O espazo protexido inclúe un conxunto de arquipélagos, illas e illotes situadas nas Rías Baixas: Cíes, Ons, Sálvora, Nor, Vionta, Cortegada e Malveiras e un amplo espazo mariño na súa contorna. Ten un grande interese xeolóxico, paisaxístico, biolóxico e cultural. A maior riqueza ecolóxica do parque atópase no espazo marítimo e nas colonias de aves acuáticas. Téñense identificado 200 especies de algas que serven de soporte a unha rica comunidade de invertebrados. Esta zona é ademais un importante punto de cría de peixes e mariscos e visitada habitualmente por por golfiños, baleas e tartarugas mariñas. CONCELLOS: Vigo, Bueu, Vilagarcía de Arousa (Pontevedra) e Ribeira (A Coruña).

1. ESPAZOS NATURAIS
Parque Nacional
das Illas Atlánticas
de Galiza
Cíes

2. O espazo protexido inclúe un conxunto de arquipélagos, illas e illotes situadas
nas Rías Baixas: Cíes, Ons, Sálvora, Nor, Vionta, Cortegada e Malveiras e un
amplo espazo mariño na súa contorna.
Ten un grande interese xeolóxico, paisaxístico, biolóxico e cultural. A maior
riqueza ecolóxica do parque atópase no espazo marítimo e nas colonias de aves
acuáticas.
Téñense identificado 200 especies de algas que serven de soporte a unha rica
comunidade de invertebrados. Esta zona é ademais un importante punto de cría
de peixes e mariscos e visitada habitualmente por golfiños, baleas e tartarugas
mariñas.

3. SITUACIÓN: Nas Rías Baixas entre as rías
de Arousa e Vigo.
Localidades de referencia: Vigo, Cangas,
Bueu, Portonovo, Vilagarcía e Ribeira.
SUPERFICIE:
8.332,8 ha (7.138 ha mariñas e 1.194 ha
terrestres).
-Cíes: 3.091 ha: 433 ha terrestres e 2.658 ha mariñas.
-Ons: 2.641 ha: 470 ha terrestres e 2.171 ha mariñas.
-Sálvora: 2.557 ha: 248 ha terrestres e 2.309 ha
mariñas.
-Cortegada: 191 ha: 43,8 ha terrestres e 147,2 ha
mariñas.
CONCELLOS: Vigo, Bueu, Vilagarcía de
Arousa (Pontevedra) e Ribeira (A Coruña).
VALORES NATURAIS: paisaxe, flora e
fauna, xeoloxía...

4. PROTECCIÓN
-PARQUE NACIONAL, 2 de xullo de 2002
-LIC /ZEC “Complexo húmido de Corrubedo” (Sálvora)
-LIC /ZEC “Illa de Ons”, de 924 ha.
-LIC /ZEC “Complexo Ons-O Grove”, de 7608 ha (Ons)
-LIC /ZEC “Illas Cíes”, de 990 ha.
-ZEPA “Espazo mariño das Rías Baixas” (inclúe as ZEPAs“Illas Cíes” e “Illa de Ons”).
-As illas de Sálvora, Ons, Onza e Cíes están incluídas no inventario de ÁREAS
IMPORTANTES PARA A HERPETOFAUNA ESPAÑOLA (Dirección Xeral de Conservación da
Natureza, 2004).
-Os arquipélagos de Ons e Cíes están incluídos no inventario de ÁREAS IMPORTANTES
PARA AS AVES EN ESPAÑA (SEO/BirdLife, 1998).
-OSPAR (Convenio para a protección do medio ambiente mariño do Atlántico do nordés
“Illas Atlánticas de Galiza”
-PARQUE NATURAL “Illas Cíes”, desde 1980.
-Puntos de Interese Xeolóxico (IGME).

5. Cíes e Punta Sobrido
CLIMA
Son illas tipicamente atlánticas con algunha influencia mediterránea. O clima é
lixeiramente máis seco que no continente porque as borrascas atlánticas pasan
por riba delas pero non descargan ata sobrepasalas e chocar contra a costa
A temperatura media anual é duns 14 ºC e as precipitacións de 1.000 a 1.500 mm.

6. Illas Cíes e Cabo Udra desde o alto do facho de Donón
XEOLOXÍA
A formación das illas Cíes, Ons e Sálvora está relacionada cos acontecementos
xeolóxico de finais do Terciario. Despois da Oroxenia Alpina produciuse o
afundimento de grandes bloques da codia litoral. O mar penetrou por estas zonas
afundidas dando lugar ás rías e as illas atlánticas son os cumes das serras
costeiras que resultaron parcialmente afundidas baixo o mar.
As costas occidentais das tres illas exteriores son cantís abruptos batidos polos
temporais do Atlántico e as orientais ladeiras suaves con areais e sistemas de
dunas.

