
σημασίες
8.δήλωση –
αγγελία –
έλεγχος
γ) Αφού μεταβείτε στη διεύθυνση https://bubbl.us και ακολουθώντας τις οδηγίες που σας
δίνονται εκεί, να κατασκευάσετε έναν εννοιολογικό χάρτη: το κεντρικό θέμα είναι η
κατηγορηματική μετοχή την οποία θα συνδέσετε αρχικά με τις παραπάνω κατηγορίες των
ρημάτων και στη συνέχεια με τα παραπάνω ρήματα.
2. α) Να αναζητήσετε τα ρήματα των κατηγοριών 3 και 4 στη σελίδα http://www.greeklanguage.gr επιλέγοντας Αρχαία Ελληνική > Εργαλεία > Σώματα κειμένων > Συμφραστικός Πίνακας
λέξεων και να καταγράψετε ένα παράδειγμα για κάθε ρήμα σύνταξής του με
κατηγορηματική μετοχή. (Προσοχή!Στην αναζήτησή σας ίσως χρειαστεί να χρησιμοποιήσετε
διαφορετικά θέματα των ρημάτων π.χ. για το λανθάνω τα θέματα λανθ- και λαθ-)

5. β) Πώς μεταφράζετε η κατηγορηματική μετοχή στα παραδείγματα που επιλέξατε; (θα σας
βοηθήσουν οι μεταφράσεις των αποσπασμάτων που θα βρείτε αν επιλέξετε στα αριστερά τη συγκεκριμένη
παραπομπή στο έργο του συγγραφέα π.χ. ΛΥΣ.29.60)
γ) Ποια είναι η πτώση της κατηγορηματικής μετοχής σε κάθε παράδειγμα; Σε ποιον όρο της
πρότασης πιστεύετε ότι αναφέρεται η κατηγορηματική μετοχή;
3. Στο Συμφραστικό Πίνακα λέξεων να αναζητήσετε το ρήμα γιγνώσκω και να καταγράψετε
δύο παραδείγματα διαφορετικής σύνταξης του ρήματος (με μετοχή ή με απαρέμφατο). Πώς
μεταφράζεται σε κάθε περίπτωση το ρήμα;
4. α) Να εντοπίσετε στους στίχους 15 – 19 από την τραγωδία «Αντιγόνη»
(http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-B121/627/4043,18195/) την κατηγορηματική
μετοχή. β) Αφού ανοίξτε την εφαρμογή Comic Strip Creator (για την κατασκευή comic) που
βρίσκεται στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή σας, να εισάγετε ως cliparts εικόνες της
Αντιγόνης και της Ισμήνης (αναζήτηση στο Google Εικόνες > τραγωδία Αντιγόνη), να γράψετε στα
«συννεφάκια» (balloons) τους διαλόγους υπογραμμίζοντας την κατηγορηματική μετοχή και
το ρήμα εξάρτησης.
5. (κοινή για όλες τις ομάδες) Αφού συγκεντρώσετε τις πληροφορίες και τα παραδείγματα
που έχετε επιλέξει για την κατηγορηματική μετοχή, να φτιάξετε όλες οι ομάδες μαζί σε wiki
μια συμπαρουσίαση για το κεφάλαιο του συντακτικού «Κατηγορηματική Μετοχή» η οποία
θα περιλαμβάνει α) τις κατηγορίες ρημάτων που συντάσσονται με κατηγορηματική μετοχή,
τα ρήματα αυτών των κατηγοριών και ενδεικτικά ένα παράδειγμα (για κάθε κατηγορία)
σύνταξής τους με κατηγορηματική μετοχή β) δύο παραδείγματα κατηγορηματικών μετοχών
που αναφέρονται i) στο υποκείμενο και ii) στο αντικείμενο γ) ένα παράδειγμα σύνταξης των
ρημάτων φαίνομαι, γιγνώσκω, ἐπίσταμαι, οἶδα με απαρέμφατο, ένα παράδειγμα σύνταξης
με κατηγορηματική μετοχή και τη διαφορά στη σημασία ανάλογα με τη σύνταξη.
Φύλλο εργασίας 3
1. (κοινή για όλες τις ομάδες) α) Να αναζητήσετε τη σημασία των παρακάτω ρημάτων στο
διαδικτυακό τόπο http://www.greek-language.gr (Πύλη για την ελληνική γλώσσα) > Αρχαία Ελληνική >
Εργαλεία > Βασικό λεξικό ή http://users.sch.gr/avakalou/dictionaries : ὁρῶ, ἀκούω, αἰσθάνομαι,
ἄρχομαι, παύω, δείκνυμι, δηλῶ, ἀγγέλλω,
αἰσχύνομαι ,
γιγνώσκω,
ἐπιλανθάνομαι, εἰμί,
μανθάνω,
ἐλέγχω , χαίρω,
ἀγνοῶ ,
οἶδα,
ἥδοµαι, ἄχθομαι,
ἐπίσταμαι,
μέμνημαι,
διατελῶ , τυγχάνω, λανθάνω, φαίνομαι, ἀνέχομαι , περιορῶ,
ὑπομὲνω.
