Bài giảng Áp xe phổi ĐH Y Hà Nội

1. ¸p xe phæi
PGS. TS Hoàng Hồng Thái
Bé m«n Néi §¹i häc Y Hµnéi

2. §ÞNH NGHÜA
• Là ổ mủ trong nhu mô phổi sau khi ộc mủ ra
ngoài tạo thành hang mới.
• Quá trình hoại tử do viêm nhiễm cấp tính ở
phổi do vi trùng, kí sinh trùng, nấm, không phải
do trực khuẩn lao
• Nếu có nhiều ổ mủ do hoại tử nặng gọi là hoại
thư phổi
• Bệnh có tính chất nội – ngoại khoa

3. Nguyªn nh©n
1. Do viªm nhiÔm ho¹i tö
a. Do vi khuÈn lµm mñ
- Tô cÇu
- Klebsiella
- Liªn cÇu tan huyÕt Bªta nhãm A
C¸c vi khuÈn kþ khÝ:
- Fusobacterium, E.Coli, Proteus
P.aeruginosa ),
- NÊm: Aspergillus, candida Albican
- KST: Amip, s¸n l¸ phæi

4. Nguyªn nh©n...
b. Nhồi máu phổi nhiễm trùng, KST
- Do tắc mạch nhiễm trùng
- Tắc mạch do tụ cầu, nấm C. albican
- Do viêm mạch máu trong các bệnh u hạt, viêm
nút quanh động mạch
c. Do ung thư nguyên phát hoại tử
2. C¸c nguyªn nh©n & yếu tố thuận lợi kh¸c
- Tæn th¬ng ho¹i tö ë bÖnh bôi phæi

5. Nguyªn nh©n...
- ChÊn th¬ng ngùc, dÞ vËt đường thở
- Sau g©y mª NKQ, më KQ, thë m¸y
- PhÉu thuËt TMH, RHM
- §¸i ®êng, suy dinh dưỡng
- C¸c bÖnh phæi m¹n tÝnh, GPQ
- NghiÖn rîu, thuèc l¸
- §Æt catheter t/m dµi ngµy

6. §¦êNG VµO
1. Đường phế quản
• Dị vật đường thở: m¶nh T/C ho¹i tö, thøc ¨n. Hay
gÆp ë BN cã tæn th¬ng mµn hÇu, n·o - mµng n·o,
h«n mª.
• SÆc dÇu, x¨ng
2. §êng m¸u
• Viªm t¾c t/m
• Viªm néi t©m m¹c nhiÔm khuÈn
• NhiÔm trïng m¸u: sau nhiÔm trïng s¶n
khoa (n¹o phá thai, s¶y thai, sãt rau), viªm ®-
êng tiÕt niÖu, ngoµi da.

7. ®êng vµo
3. §êng kÕ cËn
• ¸p xe díi hoµnh
• ¸p xe gan (amip, ®êng mËt)
• Do thñng d¹ dµy,
• Viªm phóc m¹c, viªm tuþ m¹n
• Viªm mñ trung thÊt (viªm mñ mµng ngoµi
tim, ¸p xe thùc qu¶n)..

8. Iv. triÖu chøng
1. GIAI ĐOẠN VIÊM
a. H/c nhiÔm trïng
– G/đ ®Çu nh viªm phæi (sèt cao, m«i kh«, lìi bÈn ...cã
khi nh bÞ cóm)
– Toµn th©n: hèc h¸c v× sèt, mÊt níc, ¨n uèng kÐm
T/c nhiÔm trïng phæi
– Ho kh¹c ®êm ®Æc, ho m¸u, m¸u lÉn mñ
– §au ngùc nhiÒu ë vïng phæi bÞ tæn th¬ng
– Khã thë nhanh n«ng

9. triÖu chøng…
b. Kh¸m phæi :
– Cã hc ®«ng ®Æc ë mét vïng phæi
– Cã ran næ, tiÕng thæi èng
c. XQuang
– Lóc ®Çu nh viªm phæi ®iÓn h×nh
• Mét vïng phæi mê ®ång ®Òu
• Cã khi mê h×nh tam gi¸c, ®Ønh quay vÒ rèn phæi
d. XÐt nghiÖm m¸u
BC t¨ng (10.000-15.000/mm3), BC ®a nh©n
trung tÝnh t¨ng, m¸u l¾ng t¨ng.