7. Granitos en Sálvora
As rochas máis comúns son os granitos de dúas micas, predominante en Cíes e
Ons; o granito biotítico tardío que se atopa en Sálvora e os xistos e gneis, que se
atopan sobre todo en Cortegada.
As rochas máis antigas do parque son os xistos e gneis (cortegada, Cíes e Ons) e
as máis recentes os granitos de Sálvora.
Granitos en Cíes

8. Granitos en Cíes

9. Rochas metamórficas en Cortegada

10. Cíes
Ons
Cortegada
Sálvora

11. Pías no Alto do Píncipe (Illa de Monteagudo-Cíes)

12. O cumé mái destacado do espazo é o Alto das Cies (illa de Monteagudo), con 186
m de altura.

13. PUNTOS DE INTERESE
XEOLÓXICO
ARQUIPELAGO DE CÍES
Illa de Monteagudo:
-Recheo würmiense da furna de
Monteagudo.
-Praias fósiles de area e de cantos
das Margaridas.
-Morfología tableada no granito de
Punta Ferreiros.
-Duna fósil de Figueiras.
-Praia-duna-lagoa das Rodas
Illa do Faro
-Pedra da Campá e derrubios de
ladeira erosionados.
-Derrubios cementados do peirao de
Carracido.
Illa de San Martiño
-Praias e dunas actuais e fósiles de
San Martiño.
-Praia fósil, derrubios e coluvións da
enseada de Fornos.
Pedra da Campá

14. PUNTOS DE INTERESE XEOLÓXICO
ONS
-Buraco do Inferno.
-Praia colgada, coluvións e derrubios de Canexol.
-Plataforma de erosión mariña fósil de Figueira Brava.
-Plataforma de erosión mariña do peirao de Ons.
-Buraco do Inferno.
Conduto vertical de
máis de 50 m de
profundidade
conectado co mar a
través dunha curta
galería. No seu interior
hai algunhas
formacións por
depósitos minerais
entre as que destaca o
“leite de Lúa”,
constituido por
silicatos en fases
líquida e sólida.

15. PUNTOS DE INTERESE XEOLÓXICO
SÁLVORA
-Praia de cantos da Volta de Roque.
-Praia e dunas dos Bois-Milreu.
-Formacións graníticas de Gralleiros.
-Ensenada de Balde.

16. PUNTOS DE INTERESE XEOLÓXICO
CORTEGADA
-Turbeira de Punta Corveiro.
-Praia de cantos fósil de Fradiño.

17. PROTECCIÓN
-Parque Natural desde 1980.
-Zona de Especial Protección
para as Aves (ZEPA), 1988.
-Recollido no Inventario
Nacional de Puntos de Interese
Xeolóxico (IGME).
SUPERFICIE PROTEXIDA:
3.091 ha: 433 ha terrestres e
2.658 ha mariñas.
CONCELLO: Vigo
ARQUIPÉLAGO DE CÍES

18. Vista das Cíes pechando a ría de Vigo
Arquipélago situado na boca da ría de Vigo formado polas illas de Monte Faro,
Monteagudo, San Martiño e os illotes da Agoreira ou Boeiro, Penela dos Viños,
Carabelos e Ruzo. Pertencen ao concello de Vigo.
As Cíes son macizos graníticos (granitos de dúas micas), parte emerxente do que
é a última serra pontevedresa mergullada no Atlántico, na boca da ría de Vigo.

19. No primeiro plano a illa de San Martiño e detrás as do Faro e Monteagudo
O relevo é abrupto e hai un forte contraste entre a cara oeste, orientada ao
océano, onde os cantís se elevan máis de 150 metros, e a cara leste, que mira
para a ría de Vigo onde hai varias praias.

20. As Illas Norte e do Faro aparecen unidas por un istmo de area e un pequeno dique
entre os que se forma unha lagoa mareal.

21. A altitude máxima atópase na illa Norte ou Monteagudo (Alto Cíes, con 186 m)

22. Peirao na illa do Faro
As Cíes estiveron poboadas e na actualidade so se atopan os servizos do parque
e turísticos.

23. Illa de San Martiño, vista exterior. O punto máis alto é o Cabezo dos Bicos, con 131 m.

24. Illa de San Martiño, vista cara ao interio da ría

25. Illa de San Martiño co faro do cabo de Bicos. Detrás o illote Boeiro ou Agoeiro

26. Illa de San Martiño. Cabo de Bicos

27. Illa do Faro. No primeiro plano a praia das Rdas e a Lagoa dos Nenos

28. Illa do Faro, co Faro das Cíes e o do Principe ou de Porta

29. Illa do Faro
O lago (chamado “O Lago dos Nenos”). Un fráxil prado subacuático de zostera (planta acuática con flor)
serve de refuxio e cría de peixes e outros animais acuáticos.

30. Illa do Faro. Punta Canabal e faro de Porta

31. Illa do Faro. O faro de Porta

32. Illa do Faro. Monte do Faro, Alto de Carnecido e punta do Ruso

33. Illa do Faro, cantís

34. Illa do Faro. Praia dos Viños e punta das Vellas

35. Illa do Faro. Praia da Nosa Señora e illote dos Viños

36. Illa do Faro desde o Alto do Príncipe

37. Illa de Monteagudo. O punto máis alto é o Alto das Cíes, con 186 m.

38. Illa de Monteagudo, coa Puntas de Escodelo e do Cabalo, e Furna de Marín

39. Illa de Monteagudo. Vista desde o faro do Peito. Ao fondo a Punta Muxeiro

40. Illa de Monteagudo. Praia de Figueiras

41. Illa de Monteagudo, vista desde o faro do Peito

42. Illa de Monteagudo: faro do Peito
Cantís na illa de Monteagudo

43. Illote Boeiro

44. SUPERFICIE PROTEXIDA:
2.641 ha: 470 ha terrestres e
2.171 ha mariñas.
CONCELLO: Bueu.
PROTECCIÓN:
-LIC/ZEC “Complexo Ons-O
Grove”
-Zona de Especial Protección
para as Aves (ZEPA)
-Recollida no inventario de
áreas importantes para a flora
ameazada española (Dirección
Xeral de Conservación da
Natureza, 2003) coa categoría
de ''Área Importante''.
-Recollido no Inventario
Nacional de Puntos de Interese
Xeolóxico (IGME).
ARQUIPÉLAGO DE ONS

