Σενάριο διδασκαλίας Αρχές Κοινωνικών Επιστημών Β' Λυκείου - Ανθρωπιστικές Σπουδές

1. Αρχές Κοινωνικών Επιστημών
Β’Λυκείου-Ανθρωπιστικές Σπουδές
Κριπαροπούλου Αντιγόνη

2. Ο φιλελευθερισμός διαμορφώθηκε για
πρώτη φορά σε μια ξεχωριστή πολιτική
κίνηση κατά τη διάρκεια του
Διαφωτισμού, όταν έγινε δημοφιλής
μεταξύ των φιλοσόφων και των
οικονομολόγων του Δυτικού Κόσμου.
Ο φιλελευθερισμός απέρριψε
καθιερωμένες έννοιες της εποχής, που
προέρχονταν από το φεουδαρχικό
σύστημα, όπως τα κληρονομικά
προνόμια που πήγαζαν από τίτλους
ευγενείας, την κρατική θρησκεία, την
απόλυτη μοναρχία και την ελέω Θεού
βασιλεία.
Αναπτύχθηκε ως πολιτική αντίδραση
της ανερχόμενης αστικής τάξης στα
προνόμια των φεουδαρχών και στους
περιορισμούς που αυτοί επέβαλαν λόγω
ισχύος.

3. 
Ο φιλελευθερισμός είναι μια πολιτική ιδεολογία
(κοσμοθεωρία), θεμελιωμένη στις ιδέες της
ατομικής ελευθερίας και ατομικής ιδιοκτησίας.

4. Οι φιλελεύθεροι έχουν ένα ευρύ
φάσμα απόψεων, ανάλογα με την
οπτική που έχει ο καθένας, αλλά
γενικά υποστηρίζουν την
ελεύθερη κίνηση των ιδεών, την
διεξαγωγή ελεύθερων και
δίκαιων εκλογών, τα πολιτικά
δικαιώματα, την συνταγματική
διακυβέρνηση (το Σύνταγμα
αποτελεί τον καταστατικό χάρτη
της πολιτείας που κατοχυρώνει τα
δικαιώματα και τις υποχρεώσεις
των πολιτών) η ελευθερία του
Τύπου, η θρησκευτική
ελευθερία, το ελεύθερο εμπόριο
και η ιδιοκτησία.

5. 
Τζον Λοκ (1632-1704)
 Άγγλος φιλόσοφος και
ιατρός, ο οποίος
θεωρείται ένας από τους
πιο σημαντικούς
στοχαστές του
Διαφωτισμού και είναι
ευρύτερα γνωστός ως ο
Πατέρας του Κλασικού
Φιλελευθερισμού
(σήμερα τον αποκαλούμε
«πολιτικό
φιλελευθερισμό»).

6. Ο Λοκ θεωρούσε ότι οι άνθρωποι σε φυσική
κατάσταση δεν ήταν τόσο επιθετικοί, αλλά
αντιθέτως ήταν κυρίως κοινωνικοί,
δημιουργικοί, λογικοί και σώφρονες.
Το ενδιαφέρον του ήταν συγκροτηθούν
πολιτισμένες κοινωνίες.
Γι' αυτό, κατά την γνώμη του, πρέπει να
συναφθεί ένα «κοινωνικό συμβόλαιο» με το
κράτος που θα περιείχε αμοιβαίους όρους.
Οι άνθρωποι χρειάζεται να αποδεχθούν να
περιορίσουν την ελευθερία τους και σε
αντάλλαγμα το κράτος πρέπει να εγγυηθεί
για τη διασφάλιση των φυσικών τους
δικαιωμάτων: της ζωής, της ελευθερίας, της
αξιοπρέπειας, της ιδιοκτησίας.
Εάν το κράτος παραβιάσει το «κοινωνικό
συμβόλαιο», οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα να
το λύσουν και να εξεγερθούν.

7. Αν ένας ηγεμόνας χρησιμοποιεί την εξουσία του εναντίον του λαού
του, τότε ο λαός έχει το δικαίωμα να τον αντιμετωπίσει με Βία.
Ο σωστός τρόπος για να αντιμετωπιστεί η παράνομη βία της εξουσίας
είναι η ίδια η Βία.

8. Οι εκλογές σύμφωνα με τον
Λοκ, αποτελούν μέσο για την
δημοκρατική σύναψη του
κοινωνικού συμβολαίου, και
αφορούν κυρίως εκείνους τους
κυβερνώντες που παραβιάζουν
τους όρους της συμφωνίας και
πρέπει να αντικατασταθούν.
Το στοιχείο αυτό στην σκέψη
του Λοκ αντιτίθεται στην
απολυταρχία και την μοναρχία
και εγκαινιάζει την έμμεση
αντιπροσωπευτική
κοινοβουλευτική
δημοκρατία.

9. 20ος αιώνας:
Η πολιτική κοσμοθεωρία
του φιλελευθερισμού
επικράτησε στις Δυτικές
κοινωνίες και σε σχέση
με την οικονομία
διαμορφώθηκε η
αντίληψη και πρακτική
του οικονομικού
φιλελευθερισμού.

10. Οικονομικός
φιλελευθερισμός σημαίνει ότι
στην οικονομική
δραστηριότητα προστατεύεται
ή και ενθαρρύνεται η ατομική
πρωτοβουλία και περιορίζονται
οι παρεμβάσεις του κράτους
στην οικονομία (π.χ. το κράτος
διαμορφώνει το νομικό πλαίσιο
ώστε να υπάρχουν ασφαλείς
συναλλαγές – νομοθεσία για
απάτες).

11. Ελεύθερη αγορά:
Η διαμόρφωση των τιμών γίνεται με βάση
τους νόμους της προσφοράς και της
ζήτησης – Ελεύθερη επιχείρηση -
Αναζήτηση κέρδους.
Το «σύνθημα» για την ελεύθερη αγορά
συνοψίστηκε στην φράση: «Laissez faire
et laissez-passer»
(σε ελεύθερη μετάφραση= «Αφήστε τους
ανθρώπους να ενεργήσουν, όπως
νομίζουν!»).