10. triÖu chøng…
2. GIAI ĐOẠN ỘC MỦ
5 - 6 ngµy sau, cã khi muén h¬n (lîng mñ 500
- 600ml cã khi hµng lÝt)
– DiÔn biÕn hµng tuÇn cã khi hµng
th¸ng
– Mµu: vµng, chocolat, vµng mËt, n©u
®en
– Sèt gi¶m dÇn, h¬i thë rÊt thèi

11. triÖu chøng…
a. Kh¸m phæi: cã h/c ®«ng ®Æc, h/c
hang (cã khi h/c ba gi¶m do cã ph¶n
øng MP)
b. Xquang
– Hang trßn trong vïng phæi mê
– Cã h/a møc níc – h¬i
c. XÐt nghiÖm: BC cßn cao, m¸u
l¾ng cao

12. triÖu chøng
3. GIAI ĐOẠN TẠO HANG
VÉn kh¹c mñ nhng ít h¬n
a.Thùc thÓ
VÉn thÊy héi chøng hang trªn l©m sµng. Nếu
hang ë s©u chØ thÊy héi chøng ®«ng ®Æc, ba
gi¶m
b. Xquang
Møc níc h¬i râ (h¬i nhiÒu h¬n níc)
c. XÐt nghiÖm m¸u
BC gÇn trë vÒ b×nh thêng, m¸u l¾ng cßn cao

13. thÓ l©m sµng ..
ThÓ l©m sµng
1. CÊp tÝnh
+ B¾t ®Çu rÇm ré víi sèt cao, éc mñ nÆng
+ Mñ kh«ng mïi
+ ChØ cã 1 lo¹i vi khuÈn
+ Khái nhanh
2. ThÓ ¸p xe mñ thèi
+ DiÔn biÕn rÇm ré, b¾t ®Çu nh cóm
+ Sèt cao, hèc h¸c, gÇy nhanh, tiÓu Ýt, thë h«i

14. thÓ l©m sµng ..
3. ¸p xe do amip
+ Sèt cao dai d¼ng
+ Kh¹c mñ mµu chocolat (chÈn ®o¸n: EliSA,
huúnh quang miÔn dÞch)
Xquang
+ Vßm hoµnh ph¶i n©ng cao liÒn víi ®¸m mê ë
phæi. Cã khi cã d¹ng nh u phæi
+ Cã tiÒn sö lþ
+ §iÒu trÞ b»ng Emetin, Flagyl khái nhanh (nÕu
®Õn muén cã thÓ tö vong)

15. thÓ l©m sµng
4. Áp xe do mËt qu¶n vì lªn
+ Cã triÖu chøng cña viªm ®êng mËt
+ Sèt dai d¼ng, cã nh÷ng c¬n rÐt run, hay cã
sèc nhiÔm khuÈn
+ Mñ mµu vµng
+ §iÒu trÞ kÐo dµi
+ Ph¶i kÕt hîp víi ®iÒu trÞ ngo¹i khoa
+ ThÓ tr¹ng chung rÊt nÆng

16. ThÓ l©m sµng
5. Áp xe do t¾c m¹ch nhiÔm trïng
Sau: Viªm néi t©m m¹c nhiÔm trïng ,nhiÔm trïng
sau ®Î, sau phÉu thuËt vïng tiÓu khung, ®Æt
catheter t/m dµi ngµy.
L©m sµng
+ Sèt cao, khã thë nhanh, nhÞp tim nhanh
+ Cã tæn th¬ng c¶ hai phæi
Xquang
+ Cã h×nh ¶nh æ ¸p xe ë nhiÒu b×nh diÖn kh¸c
nhau, cã ph¶n øng mµng phæi

