Μπιλανάκη Ελευθερία

1. ΓΙΩΡΓΟ΢ ΙΩΑΝΝΟΥ
ΜΕ΢ ΢ΣΟΤ΢
ΠΡΟ΢ΦΤΓΙΚΟΤ΢
΢ΤΝOΙΚΙ΢ΜΟΤ΢
Δπηκέιεηα: Κπηιαλάθε Διεπζεξία

2. βιξγοατικό
Ο Γηώξγνο Ισάλλνπ γελλήζεθε ην 1927 ζηε Θεζζαινλίθε από
γνλείο πξόζθπγεο από ηελ Αλαηνιηθή Θξάθε. Ήηαλ ην πξώην
από ηα ηέζζεξα παηδηά κηαο θησρήο νηθνγέλεηαο. Με ην
μέζπαζκα ηνπ πνιέκνπ θαηαθεύγεη κε ηα αδέιθηα θαη ηε
γηαγηά ηνπ ζηε Φαιθηδηθή θαη ζηε ζπλέρεηα ζηελ Αζήλα. Σηελ
θαηνρή αξρίδεη ε ζρέζε ηνπ κε ηα θαηερεηηθά ζρνιεία θαη
γίλεηαη κέινο ηεο ρξηζηηαληθήο νξγάλσζεο ηεο «Ζσήο».

3. ρπξσδέπ
Σπνύδαζε θηινινγία ζην Αξηζηνηέιεην Παλεπηζηήκην (1947-1950),
όπνπ δηεηέιεζε θαη βνεζόο θαζεγεηήο ζηελ έδξα Αξραίαο Ιζηνξίαο
(1954).Από ην 1956 θαη σο ην 1971 εξγάζηεθε σο θηιόινγνο ζε
δηάθνξα -ηδησηηθά θαη δεκόζηα- ζρνιεία ηεο Ειιάδαο θαη ζηε Βεγγάδε
ηεο Ληβύεο. Τν 1971 κεηαηέζεθε ζε αζελατθό γπκλάζην θαη ιίγν
αξγόηεξα απνζπάζηεθε ζην Υπνπξγείν Παηδείαο, όπνπ παξέκεηλε σο
ην ηέινο ηεο δσήο ηνπ.
Πέζαλε ζηελ Αζήλα ζηηο 16 Φεβξνπαξίνπ 1985 από ζεςαηκία κεηά
από κεηεγρεηξεηηθή επηπινθή ζε ειηθία πελεληανρηώ ρξόλσλ.
Κεδεύηεθε ζηε Θεζζαινλίθε.

4. Λξγξςευμικό έογξ
Ν Ησάλλνπ μεθίλεζε ην ινγνηερληθό ηνπ έξγν σο πνηεηήο. Ρν 1954
θπθινθνξεί ε πξώηε ηνπ ζπιινγή, ηα «Ζιηνηξόπηα» κε 11 κηθξά
πνηήκαηα.
Από ην 1958 κέρξη ην 1965 ζπλεξγάδεηαη κε ην
πεξηνδηθό Γηαγώληνο ηνπ Ληίλνπ Σξηζηηαλόπνπινπ θαη ην 1963
δεκνζηεύεη ηε δεύηεξε πνηεηηθή ζπιινγή ηνπ «Ρα ρίιηα δέλδξα».
Από ην 1978 σο ην 1982 θπθινθόξεζε ην πεξηνδηθό Φπιιάδην κε
δηθή ηνπ επηκέιεηα θαη ζπγγξαθή θεηκέλσλ.
Ππλέβαιε επίζεο ζεκαληηθά ζηε ζπγγξαθή Αλζνινγίνπ γηα ην Γεκνηηθό θαη
ηωλ Λενειιεληθώλ Αλαγλωζκάηωλ γηα ηε Κ. Δθπαίδεπζε.
O Ησάλλνπ ζηξάθεθε ζηνλ πεδό ιόγν, ζηα κηθξά
αθεγήκαηα πνπ ν ίδηνο νλνκάδεη πεδνγξαθήκαηα θαη κάιηζηα
πνιύπηπρα.
Ξαξάιιεια έθαλε κεηαθξάζεηο αξραίωλ θεηκέλωλ,
εμέδσζε εθινγέο δεκνηηθώλ ηξαγνπδηώλ, παξακπζηώλ,
θαξαγθηόδε, έγξαςε ζέαηξν, ρξνλνγξαθήκαηα θαη κειέηεο.

