Σύντομη αναδρομή στην ιστορία των κινημάτων της πρωτοπορίας και της σχέσης τους με τον κομμουνισμό και την πολιτική στράτευση

1. La dimension politique de l’Avant-
Garde et du Surréalisme
Florentia Kyprianou

2. « Un manifeste est un
texte, un livre, un exposé
théorique qui est
considéré comme étant à
l'origine d'un nouveau
mouvement ou courant
politique, philosophique
ou artistique ».

3. Par extension, un manifeste est une
proclamation écrite et publique par
laquelle un parti, un gouvernement,
une organisation, un groupe présente
son action ou expose son programme,
sa manière de voir les choses, son point
de vue sur un problème.
Le manifeste a pour objectif d'attirer
l'attention du public, de l'alerter sur
quelque chose ou de faire connaître ses
idées.
(http://www.toupie.org/Dictionnaire/Manifeste.htm

5. 1948

7. 1871

8. 1871

9. 1886

10. Mouvement
Une organisation
collective, d’une
secte d’inities, d’un
bund, soumis à des
impératifs collectifs
et dont les
membres sont liés
par une discipline
commune.

11. 1909

19. 1917

20. 1924

21. « Breton, Eluard, Aragon, Péret, Soupault, ont été
profondément marqués par la guerre. Ils ne veulent
plus rien avoir de commun avec une civilisation qui
a perdu ses raisons d’être, et le nihilisme radical qui
les anime ne s’étend pas seulement à l’art, mais a
toutes les manifestations de cette civilisation. Car
cette société qui les a envoyés allègrement à la
mort, les attend au retour, s’ils réchappent, avec ses
lois, sa morale, ses religions »
Maurice Nadeau, Histoire du surréalisme, Editions du Seuil, 1964,13

23. Le procès de Maurice Barrès par les
Dadaïstes
“Crime contre la sûreté de
l’esprit”
Un "tribunal" est constitué:
• André Breton en assume la
présidence
• Ribemont-Dessaignes est
l'accusateur public,
• Aragon, le défenseur
• Tzara, Jacques Rigaut,
Benjamin Péret , Marguerite
Buffet-Picabia, Pierre Drieu
la Rochelle, les temoins.

25. « Plus de peintres, plus de littérateurs, plus
de musiciens, plus de sculpteurs, plus de
religions, plus de républicains, plus de
royalistes, plus d’impérialistes, plus
d’anarchistes, plus de socialistes, plus de
bolcheviques, plus de politiques, plus de
prolétaires, plus de démocrates, plus
d’armées, plus de police, plus de patries,
enfin assez de toutes ces imbécillités, plus
rien, plus rien , rien, RIEN, RIEN, RIEN. »
Maurice Nadeau, Histoire du surréalisme, Editions du Seuil, 1964,29

26. La période héroïque : 1923-1929

27. Déclaration du 27 janvier 1925
Le surréalisme n’est pas un moyen
d’expression nouveau ou plus facile, ni même
une métaphysique de la poésie ; Il est un
moyen de libération totale de l’esprit et de
tout ce qui lui ressemble.
Nous sommes bien décidés à faire une
Révolution.

28. Déclaration du 27 janvier 1925
« Nous sommes des spécialistes
de la Révolte. Il n’est pas de
moyen d’action que nous ne
soyons capables, au besoin,
d’employer» .

29. La période raisonnant : 1925- 1930

30. La période raisonnant : 1925- 1930
• Materialism dialectique
• Révolution sociale + révolution sur le plan
d’esprit
• Breton lit des œuvres de Léon Trotski >
Il salue la révolution russe
• 1926 : « La Révolution Surréaliste »

32. « Transformer le monde a
dit Marx,
changer la vie a dit
Rimbaud,
ces deux mots d’ordre
pour nous n’en font
qu’un» (Breton)

33. Désaccords
• Comment defini-t-on la révolution?
• Libération de l’esprit : avant ou après l’
abolition de conditions bourgeoises ?
• Sont les communistes les seuls
révolutionnaires ?
• Anarchie Individualiste ou obéissance totale à
la Révolution prolétarienne ?

34. Breton- Trotski

35. Leon Trotsky « Η ηθική τους και η
ηθική μας»
• « ηθικές αναθυμιάσεις δημοκρατών,
σοσιαλδημοκρατών,αναρχικών του αριστερού
στρατοπέδου»
• Όσο πιο οξυμένο χαρακτήρα αποκτά η πάλη των
τάξεων, τόσο λιγότερο υποχρεωτικοί γίνονται για
όλους οι κανόνες.
• Ο σταλινισμός είναι μια τεράστια
γραφειοκρατική αντίδραση ενάντια στην
πορλαταριακή δικτατορία σε μια καθυστερημένη
και απομονωμένη χώρα.