45. Grupo de illas formado por Ons, Onza e illotes próximos (O Centolo, As Freitosas,
O Fedorento, O Cairo, O Gaiteiro e o Xubenco), situadas fronte á Ría de
Pontevedra.
Vista desde O Grove

46. A illa de Ons é a máis extensa das illas do Parque Nacional. Ten forma amesetada
con abruptos cantís na parte que da ao mar aberto e areais na cara protexida.
Está formada por granitos de dúas micas. A súa cota máis alta é o Alto de Ons,
con 128 m, onde está o faro.
É propiedade da Xunta de Galiza e pertence ao concello de Bueu.
Vista norte, coas puntas do Centolo e Xubenco

47. A comezos do século XX instaláronse fábricas de salga e chegou a ter 500
habitantes. En 1986 non chegaban a vinte e na actualidade so viven unhas poucas
persoas de xeito estable.

51. Praia de Area dos Cans e illa de Onza

52. Praia de Melide

55. Illote das Freitosas

57. Alto de Ons e faro

59. Onza

60. SUPERFICIE PROTEXIDA:
2.557 ha: 248 ha terrestres e 2.309 ha
mariñas.
CONCELLO: Ribeira
PROTECCIÓN: forma parte do
LIC/ZEC ''Complexo Húmido de
Corrubedo'‘.
-Recollido no Inventario Nacional de
Puntos de Interese Xeolóxico (IGME).
ARQUIPÉLAGO DE SÁLVORA

61. Situado fronte a Ría de Arousa, entre o Grove e Aguiño e formado pola illa de
Sávora e numerosos illotes: Vionta, Gaivoteira, Herbosa, Con de Noro, Insuabela,
Centoleiros e Sagres. Pertence ao concello de Ribeira. Están formadas por
granito vermello.

62. Arquipélago de Sálvora

63. Sálvora ten un perfil chairo e unha altura máxima de 77 m, con cantís de pouca
altura na cara oeste e praias alternadas con rochedos na cara que mira á ría.
Sálvora Nor e Vionta na boca da ría.

64. Sálvora desde O Grove

65. Sálvora, Con de Nor, Herbosa, Vionta...

66. Sálvora

67. Sálvora

68. Sálvora estivo poboada e na cara norte hai unha aldea abandoada, coas casas e
cortes aínda en pé, onde se poden ver ferramentas e obxectos da vida cotía dos
antigos habitantes.
Antiga escola de Sálvora

69. Sálvora está deshabitada desde 1960 e quedan restos dunha aldea na que
chegaron a convivir ata 50 habitantes a mediados do século pasado.

71. Sálvora, praia do Almacén e edificio da antiga fábrica de salga convertido en pazo

72. Faro de Sálvora

73. Faro de Sálvora

74. Illotes de Sagres

75. Illotes de Sagres

76. Con do Nor desde Sálvora

77. Con de Nor ou Noro

78. Con de Nor

79. SUPERFICIE PROTEXIDA:
191 ha: 43,8 ha terrestres e
147,2 ha mariñas.
CONCELLO: ViIagarcía de
Arousa.
PROTECCIÓN:
-Recollido no Inventario
Nacional de Puntos de
Interese Xeolóxico (IGME).
ARQUIPÉLAGO DE CORTEGADA

80. Formado polas illas de Cortegada, Malveira Grande e Pequena, Briñas e illote do
Con. Situadas ao fondo da Ría de Arousa na desembocadura do Ulla, fronte a
Carril. Pertencen ao concello de Vilagarcía.
Cortegada e Malveiras

82. Cortegada e Malveiras

83. Cortegada, con Vilagarcía ao fondo

84. Vista desde o monte Xiabre

85. Carril, Cortegadas e As Malveiras

86. Está formada por granitos, xistos e gneis mesturados con depósitos aluviais. O
seu relevo é case chan. A costa é maioritariamente areosa sobre fondo de rocha.

87. A contorna de Cortegada é un importante banco marisqueiro.

88. Cortegada desde Carril

89. Praia en Cortegada

90. Cortegada estivo poboada e no interior mantense unha húmida formación
boscosa de loureiros e outras árbores que rodean a aldea abandoada e a súa
ermida.

91. Illa Malveira Grande desde Cortegada

92. Ladeira sur da illa de
San Martiño por onde
desemboca o rego da
Cancela, onde se
conserva un muíño.
REDE FLUVIAL
Nas illas apenas hai
correntes de auga pero en
todas elas atópanse
mananciais de auga doce, o
que permiteu que estivesen
habitadas. Na illa de Ons e
na de San Martiño hai
pequenos regos.