17. BIÓU HIÖN L¢M SµNG ..
6. ¸p xe phæi ë trÎ nhá
+ DiÔn biÕn cÊp tÝnh, rÊt nÆng
+ Kh«ng kh¹c mñ
+ NÕu cã mñ, mñ kh«ng thèi
+ TriÖu chøng toµn th©n nÆng dÇn dÉn
®Õn PQPV
BiÕn chøng: nÆng cã thÓ tö vong (nhÊt
lµ nhiÔm tô cÇu phæi)

18. THÓ L¢M SµNG...
7. Áp xe phæi m¹n tÝnh
+ Sèt dai d¼ng, kh¹c mñ kÐo dµi, ho m¸u
+ Mçi ®ît tiÕn triÓn l¹i cã mét æ ¸p xe míi h×nh
thµnh, ®iÒu trÞ t¹m lui sau ®ã l¹i t¸i ph¸t
+ Nghe phæi kh«ng hÕt ran næ, thæi hang
+ Cã HC Pierre - Marie
XQ: H/¶nh x¬ phæi vµ c¸c æ mñ ë nhiÒu b×nh
diÖn kh¸c nhau nh h×nh tæ ong

19. chÈn ®o¸n
1 ChÈn ®ãan x¸c ®Þnh
+ HC nhiÔm trïng
+ TriÖu chøng kh¸m phæi qua tõng giai ®o¹n
+ TriÖu chøng cËn l©m sµng, c¬ b¶n lµ
Xquang theo tõng giai ®o¹n
+ Cã ho kh¹c mñ hay éc mñ thèi

20. chÈn ®o¸n ...
2. ChÈn ®o¸n ph©n biÖt
2.1. Gi·n PQ béi nhiÔm
+ Cã sèt nhiÔm trïng tõng ®ît
+ Kh¹c mñ kÐo dµi, cã thÓ cã ho m¸u
+ Có thể có ngón tay dùi trống
+ Ran ẩm, ran nổ cố định ở một vùng phổi không
mất sau điều trị
Xquang
cã ®¸m mê kh«ng ®Òu, ph©n biÖt dùa vµo
chôp phÕ qu¶n c¶n quang, Scanner cã c¶n
quang

21. chÈn ®o¸n ...
2.2. KÐn h¬i béi nhiÔm
+ BÖnh bÈm sinh tõ nhá
+ Thêng c¶ hai phæi
+ H/c nhiÔm trïng
+ Kh¹c mñ
Xq:
Cã vá gièng ¸p xe nhng máng, v¸ch nh½n,
vẫn tồn tại sau điều trị

22. CHÈN §O¸N
2.3. Lao hang
+ Cã tiÒn sö (b¶n th©n, gia ®×nh, th©n cËn)
+ Tæn th¬ng ë h¹ ®ßn vµ n¬i kh¸c
+ Cã BK, Mantoux (+), PCR(+)
2.4. Áp xe thùc qu¶n
+ TiÒn sö hãc x¬ng.Cã triÖu chøng cña lç rß PQ
+ Chôp PQ -TQ ph¸t hiÖn cã lç rß

23. chÈn ®o¸n ...
2.5. Ung th phæi ¸p xe hãa
+ MÆc dï ®iÒu trÞ, khèi mê cµng réng
ra
+ H/c cËn K : gÇy sót mÖt mái
+ Cã t/c di c¨n
+ §iÒu trÞ kh¸ng sinh, h×nh ¶nh XQ
kh«ng mÊt
+ C¸c xÐt nghiÖm t×m tÕ bµo K (+)
2.6. Thoát vị hoành

24. ®iÒu trÞ
I. ĐIỀU TRỊ NỘI KHOA
ĐiÒu trÞ triÖu chøng
1. H¹ sèt, đau
+ Paracetamol
+ DÉn xuÊt aspirin (aspegic) tiªm, uèng
2. Gi¶m ho nÕu ho m¸u nhiÒu
+ An thÇn
+ Tinh chÊt thuú sau tuyÕn yªn
+ Morphin 10mg/èng tiªm b¾p
+ Dextromethophan (synecod)

25. ®iÒu trÞ
3. DÉn lu t thÕ
4. Cho thuèc lµm loãng ®êm
5. Soi PQ hót mñ, röa PQ
6. Chäc hót dÉn lu mñ qua thµnh ngùc
(nÕu ¸p xe gÇn thµnh ngùc)
7. §iÒu trÞ æ mñ ë ngoµi (r¨ng miÖng, æ
mñ ë c¬, da, c¸c bé phËn kh¸c nÕu cã )
8. N©ng cao tÓ tr¹ng b»ng c¸c dung dÞch
nu«i dìng (albumin, Lipofuldin) båi phô níc
®iÖn gi¶i.