β) Να εντάξετε τα ρήματα αυτά στις παρακάτω κατηγορίες ανάλογα με τη σημασία τους:
1.αίσθηση
2. έναρξη/
λήξη
3. ψυχικό
πάθος
4. ανοχή –
καρτερία
5. γνώση – 6. μνήμη –
μάθηση
λήθη
7. εἰμί και
συγγενικές
σημασίες
8.δήλωση –
αγγελία –
έλεγχος

6. γ) Να κατασκευάσετε με τη βοήθεια του cmaptools που είναι εγκατεστημένο στον
υπολογιστή σας έναν εννοιολογικό χάρτη: το κεντρικό θέμα είναι η κατηγορηματική μετοχή
την οποία θα συνδέσετε αρχικά με τις παραπάνω κατηγορίες των ρημάτων και στη συνέχεια
με τα παραπάνω ρήματα.
2. α) Να αναζητήσετε τα ρήματα των κατηγοριών 5 και 6 στη σελίδα http://www.greeklanguage.gr επιλέγοντας Αρχαία Ελληνική > Εργαλεία > Σώματα κειμένων > Συμφραστικός Πίνακας
λέξεων και να καταγράψετε ένα παράδειγμα για κάθε ρήμα σύνταξής του με
κατηγορηματική μετοχή. (Προσοχή!Στην αναζήτησή σας ίσως χρειαστεί να χρησιμοποιήσετε
διαφορετικά θέματα των ρημάτων π.χ. για το λανθάνω τα θέματα λανθ- και λαθ-)
β) Πώς μεταφράζετε η κατηγορηματική μετοχή στα παραδείγματα που επιλέξατε; (θα σας
βοηθήσουν οι μεταφράσεις των αποσπασμάτων που θα βρείτε αν επιλέξετε στα αριστερά τη συγκεκριμένη
παραπομπή στο έργο του συγγραφέα π.χ. ΛΥΣ.29.60)
γ) Ποια είναι η πτώση της κατηγορηματικής μετοχής σε κάθε παράδειγμα; Σε ποιον όρο της
πρότασης πιστεύετε ότι αναφέρεται η κατηγορηματική μετοχή;
3. Στο Συμφραστικό Πίνακα λέξεων να αναζητήσετε το ρήμα ἐπίσταμαι και να καταγράψετε
δύο παραδείγματα διαφορετικής σύνταξης του ρήματος (με μετοχή ή με απαρέμφατο). Πώς
μεταφράζεται σε κάθε περίπτωση το ρήμα;
4. α) Να εντοπίσετε στους στίχους 18 – 22 από την τραγωδία «Αντιγόνη»
(http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-B121/627/4043,18195/) την κατηγορηματική
μετοχή. β) Αφού ανοίξτε την εφαρμογή Comic Strip Creator (για την κατασκευή comic) που
βρίσκεται στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή σας, να εισάγετε ως cliparts εικόνες της
Αντιγόνης και της Ισμήνης (αναζήτηση στο Google Εικόνες > τραγωδία Αντιγόνη), να γράψετε στα
«συννεφάκια» (balloons) τους διαλόγους υπογραμμίζοντας την κατηγορηματική μετοχή και
το ρήμα εξάρτησης.
5. (κοινή για όλες τις ομάδες) Αφού συγκεντρώσετε τις πληροφορίες και τα παραδείγματα
που έχετε επιλέξει για την κατηγορηματική μετοχή, να φτιάξετε όλες οι ομάδες μαζί σε wiki
μια συμπαρουσίαση για το κεφάλαιο του συντακτικού «Κατηγορηματική Μετοχή» η οποία
θα περιλαμβάνει α) τις κατηγορίες ρημάτων που συντάσσονται με κατηγορηματική μετοχή,
τα ρήματα αυτών των κατηγοριών και ενδεικτικά ένα παράδειγμα (για κάθε κατηγορία)
σύνταξής τους με κατηγορηματική μετοχή β) δύο παραδείγματα κατηγορηματικών μετοχών
που αναφέρονται i) στο υποκείμενο και ii) στο αντικείμενο γ) ένα παράδειγμα σύνταξης των
ρημάτων φαίνομαι, γιγνώσκω, ἐπίσταμαι, οἶδα με απαρέμφατο, ένα παράδειγμα σύνταξης
με κατηγορηματική μετοχή και τη διαφορά στη σημασία ανάλογα με τη σύνταξη.