36. • Ο σταλινισμός εγκαθίδρυσε ξανα τις πιο
αποκρουστικές μορφές προνομίων και έδωσε
στην ανισότητα προκλητικό χαρακτήρα,
στραγγάλισε την αυτενέργεια των μαζώ με τον
αστυνομικό απολυταρχισμό, μεταμόρφωσε τη
διοίκηση σε μονοπώλιο της ολιγαρχίας του
Κρεμλίνου και ξανάφερε στη ζωή το φετιχισμό
της εξουσίας» (38)
• Η γραφειοκρατία αντικατέστησε την πάλη των
τάξεων με τη συνεργασία των τάξεων και το
διεθνισμό και τον σοσιαλπατριωτισμό. (39)

37. Διαλεκτική αλληλεξάρτηση σκοπού
και μέσων
Ο ηθικολόγος επιμένει: « Στον ταξικό αγώνα ενάντια
στους καπιταλιστές επιτρέπονται όλα τα μέσα: το ψέμα,
η συνωμοσία, η προδοσία, ο φόνος και ούτω καθεξής;»
Επιτρεπόμενα και αναγκαία, απαντάμε, είναι εκείνα και
μόνο τα μέσα που συνενώνουν το επαναστατικό
προλεταριάτο, γεμίζουν την καρδιά του με ασυμφιλίωτη
εχθρότητα στην καταπίεση, του διδάσκουν την
περιφρόνηση, στην επίσημη ηθική και τα δημοκρατικά
της φερέφωνα, το διαποτίζουν με τη συνείδηση της
ιστορικής του αποστολής και δυναμώνουν το θάρρος του
και το πνεύμα αυτοθυσίας στον αγώνα» (63)

39. Prolétariat connais ta force
Connais ta force et déchaîne-la
Il prépare son jour
il attend son heure
sa minute la seconde
où le coup porté sera mortel et la balle à ce point sûre
que tous les médecins socialfascistes
Penchés sur le corps de la victime
Auront beau promener leurs doigts chercheurs sous la chemise de
dentelle
ausculter avec les appareils de précision son cœur déjà pourrissant
ils ne trouveront pas le remède habituel
et tomberont aux mains des émeutiers qui les colleront au mut
Feu sur Léon Blum
Feu sur Boncour Frossard Déat
Feu sur les ours savants de la social-démocratie
Feu feu j’entends passer
la mort qui se jette sur Garchery
Feu vous dis-je
Sous la conduite du parti communiste
Louis Aragon,
Le Front Rouge

41. Peuple grec peuple roi peuple désespérée
Tu n’as plus rien à perdre que la liberté
Ton amour de la liberté de la justice
Et l’infini respect que tu as de toi-même.
Peuple roi tu n’es pas menacé de mourir
Tu es semblable à ton amour tu es candide
Et ton corps et ton coeur ont faim d’eternite
Peuple roi tu as cru que le pain t’était du.
Et que l’on te donnait honnêtement des armes
Pour sauver ton honneur et rétablir ta loi
Peuple désespérée ne te fie qu’à tes armes
On t’en a fait la charité fais-en l’espoir
ATHENA

42. Oppose cet espoir à la lumière noire
A la mort sans pardon qui n’a plus pied chez toi
Peuple désespérée mais peuple de héros
Peuple de meurt de faim gourmands de leur patrie.
Petit et grand à la mesure de ton temps
Peuple grec a jamais maitre de tes désirs
La chair et l’idéal de la chair conjugues
Les désirs naturels la liberté le pain
La liberté pareille à la mer au soleil
Le pain pareil aux dieux le pain qui joint les hommes
Le bien réel et lumineux plus fort que tout
Plus fort que la douleur et que nos ennemis
9 décembre 1944

43. Στο τέλος του Μάη 1949, ο Πώλ Ελυάρ, μαζί με
άλλους απεσταλμένους του Γαλλικού
Κομμουνιστικού Κόμματος επικέπτονται την «
Ελεύθερη Ελλάδα» του Δημοκρατικού
Στρατού. Βλέπουν γυναίκες και έφηβους να
οδηγούν στην επίθεση ολόκληρα τάγματα
ανταρτών.