93. -Bancos de area cubertos permanentemente por auga mariña, pouco profunda
-Chairas lamacentas ou areosas non cubertos pola auga na baixamar
-Lagoas costeiras
-Grandes calas e badías poúco profundas
-Arrecifes
-Vexetación anual sobre argazos
-Vexetación perenne sobre coídos
TIPOS DE HÁBITATS DO ANEXO I
DA DIRECTIVA 92/43/CEE

94. -Cantís con vexetación das costas atlánticas e bálticas
-Pasteiros salinos atlánticos (Glauco-Puccinellietalia maritimae)
-Matogueiras halófilas mediterráneas e termoatlánticas (Sarcocornetea fruticosi)
-Dunas móviles embrionarias
-Dunas móviles de litoral con Ammophila arenaria ("dunas blancas")
-Dunas costeiras fixas con vexetación herbácea ("dunas grises")
-Dunas fixas descalcificadas atlánticas (Calluno-Ulicetea)
-Depresións intradunais húmidas
-Dunas con céspedes de Malcomietalia
-Dunas con vexetación esclerófila de Cisto-Lavanduletalia

95. -Queirogais secos europeos
-Pseudoestepas de gramíneas e anuais de Thero-Brachypodietea
-Prados con Molinia
-Prados de sega de baixa altitude
-Encostas rochosas silíceas con vexetación casmofítica
-Megaforbios éutrofos higrófilos das orlas de chairas
-Rochedos silíceos con vexetación pioneira de Sedo-Scleranthion o de Sedo albi-Veronicion
dillenii
-Covas no explotadas polo turismo
-Furnas mariñas mergulladas ou semimergulladas
-Bosques aluviais de Alnus glutinosa e Fraxinus excelsior

96. Algas calcárias (Lithophyllum incrustans)
FLORA
A base rochosa das illas é o soporte ideal para a ancoraxe das ALGAS. Están
consideradas como a comunidade de maior riqueza específica no litoral español
con 211 especies inventariadas (33 verdes, 122 vermellas e 56 pardas), máis de 40
vulnerables ou raras.
Destacan os golfos (Saccorhiza polyschides e Laminaria ochroleuca) e as algas
vermellas calcarias (Phymatolithon, Lithothamnion calcareum e Lithothamnion
corallioides).
Ramallo do mar
(Codium tomentosum)

97. Golfos (Laminaria ochroleuca)

98. FLORA DOS CANTÍS:
Pirixel do mar (Crithmum maritimum), herba de namorar (Armeria maritima e Armeria
pubigera), fento mariño (Asplenium marinum), pan de paxaros (Sedum acre), uvas de lagarto
(Sedum album), Centaurea langeana, macela mariña (Matricaria maritima), Cochlearia
danica, pampillo (Callendula suffruticosa subsp. algarbiensis), Centaurea micrantha,
cenoura (Daucus carota, subsp. gummifer), aceda (Rumex acetosa subsp. biformis), Silene
uniflora, Dactylis glomerata supsp. maritima, Festuca rubra, Olcus lanatus, Parietaria
judaica, Ulex europaeus supsp. latebractus, Leucanthemum merinoi…

99. Margarida (Leucanthemum merinoi), unha especie en perigo de extinción cunha área de distribución
restrinxida ao Norte de Portugal e a costa atlántica galega. Común nos cantís de Ons.

100. Pirixel do mar (Crithmum maritimum)
Cenoura (Daucus carota, subsp. gummifer)

101. FLORA DO MATO:
Toxo (Ulex europaeus), breixos (Erica umbellata, E. cinerea e E. cilliaris) carpaza (Cistus
salvifolius), xesta mansa (Osyris alba), esparragueira (Asparagus aphyllus), anxélica
(Angélica pachycarpa), Caléndula algarbiensis, abrótega (Asphodelus albus), xilbarbeira
(Ruscus aculeatus), silva (Rubus ulmifolius), trovisco (Daphne gnidium var. maritima),
abruñeiro (Prusnus spinosa), fento (Pteridium aquilinum), xestas (Cytisus striatus, C.
scoparius e C. insularis), estripo (Crataegus monogyna), sabugueiro (Sambucus nigra) ...

102. Esparragueira brava
(Asparagus aphyllus)
Breixos (Erica umbellata)

103. Carrascas de San Xoán (Otanthus maritimus)
FLORA DAS PRAIAS E DUNAS:
Feo da praia (Ammophila arenaria subsp. australis), grama do mar (Elytrigia juncea subsp.
boreali-atlanticus), correola das praias (Calystegia soldanela), eiruga mariña (Cakile
maritima), leiteiriña (Euphorbia paralias e Euphorbia segetalis), Honkeknya peploides, alhelí
da praia (Malcoioa littorea), alhelí mariño (Mathiola sinuata), barriña (Salsola kali), polígono
da praia (Polygonum maritimum), cebola das gaivotas (Pancratium maritimum), cardo da
ribeira (Eryngium maritimum), colexa (Silene littorea), Viola kittaibelliana var. henriquesii,
tomelo bravo (Helichrysum italicum subsp. setotinum), carraspique (Iberis procumbens),
paxariños (Linaria polygafolia), Linaria arenaria, carrasca de San Xoán (Otanthus maritimus),
espigadiña do mar (Crucianella maritima), acelga mariña (Beta vulgaris subsp. maritima),
Orobanche arenaria, madroa das praias (Artemisia crihmifolia), herba de namorar (Armeria
pungens), Scrophularia frutescens, var frutescens....
Orobanche arenaria

104. Eiruga mariña (Cakile maritima)
Honckenya peploides

105. Carballos, salgeiros, loureiros, fentos, hedras... en Cortegada
FLORA DO BOSQUE
Carballo (Quercus robur), cerquiño (Quercus pyrenaica), Salgueiro (Salix atrocinere),
loureiro (Laurus nobilis), castiñeiro (Castanea sativa), amieira (Alnus glutinosa), cabriña
(Davallia canariensis), cabrinfollos (Lonicera periclymenum), Iris foetidissima, e unha gran
variedade de brións, fungos e liques.