5. βοαβεία
• Ρν 1979 ηηκήζεθε κε ην Πρώηο Κραηικό Βραβείο Διηγήμαηος
γηα ην βηβιίν ηνπ Ρν δηθό καο αίκα.
• πεδνγξαθήκαηά ηνπ:
«Γηα έλα θηιόηηκν»,
«Ζ Παξθνθάγνο»,
«Ζ κόλε θιεξνλνκηά»,
«Ξνιιαπιά θαηάγκαηα»,
«Δθήβωλ θαη κε»,
«Δύθιεθηε ρώξα»,
«Θαηαπαθηή»,
«Ζ πξωηεύνπζα ηωλ πξνζθύγωλ» ,
«Ν ηεο θύζεωο έξωο».

6. Οι παράγονηες ποσ διαμόρθωζαν ηο πεζογραθικό ηοσ έργο
▫ Ζ νηθνγέλεηα
▫ Ν θνηλσληθόο πεξίγπξνο
▫ ε Θεζζαινλίθε

7. Λξγξςευμικέπ επιοοξέπ
• Ν Ησάλλνπ επεξεάδεηαη:
-Από ηνλ Ξεληδίθε σο πξνο ηνλ εζσηεξηθό κνλόινγν/ζπλεηξκηθή
γξαθή,
- από ηνλ Θόληνγινπ ζηελ αγάπε γηα ηε ιατθή παξάδνζε θαη ηε
ζηξνθή ζην παξειζόλ,
-από ηνλ Θαβάθε ζηελ ηνπηθή ηζηνξία
(Θεζζαινλίθε - Αιεμάλδξεηα), ζην ππαηληθηηθό ύθνο,
ζηε ιεηηνπξγία ηεο κλήκεο, ζην εξσηηθό ζηνηρείν,
- από ηνλ Ξαπαδηακάληε δηδάρζεθε πνιιά: επίζεο ηελ εκκνλή
ζην ρώξν (Θεζζαινλίθε - Πθηάζνο), ηελ θαηαζθεπή ηζηνξηώλ
κε ππξήλα βησκαηηθό πιηθό θαη παηδηθέο αλακλήζεηο, ηε
κνπζηθόηεηα ηνπ ιόγνπ, αιιά θαη ηηο παξεθβάζεηο πνπ
ραξαθηεξίδνπλ ηελ ηερληθή ηνπ

8. Δπιοοξέπ από ςημ ςέυμη
• Ο κινηματογπάφορ επεξεάδεη ηελ
ηερληθή ηεο γξαθήο ηνπ (π.ρ.
αλαδξνκηθέο αθεγήζεηο) θαη ηελ
αηκόζθαηξα ησλ έξγσλ ηνπ.
• Σαξαθηεξηζηηθό είλαη απηό πνπ ν ίδηνο
ιέεη: «γξάθνληαο ζθέθηνκαη πιάλα».

9. πξλύπςσυξ
πεζξγοάτημα
Πε ζπλέληεπμή ηνπ (1984) ν ίδηνο ραξαθηήξηζε ην
αθήγεκά ηνπ ωο «πνιύπηπρν πεδνγξάθεκα» θαη ην
όξηζε ωο: «Απηό πνπ πεξηέρεη όια ηα είδε, πνπ είλαη θαη
δνθίκην θαη ρξνληθό θαη ζρόιην πάλω ζηηο ηζηνξίεο πνπ
ελλννύληαη».

