O sec. XX supón en Galicia o nacemento do agrarismo e do nacionalismo, a continuación da emigración e a aparición do movemento obreiro. O movemento agrario é desde 1907 o auténtico revulsivo social da época. Destaca a Liga Agraria de Acción Gallega (1912), dirixida por Basilio Álvarez; fortemente perseguida, vai esmorecer cara a 1915, mais esta presión social en contra dos foros consegue a lei de redención dos foros na Ditadura de Primo de Rivera en 1926.
En 1916 xorden na Coruña as Irmandades da Fala, que axiña se estenden por toda Galicia. O seu obxectivo máis inmediato é a defensa do idioma galego para recuperar a cultura. No 1918 decláranse nacionalistas, mais no 1922 escindiranse nunha liña política e outra cultural.Arredor desta nacerá a revista Nós.
Ao principiar o século XX, a literatura galega vivía un instante especialmente problemático. Aínda que o número de obras non deixaba de incrementarse, a calidade dos textos era manifestamente inferior á lograda polos grandes autores do Rexurdimento. Narrativa e teatro seguían sendo xéneros pouco cultivados, nun panorama dominado absolutamente pola poesía. A atrevida proposta que fixera Rosalía en Follas Novas, a modernidade innovadora de Curros e Pondal convértese nunha poesía baleira, carente de contidos que coa escusa de aproximarse á mentalidade popular, ofrece unha imaxe ordinaria e deforme do mundo rural galego. Neste contexto, o labor dos escritores vinculados ás Irmandades pode valorizarse como un revulsivo que abre o camino para un segundo renacemento.
Selección de poemas sobre a infancia. Autores: Manuel María, Álvarez Blázquez, Luis Pimentel, Neira Vilas / Anisia Miranda, García Teijeiro, Rosalía de Castro.
Para imprimir en formato libro.
2. POESÍA TRADICIONAL E POPULAR
A poesía tradicional é unha das
manifestacións máis importantes da tradición
oral de todos os pobos e culturas, a finais do
século XII a mediados do século XIV.
A poesía popular está composta por cancións
e poemas que a xente coñece, canta e recita,
xa que tiveron unha rápida difusión.
Da unión de ambas nace a lírica
galegoportuguesa.
3. A POESÍA TRADICIONAL NO CAMIÑO DE
SANTIAGO
Os peregrinos cantaban durante a súa larga marcha
cara Santiago, isto é un feito tradicional e
contrastable a través dos tempos. Hai constancia
disto no Códice Calixtino (s. XII), que narra como
os peregrinos cantaban nas súas propias linguas,
acompañándose de variedade de instrumentos.
Dende o século XI e de modo notable dende o
século XII, a catedral compostelana era un
escenario das máis variadas cancións que
peregrinos, trobadores, xograres, clérigos e cegos
entonaban nas rúas e prazas da cidade. A música
era un nexo de unión entre xentes de todo o
4. XOGRARES
Os xograres eran os que cantaban ou recitaban
profesionalmente (a cambio de viño ou de comida),
as composicións feitas polos trobadores, apareceron
a finais do século XIII e XIV.
5. TROBADORES
Os trobadores eran poetas cantautores da Idade
Media, concretamente nos séculos XI e XIII,
normalmente viaxaban grandes distancias.
Estes axudaban a transmisión de noticias entre unha
rexión e outra. Os tres trobadores galegos máis
importantes foron:
Martín Codax,
Xohan de Cangas
Meendiño.
6. TIPOS DE CANTIGAS
Cantigas de amigo É unha composición
breve e sinxela posta en boca dunha muller
namorada.
Cantigas de amor A cantiga de amor é un
tipo de composición literaria da Idade Media,
propia da poesía galegoportuguesa medieval.
Cantigas de escarnio e maldicir É un
xénero satírico da lírica medieval
galegoportuguesa.
7. CANTIGA DE AMIGO
Digades, filha, mia filha velida. Pero Meogo
-Digades, filha, miía filha velida:
porque tardastes na fontana fría?
-Os amores ei.
-Digades, filha, minha filha louçana:
porque tardaste na fría fontana?
-Os amores ei.
-Tardei, mia madre, na fontana fría,
cervos do monte a augua volvían.
-Os amores ei.
-Tardei, mia madre, na fría fontana:
cervos do monte volvían a augua.
-Os amores ei.
-Mentir, mia filha, mentir por amigo:
Nunca vi cervo que volvess´ o rio.
-Os amores ei.
-Mentir, mina filha, mentir por amado:
Nunca vi cervo que volvess´o alto.
-Os amores ei.
9. O CANCIONEIRO
Existen tres cancioneiros principais na lírica
galaicoportuguesa. A finais do século XIII o
máis famoso é o Cancioneiro de Ajuda.
No século XVI aparecen en Italia dous
cancioneiros:
Cancioneiro da Biblioteca Nacional de Lisboa.
Cancioneiro da Biblioteca Vaticana.
Aparece no século XX, un cancioneiro con notacións musicais:
- Pergamino Vindel, que contén as cantigas de Martin
Codax.
10. CANTARES DE CEGO (S. XIV- XV)
Juanito subió a la vía
por ver si venía el tren.
Venía con violencia,
Juanito volvió a caer.
Cuando el maquinista vio
la vía llena de sangre,
mandó un parte a la
estación:
"Que venga el señor
alcalde".
Ya viene el señor alcalde,
el juez y la policía,
y los municipales
para registrar la vía.
Lo echan en la camilla,
lo llevan al hospital,
y el médico ya les dice
que no le puede curar.
La novia, que estaba
enfrente,
como tanto se le junta,
cayó redondita al suelo
como si fuera difunta.
— Levanta, paloma mía,
levanta, flor de la dalia,
que mujeres como tú
hay muy pocas en España.
TREN
13. ONDAS DO MAR DE VIGO.
Ondas do mar de Vigo,
se vistes meu amigo?
e ai Deus, se verrá cedo?
Ondas do mar levado,
se vistes meu amado?
e ai Deus, se verrá cedo?
Se vistes meu amigo,
o por que eu sospiro?
e ai Deus, se verrá cedo?
Se vistes meu amado,
o por que hei gram coidado?
e ai Deus, se verrá cedo?
14. WEBGRAFÍA
Recuperado o 16 de marzo de 2016 da páxina:
https://gl.wikipedia.org/wiki/Trobadorismo
Recuperado o 16 de marzo de 2016 da páxina:
https://gl.wikipedia.org/wiki/Cantiga_de_amigo
Recuperado o 15 de marzo de 2016 da páxina:
https://gl.wikipedia.org/wiki/Xograr
Recuperado o 17 de marzo de 2016 da páxina:
https://es.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADrica_galaicoportuguesa
e http://xacopedia.com/ciegos_m%C3%BAsicos
Recuperado o 14 de marzo de 2016 da páxina:
http://xacopedia.com/cancionero_peregrino
Recuperado o 15 de marzo de 2016 da páxina:
https://gl.wikipedia.org/wiki/Trobador e
http://www.apuntesdelengua.com/blog/cursos/3%C2%BA-
eso/literatura-medieval/el-romancero/