Fenomenografia stanowi jakościowe (interpretatywne) podejście badawcze, polegające na empirycznym poznawaniu i opisie różnorodnych sposobów doświadczania, postrzegania, rozumienia i konceptualizacji rzeczywistości przez ludzi. W informatologii fenomenografia jest wykorzystywana od lat 90. XX wieku, w szczególności w kontekście Information Literacy i zachowań informacyjnych.
Celem niniejszego referatu jest identyfikacja oraz analiza kierunków i obszarów dociekań informatologicznych z lat 2001-2016, prowadzonych z perspektywy fenomenograficznej. Wykorzystano metodę analizy i krytyki piśmiennictwa w oparciu o wyszukiwanie w bazie LISTA.
Phenomenography is a qualitative research approach that aims to empirically explore variation in how people experience, understand and interpret different aspects of their world. In Information Science phenomenography has been used since the 1990s, particularly in the context of Information Literacy and information behavior.
This paper intends to identify and analyze trends and areas of information science research, conducted from the phenomenographic perspective in years 2001-2016. A critical literature review, using the EBSCO’s LISTA database, has been the leading method.
Teoria i metodologia informatologii, 2019/20Sabina Cisek
Theory and Methodology of Information Science, a presentation for the information management students at the Jagiellonian University in Krakow, year 2019/20
Fenomenografia stanowi jakościowe (interpretatywne) podejście badawcze, polegające na empirycznym poznawaniu i opisie różnorodnych sposobów doświadczania, postrzegania, rozumienia i konceptualizacji rzeczywistości przez ludzi. W informatologii fenomenografia jest wykorzystywana od lat 90. XX wieku, w szczególności w kontekście Information Literacy i zachowań informacyjnych.
Celem niniejszego referatu jest identyfikacja oraz analiza kierunków i obszarów dociekań informatologicznych z lat 2001-2016, prowadzonych z perspektywy fenomenograficznej. Wykorzystano metodę analizy i krytyki piśmiennictwa w oparciu o wyszukiwanie w bazie LISTA.
Phenomenography is a qualitative research approach that aims to empirically explore variation in how people experience, understand and interpret different aspects of their world. In Information Science phenomenography has been used since the 1990s, particularly in the context of Information Literacy and information behavior.
This paper intends to identify and analyze trends and areas of information science research, conducted from the phenomenographic perspective in years 2001-2016. A critical literature review, using the EBSCO’s LISTA database, has been the leading method.
Teoria i metodologia informatologii, 2019/20Sabina Cisek
Theory and Methodology of Information Science, a presentation for the information management students at the Jagiellonian University in Krakow, year 2019/20
- Zachowania informacyjne jako subdyscyplina informatologii (dzieje – zmiany paradygmatu, konferencje, piśmiennictwo, uczeni). Badania użytkowników informacji.
- Zachowania informacyjne – obecny stan wiedzy w informatologii – definicje, pojęcia pokrewne, konteksty i uwarunkowania, typologia itd.
- Wybrane koncepcje i modele zachowań informacyjnych – typologia, omówienie niektórych z nich (modele Toma Wilsona i Barbary Niedźwiedzkiej; przypadkowe pozyskiwanie informacji; koncepcja Davida Ellisa)
- Poszukiwanie informacji – najlepiej zbadane zachowanie informacyjne
- Dzielenie się informacją (i wiedzą)
- Potrzeby informacyjne
- Bariery informacyjne
- Jak badać zachowania informacyjne? Elementy metodologii badań użytkowników informacji.
- Zachowania informacyjne jako subdyscyplina informatologii (dzieje – zmiany paradygmatu, konferencje, piśmiennictwo, uczeni). Badania użytkowników informacji.
- Zachowania informacyjne – obecny stan wiedzy w informatologii – definicje, pojęcia pokrewne, konteksty i uwarunkowania, typologia itd.
- Wybrane koncepcje i modele zachowań informacyjnych – typologia, omówienie niektórych z nich (modele Toma Wilsona i Barbary Niedźwiedzkiej; przypadkowe pozyskiwanie informacji; koncepcja Davida Ellisa)
- Poszukiwanie informacji – najlepiej zbadane zachowanie informacyjne
- Dzielenie się informacją (i wiedzą)
- Potrzeby informacyjne
- Bariery informacyjne
- Jak badać zachowania informacyjne? Elementy metodologii badań użytkowników informacji.
