2. Saliksikin ang mga sumusunod
• Kahalagahan, Katuturan
• Kayarian ng Editoryal
• Uri ng Editoryal
• Pamamaraan sa Pagsulat ng Editoryal
3. Balangkas ng Talakayan
Basikong kaalaman sa editoryal
Katangian ng mahusay na editoryal
Uri ng editoryal
Estruktura ng editoryal
Paglahok sa pagsulat
4. Pahinang Pang-editoryal
opinyon ng namamahala ng diyaryo sa mga
isyu o patakaran
kung ano ang pinaniniwalaan o kinakampihan
stand on the issue (NO or YES)
analytical interpretation on relevant issue
attempt to influence, by giving readers all the
facts and concerns
5. BALITA SA LIKOD NG BALITA
soul of the newspaper
kaluluwa ng diyaryo, the heartbeat of the
paper
soapbox of publisher
repleksyon ng saloobin ng namamahala ng
pahayagan
“… the expression of the paper’s
conscience, courage and convictions …”
(Joseph Pulitzer)
6. Ano ang editoryal?
ekspresyon ng katotohanan at opinyon para –
panlibang
makaimpluwensya ng opinyon
magbigay – interpretasyon
(Spencer)
…opinionated news story
isang artikulo na nagpapahayag ng opinyon
ng publisher o editor
(Webster)
7. Tungkulin ng editoryal
magbigay – impormasyon +
pagpapaliwanag
punan ang kulang na impormasyon
tulong sa patuluyang proseso ng
edukasyon
sitwasyon ng pag-iisip sa public affairs
tungo sa pagpapasya ng publiko
maghinuha sa magaganap
maghusgang moral
9. Formula for writing the editorial
S - tate the problem
P - osition on the problem
E - vidence to support your position
C - onclusion: Who’s going to be
affected and how?
S - olutions to the problem; give at
least 2/3
11. Hanguan ng paksang pang - editoryal
Pangyayaring
RESEARCH
NEWS
SPECIAL OCCASIONS
lokal
rehiyonal
probinsyal
nasyonal
internasyonal
OKASYONAL
12. Uri ng editoryal/Types of editorial
1. Impormasyon at interpretasyon /
Information & interpretation
2. Kritisismo / Criticism
3. Panlibang / Entertainment
4. Komendasyon, pagpapahalaga o
pagpaparangal / Commendation,
appreciation/tribute
5. Argumento at panghikayat / Argument
13. Editoryal ng impormasyon at
interpretasyon
Layunin: Ipaliwanag ang kahulugan o
kahalagahan ng isang
sitwasyon o balitang
pangyayari.
Pag-interpreta sa balita at kaganapan nang:
• obhektibo
• paktwal
• pagpapaliwanag sa abot ng
paniniwala
14. 21 taon nang mata ng sambayanang Pinoy
ITINATAG ang Pilipino Star NGAYON, 21 araw makaraang
tumakas si President Ferdinand Marcos noong Feb. 25, 1986.
At ang kasunod na niyon ay ang pagiging "mata" na ng PSN
sa mga nangyayari sa sambayanang Pilipino. Bukod sa PSN
marami pa ring katulad na tabloid ang nakipagkumpetensiya
subalit makalipas lamang ang ilang panahon ay nagsitiklop
na. Tanging ang PSN ang naiwan at patuloy na nagbibigay ng
impormasyon, maiinit na balita, matatapang na opinion,
makabuluhang lathalain, sports at movie articles at marami
pang iba. (P1)
15. Ang PSN ay naging saksi sa pamumuno ng apat na
presidente ng Pilipinas mula kay Corazon Aquino, Fidel Ramos,
Joseph Estrada at Gloria Macapagal-Arroyo. Ang apat na haligi
ng bansa ay matamang sinubaybayan ng PSN. Mula sa mga
tangkang kudeta kay Aquino, financial crisis noong panahon ni
Ramos, pagbagsak ni Estrada noong January 2001, at ang
kontrobersiyal na "Hello Garci" na kinasasangkutan ni
Arroyo.(P2)
Naihatid ng PSN ang mga maiinit na balita sa sambayanan
at nilatigo naman ang mga corrupt na opisyales sa
pamamagitan nang matatapang na kolumnista at editorial.
Walang nakalulusot sa matalas na mata ng PSN at
naipapaabot ito sa sambayanan. Walang sawa ang PSN sa
paglilingkod sa sambayanan. Naniniwala ang PSN na kung
wala ang masang Pilipino hindi rin magtatagal ang bu-hay ng
diyaryong ito. Kaya naman lubos-lubos ang pasasalamat ng
PSN sa masang Pilipino sapagkat sa loob ng 21 taon ay naging
numero uno ang diyaryong ito. (P3)
16. At dahil mahal ng masa ang PSN marunong kaming
gumanti sa mga nagmamahal sa amin. Isang ganti ngPSN sa
mga masa ay ang pagbibigay ng mga malalaking premyo sa
pamamagitan ng TRIVIA contest. Marami nang mambabasa
ang...