106. As illas están colonizadas por comunidades vexetais singulares que merecen ser protexidas
pola súa reducida área de extensión. As máis interesantes aséntanse nos cantís e nos
complexos duna-praia.
Están catalogadas 412 especies vexetais terrestres (hai 19 especies e subespecies incluídas
no Libro Vermello da flora galega das que 6 están incluídas tamén na lista vermella do
Estado Español).
ESPECIES DE INTERESE
Alyssum loiseleurii
Angelica pachycarpa
Antrrhinum majus subsp. likianum
Armeria pubigera
Armeria pungens
Asparagus officinalis subsp. prostratus
Centaurea micrantha (endemismo ibérico)
Chaetopogon fasciculatus, subsp. prostratus
Corema album
Cytisus insularis Hyacinthoides paivae
Iberis procumbens
Leucanthemum merinoi
Leucanthemum pluriflorum
Camariña (Corema album) é unha especie
única do litoral occidental Ibério e das Illas
Azores que se atopa en perigo de extinción.
Nas dunas das Cíes atópanse unha das
poboacións máis importantes de Galiza.

107. Linaria arenaria
Linaria polygalifolia
Lithothamnion corallioides
Mibora minima subsp. littorea
Nanozostera noltii
Narcissus bulbocodium
Otanthus maritimus
Phymatholithon calcareum
Rumex acetosa subsp. bifformis
Rumex rupestris (Endemismo atlántico)
Ruscus aculeatus
Scilla merinoi
Silene uniflora
Helichrysum italicum subsp. setotinum
Spergularia australis
Ulex europaeus subsp. lactebracteatus
Viola kitaibeliana var. henriquesii
Viola kitaibeliana var. henriquesii (endemismo
da rexión galaico-portugesa)
Paxariños amarelos
(Linalia polygalifolia)

108. CÍES. O antigo bosque de cerquiño (Quercus pyrenaica) foi substituído por eucaliptos,
piñeiros bravos e piñeiros de Monterrei.
Destaca a presenza dunha importante poboación de camariñas (Corema album) as únicas
do Sur de Galiza e Armeria pungens.
Armeria pungens, única poboación galega, localizada nas dunas de Figueiras-Muxieiro

109. Iberis procumbens

110. Cytisus insularis, é unha xesta descuberta recentemente con
poboacións unicamente en Ons e Vionta. Distínguese a primeira vista
das demais xestas por ter as follas simples e de maior tamaño.
ONS. Da vexetación arbórea orixinal so se conservan algúns salgueiros. Está repoboada
con piñeiros e eucaliptos. A maioría da superficie está ocupada por un denso mato de
toxos. Destaca a presenza de Cytisus insularis, endemismo das Illas Atlánticas.

111. SÁLVORA. Acolle a maior poboación de Galiza de Linaria arenaria.
Paxariños (Linaria arenaria),
pequena planta anual propia
de dunas estabilizadas, que
ten en Ons e, sobre todo en
Sálvora, dúas das catro
únicas localidades
coñecidas en España.
É un endemismo da costa
occidental francesa e de
Galiza.

112. Piñeiro manso
CORTEGADA está cuberta maioritariamente por un bosque de piñeiros bravos, algúns
exemplares de piñeiros mansos e carballos, eucalitos, amieiras, salgueiros, estripos,
castiñeiros... Por toda a illa hai abundantes loureiros (Laurus nobilis), que, na cara norte,
forman un bosque de características únicas que ocupa varias hectáreas de extensión, con
exemplares que acadan os 10-12 m de altura, e que foi o principal valor para a súa inclusión
no Parque Nacional.
Na illa Malveira Grande localízase un dos escasos bosques de cerquiños da costa atlántica
en óptimas condicións.

113. O bosque de loureiros (Laurus nobilis) de Cortegada é unha masa de varias hectáreas de
extensión con exemplares que acadan ata 12 m de altura. Polas súas características é un
bosque dun gran valor ecolóxico, posiblemente o único de Europa.

115. Salgueiro (Salix atrocinerea)
de gran porte e antigüidade na
Illa de Cortegada.

116. FUNGOS
As illas Atlánticas acollen unha grande variedade de fungos, algúns raros ou primeiras citas.
En Cortegada hai máis de 800 taxóns de fungos. As especiais características do bosque de
loureiros de Cortegada fai que nel se desenvolva unha rica comunidade de fungos
macromicetes, algunhas moi raras ou primeiras citas para Galiza. Destaca a presenza de
Hypoxilon cohaerens var. microsporum, Hygrocybe calyptriformis, Torrendia pulchella (as
dúas últimas incluídas na lista vermella europea).
Na illa de Sálvora citouse por primeira vez en Galiza a Amanita muscaria var. inzegae,
asociada ás carpazas.
En Ons atópase Cordiceps militaris que parasita as crisálidas dos alacráns dos piñeiros.
En Cíes citouse por primeira vez en Galiza Campanella caesia.
Dous fungos nos loureiros de Cortegada

117. Campanela caesia

118. Linaria arenaria
CATÁLOGO GALEGO
DE ESPECIES AMEAZADAS
Bactrospora carneopallida
Erodium maritimum
Linaria arenaria
Lithothamnion corallioides
Phymatholithon calcareum
Rumex rupestris