Broker informacji (infobroker, researcher) zajmuje się wyszukiwaniem, oceną, analizą i dostarczaniem różnego typu informacji na zlecenie.
Jest to zawód o charakterze usługowym, polegający na wyszukiwaniu, weryfikacji, analizie i dostarczaniu informacji na zlecenie. Głównym zadaniem infobrokera jest zaspokojenie potrzeby informacyjnej klienta poprzez dostarczenie mu najbardziej relewantnej informacji do złożonego zapytania. Dostarczona informacja musi cechować się wysoką jakością, popartą wiarygodnymi oraz odpowiednimi źródłami. Broker informacji dysponuje wiedzą dotyczącą sposobów pozyskiwania informacji oraz oceny jej wartości. W swojej pracy kieruje się zasadami etyki zawodowej i korzysta jedynie z legalnych źródeł informacji.
Zawód brokera informacji należy zaliczyć do grupy zawodów wolnych. Osoby wykonujące go mogą pracować nie tylko jako pracownicy etatowi, ale również jako tzw. freelancerzy lub samozatrudnieni.
W tej profesji może występować specjalizacja w zależności od rodzaju dostarczanej informacji, np. broker informacji biznesowej lub informacji prawniczej.
Istnieje szereg pokrewnych zawodów informacyjnych, które można określić nadrzędnym terminem „profesjonalista informacji”. Wyrażenie to występuje m.in. w nazwie polskiego Stowarzyszenia Profesjonalistów Informacji http://www.spi.org.pl/ i światowego Association of Independent Information Professionals http://www.aiip.org/.
Do zawodów tych należą: analityk danych, badacz rynku, infobroker (broker informacji, researcher), specjalista białego wywiadu (Open Source Intelligence, OSINT), trener „informacyjny”, wywiadowca (biznesowy, gospodarczy, rynkowy), specjalista big data, specjalista zarządzania informacją i inne. Wszyscy oni gromadzą/wyszukują, opracowują/przetwarzają i udostępniają informację odpłatnie i na zlecenie.
W praktyce granice między nimi są płynne, a zakres działalności – a także nazewnictwo – nie są ostatecznie ustalone
- Zachowania informacyjne jako subdyscyplina informatologii (dzieje – zmiany paradygmatu, konferencje, piśmiennictwo, uczeni). Badania użytkowników informacji.
- Zachowania informacyjne – obecny stan wiedzy w informatologii – definicje, pojęcia pokrewne, konteksty i uwarunkowania, typologia itd.
- Wybrane koncepcje i modele zachowań informacyjnych – typologia, omówienie niektórych z nich (modele Toma Wilsona i Barbary Niedźwiedzkiej; przypadkowe pozyskiwanie informacji; koncepcja Davida Ellisa)
- Poszukiwanie informacji – najlepiej zbadane zachowanie informacyjne
- Dzielenie się informacją (i wiedzą)
- Potrzeby informacyjne
- Bariery informacyjne
- Jak badać zachowania informacyjne? Elementy metodologii badań użytkowników informacji.
- Zachowania informacyjne jako subdyscyplina informatologii (dzieje – zmiany paradygmatu, konferencje, piśmiennictwo, uczeni). Badania użytkowników informacji.
- Zachowania informacyjne – obecny stan wiedzy w informatologii – definicje, pojęcia pokrewne, konteksty i uwarunkowania, typologia itd.
- Wybrane koncepcje i modele zachowań informacyjnych – typologia, omówienie niektórych z nich (modele Toma Wilsona i Barbary Niedźwiedzkiej; przypadkowe pozyskiwanie informacji; koncepcja Davida Ellisa)
- Poszukiwanie informacji – najlepiej zbadane zachowanie informacyjne
- Dzielenie się informacją (i wiedzą)
- Potrzeby informacyjne
- Bariery informacyjne
- Jak badać zachowania informacyjne? Elementy metodologii badań użytkowników informacji.
Broker informacji (infobroker, researcher) zajmuje się wyszukiwaniem, oceną, analizą i dostarczaniem różnego typu informacji na zlecenie.