Φύλλο εργασίας 4
1. (κοινή για όλες τις ομάδες) α) Να αναζητήσετε τη σημασία των παρακάτω ρημάτων στο
διαδικτυακό τόπο http://www.greek-language.gr (Πύλη για την ελληνική γλώσσα) > Αρχαία Ελληνική >

7. Εργαλεία > Βασικό λεξικό ή http://users.sch.gr/avakalou/dictionaries : ὁρῶ, ἀκούω, αἰσθάνομαι,
ἄρχομαι, παύω, δείκνυμι, δηλῶ, ἀγγέλλω,
αἰσχύνομαι ,
γιγνώσκω,
ἐπιλανθάνομαι, εἰμί,
μανθάνω,
ἐλέγχω , χαίρω,
ἀγνοῶ ,
οἶδα,
ἥδοµαι, ἄχθομαι,
ἐπίσταμαι,
μέμνημαι,
διατελῶ , τυγχάνω, λανθάνω, φαίνομαι, ἀνέχομαι , περιορῶ,
ὑπομὲνω.
β) Να εντάξετε τα ρήματα αυτά στις παρακάτω κατηγορίες ανάλογα με τη σημασία τους:
1.αίσθηση
2. έναρξη/
λήξη
3. ψυχικό
πάθος
4. ανοχή –
καρτερία
5. γνώση – 6. μνήμη –
μάθηση
λήθη
7. εἰμί και
συγγενικές
σημασίες
8.δήλωση –
αγγελία –
έλεγχος
γ) Να κατασκευάσετε με τη βοήθεια του cmaptools που είναι εγκατεστημένο στον
υπολογιστή σας έναν εννοιολογικό χάρτη: το κεντρικό θέμα είναι η κατηγορηματική μετοχή
την οποία θα συνδέσετε αρχικά με τις παραπάνω κατηγορίες των ρημάτων και στη συνέχεια
με τα παραπάνω ρήματα.
2. α) Να αναζητήσετε τα ρήματα των κατηγοριών 7 και 8 στη σελίδα http://www.greeklanguage.gr επιλέγοντας Αρχαία Ελληνική > Εργαλεία > Σώματα κειμένων > Συμφραστικός Πίνακας
λέξεων και να καταγράψετε ένα παράδειγμα για κάθε ρήμα σύνταξής του με
κατηγορηματική μετοχή. (Προσοχή!Στην αναζήτησή σας ίσως χρειαστεί να χρησιμοποιήσετε
διαφορετικά θέματα των ρημάτων π.χ. για το λανθάνω τα θέματα λανθ- και λαθ-)
β) Πώς μεταφράζετε η κατηγορηματική μετοχή στα παραδείγματα που επιλέξατε; (θα σας
βοηθήσουν οι μεταφράσεις των αποσπασμάτων που θα βρείτε αν επιλέξετε στα αριστερά τη συγκεκριμένη
παραπομπή στο έργο του συγγραφέα π.χ. ΛΥΣ.29.60)
γ) Ποια είναι η πτώση της κατηγορηματικής μετοχής σε κάθε παράδειγμα; Σε ποιον όρο της
πρότασης πιστεύετε ότι αναφέρεται η κατηγορηματική μετοχή;
3. Στο Συμφραστικό Πίνακα λέξεων να αναζητήσετε το ρήμα οἶδα και να καταγράψετε δύο
παραδείγματα διαφορετικής σύνταξης του ρήματος (με μετοχή ή με απαρέμφατο). Πώς
μεταφράζεται σε κάθε περίπτωση το ρήμα;
4. α) Να εντοπίσετε στους στίχους 88 – 92 από την τραγωδία «Αντιγόνη»
(http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-B121/627/4043,18195/) την κατηγορηματική
μετοχή. β) Αφού ανοίξτε την εφαρμογή Comic Strip Creator (για την κατασκευή comic) που
βρίσκεται στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή σας, να εισάγετε ως cliparts εικόνες της
Αντιγόνης και της Ισμήνης (αναζήτηση στο Google Εικόνες > τραγωδία Αντιγόνη), να γράψετε στα
«συννεφάκια» (balloons) τους διαλόγους υπογραμμίζοντας την κατηγορηματική μετοχή και
το ρήμα εξάρτησης.
5. (κοινή για όλες τις ομάδες) Αφού συγκεντρώσετε τις πληροφορίες και τα παραδείγματα
που έχετε επιλέξει για την κατηγορηματική μετοχή, να φτιάξετε όλες οι ομάδες μαζί σε wiki
μια συμπαρουσίαση για το κεφάλαιο του συντακτικού «Κατηγορηματική Μετοχή» η οποία

8. θα περιλαμβάνει α) τις κατηγορίες ρημάτων που συντάσσονται με κατηγορηματική μετοχή,
τα ρήματα αυτών των κατηγοριών και ενδεικτικά ένα παράδειγμα (για κάθε κατηγορία)
σύνταξής τους με κατηγορηματική μετοχή β) δύο παραδείγματα κατηγορηματικών μετοχών
που αναφέρονται i) στο υποκείμενο και ii) στο αντικείμενο γ) ένα παράδειγμα σύνταξης των
ρημάτων φαίνομαι, γιγνώσκω, ἐπίσταμαι, οἶδα με απαρέμφατο, ένα παράδειγμα σύνταξης
με κατηγορηματική μετοχή και τη διαφορά στη σημασία ανάλογα με τη σύνταξη.