119. FAUNA
O máis destacado son as colonias de aves mariñas, o que motivou tamén a súa
declaración como ZEPA.
Aves mariñas nidificantes no espazo do parque:
-Gaivota patiamarela (Larus michahellis). Cría en
todos os arquipelagos. Unhas 20.000 parellas.
-Gaivota escura (Larus fuscus): unhas 100 parellas,
case todas en Sálvora.
-Corvo mariño cristado (Phalacrocorax aristotelis):
cría en Cíes, Ons e Sálvora, unhas 1.000 parellas,
un dos principais núcleos da especie en Europa.
-Paíño europeo (Hydrobates pelagicus), cría nun
dos illotres de Cíes.
-Pardela cincenta (Calonectris diomedea), un
pequeno grupo cría nos cantís de Cíes.
-Píllara papuda (Charadrius alexandrinus): cría en
Cíes e Sálvora.
-Crían tamén o falcón peregrino (Falco
peregrinus), a pomba das rochas (Columba livia), o
andoriñón real (Apus melba), a gralla pequena
(Corvus monedula), en Ons, o núcleo costeiro máis
importante, o corvo común (Corvus corax) e
numerosas aves do mato.
As illas acollen unha grande parte das aves que se
alimentan de día nas rías.
Corvo mariño grande
(Phalacrocorax carbo)
utiliza as illas como
lugares para durmir.

120. Gaivota patiamarela (Larus michahellis)

121. Un dos valores máis importantes das Illas
Atlánticas é a enorme biodiversidade do
MEDIO MARIÑO da contorna, que é
ademais unha importante área de reserva e
de cría de especies de interese comercial.
MAMÍFEROS: a toniña (Phocoena phocoena) atópase
aquí no bordo meridional da súa área de distribución.
PEIXES: abadexo (Pollachius pollachius), mero
(Polyprion americanus), robaliza (Dicentrarchus labrax),
rodaballo (Psetta maxima), linguado (Solea vulgaris)...
PORÍFEROS: 25 especies
CNIDARIOS: 18 especies: gorgonias (Eunicella
verrucosa e Leptogorgia lusitanica), corais brandos
(Alcyonium spp)...
ANÉLIDOS: 8 especies
MOLUSCOS: 51 especies: Nassarius pfeifferi, xiba
(Sepia officinalis), polbo (Octopus vulgaris), mexillón
(Mytilus galloprovincialis), ameixa rubia (Venerupis
rhomboides), navalla (Ensis arquatus), vieira (Pecten
maximus)...
CRUSTÁCEOS: 27 especies: percebe (Pollicipes
cornucopia), nécora (Necora puber), centola (Maja
squinado), camarón (Palaemon serratus)...
EQUINODERMOS: 21 especies: estrela de mar (Luidia
ciliaris), ourizo (Paracentrotus lividus)…
ASCIDIÁCEOS: 11 especies
BRIOZOOS: 3 especies
ANFIOXO (Branchiostoma lanceolatum)
Percebes (Pollicipes cornucopia)

122. Chuponas (Bunodactis verrucosa)

123. Nasarius pfeiferi, un molusco gasterópodo que foi
localizado por primeira vez en Galiza na lagoa das Cíes.

124. Golfiño
(Tursiops truncatus)
ESPECIES DE INTERESE
MAMÍFEROS
Delphinus delphis
Eptesicus serotinus
Globicephala melas
Hipsugo savii
Lutra lutra
Phocoena phocoena
Plecotus austriacus
Pipistrellus pipistrellus
Rhinolophus ferrumequinum
Tursiops truncatus

125. Arao romeiro (Alca torda)
AVES
Accipiter gentilis
Accipiter nisus
Actitis hypoleucos
Aegithalos caudatus
Alauda arvensis
Alca torda
Alcedo atthis
Anas clypeata
Anas crecca
Anas penelope
Anas platyrhynchos
Anas strepera
Anthus trivialis
Apus apus
Ardea cinerea
Arenaria interpres
Branta bernicla
Bubulcus ibis
Buteo buteo
Calidris alba
Calidris alpina
Calidris canutus
Calidris maritima
Calonectris diomedea
Caprimulgus europaeus

126. Gabitas
(Haematopus ostralegus)
Certhia brachydactyla
Cettia cetti
Charadrius alexandrinus
Charadrius hiaticula
Circus cyaneus
Circus pygargus
Cisticola juncidis
Clangula hyemalis
Columba livia
Columba palumbus
Corvus corone
Corvus monedula
Delichon urbica
Dendrocopos major
Egretta garzetta
Emberiza cirlus
Erithacus rubecula
Falco peregrinus
Falco tinnunculus
Fratercula arctica
Fulica atra
Gallinago gallinago
Gallinula chloropus
Gavia immer
Gavia stellata
Haematopus ostralegus
Hippolais polyglotta
Falcón peregrino
(Falco peregrinus)

127. Hirundo rustica
Hydrobates pelagicus
Lanius senator
Larus argentatus
Larus cachinnans
Larus canus
Larus fuscus
Larus marinus
Larus melanocephalus
Larus minutus
Larus ridibundus
Limosa lapponica
Limosa limosa
Lullula arborea
Luscinia megarhynchos
Melanitta fusca
Melanitta nigra
Mergus serrator
Motacilla alba
Motacilla flava
Numenius arquata
Numenius phaeopus
Oriolus oriolus
Parus ater
Parus caeruleus
Parus major
Phalacrocorax aristotelis
Corvos mariños cristados (Phalacrocorax aristotelis)