Jest to zawód o charakterze usługowym, polegający na wyszukiwaniu, weryfikacji, analizie i dostarczaniu informacji na zlecenie. Głównym zadaniem infobrokera jest zaspokojenie potrzeby informacyjnej klienta poprzez dostarczenie mu najbardziej relewantnej informacji do złożonego zapytania. Dostarczona informacja musi cechować się wysoką jakością, popartą wiarygodnymi oraz odpowiednimi źródłami. Broker informacji dysponuje wiedzą dotyczącą sposobów pozyskiwania informacji oraz oceny jej wartości. W swojej pracy kieruje się zasadami etyki zawodowej i korzysta jedynie z legalnych źródeł informacji.
Zawód brokera informacji należy zaliczyć do grupy zawodów wolnych. Osoby wykonujące go mogą pracować nie tylko jako pracownicy etatowi, ale również jako tzw. freelancerzy lub samozatrudnieni.
W tej profesji może występować specjalizacja w zależności od rodzaju dostarczanej informacji, np. broker informacji biznesowej lub informacji prawniczej.
Istnieje szereg pokrewnych zawodów informacyjnych, które można określić nadrzędnym terminem „profesjonalista informacji”. Wyrażenie to występuje m.in. w nazwie polskiego Stowarzyszenia Profesjonalistów Informacji http://www.spi.org.pl/ i światowego Association of Independent Information Professionals http://www.aiip.org/.
Do zawodów tych należą: analityk danych, badacz rynku, infobroker (broker informacji, researcher), specjalista białego wywiadu (Open Source Intelligence, OSINT), trener „informacyjny”, wywiadowca (biznesowy, gospodarczy, rynkowy), specjalista big data, specjalista zarządzania informacją i inne. Wszyscy oni gromadzą/wyszukują, opracowują/przetwarzają i udostępniają informację odpłatnie i na zlecenie.
W praktyce granice między nimi są płynne, a zakres działalności – a także nazewnictwo – nie są ostatecznie ustalone
Czym są zbiory danych badawczych online? Aspekty metodologiczne i poznawcze, O jakich danych mówimy?
Po co tworzyć zbiory danych empirycznych?
Czy można powtórnie wykorzystywać dane empiryczne, zwłaszcza pochodzące z badań jakościowych?
Jak znaleźć dane badawcze?
Globalne inicjatywy i dedykowane serwisy wyszukiwawcze
Organizacje międzynarodowe jako niekomercyjni dysponenci informacji Sabina Cisek
Jaką informację udostępniają nieodpłatnie w Internecie organizacje międzyrządowe?
- Praktycznie z każdej dziedziny gospodarki, kultury, nauki, polityki, życia społecznego,
- Dane (fakty, liczby, statystyki) oraz opracowania (analizy, przeglądy, raporty),
- Aktualną, bieżącą i retrospektywną (z lat poprzednich),
- O zasięgu globalnym lub lokalnym (poszczególne kraje, także miasta)
Sp infobrokering i wywiad rynkowy 15 16Sabina Cisek
Cel studiów stanowi przygotowanie do wykonywania zawodu brokera informacji (infobrokera, researchera, specjalisty informacji), czyli profesjonalnego pośrednika w świecie informacji, którego zadaniem jest zaspokojenie potrzeb informacyjnych klientów, w szczególności – ale nie tylko – biznesowych, w oparciu o zróżnicowane źródła informacji. Studia dają możliwość zdobycia wiedzy, umiejętności praktycznych i kompetencji społecznych pożądanych nie tylko w działalności ściśle infobrokerskiej, ale również w szerzej rozumianym sektorze informacyjnym współczesnej gospodarki, w tym w zakresie wywiadu konkurencyjnego i rynkowego.
Information behavior, information seeking, zachowania informacyjne, poszukiwanie informacji, wyszukiwanie informacji, dzielenie się informacją, użytkownicy informacji
Infobrokering i wywiad rynkowy podstawy 16_17Sabina Cisek
- Sektor usług informacyjnych, profesjonaliści informacji, pośrednicy informacyjni,
- Broker informacji (infobroker) – nazwa, definicja i istota zawodu,
- Branża infobrokerska na świecie i w Polsce,
- Infobroker a inni profesjonaliści informacji
Kultura informacyjna organizacji – analiza koncepcji i model parametrycznyMarek Deja
Celem referatu jest ujęcie kategorii kultury informacyjnej organizacji w postaci modelu parametrycznego. Przyjęcie podejścia strukturalnego do problemu kultury informacyjnej ma charakter funkcjonalny w perspektywie przyszłych badań i posłuży do opracowania aparatu badawczego adekwatnego do badania kultury informacyjnej w środowisku organizacji. Cel osiągnięty został dzięki zestawieniu najistotniejszych koncepcji kultury informacyjnej odnoszących się do środowiska organizacji. Sedno aparatu analitycznego zestawienia stanowi filozoficzna koncepcja trzech światów Karla Poppera, któta stała się inspiracją do opracowania koncepcji trzech wymiarów kultury informacyjnej (Wymiar α, Wymiar β, Wymiar γ).