45. Πρόκειται για τους Έλληνες αντάρτες που απομονωμένοι κι απληροφόρητοι,
συνεχίζουν την ανακατάληψη του Γράμμου, πολιορκημένοι από δεκαπλάσιες
κυβερνητικές δυνάμεις και την κατάσταση να είναι δυσοίωνη μετά την έξοδο του Τίτο
από την Κομινφόρμ.. Συγκεντρώνονται όλοι μαζί για να οδηγηθούν στο «σφαγείο». Οι
επιτυχίες του Μάη και Ιούνη, όταν όλα τα κυβερνητικά στρατεύματα ετοιμάζονταν για
να επιτεθούν, διατηρούν μια απατηλή ψευδαίσθηση. Εκείνοι που βρίσκονται στην
πρώτη γραμμή κατέχονται από υπέρμετρη αισιοδοξία.
Ο ενθουσιασμός τους αναστατώνει τους ξένους που τους επισκέπτονται και εμπνέει
τραγούδια που ο λυρισμός τους παραφουσκώνει την αξία των κακοτράχαλων περιοχών
που θα πληρωθούν με αίμα στο τέλος του καλοκαιριού.
Dominique Eudes, Οι καπετάνιοι, Εξάντας, 446-47

46. Ενας από τους ξένους που συγκλονίστηκε από τον άνισο αυτό αγώνα και το πάθος των
ανταρτών, ήταν ο Ελυάρ. Όπως αναφέρει ο Dominique Eude , ο Ελυαρ, φορώντας ένα
καπέλο που του σκεπάζει τα αυτιά, συνδυασμός από φρυγικό σκουφί και τσοπάνικο
καλπάκι, παίρνει έναν τηλεβόα και απευθύνει στις κυβερνητικές δυνάμεις που
συνωθούνται στους πρόποδες του βουνού, μια έκκληση που επαναλαμβάνεται από 200
μεγάφωνα:

47. Fils de la Grèce,
Je m’adresse à vous les paysans, les ouvriers, les intellectuels,
qu’on a contraints à servir dans l’armée d’un gouvernement qui
ne vous représentez pas. Avant tout, je suis venu voir de mes
propres yeux et sans autre consideration que mon unique souci
pour la verite et ma passion pour la paix. C’est aussi pour la
premier fois qu’une arme offre d’autant plus la paix qu’elle voit
grandir ses forces. La seule victοire qu’elle souhaite est l’union de
tout son peuple et la fin des miseres de la guerre imposee par les
imperialistes anglo-saxons. Dans le mode entier, les simples gens
luttent pour la paix. Le brave peuple de grece, couvert de gloire,
se trouve à l’avant- garde de cette lutte »
,

48. Παιδιά της Ελλάδας,
Απευθύνομαι σε σας τους αγρότες, τους εργάτες, τους διανοούμενους, που βρισκόσαστε
στην ανάγκη να υπηρετείτε στο στρατό μιας κυβέρνησης που δεν σας αντιπροσωπεύει. Και
πρώτ’απ’ όλα θέλω να σας διαβεβαιώσω πως ήρθα για να διαπιστώσω τα πράγματα με τα
ίδια μου τα μάτια και πως ο μοναδικός λόγος που μ’εσπρωξε σ’αυτό είναι η δίψα μου για την
αλήθεια και το πάθος μου για την ειρήνη.
Σας εξορκίζω να σκεφθείτε, αυτού που βρίσκεστε, δίπλα στους δεσμοφύλακες και στους
δήμιους, όλους εκείνους που πληρώνουν με το αίμα τους τη δικαιοσύνη για την οποία σας
μιλώ. Σας εξορκίζω να σκεφτείτε τη φρίκη της Μακρονήσου και των φυλακών της χώρας σας
όπου χιλιάδες πατριώτες, βέβαιοι για τη νίκη τους, περιμένουν κάθε μέρα τα βασανιστήρια
και το θάνατο.
Είναι η πρώτη φορά που στην ανθρώπινη ιστορία που ένας στρατός αισθάνεται τόσο
δυνατός, τόσο βέβαιος για τη νίκη, ώστε να είναι σε θέση να δείχνει τέτοια εμπιστοσύνη
στον άνθρωπο.
Είναι επίσης η πρώτη φορά που ένας στρατός δείχνεται τόσο περισσότερο πρόθυμος να
προσφέρει την ειρήνη, όσο περισσότερο αυξάνουν οι δυνάμεις του. Η μόνη νίκη που εύχεται
αυτός ο στρατός είναι η καθολική ενότητα του λαού του και το τέλος των δεινών του πολέμου
που έχουν επιβάλει οι αγγλοσάξονες ιμπεριαλιστές.
Σε ολόκληρο τον κόσμο οι απλοί άνθρωποι αγωνίζονται για να την ειρήνη. Ο γενναίος
Ελληνικός λαός, γεμάτος δόξα, βρίσκεται στην πρωτοπορία αυτού του αγώνα.»