128. Phoenicurus ochruros
Phylloscopus collybita
Phylloscopus ibericus
Pica pica
Picus viridis
Pluvialis squatarola
Podiceps auritus
Podiceps nigricollis
Prunella modularis
Puffinus mauretanicus
Puffinus puffinus
Puffinus yelkouan
Pyrrhocorax pyrrhocorax
Pyrrhula pyrrhula
Regulus ignicapilla
Rissa tridactyla
Saxicola torquata
Stercorarius skua
Sterna sandvicensis
Streptopelia decaocto
Streptopelia turtur
Sula bassana
Sylvia atricapilla
Sylvia borin
Sylvia melanocephala
Sylvia undata
Pardela balear (Puffinus mauretanicus) endemismo en
perigo crítico de extinción, que utiliza as augas do
parque nacional como área regular de parada
migratoria (ata máis de 1.000 exemplares).

129. Carriza
(Troglodytes troglodytes)
Tachybaptus ruficollis
Tachymarptis melba
Tadorna tadorna
Tringa nebularia
Troglodytes troglodytes
Turdus merula
Turdus philomelos
Tyto alba
Upupa epops
Uria aalge
Vanellus vanellus
Arao común
(Uria aalge)

130. RÉPTILES
Anguis fragilis
Caretta caretta
Chalcides bedriagai
Chalcides striatus
Coronella girondica
Dermochelys coriacea
Natrix maura
Podarcis bocagei
Podarcis hispanica
Rhinechis scalaris
Timon lepidus
Lagarto Arnal (Timon lepidus)
En Sálvora atópase unha
subespecie (T. lepidus oteroi)
Escáncer de 5 dedos (Chalcides bedriagai),
un pequeno lagarto coas patas atrofiadas
que se atopa nas dunas das Cíes.
É exclusivo da Península Ibérica e de
distribución moi escasa en Galiza.

131. Sapiño pinto
(Discoglossus galganoi)
ANFIBIOS
Discoglossus galganoi
Lissotriton boscai
Salamandra salamandra

132. Sargo (Diplodus sargus)
PEIXES
Alosa alosa
Alosa fallax

133. INVERTEBRADOS
Cerambyx cerdo
Charonia lampas subsp. lampas
Euphydryas aurinia
Geomalacus maculosus
Hirudo medicinalis
Lucanus cervus
Nucella lapillus
Patella ulyssiponensis
Euphydrias aurinia
Corymbia stragulata

134. Bolboreta
(Zerynthia rumina )
MAMÍFEROS
Phocoena phocoena
Rhinolophus ferrumequinum
Tursiops truncatus
AVES
Charadrius alexandrinus
Circus cyaneus
Circus pygargus
Hydrobates pelagicus
Phalacrocorax aristotelis
Puffinus mauretanicus
Rissa tridactyla
Uria aalge
RÉPTILES
Anguis fragilis
Caretta caretta
Chalcides bedriagai
Dermochelys coriacea
Natrix maura
Rhinechis scalaris
Timon lepidus
ANFIBIOS
Discoglossus galganoi
Lissotriton boscai
Salamandra salamandra
PEIXES
Alosa alosa
INVERTEBRADOS
Cerambyx cerdo
Echinus esculentus
Eunicella verrucosa
Geomalacus maculosus
Zerynthia rumina
CATÁLOGO GALEGO DE ESPECIES AMEAZADAS

135. ACTIVIDADES
-Pesca, marisqueo, acuicultura
-Turismo, lecer
-Actividades mediambientais
Praia das Rodas

136. Os arredores da Illa de Cortegada son unha importante área de
marisqueo e cultivo en viveiros, en especial de berberecho e ameixa.

137. Mariscadores en
Cortegada

138. O Acceso ás distintas illas do parque está regulado. Hai rutas indicadas e lugares de reserva aos que so
poden acceder persoas con permisos especiais con finalidade científica.

139. Para preservar os valores naturais o acceso ao parque está regulado.
Nas Cíes un número máximo de 2.000 persoas diarias, máis 200 en grupos organizados con fins
didácticos (no verán e Semana Santa) e no resto do ano 350.. Conta cun camping de 800 prazas.
O número máximo de visitantes en Cortegada e Sálvora é de 125 persoas diarias.

140. Excursión didáctica en Ons

141. Centro de Visitantes do parque Nacional en Vigo

142. HISTORIA-PATRIMONIO CULTURAL
Plinio e Ptolomeo referíronse ás CÍES como as Illas Siccas. Puideron formar parte das
lexendarias Casitérides dos Fenicios. Nelas refuxíaronse os irreductibles herminios, tribu
galaica que resisteu á dominación romana das lexións de Xulio César.
O primeiro asentamento do que hai constancia data da Idade do Bronce (500 a 100 anos
a.c.). Na illa do Medio foi excavado un castro nas ladeiras do monte Faro.
Durante a Idade Media (século XI) permaneceron alí un grupo de monxes en constante
conflicto cos piratas. Hai referencia a mosteiros na illa Sur e na do Medio. Consérvanse os
restos do mosteiro do Santo Estevo do século XVIII que estivo ocupado polas ordes de
Cluny, Benedictinos e Franciscanos.
No século XVIII instálanse fábricas de salga sobre as ruínas do mosteiro da illa Sur (San
Martiño). Ata o século XIX non volveron a ter habitantes estables (en 1945 acadou os 50
habitantes e os últimos abandoaronas en 1970). Na actualidade só están ocupadas polos
servicios do parque e os do camping e restaurantes.
A partir de 1960 comezaron a ser invadidas polo turismo.