Analiza danych wizualnych w badaniach zachowań informacyjnych Sabina Cisek
Referat ma charakter metodologiczny, jego zasadniczym celem jest opis i dyskusja jakościowej analizy danych wizualnych jako procedury poznawczej w badaniach zachowań informacyjnych człowieka (ang. human information behavior). W interpretatywnych/rozumiejących dociekaniach informatologicznych, zwłaszcza związanych z refleksją nad człowiekiem w świecie informacji, wizualny materiał empiryczny (fotografie, nagrania wideo, rysunki i schematy wykonane przez respondentów) stanowić może – obok „klasycznych” danych werbalnych (pochodzących np. z dzienniczków albo wywiadów) – wartościowe źródło poznania. W szczególności zwraca na to uwagę Jenna Hartel, pionierka badań wizualnych w dziedzinie information behavior. Należy dodatkowo pokreślić, iż analiza danych wizualnych nie jest tożsama z wizualizacją danych, mimo podobieństwa nazw obydwu procedur.
Opracowanie niniejsze składa się z dwóch głównych części. Pierwsza z nich powstała na podstawie analizy i krytyki piśmiennictwa informatologicznego z lat 2001-2019 oraz wybranych publikacji z zakresu innych nauk społecznych. Odpowiada na następujące pytania badawcze: (1) czy wizualne dane empiryczne są w ogóle wykorzystywane w obszarze zachowań informacyjnych i – jeżeli tak – w jaki sposób i w kontekście jakich zagadnień szczegółowych, w tym – za pomocą jakich technik są gromadzone, (2) jak prowadzona jest analiza tych danych – intuicyjnie czy systematycznie, ze świadomością i eksplikacją przyjmowanych założeń teoretycznych oraz epistemologicznych i metodologicznych.
Część druga referatu ukazuje sposób wykonania, typ rezultatów oraz możliwe korzyści, wady i zalety jakościowej analizy danych wizualnych w badawczej praktyce. Stanowi studium przypadku przestrzeni informacyjnych w życiu codziennym studentów pierwszego roku zarządzania informacją w Uniwersytecie Jagiellońskim. Materiał empiryczny w postaci 63. rysunków przeanalizowano stosując kodowanie indukcyjne oraz analizę tematyczną. Perspektywę teoretyczno-metodologiczną opisywanych badań uformowały m.in. teoria horyzontów informacyjnych Diane H. Sonnewald, a także koncepcje małych światów Elfredy Chatman oraz tymczasowych miejsc informacyjnych Karen Fisher.
Analiza danych wizualnych może być bardzo owocna poznawczo, umożliwia m.in. uchwycenie „rzeczywistości informacyjnej” tak, jak ta faktycznie jest postrzegana przez użytkowników (współczynnik humanistyczny). Jest jednak czasochłonna, wymaga skrupulatności, solidnej autorefleksji badacza oraz – podobnie jak inne procedury jakościowe – pozostawienia tzw. „ścieżki sprawdzenia” w celu zapewnienia wiarygodności i intersubiektywnej sprawdzalności dociekań.
Zachowania informacyjne naukowców: w poszukiwaniu modelu zintegrowanego Sabina Cisek
Głównym jego celem jest stworzenie wstępnej propozycji zintegrowanego modelu zachowań informacyjnych naukowców akademickich, w oparciu o wybrane koncepcje z zakresu informatologii. Zastosowano podejście jakościowe oraz metody analizy i krytyki piśmiennictwa i analizy pojęciowej.
The main goal has been to create the first, tentative version of an integrated model of academic scholars’ information behavior, basing on selected concepts from the field of information science. The qualitative approach and methods of critical literature review and conceptual analysis were used.