26. ®iÒu trÞ…
Điều trị theo nguyên nhân: dùa theo kh¸ng
sinh ®å, thời gian điều trị trung bình từ 4 – 6 tuần
C¸c ph¸c ®å hay dïng khi chưa có KSD:
– Cephalosporin 3 + Metronidazol 0,5g /lä x2lä/
ngµy truyền TM
– Cephalosporin 3 + Quinolon (Peflacine
400mg/èng x2 èng/ngµy +500 ml G5%) truyền TM
– Cephalosporin 3 + Aminoglycosid (Selemycin
250mg x 4lä/Natriclorua 0,9% truyền TM)

27. ĐIỀU TRỊ
– BN có kinh tế khó khăn: Penicilline
30 - 50 triÖu + G5% 500ml truyền TM
– Phèi hîp: Aminosid (gentamycin 80mg
x2 èng/ngµy/tiªm b¾p)
Hoặc Metronidazol 500mg x 2 lọ/ngày
truyền TM
- Cho đủ dịch, điều chỉnh điện giải
- Chế độ ăn giàu đạm & vitamin, truyền
đạm, máu khi cần

28. ®iÒu trÞ
Trêng hîp ¸p xe do amip
+ Chäc hót dÉn lu ¸p xe
+ Metronidazol 0,5g/ lä x2 lä/ngµy 7-10 ngµy
+ Phèi hîp KS

29. ®iÒu trÞ
II. ĐIỀU TRỊ NGOẠI KHOA
ChØ ®Þnh
+ Ho m¸u nÆng
+ §iÒu trÞ néi khoa thÊt b¹i
+ Cã gi·n PQ kÌm theo, tæn th¬ng khu tró
+ Cã dÊu hiÖu cña ¸p xe m¹n tÝnh

30. tiÕn triÓn - biÕn chøng
BiÕn chøng
+ Vì vµo khoang MF g©y TD-TK MF
+ Ho m¸u
+ Viªm mñ trung thÊt, mñ mµng tim
+ NhiÔm trïng m¸u
+ Gi·n PQ, x¬ phæi
BiÕn chøng xa
+ Áp xe n·o, viªm khíp mñ, thËn nhiÔm bét
+ Béi nhiÔm lao, suy mßn

31. biÕn chøng...
Tö vong do
+ Suy h« hÊp nÆng, suy mßn
+ Ộc mñ, sÆc mñ tö vong
+ Ho m¸u d÷ déi g©y ng¹t thë >tö vong
+ ¸p xe phæi m¹n

32. tiªn lîng
Phô thuéc vµo
+ KÝch thíc æ ¸p xe
+ Sè lîng æ ¸p xe
+ Vi khuÈn ph©n lËp ®îc
+ ThÓ tr¹ng bÖnh nh©n
+ Tuæi, bÖnh kÌm theo (tiểu ®êng, nghiÖn rîu) th-
êng nÆng.

33. H×nh ¶nh xquang

34. H×nh ¶nh xquang

35. H×nh ¶nh xquang

36. H×nh ¶nh xquang

37. H×nh ¶nh xquang

38. H×nh ¶nh xquang

39. H×nh ¶nh xquang

40. H×nh ¶nh xquang

41. H×nh ¶nh xquang

42. H×nh ¶nh xquang

43. H×nh ¶nh xquang

44. H×nh ¶nh xquang

45. H×nh ¶nh xquang

46. H×nh ¶nh xquang( KPQ)

47. H×nh ¶nh xquang