17. Editoryal ng kritisismo
Layunin: Manghikayat o magpayo
para kumilos s/p paglalahad
ng negatibo + positibong
features ng suliranin.
Manuligsa o magreklamo
18. *Paano naman ang mga sumisira sa kalikasan ?
PSN, Agosto 1, 2011
Inabot ng 52 minuto ang State of the
Nation Address (SONA) ni President Aquino
noong Lunes. Marami siyang binanggit at
nangunguna ang mga “nagwawangwang” sa
kabang-yaman at sa sistema ng lipunan.
Ayon kay Aquino, tapos na ang kultura ng
“wangwang”. (P1)
Ang “wangwang” ay unang narinig sa
kanya noong unang SONA. Ipinag-utos
niyang hulihin at baklasin ang blinker at
serena ng mga sasakyan. Wala aniyang
karapatan ang mga naghahari-harian sa
kalsada. Masasabing tagumpay si Aquino sa
pagwalis sa mga “wangwangero”. (P2)
19. Pero may nakalimutan si Aquino sa
ikalawang SONA. Hindi niya nabanggit ang
mga nagwawangwang sa kalikasan. Wala
siyang nabanggit kung paano poprotektahan
ang likas na yaman na sinisira ng masisiba at
hidhid sa yaman na mga kompanyang
nagmimina. Patuloy ang pagpanot sa mga
bundok. Hinuhubaran at sa pag-ulan, guguho
at ang mga mamamayang nasa paanan ang
ililibing nang buhay. Ngayong panahon ng
tag-ulan, nanganganib na naman ang mga
residenteng nasa paanan ng bundok. Maaari
silang lamunin ng gumuguhong bundok. (P3)
Walang nabanggit si Aquino sa mga
kompanyang lumalason sa mga ilog.
Halimbawa ay ang Ilog Pasig na tila nalimutan
nang linisin.
20. Hinahayaan ang mga equipment na
kalawangin kaysa gamitin. Milyong piso ang
halaga ng mga equipment pero nasasayang
lamang. (P4)
Hindi rin naman ma-implement ang batas
na nagbabawal sa pagtatapon ng basura sa
mga estero at iba pang waterways. Maraming
plastic bag ang tinatapon sa daanan ng tubig
at ito ang dahilan ng pagbaha. Ganito ang
nangyari noong manalasa ang bagyong
“Ondoy” noong 2009. (P5)
Matutuwa ang sambayanan kung ang mga
sumisira sa kapaligiran ay parurusahan na rin.
Kawawa ang mamamayan kapag hinayaan ang
mga wangwangero ng kalikasan. Makipagtuos
sa mga salot bago mahuli ang lahat. ## (P6)
21. Editoryal ng panlibang
Layunin: Magpatawa sa gitna ng
pagbanat sa isang isyu; may
sarcasm o pagpapatawa na
may tangkang mapabuti ang
sitwasyon
22. *Kumulo sa galit
PSN, Agosto 11, 2011
“Kulo” ang titulo ng obra ni Mideo Cruz na
iniexhibit sa Cultural Center of the Philippines.
Pero kumulo ang dugo nang marami nang
makita ang obra ni Cruz sapagkat “binaboy” si
Hesukristo at si Birhen Maria. Nilagyan ng
condom ang krus na kahoy at ang taynga ni
Hesukristo ay ginawang taynga ng rabbit.
Kumalat pa ang kulo ng galit at nagsama-sama
ang marami sa pagdarasal sa harapan ng CCP.
Nagkaroon ng press conference at doon
ibinuhos ng maraming Katoliko ang kanilang
galit kay Cruz. “Binastos at binaboy” ng artist
ang imahe ng Diyos. Blasphemous.
23. Marami pang masasakit na salita ang
natanggap ni Cruz. (P1)
Ang alon ng kumukulong galit ay hindi
napigilan kaya may nagtangkang sirain ang
obra. Marami ang humiling na magbitiw ang
mga opisyales ng CCP dahil pinayagang mag-
exhibit ang obra ni Cruz. (P2)
Pero marami rin naman ang nagtanggol kay
Cruz. Ipinahahayag lang daw ang kalayaan sa
sining. Karapatan lang daw iyon. Hindi daw
dapat kondenahin si Cruz. Hindi raw dapat
bigyan ng masamang interpretasyon ang obra.
Art lamang daw iyon. (P3)
Hanggang sa makialam na si President
Aquino sa kontrobersyal na “Kulo” exhibit.
Iniutos niyang isara ang gallery na nagtatanghal
sa “Kulo”.