II Konferencja Naukowa : Nauka o informacji (informacja naukowa) w okresie zmian, Warszawa, 15-16.04.2013 r. Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych, Uniwersytet Warszawski
The 2nd Scientific Conference : Information Science in an Age of Change, April 15-16, 2013. Institute of Information and Book Studies, University of Warsaw
II Konferencja Naukowa : Nauka o informacji (informacja naukowa) w okresie zmian, Warszawa, 15-16.04.2013 r. Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych, Uniwersytet Warszawski
The 2nd Scientific Conference : Information Science in an Age of Change, April 15-16, 2013. Institute of Information and Book Studies, University of Warsaw
II Konferencja Naukowa : Nauka o informacji (informacja naukowa) w okresie zmian, Warszawa, 15-16.04.2013 r. Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych, Uniwersytet Warszawski
The 2nd Scientific Conference : Information Science in an Age of Change, April 15-16, 2013. Institute of Information and Book Studies, University of Warsaw
Stowarzyszenia bibliotekarskie na świecie Sabina Cisek
Referat omawia współczesną działalność wybranych zagranicznych organizacji bibliotek szkół wyższych, min. ACRL – Association of College and Research Libraries, SCONUL – Society of College, National and University Libraries oraz CAUL – Council of Australian University Librarians. Przedstawiono wiodące kierunki ich aktywności, ze szczególnym uwzględnieniem twórczych inicjatyw i dobrych praktyk, które mogą stać się inspiracją dla podobnych przedsięwzięć w Polsce. Wskazano na zadania i znaczenie akademickich organizacji bibliotekarskich dla rozwoju edukacji wyższej i nauki, a także – dla doskonalenia pracy bibliotekarzy i specjalistów informacji, w kontekście cech i wymogów dzisiejszego środowiska informacyjnego, gospodarczego i kulturowo-społecznego.
Źródła informacji o ubezpieczeniach społecznych w Polsce i Unii EuropejskiejSabina Cisek
Problematyka źródeł informacji jest istotna zarówno z punktu widzenia infobrokera (profesjonalisty informacji), jak i „przeciętnego” obywatela/użytkownika. Stanowi jednak zagadnienie wielowymiarowe, którego niektóre jedynie aspekty są poruszone w niniejszym referacie.
Opracowanie składa się z dwóch części. W pierwszej z nich zarysowano wybrane zagadnienia dotyczące źródeł informacji w ogóle, takie jak sposoby identyfikacji i dostępu do odpowiednich zasobów, typologia źródeł, a także ocena ich jakości, w tym przyjazności dla użytkownika oraz wiarygodności. W części drugiej rozważania natury ogólnej odniesiono do współczesnych źródeł informacji o ubezpieczeniach społecznych w Polsce i Unii Europejskiej. Skonstruowano ich typologię, posługując się m.in. kryteriami dysponenta (źródła oficjalne, urzędowe oraz inne), trybu dostępu (zasoby otwarte i restrykcyjne), formy/treści (źródła osobowe i dokumentalne; bazy danych, dokumenty prawne, eksperci, materiały edukacyjne i poradniki itd.) oraz potencjalnego użytkownika (zasoby adresowane do specjalistów i do „każdego”), ilustrując rozważania konkretnymi przykładami. Na tej podstawie sformułowano wnioski dotyczące możliwej oferty infobrokerskiej w zakresie informacji o ubezpieczeniach społecznych.
Zagadnienie rozwoju kompetencji informacyjnych (ang. information literacy) w szkole wyższej posiada co najmniej trzy wymiary, mianowicie: (1) cele i efekty uczenia się – co studenci powinni wiedzieć, umieć i akceptować w obszarze indywidualnego i grupowego zarządzania informacją; (2) organizacja kształcenia – formy, metody i środki dydaktyczne; (3) sposoby ewaluacji kompetencji informacyjnych. Referat poświęcony jest pierwszemu – z wymienionych – aspektowi. Charakterystykę oczekiwanych efektów kształcenia – także w dziedzinie information literacy – można oprzeć na tzw. koncepcjach progowych (ang. threshold concepts), czyli ideach, które – gdy zostaną pojęte – otwierają nowe pespektywy poznawcze, powodują transformację umiejętności i wiedzy, a nawet zmianę światopoglądu. Najważniejszą współczesną inicjatywą w tym zakresie jest amerykański Framework for Information Literacy for Higher Education, opracowany przez stowarzyszenie Association of College and Research Libraries w roku 2016. W referacie omówiono jego sześć „ram” i ich potencjalny wpływ na edukację informacyjną w uczelniach.