10. Οπςική γωμία: Μξμξερςιακή ή μξμξμεοήπ
ατήγηρη: Ο ατηγηςήπ αφηγείται σχεδόν πάντα:
κέζα από ηε δική ηοσ οπηική.
Αθόκε ρξεζηκνπνηεί:
Σετνική: ζσνειρμών
• ζσγκεραζμού
• εγκιβωηιζμού
• κσκλικής δομής
• ηνπ διαζπαζμένοσ θέμαηος

11. αμτιθσμία
• Ζ ζηάζε ηνπ Ηωάλλνπ απέλαληη ζε πξόζωπα θαη πξάγκαηα
ραξαθηεξίδεηαη αμφίθςμη, γηαηί, παξά ηε θόξηηζε θαη ηελ
επαηζζεζία πνπ εκπεξηθιείνπλ ηα πεδνγξαθήκαηα ηνπ, θαηνξζώλεη
λα ραιηλαγωγεί ην ζπλαίζζεκα, λα θξαηάεη ην ρηνύκνξ ηνπ, λα
αλακηγλύεη ην θωκηθό κε ην ηξαγηθό, ηελ πηθξή κε ηε γιπθηά ηνπ
αλάκλεζε (Θνηδηάο).

12. Γλώρρα/ ύτξπ ςωμ έογωμ ςξσ
Η γλώζζα ηων έργων ηοσ είναι ακριβής, απιή θαη
θαζεκεξηλή, κηα γιώζζα βησκέλε πνπ θαηεπζύλεηαη
εζσηεξηθά. Ν ιόγνο ηνπ είλαη γεληθά κηθξνπεξίνδνο θαη
ζε κεξηθά κόλν έξγα (γύξσ ζην 1976) καθξνπεξίνδνο.
Σο ύθος ηοσ είναι ζστνά ακηινοειδές, δηόηη, ό,ηη
ζπκβαίλεη ζηελ ελόηεηα είηε μεθηλάεη από έλα θεληξηθό
ζεκείν πνπ έρεη αληίθηππν ζηελ πεξηθέξεηα, είηε θηλείηαη
αληίζηξνθα από ηελ πεξηθέξεηα πξνο ην θέληξν.
• Ο Ιωάννοσ σπαινίζζεηαι με δύο ηρόποσς: α) ιέγνληαο θαη
ηαπηόρξνλα κε ιέγνληαο θάηη, όηαλ ρξεζηκνπνηεί ιέμεηο /
θξάζεηο γεκάηεο λόεκα αιιά αηειείο θαη β) κεηαζέηνληαο
ζε άιια πξόζσπα, ηόπνπο, επνρέο, γεγνλόηα πνπ
ζπκβαίλνπλ εδώ θαη ηώξα (Γξνπθόπνπινο).

13. Η συλλογή: «Για ένα φιλότιμο»
(1964)
Ζ πξώηε ζπιινγή
πεδνγξαθεκάησλ
ηνπ Ησάλλνπ, πνπ
εηζήγαγε ηελ
πξσηνηππία ηεο
γξαθήο ηνπ: 22
κηθξέο ζπλζέζεηο,
γξακκέλεο ζε πξώην
πξόζσπν, κε
εμνκνινγεηηθή
δηάζεζε.

14. Χάοςηπ ςηπ πεοιξυήπ ςξ 1920

15. ποόρτσγεπ
νπζηαζηηθό ζηνηρείν
ησλ έξγσλ ηνπ θαη όρη απιό ζθεληθό.
ζπλδέεηαη θαη κε ην
τρόνο αλλά και με ηον
εζωηερικό προζωπικό
κόζμο

16. θέμα
• Νη πξόζθπγεο κεηά ηα κηθξαζηαηηθή θαηαζηξνθή (Ξόληηνη,
Θαξακαλιήδεο,
Κηθξαζηάηεο, Θσλζηαληηλνππνιίηεο, Θξαθηώηεο, Κνλαζηεξηώηεο
θ.ά.) θαη νη δπζθνιίεο ελζσκάησζήο ηνπο.
• Νη δεζκνί ηνπ αθεγεηή κε ηνπο πξόζθπγεο
Ζ κνλαμηά ηνπ κέζα ζηελ πόιε
Αθόξκεζε
ηα παηδηά πνπ παίδνπλ κπάια ζε
έλα πξνζθπγηθό ζπλνηθηζκό
(«Πηέθνκαη θαη θνηηάδω ηα
παηδηά…).

