Stan badań - identyfikowanie piśmiennictwa naukowego (wyszukiwanie i selekcja), analizowanie, opisywanie

1. 1
2017-11-14, IINiB UJ
STAN BADAŃ
1. Stan badań – co to jest?
Stan wiedzy na dany temat, charakterystyka co już wiadomo, a czego nie w danym zakresie.
2. Jak to odkryć?
Przez analizę i krytykę piśmiennictwa – czyli wyszukanie, selekcję, przeczytanie i analizę
przydatnych publikacji. Innymi słowy – posługujemy się metodą analizy i krytyki
piśmiennictwa [Cisek, Sabina (2010). Metoda analizy i krytyki piśmiennictwa w nauce o informacji i
bibliotekoznawstwie w XXI wieku. Przegląd Biblioteczny, R. 78 nr 3, s. 273-284].
3. Co to znaczy?
3.1. Że trzeba w odpowiedni sposób ZIDENTYFIKOWAĆ adekwatne publikacje, czyli
WYSZUKAĆ, a spośród wyszukanych WYBRAĆ przydatne.
Jakie publikacje? Tylko naukowe i profesjonalne.
3.2. Że trzeba w odpowiedni sposób PRZEANALIZOWAĆ publikacje.
Jak? Problemowo.
Piśmiennictwo naukowe
─ Cechy – publikacja naukowa jest recenzowana, ma odpowiedni
aparat informacyjny (abstrakt, słowa kluczowe, przypisy,
bibliografia) oraz odpowiednią strukturę, np. IMRAD (wstęp,
przegląd literatury = stan badań, materiały i metody, rezultaty =
wyniki, dyskusja, zakończenie, w tym wnioski).
─ Formy – artykuły w czasopismach, książki (monografie oraz prace
zbiorowe pod redakcją), rozdziały w pracach zbiorowych, referaty
konferencyjne, raporty z badań, prace na stopień (doktorska,
dyplomowa)

2. 2
4. Jak szukamy publikacji?
4.1 Wstępnie (bo może to ulec zmianie w trakcie badania) decydujemy o zasięgu
chronologicznym, językowym i źródłowym poszukiwań. Z jakich lat i w jakich językach
publikacje uwzględnimy i dlaczego? W jakich źródłach (bazach danych,
specjalistycznych wyszukiwarkach itd.) szukamy? Za pomocą jakich wyrażeń
wyszukiwawczych?
Szukamy za pomocą odpowiednich narzędzi i źródeł – baz danych, bibliografii
(narodowej i specjalnych), katalogów (bibliotecznych), przewodników dziedzinowych,
wyszukiwarek. Posługujemy się także techniką kuli śnieżnej (bibliografia w jakimś
artykule prowadzi nas do kolejnych – przydatnych).
4.2 Jak dobieramy publikacje?
Kryterium treści
 Te dokładnie na nasz temat (określony w tytule) – jeżeli istnieją; należy dążyć do
uwzględnienia wszystkich
 O szerszym zakresie, m.in. dlatego, że trzeba będzie
nakreślić tło badań własnych  uwzględniamy wybrane – kluczowe
dla danego obszaru badań i ważne dla naszej problematyki
 O węższym zakresie (jeżeli istnieją), bo przydadzą się jako
przypadek szczegółowy, albo podstawa naszych uogólnień
 O zakresie pokrewnym (opcjonalnie)
Należy także zastosować kryterium jakości – wybieramy publikacje naukowe lub
profesjonalne recenzowane, pochodzące z renomowanych czasopism, indeksowane
w specjalistycznych bazach danych itp.
Przydatne,
zwłaszcza,
gdy nie ma
publikacji
dokładnie na
nasz temat.

3. 3
5. Jak analizujemy piśmiennictwo?
Zaczynamy od publikacji najbliższych naszej problematyce, potem przechodzimy do
pozostałych. Uwaga! W czasie analizowania piśmiennictwa może się okazać, dzięki temu, że
zaczynamy mieć głębszy obraz problemu, że trzeba jeszcze „doszukać” publikacji albo
zmienić zasięg chronologiczny itp.
Czytamy pierwszy artykuł, notujemy ważne aspekty, poglądy, zagadnienia; czytamy drugi –
notujemy ważne aspekty, stanowiska, zagadnienia, sprawdzamy, czy coś się nie powtarza
(w stosunku do artykułu pierwszego); czytamy kolejny – notujemy itd.
W efekcie powstaje uporządkowana lista aspektów, stanowisk i zagadnień związanych
z naszą problematyką – czyli stan badań. Wystarczy teraz ubrać go w słowa.
Aspekty, stanowiska,
zagadnienia związane
z problematyką naszej
pracy
Autorzy – kto o tym pisał Analiza - komentarz
Na przykład – kiedy o danym aspekcie
pisano (dawno, obecnie popularny)
Ilu autorów porusza dany aspekt?
Zgadzają się ze sobą? Jeżeli nie, to jakie
są możliwe stanowiska?
aaaaaa Kowalska, Nowak, Paprocki,
Smith, White
xxxxxxx
bbbbbb Adamczyk, Brown, Kowalska,
Zygfryd,
yyyyyyy

4. 4
6. Jak piszemy, opisujemy stan badań?
Problemowo. Czyli jak?
[Oczywiście te przykłady są wymyślone 😊]
NIE tak: „Najpierw Kowalska stwierdziła, że informacja jest dobra, potem White, że wcale
nie, a Zygfryd podsumował, że właściwie to nie wiadomo jak jest”.
Tylko TAK: „Pojęcie informacji jest przedmiotem zainteresowania badaczy od kilkudziesięciu
lat. Prekursorem w tym zakresie był …… . Od tego czasu sformułowano bardzo wiele
poglądów, które może podzielić na trzy generalne typy. Wedle pierwszego stanowiska,
reprezentowanego m.in. przez Kowalską (2001) i Smitha (2013), informacja jest dobra, a
argumenty za przyjęciem takiego poglądu są następujące: ……………. . Odmienne podejście
reprezentują Brown (2010) i Nowak (2011), którzy sądzą, że informacja jest zła, ponieważ ….”
NIE tak: „Adamczyk napisał, że informacją w przedsiębiorstwie należy zarządzać centralnie,
a Kowalska, że oddolnie.”
Tylko TAK: „Wyniki dotychczas przeprowadzonych badań empirycznych nie są
rozstrzygające. Eksperyment przeprowadzony przez Adamczyka (2017), wzorujący się zresztą
na dociekaniach Smitha i White’a (2015), dostarcza argumentów za tym, iż informacją
należałoby zarządzać centralnie. Wnioski z badań Kowalskiej (2017) z kolei, nawiązujących do
długiej tradycji dociekań systemowych (np. Brown 1999, Zygfryd 2012), sugerują inne
podejście …..”.