Jak skutecznie pozyskiwać informacje w internecie? Wykorzystanie zasobów Dee...Sabina Cisek
Ogólne zasady poszukiwania informacji w internecie
Sposoby dostępu do zasobów Deep Web
Zasoby naukowe w Deep Web
Pozyskiwanie danych, publikacji i treści (w tym naukowych) z Deep Web – przykłady, studia przypadków
Informacja o przedsiębiorstwach (i innych organizacjach) w internecie 2018Sabina Cisek
Wstęp – czym jest informacja o firmach (organizacjach)
Urzędowe narodowe (ogólne) i branżowe (specjalistyczne) rejestry przedsiębiorstw i innych organizacji – polskie i zagraniczne
Dokumenty wymagane przez przepisy prawa w informacji o przedsiębiorstwach (organizacjach) – polskie i zagraniczne
Sprawdzanie rzetelności i wiarygodności płatniczej polskich przedsiębiorstw (organizacji)
Bazy danych, katalogi, książki telefoniczne w informacji o firmach (organizacjach) – polskie i zagraniczne
Rankingi w informacji o firmach – polskie i zagraniczne
Dane statystyczne w informacji o firmach (organizacjach)
Informacja o już nieistniejących zakładach pracy
Inne źródła, informacja „pomocowa” dla przedsiębiorstw
Kompetencje informacyjne w miejscu pracy – oczekiwania pracodawców, XIV Forum...Sabina Cisek
W referacie przedstawione są wybrane aspekty zagadnienia kompetencji informacyjnych w miejscu pracy, na podstawie analizy i krytyki piśmiennictwa, głównie anglojęzycznego. Problematyka ta należy do obszernej dziedziny information literacy. Dotyczy zdolności pracowników – na różnych stanowiskach – do efektywnego lokalizowania, oceny, organizacji i wykorzystania informacji, a także jej tworzenia, „opakowania” i prezentowania właściwym odbiorcom, gdy jest to potrzebne do działań biznesowych, wykonywania zadań albo rozwiązywania problemów zawodowych. Wedle dotychczasowych badań (zagranicznych) kompetencje informacyjne przydatne w miejscu pracy – i oczekiwania pracodawców w tym zakresie – różnią się od tych potrzebnych do ukończenia szkoły czy studiów. Pracodawcy cenią takie m.in. postawy i umiejętności informacyjne, jak angażowanie członków zespołu do poszukiwania przydatnych informacji, wykorzystywanie wiedzy współpracowników, pozyskiwanie informacji z różnych źródeł (dokumentacja firmowa, eksperci, specjalistyczne bazy danych), nie tylko z internetu, interpretacja informacji, identyfikowanie powiązań, odnajdywanie wzorców, staranne, dogłębne pozyskiwanie informacji i eksplorowanie problemów.
Wspomnienie o Wandzie Pindlowej, XIV Forum INTSabina Cisek
Profesor Wanda Pindlowa (1933-2015), współtwórczyni polskiej informatologii (nauki o informacji), pracownik naukowy Uniwersytetu Jagiellońskiego, była aktywną członkinią Polskiego Towarzystwa Informacji Naukowej od 1992 r.
Przez wiele lat udzielała się we władzach Towarzystwa, ostatnio jako przewodnicząca sądu koleżeńskiego. W latach 1995-2011 nieprzerwanie brała udział w kolejnych Krajowych Forach Informacji Naukowej i Technicznej, wygłaszając referaty, prowadząc sesje tematyczne oraz pracując w radach programowych tej cyklicznej konferencji. Była również przewodniczącą Rady Programowej wydawanego przez PTIN kwartalnika Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej i autorką artykułów tam opublikowanych.
Wspomnienie poświęcone jest tej wybitnej Osobowości PTIN w 25. rocznicę istnienia Towarzystwa.
1. Metoda zdarzeń krytycznych
w informatologicznych badaniach
zachowań informacyjnych
w XXI wieku
Dr Sabina Cisek
Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ
III Międzynarodowa Konferencja Naukowa
Nauka o informacji (informacja naukowa) w okresie zmian, Warszawa,
11-12 maja 2015
1
2. Spis treści
• Moje pytania badawcze i metoda
• Na czym polega metoda zdarzeń
krytycznych?
• Czym są zachowania informacyjne?