143. Mosteiro de San Estevo na Illa Faro.
Na actualidade acolle o Centro de
Interpretación do Parque.
Durante a Idade Media un grupo de
monxes benedictinos ocuparon as
illas, e no século XIV cada illa tiña o
seu mosteiro. Sucesivos ataques
de piratas árabes e normandos
acabaron por despoboalas. Xa no
século XIX vólvense a instalar
familias que sobrevivían da pesca,
agricultura e gandaría.

144. ONS foi habitada desde tempos
antigos como amosan os achádegos
de machados de pedra do neolítico e
un de bronce. Na Cova da Moura
consérvanse restos dun castro.
Na súa Historia Natural o historiador
romano Plinio describe as xentes da
antiga Galiza e cita a illa de Aunios
(Ons).
A illa Aones foi doada polo rei Alfonso
II O Magno no ano 899 ao Cabildo da
Catedral de Santiago. O pai Sarmiento
cita a fundación dun mosteiro en Ons.
A comezos do século XX instálanse
fábricas de salga.
Foi propiedade do Marqués de
Valadares e expropiada polo Estado en
1943. Desde 1981 é propiedade da
Xunta de Galiza.
Ons acadou os 530 habitantes nos
seus mellores tempos. En 1986 non
chegaban a vinte.
Sartego antropomorfo nun con da illa de Ons

145. Imaxe de 1890
Plinio cita a CORTEGADA como
Corticata na súa Historia Natural e
hai constanci de que estivo
habitada desde tempos moi
antigos.
Houbo unha poboación estable
(contaba con perto de 2.000 leiras
cultivadas) ata que en setembro de
1907 foi doada ao rei Alfonso XIII
para construír unha residencia de
verán. Os colonos foron forzados a
abandoar as terras. A propiedade
foi vendida en 1978 a unha
inmobiliaria. Actualmente é
propiedade da Xunta de Galiza.Antiga ermida de Cortegada

146. Dorna en Ons
Un aspecto a destacar nas illas é o patrimonio marítimo: faros, portos, restos de
asentamentos, embarcacións tradicionais...

147. Cruceiro en Cortegada, na ruta Xacobea do Ulla

148. Detalle da illa de Sagres. Arredor desta illa hai unha lenda que conta que nos tempos
antigos en que vivían aquí os Oestrymnios chegou un home chamado Saepes ao mando dun
poderoso exército. Para facerse co dominio das illas casou coa filla do xefe da tribo
chamada Forcadiña. Como nin así conseguiu o dominio matou á súa dona e parteuna en
moitos anacos que deron lugar a numerosos illotes espallados pola zona. O pai de
Forecadiña anoxado botoulle unha maldición a Saepes e convertiuno tamén nunha pedra, o
Home de Sagres, ao igual que a todos os seus seguidores. Contan que todas as pedras que
rodean á illa de Sagres son os homes do exército de Saepes e os animais da súa facenda
convertidos en pedras.

149. PROBLEMAS
-Presión excesiva de visitantes
-Contaminación
-Especies invasoras
Nalgunhas illas os animais introducidos convertéronse nun dos problemas ecolóxicos máis
importantes. A meirande parte de Sálvora está cuberta de mato e eucaliptos onde conviven
especies cinexéticas como faisáns, coellos, perdices, cervos e, actualmente, tamén cabalos.
En Cortegada os xabaríns son unha seria ameaza, especialmente para os fungos.
Praia en Cíes

150. Eucaliptos en Cíes

151. Faro das Cíes
PUNTOS DE INTERESE
VIGO (ILLAS CÍES)
-Centro de interpretación do Parque
Illa de San Martiño:
-Restos de fábricas de salga
-Muíño
-Faro do Cabo de Bicos
-Praia de San Martiño
Illa do Faro:
-Faros do monte Faro, O Peito
-Praias das Rodas, Os Viños e Nosa Señora.
-Lagoa dos Nenos
-Pedra da Campá
-Punta Canabal
-Illote das Viñas
-Aula da natureza, centro de interpretación
Illa de Monteagudo
-Praias: As Rodas, Margaridas e Figueiras
-Miradoiros: O Príncipe
-Faro do Peito ou de Monteagudo
-Punta Cabalo

152. BUEU (ARQUIPÉLAGO DE ONS)
-Praias de Melide, As Dornas, Area dos Cans, Canexol
-Buraco do inferno
-Faro do Alto de Ons
-Puntas Centolo, Xuvenco, Fedorento
-Illa de Onza
-Illotes das Freitosas, Centolo, Xuvenco
Miradoiro do Fedorento e Onza

153. RIBEIRA (ARQUIPÉLAGO DE SÁLVORA)
-Faro
-Formacións rochosas en granito
-Restos da aldea
-Con de Nor
-Antiga salga
-Praias do almacén e dos Bois

154. VILAGARCÍA DE AROUSA
(ILLAS DE CORTEGADA E MALVEIRAS)
-Bosque de loureiros
-Salgueiro senlleiro
-Restos da aldea e a capela

155. MONTAXE: Adela Leiro, Mon Daporta,
DEBUXOS: Mon Daporta
Actualizado en novembro de 2017