17. αμςιθέρειπ
• Νη πξόζθπγεο ηνπ ζπλνηθηζκνύ δηαθέξνπλ από
• ηνπο «δηεζπαξκέλνπο» πξόζθπγεο, όπσο ν
• αθεγεηήο, γηαηί, δώληαο όινη καδί, δηαηεξνύλ
• ηνπο δεζκνύο ηνπο κε ην παξειζόλ θαη ηηο ξίδεο
• ηνπο, έρνπλ πεξηζζόηεξε ζπλνρή θαη ακηγέζηεξα
• ραξαθηεξηζηηθά
Ρν
κεγάιν
καο
ηζίξθν

18. ειοωμεία
• Ρν ζρόιην ηνπ αθεγεηή γηα ηνπο
• Θσλζηαληηλνππνιίηεο: όινη ηζρπξίδνληαη πσο
• πξνέξρνληαη από ην θέληξν ηεο Ξόιεο

19. παοέκβαρη
• Πε κηα παξέθβαζε ν αθεγεηήο κε γιώζζα
• ζθιεξή θαη ζπλαηζζεκαηηθά θνξηηζκέλε,
• θαηαθέξεηαη ελαληίνλ ησλ «εγθιεκαηηώλ
• ησλ γξαθείσλ» θαη όινπο όζνπο
• δπζθόιεςαλ κε ηε ζηάζε θαη ηε
• ζπκπεξηθνξά ηνπο ηελ ελζσκάησζε ησλ
• πξνζθύγσλ ζηελ ειιεληθή θνηλσλία θαη
• ηνπο εμσζνύλ ζηε δηρόλνηα θαη ηε
• κεηαλάζηεπζε.

20. Η μξμανιά….
• Ρν αίζζεκα ηεο απνκόλσζεο εθθξάδεηαη κε ηξία
• επίζεηα:
• ολομόνασορ, ξένορ παντάξενορ
O Θεκάι
ηνπ Κ.
Σαηδεδάθε

21. Ο όρος
«πρόσφυγες»
• Νλνκάδνληαη νη πιεζπζκνί πνπ μεξηδώλνληαη
• από ηνλ ηόπν ηνπο ιόγσ πνιέκσλ ή άιισλ
• πνιηηηθώλ γεγνλόησλ, αθόκα θαη από θπζηθέο
• θαηαζηξνθέο.
AKOYΠΡΔ ΔΓΩ ΡΝ
ΟΔΚΞΔΡΗΘΝ ΡΝ΢ Π.
ΜΑΟΣΑΘΝ΢

22. ΠΑΡΑΛΛΗΛΟ ΚΔΙΜΔΝΟ
• "Κείλακε ζηελ πξνζθπγηθή ζπλνηθία "Σσξάθηα". Από
ηνλ Θήπν πνπ κέλακε ήηαλ θαιύηεξα, αιιά έλα
δσκαηηάθη καο έδσζαλ κε ηόζα άηνκα κέζα, πνπ ήηαλ
εμαζιίσζε. Ξξνζθπγηθόο ζπλνηθηζκόο: πείλα, αξξώζηηεο
θαη δπζηπρία. Όζνη έπεζαλ ζηα πξνζθπγηθά ζπίηηα θαη
δελ γιίησζαλ γξήγνξα από απηά, έκεηλαλ ζηάζηκνη. Ζ
παξάγθα ξήκαμε ην εζηθό ηνπ θόζκνπ, ηνπ αθαίξεζε ηελ
όξεμε γηα δσή, ηνπο ζπκβίβαζε κε ηελ αλέρεηα θαη ηε
θηώρεηα. Ρνλ έθαλε βαζηά κέζα ζηελ ςπρή ηνπ λα ληώζεη
πξόζθπγαο. Νη παξάγθεο ηεο πξνζθπγηάο ήηαλ ε ληξνπή
καο"
(καξηπξία Ρ. Θαθιακάλνπ)

23. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
• Β. Αγγειηθόπνπινο, «Γηώξγνο Ησάλλνπ — Δλαο ζπγγξαθέαο κε "Ρν
δηθό καο αίκα"», Ζ Θαζεκεξηλή, 13/2/2005
• Γηώξγνο Ηωάλλνπ (1927-1985) ησλ Θ. Νιπκπίνπ θαη Θ. Σξίζηε
• Γξαπηά ηνπ Γ. Ησάλλνπ ζηα Θείκελα ηνπ Λίθνπ Παξαληάθνπ
• Βηνγξαθηθό θαη βηβιηνγξαθία ηνπ Γηώξγνπ Ησάλλνπ ζηε Βηβιηνλέη
• Α.Θ. Ξεηξίδεο, "H Θεζζαινλίθε ηνπ Γηώξγνπ Ησάλλνπ (1927-1985):
(α) 'Πηνπ Θεκάι ην Ππίηη' [1]", ηζηνιόγην Ισηνθάγνη [2]
• Α.Θ. Ξεηξίδεο, "H Θεζζαινλίθε ηνπ Γηώξγνπ Ησάλλνπ (1927-1985):
(β) 'Ρν Θξεβάηη [3]",ηζηνιόγην Ιωηνθάγνη [4]
• Α.Θ. Ξεηξίδεο, "H Θεζζαινλίθε ηνπ Γηώξγνπ Ησάλλνπ (1927-1985):
(γ) 'Ρα Δβξαίηθα Κλήκαηα [5]",ηζηνιόγην Ιωηνθάγνη [6]
• Εεβαλνύ, Αλαζηαζία Καξγαξίηε, «Ζ Θεζζαινλίθε ηεο θαηνρήο θαη
ηνπ εκθπιίνπ κέζα απν ηα κάηηο ηεο Ινύιαο Αλαγλσζηάθε θαη ηνπ
Γηώξγνπ Ησάλλνπ », Αξηζηνηέιεην Ξαλεπηζηήκην Θεζζαινλίθεο,
Πρνιή Θαιώλ Ρερλώλ, Ρκήκα Θεάηξνπ, 2009[7]
• http://users.sch.gr//mikrasia/hronolog.htm

24. Δικςσακέπ πηγέπ
• www.de.sch.gr/mikrasia,
• http://www.ert-archives.gr
• http://www.taxidifygis.org.cy, Πακίδε
• ΡΝ ΚΔΓΑΙΝ ΚΑΠ ΡΠΗΟΘΝ, ζεαηξηθή παξάζηαζε κε Θαξέδε,
Μπινύξε
• www.venizelosarchives.gr
• Ραηλία: ΔΙΔ΢ΘΔΟΗΝΠ ΒΔΛΗΕΔΙΝΠ , ηζηνξηθό ληνθπκαληέξ,
Πθελνζέηεο: Ιίια Θνπξθνπιάθνπ, 1966
Αθήγεζε: Πηέθαλνο Ιελαίνο, Γηώξγνο Θάξηεξ, Γηώξγνο Λέδνο,
Σξήζηνο Ρζάγθαο, Γεκήηξεο Ληνπλάθεο