• CIT w badaniach zachowań informacyjnych
w latach 2001-2015
• Zamiast podsumowania
2
4. Pytania badawcze
• Jak często i w jaki sposób (liczba respondentów,
ramy pojęciowe itp.) metoda zdarzeń
krytycznych była w XXI wieku wykorzystywana do
badania zachowań informacyjnych?
• Jakie aspekty zachowań informacyjnych były za
jej pomocą empirycznie studiowane (tematyka
prowadzonych badań)?
4
5. Zastosowana metoda
• Analiza i krytyka piśmiennictwa,
w oparciu o bazę LISTA (Library,
Information Science and Technology
Abstracts firmy EBSCO)
5
8. Twórca
• John C. Flanagan
• Flanagan, John C. (1954). The critical incident
technique. Psychological Bulletin, Vol. 51, No.
4, p. 327-358.
8
9. Zdarzenie krytyczne
• Pojedyncze wydarzenie (lub sytuacja), które da
się wyodrębnić i które znacząco wpływa na
jakieś działanie albo zjawisko
• Jednakże
– incydenty krytyczne nie muszą być dramatyczne albo
niezwykłe (Gilstrap; Dupree 2008, p. 409)
– to nasza interpretacja czyni jakieś zdarzenie
krytycznym [Tripp, David (1993). Critical Incidents in Teaching: Developing
Professional Judgment. London: Routledge, p. 29.]
9
10. Metoda zdarzeń krytycznych
• Polega na zgromadzeniu (najczęściej za pomocą
wywiadu bezpośredniego lub ankiety) zdarzeń
krytycznych*, a następnie – na ich kategoryzacji
oraz analizie. Celem jest odkrycie „leżących
głębiej” problemów i uwarunkowań.
* A właściwie ludzkich opowieści o zdarzeniach
krytycznych
10
13. Zachowania informacyjne
• Wszelkie zachowania ludzi przejawiane w obliczu
kanałów i źródeł informacji, w szczególności te, które
związane są z poszukiwaniem informacji, jej
indywidualnym przetwarzaniem i zarządzaniem oraz
wykorzystaniem w różnych kontekstach
• Zachowania informacyjne można podzielić na
występujące
– przed wyszukiwaniem,
– w trakcie wyszukiwania,
– po wyszukiwaniu informacji (Marcella, Pirie, Rowlands 2013).
13
14. CIT w badaniach zachowań
informacyjnych w latach
2001-2015 (wybrane
aspekty)
14
15. Ile jest publikacji z XXI wieku,
w których wykorzystano CIT do
badania zachowań informacyjnych?
• Wyszukiwanie w bazie LISTA w dniu 2015-04-27
• Wyrażenie wyszukiwawcze „critical incident” AND
(„information behavior” OR „information-seeking
behavior”), 2001-2015
• Otrzymałam 15 rezultatów (artykułów), wszystkie
adekwatne, w tym 13 opartych na badaniach
empirycznych i 2 teoretyczno-metodologiczne
15
16. Jak ogólnie definiuje się zdarzenia
krytyczne w kontekście badania
zachowań informacyjnych ?
• “Critical incidents, to some extent, represent
information use ‘stories’ which are complete or
near complete” (Urquhart 2001)
• „a brief, but memorable information seeking
episode” (Urquhart 2001)
• “the details and context of just a single event in
order to avoid generalizations from similar
incidents” (Evans, Chi 2010, p. 658)
16
17. Jak w analizowanych publikacjach
określano zdarzenia krytyczne? Przykłady
• Nagły wypadek (ang. emergency)
• Ostatnie (najświeższe) zadanie zawodowe, które
wymagało poszukiwania i wykorzystania informacji
• Ostatnio przeczytany artykuł naukowy i okoliczności
temu towarzyszące
• Najnowszy „przypadek” wyszukiwania informacji
• „Problematyczna” sytuacja związana ze zdrowiem
• Ważna decyzja administracyjna lub biznesowa
17
18. Jak w analizowanych publikacjach
gromadzono materiał empiryczny, czyli
opisy zdarzeń krytycznych?
• Za pomocą wywiadu jakościowego, częściowo
ustrukturyzowanego, otwartego, pogłębionego (10)
– Wywiad z jedną osobą trwał od 40 minut do 2 godzin
• Za pomocą ankiety online (2) i papierowej (1)
• Za pomocą obserwacji (1)
• Liczba badanych (respondentów) wahała się od 8 do
348
18
19. W ramach jakiej metodologii stosowano
Critical Incident Technique?