24. Maski ang presidente ay bahagyang “kumulo”
ang dugo. (P4)
Malaking aral sa sinumang artist ang
nangyari. Dahil sa sinasabing kalayaan sa
sining ay sumobra naman ang kanilang
paglikha na pati ang Diyos ay gustong
paglaruan. Hindi naman dapat sa bansang
ito na maraming Katoliko at may malalim na
pananampalataya. ## (P5)
26. *Attaining Balance Between Youth Idealism and
the Realities in Society
MB, August 29, 2011
The transition from the industrial age to the
information age is a huge one. As the pace of
change accelerates, there is a greater need for
effective leadership. It is important for the
youth to be in tune with today’s realities to
enable them to develop a working relationship
that is greater than the sum of their individual
potentials. (P1)
At a student leadership forum held recently
in Makati City, student leaders were encouraged
to consider the problems confronting a
globalized world so they may add their own
efforts to the search for solutions. Simple acts
such as making other students
27. conscious of their environment, not wasting
water, and placing their wastes in the proper
trash bin can help bring about a change in the
lives of students and the communities they
belong to. In the face of trials and misfortunes
and concern of people serving others that has
brought hope to many. (P2)
Local universities and information and
communication technology have the
instruments that can help youth develop good
ethical standards, a keen sense of
responsibility, and to attain a balance between
their idealism and the realities in society. (P3)
Education and information technology (ICT)
are venues through which the youth are given
the chance to enhance their moral foundation
and foster better understanding
28. in the global community. As the world
changes, there will be a greater need for
effective leadership and it is the youth from
whom many appropriate solutions will come.
(P4)
It is important that the youth do their
share in making positive contributions to their
communities by using their exceptional
abilities and joining forces in making this
world a more civilized and more
compassionate place to live in. ## (P5)
29. Editoryal ng argumento at
panghikayat/argumentation and
persuasion
Layunin: Naglalayong makipagtalo
para sa kapakinabangan ng
mambabasa
30. *Dagdagan pa ang pagsisikap
PM, Hulyo 4, 2011
Mababa ang ibinigay na marka ng mga
negosyante kay President Aquino na nag-isang
taon na sa puwesto noong Hunyo 30. Binigyan
siya ng 75%. Pasang- awa ang grado.
Kumbaga sa estudyante, mahina ang
performance sa klase. (P1)
Maraming ipinangako si P-Noy noong
inagurasyon niya sa Luneta isang taon na ang
nakalilipas. Kabilang diyan ang mga pangako
para sa ikagaganda ng buhay ng mga Pilipino.
“Tuwid na landas” aniya ang tatahakin ng mga
Pilipino. Maski sa kanyang pangangampanya
noon, mariin niyang sinabi na kung “walang
corrupt, walang mahirap”. Sa kanya namang
talumpati sa unang State of the Nation Address
31. (SONA), marami rin siyang pinangako at kabilang
na rito ang pagsugpo sa malalang corruption.
Wala nang wangwang, babawasan ang malalaking
perang tinatanggap ng mga opisyal ng gobyerno.
Bukod sa suweldo ay mayroon pang tinatanggap
na bonus, allowance, midyear bonus at marami
pa. (P 2)
Sabi ng mga negosyante, tanging ang
“wangwang” ang nakita nilang matagumpay na
naipatupad ni Aquino. Maliban sa wangwang,
wala nang iba pang tumatak sa kanilang isipan.
Ang corruption umano ay lumubha pa. (P3)
Bukod sa corruption na tinuturong dahilan ng
pasang-awang grado, nakikita rin ang kawalan ng
kakayahan ng mga ini-appoint na government
officials. Nararapat daw na pagtuunan ng pansin
ng presidente ang isyung ito. (P4)
32. May katwirang bigyan ng pasang – awang
grado ng mga negosyante si Aquino. Kaya
ang nararapat niyang gawin ay ang ibayo
pang pagpupunyagi. Dagdagan din ang
pangil para malipol ang mga corrupt. Dapat
namang alisin ang Cabinet members na
nagpapasakit ng ulo. (P4)
Kapag nagawa niya ang mga nabanggit ,
saka pa lamang marahil tatahakin ang daang
matuwid. Dito pa lamang magsisimula ang
pagsilip ng pag-unlad. ## (P 5)
33. Kayarian ng isang editoryal
Dalawang Tiyak na Seksyon:
1. panimulang pangungusap ng isyu
(newspeg)
2. interpretasyon/paliwanag na
pangungusap
34. Kayarian ng Editoryal
Mula kay Mott (1965 sa Ramirez)
panimulang pangungusap - - hanguan
interpretasyon o paliwanag ng
pangungusap
- - kontribusyon ng editor ito
KUNG may ikatlo - - pagsusulong ng
pinakamahalagang isipan/direksyon
35. Kayarian ng Editoryal
Lead / panimula - - ihayag ang paksa, bakit
mahalaga ito; maikli, tiyak, straight to the
point
Body / katawan - - facts, lohikal na
argumento, opsyon/solusyon, nananawagan sa
pagkilos, paghahalimbawa, ilustrasyon,
nagkukumpara
Clincher / remache / kongklusyon - -
pagwawakas ng pinaniniwalaan mo
36. Mga Bahagi / Parts
Pamagat / Title
Panimula / Lead or Introduction
Katawan / Body
Kongklusyon/lagom o
pananawagan sa pagkilos /
Summary or appeal to act /
clincher
37. Pagpaplano ng editoryal
Siguraduhing hindi mo nilalabag ang
anumang patakaran ng inyong diyaryo.