25. Απ. Βακαλόπουλος, Νέα Δλλημική Ιρςξοία, ό.π., σσ. 381383
• γηα πξώηε θνξά ζηε καθξαίσλε ειιεληθή ηζηνξία παξαηεξείηαη ε ζπκπύθλσζε ησλ ειιεληθώλ
πιεζπζκώλ ζηελ ειιεληθή ρεξζόλεζν θαη νξηζηηθή εγθαηάζηαζε απηώλ ζ' απηήλ. Γηαθόζηεο πεξίπνπ
ρηιηάδεο ήιζαλ κόλνλ από ηελ Θσλζηαληηλνύπνιε θαη από ηελ πεξηνρή ηεο, αιι' απηνί είραλ θύγεη κε
ζρεηηθή άλεζε. Νη αζηνί απηνί εγθαηαζηάζεθαλ ζε νξηζκέλεο πόιεηο ηνπ ειιεληθνύ θξάηνπο, ρσξίο λα
δεκηνπξγήζνπλ πξνβιήκαηα ζ' απηό. Νη ππόινηπνη όκσο, 1.300.000, είραλ αλάγθε από πεξίζαιςε θαη
έπξεπε λα ιεθζεί γη' απηνύο θάπνηα κέξηκλα: λα ηξαθνύλ, λα βξνπλ εξγαζία θαη λα γίλνπλ ρξήζηκα
ζηνηρεία ζηνλ ηόπν. Πηνλ αγώλα απηόλ γηα ηελ εγθαηάζηαζε ησλ πξνζθύγσλ βξήθε ην ειιεληθό θξάηνο
πνιύηηκν επίθνπξν ηελ Θνηλσλία ησλ Δζλώλ.
• Απηή ζέηεη ζηε δηάζεζε ηνπ ηα θαηάιιεια πξόζσπα, κνξθσκέλνπο ηερληθνύο θαη νηθνλνκνιόγνπο θαη
ηελ εζηθή ηεο ελίζρπζε γηα λα βνεζήζνπλ ηελ Διιάδα ζην ηεξάζηην έξγν ηεο απνθαηάζηαζεο. Έηζη
ζπλάπηεηαη ην δάλεην ησλ 12.300.000 ιηξώλ θαη ηδξύεηαη ν δηεζλήο νξγαληζκόο ΔΑΞ (Δπηηξνπή
Απνθαηάζηαζεο Ξξνζθύγσλ), ε νπνία ζε ζπλεξγαζία κε ηηο ειιεληθέο αξρέο πεξάησζε ην έξγν ηεο
κέζα ζε 7 ρξόληα (ηέιε Λνεκβξίνπ 1923 ηέιε 1930). Θαλέλα παξόκνην παξάδεηγκα δελ ππήξρε σο ηόηε
ζηελ ηζηνξία κηαο ηόζν εθηεηακέλεο απνθαηαζηάζεσο πξνζθύγσλ. Ζ ΔΑΞ δαπάλεζε ζπλνιηθά γηα ηελ
εγθαηάζηαζε ησλ γεσξγώλ πξνζθύγσλ 3.518.471,339 ιίξεο ζηεξιίλεο, από ηηο νπνίεο 1.033.265,186 γηα
ην θηίζηκν λέσλ νηθηζκώλ, 564.121,953 γηα ηελ πξνκήζεηα θαηνηθίδησλ δώσλ, 122.680,407 γηα εξγαιεία
θαη γεσξγηθά κεραλήκαηα, 641.733,895 σο πξνθαηαβνιέο ζε είδε θαη ξεπζηό ρξήκα. Δπί πιένλ
δαπαλήζεθαλ 376.864,446 γηα έξγα θνηλσθειή, γηα ηηο ππεξεζίεο πγηεηλήο, θηεκαηνγξαθήζεσο θαη
δηνίθεζεσο. Ζ εγθαηάζηαζε ησλ αγξνηώλ πξνθύγσλ, ζπλνιηθά 143.239 νηθνγελεηώλ, πεξαηώζεθε θαηά
ηνλ Ηνύλην ηνπ 1926.
• Απ. Βαθαιόπνπινο, Λέα Διιεληθή Ηζηνξία, ό.π., ζζ. 381383

26. Απ. Βακαλόπουλος, Νέα Δλλημική Ιρςξοία, ό.π., σσ.
381383
• Νη πξόζθπγεο ξηδώλνπλ θαη πξνζαξκόδνληαη γξήγνξα
ζηε λέα ηνπο παηξίδα, αλαπηύζζνπλ δξαζηεξηόηεηα ζε
όινπο ηνπο ηνκείο ηεο νηθνλνκηθήο δσήο θαη
ζπλεξγάδνληαη αδειθηθά κε ηνπο άιινπο Έιιελεο. Ρν
έζλνο ελσκέλν μερύλεηαη νξκεηηθά πξνο ηα εκπξόο. Ν
δείθηεο ησλ γελλήζεσλ απμάλεηαη: από 5,76 ζηνπο 1.000
θαηνίθνπο ζηα 1922 θζάλεη ζηα 13,18 ζηα 1931. Ζ
θαιιηέξγεηα ηεο γεο από 12.000 η.ρ. ηνπ 1923
μαπιώλεηαη ζε 19.000. Σαξαθηεξηζηηθόο είλαη ν
απμαλόκελνο αξηζκόο ησλ γεσξγηθώλ κεραλώλ. Ζ
παξαγσγή ησλ δεκεηξηαθώλ από 624.000 ηόλλνπο ζηα
1923 αλεβαίλεη ζηνπο 880.000 ζηα 1928 θαη γεληθά ε
αμία ηεο όιεο γεσξγηθήο παξαγσγήο από
7.000.000.000 δξρ. ζηηο 12.000.000.000 δξρ.

27. δικςσξγοατία
• www.de.sch.gr/mikrasia,
• http://www.ert-archives.gr
• http://www.taxidifygis.org.cy, Σαμίδη