• JAKOŚCIOWEJ
– ang. Interpretative orientation, Naturalistic study,
Qualitative, interpretive methods
bądź
• MIESZANEJ
– ang. a mix of quantitative and qualitative
approaches, a mixed methodology approach
19
21. Dlaczego warto stosować CIT w badaniach
zachowań informacyjnych? Wybrane
argumenty
• Ponieważ CIT opiera się na rzeczywistych
doświadczeniach i przeżyciach użytkowników, o
których mówią własnymi słowami, z ich punktu
widzenia, posługując się terminami faktycznie
występującymi w praktyce,
• Ponieważ doświadczenie użytkownika (przeszłe
sytuacje, zdarzenia, w których brał udział itp.) może
funkcjonować jako źródło informacji
21
22. Bibliografia
• Almehmadi, Fatmah; Hepworth, Mark; Maynard, Sally (2014). A framework for understanding
information sharing: an exploration of the information sharing experiences of female academics in
Saudi Arabia. Information Research, Vol. 19, No. 4. http://www.informationr.net/ir/19-
4/isic/isic01.html
• Berryman, Jennifer M. (2008). Influences on the judgement of enough information: an analysis using
the information use environment as a framework. Information Research, Vol. 13, No. 4.
http://www.informationr.net/ir/13-4/paper356.html
• Chaudhry, Abdus Sattar; Al-Sagheer, Luluwa (2011). Information behavior of journalists: Analysis of
critical incidents of information finding and use. The International Information and Library Review,
Vol. 43, p. 178-183.
• Evans, Brynn M.; Chi, Ed H. (2010). An elaborated model of social search. Information Processing
and Management, Vol. 46, p. 656–678.
• Fortier, Alexander; Dufour, Christine; Bergeron, Pierrette (2010). Investigation of the sexual health
information behaviour of a group of young Quebec adults. The Canadian Journal of Information and
Library Science, Vol. 34, No. 4, p. 433-456.
• Gilstrap, Donald L.; Dupree, Jason (2008). Assessing Learning, Critical Reflection, and Quality
Educational Outcomes: The Critical Incident Questionnaire. College and Research Libraries, Vol. 19,
Issue 5, p. 407-426.
• Johnson, Paula C.; Simonsen, Jennifer E. (2015). Do engineering master’s students know what they
don’t know? Exploring abstracting & indexing service use and non-use. Library Review, Vol. 64, No.
1-2, p. 36-57.
• Lambert, Joshua D. (2010). The Information-Seeking Habits of Baptist Ministers. Journal of Religious
and Theological Information, Vol. 9, Issue 1-2, p. 1-19.
22
23. Bibliografia cd.
• Lata Cunha, Aurea Adriana; Cendon, Beatriz Valadares (2010). Uso de bibliotecas digitais de
periódicos: um estudo comparativo do uso do Portal de Periódicos da Capes entre áreas do
conhecimento. Perspectivas em Ciencia da Informacao, Vol. 15, Issue 1, p. 70-91.
• MacDonald, Jackie; Bath, Peter; Booth, Andrew (2011). Information overload and information
poverty: challenges for healthcare services managers? Journal of Documentation, Vol. 67, No. 2, p.
238-263.
• Marcella, Rita; Pirie, Tracy; Rowlands, Hayley (2013). The information seeking behaviour of oil and
gas industry workers in the context of health, safety and emergency response: a discussion of the
value of models of information behaviour. Information Research, Vol. 18, No. 3.
http://www.informationr.net/ir/18-3/paper583.html
• Mishra, Yotlj; Allen David; Pearman, Allen (2015). Information Seeking, Use, and Decision Making.
JASIST, Vol. 66, No. 4, p. 662-673.
• Morgan, Alison Janeice; Trauth, Eileen M. (2013). Socio-economic influences on health
information searching in the USA: the case of diabetes. Information Technology and People, Vol.
26, No. 4, p. 324-346.
• Urquhart, Christine (2001). Bridging information requirements and information needs assessment:
do scenarios and vignettes provide a link? Information Research, Vol. 6, No. 2.
http://www.informationr.net/ir/6-2/paper102.html
• Urquhart, Christine et al. (2003). Critical incident technique and explicitation interviewing in
studies of information behavior. Library and Information Science Research, Vol. 25, Issue 1, p. 63–
88.
23