Siguraduhing kawili-wili ang paksa sa
mambabasa mo; napapanahon ang paksa at
kontrobersyal.
Ilimita ang artikulo mo sa isang aspekto
lamang ng piniling paksa.
Maging malinaw ang layunin mo sa pagsulat,
pati ang iyong stand o posisyon sa
kontrobersya.
Magkaroon ng sapat na datos at materyal.
Pag-isipan ang paksa at buuin nang maayos.
Pag-isipan ang pangangatuwiran upang bawat
bahagi ay lohikal na tutungo sa kongklusyon.
38. Pagsulat ng editoryal
Maging maikli (300 salita?)
Maging simple at direkto ang
pagpapahayag
Maging impersonal; gamitin ang ika-3
panauhan, hindi ang “AKO” maliban
kung may tuwirang pahayag
Sumulat nang malinaw
Organisahin sa 3 bahagi
39. Pagkritik ng Sinulat
1. Angkop ba ang anyo at estilo sa nilalaman at
layunin?
2. May layunin ba ito at mukha bang nagawa o
natamo ito?
3. Pinapag-isip ba ang mambabasa?
4. Namamalas ba ang orihinalidad at
pagkamalikhain ng sumulat?
5. Malinaw, malakas at simple ba ang
pagkakasulat?
6. May lohikal na pag-iisip bang nakikilatis?
7. Sinsero ba, at hindi nagsesermon?
8. Sinasangkot ba kaagad sa unang
pangungusap pa lang ang mambabasa?
9. Maikli ba at tutok sa ideyang nais ihatid?
10. Maiikli ba ang mga talata?
40. 1) Extra –judicial killings
(People’s Journal, 7/29/09)
• The filing of a bill in the House of
Representatives which seeks to
declare ’salvaging’ as a heinous
crime is a welcome development in
the nationwide campaign against
extra-judicial killings in the country.
(11 short short paragraphs follow)
41. Extra-judicial killings…
• We do not correct a
wrong done to victims
of criminals if we resort
to violent reprisals.
• That is not the way to
go for a human
society.##
42. 2) Palobo nang palobo ang mga
Pilipino
Nasa 94 milyon na ang mga populasyon ng mga
Pilipino. At pang-12 ang Pilipinas sa mga
bansang marami ang populasyon. Araw-araw
ay may ipinanganganak. Nagmimistulang
pabrika ng bata ang Pilipinas dahil sa walang
tigil na produksyon. Mapapansin na maraming
pabrika ng batas sa squatter’s area.
(4 paragraphs follow)
Pero lumalamig ang isyu ukol sa RH Bill.
Nakagapos ang kamay ng pamahalaan at hindi
malaman ang gagawin sa kontrobersiyal na
panukala.
43. 3) Reader’s role
Reading maketh a full man,
said the 16th and 17th century
English essayist, philosopher, and
statesman Francis Bacon.
44. Reader’s role
In spite of the huge gap that separates Bacon’s
time from ours, the statement has not lost its
relevance even amidst the dizzying changes in
today’s ultra-modern world of cybernation,
computer science, and information and
communication technology. The fact is that
much of the knowledge and information
accumulated by human civilization through the
ages can be accessed only through the
printed word – be it in science, religion,
economics, politics or literature and the arts.
(#11) PJ
45. 4) Narco-terrorists
There should be happy reasons to expect
the best in the days ahead if the Philippine
Drug Enforcement Agency adopts the ”eye-
for-an-eye, tooth-for-a-tooth” strategy
interfight against the drug menace.
(11 paragraphs follow)
Indeed, the only way to defeat the
drug syndicate is for the entire citizenry to be
a standing army against it. ##
46. Lead formulae
• Simple statement of the situation,
problem or news event
• Question challenging attention
• Striking statement arousing reader
interest
• A narration
• Vital question
47.
48.
49. Remember the key to a
successful editorial…
Make the lead interesting
to grab the reader
Provide strong evidence to
support your stance
Use active voice
Be mature, fair and
reasonable
Offer a solution
Write in third person most
of the time (some 1st
person plural)
