Ligji i Avogardos dhe Ligji i Daltonit QAKP'Gjon Nikollë Kazazi'

3. Ligji i Avogadros. Të gjitha gazet me vëllim të
njëjtë dhe me temperaturë e trysni të njëjtë kanë të
njëjtin numër molekulash. Do të fillojmë nga
shprehja për shtypje të gazit në muret e enës :
të cilen do ta zbatojmë për dy gazra të ndryshem
pasi ta shumëzojmë me vëllimin V. Do të kemi :
Dhe
Ek
V
N
p
3
2

1
111 3
2
EkNVp 
2
222 3
2
EkNVp 

4. I krahasojmë duke supozuar se
V1=V2 , p1=p2 dhe Ek1=Ek2 që nga
shprehja kuptojmë se T1=T2. Atëherë
edhe N1=N2. Kjo do të thotë se
gazrat në vëllime, në temperaturë
dhe në shtypje të njetë kanë numër
të njejtë molekulash. Ky ligj quhet
ligji I Avogadros dhe për herë të parë
e zbuloi Avogadro.

6. Ligji i Daltonit paraqitet kur dy elemente
bashkohen dhe formojnë dy ose më tepër
komponime, atëherë masat e ndryshme të njërit
element që bashkohen me po të njëjtin masë të
elementit tjetër qëndrojnë midis tyre si numra
të plotë të thjeshtë.
Hulumtimin e saktë të shtypjes së përzirjes së
gazeve së pari e kreu Daltoni më 1809, (John
Dalton 1766-1844, kimist anglez)
Presioni i përgjithshëm i ushtruar nga përzierja
e gazeve joreaktive është i barabartë me
shumën e presioneve të pjesshme të çdo gazi
individual.
P.sh shtypja p e një gazi që paraqet përzierje të
katër gazeve është e barabartë me shumën e
shtypjeve parciale të tyre p1, p2, p3, p4
p=p1 +p2+p3+p4 qe paraqet ligjin e daltonit.

7. Deri tani kemi folë për shtypjen e
vetem nje gazi p.sh per shtypjen e
oksigjenit, te hidrogjenit, te azotit etj.
Por në natyrë dhe teknikë në të
shumtën e rasteve kemi të bëjmë me
perzirjen e disa gazeve të tjerë.
Prej kujt varet shtypja e perzirjes se
gazeve ?

8. Shembull:
Do të vendosim në enën ne fig
10.21pak fosfor i cili ka veti të lidhet
kimikisht me oksigjenin e ajrit dhe
shpejt e lidhim me manometrin e
mërkurit.Pas një kohe oksigjeni i
ajrit do të bashkohet kimikisht me
fosforin dhe manometri do të tregoj
shtypje më të vogël në enë se sa kur
kishte oksigjen.Kjo do të thot se
prania e oksigjenit ne ajer e rrit
shtypjen e tij.

9. Qka quajmë shtypje parciale ?
Shtypja e gjdo njerit gaz qe merr
pjesë në përzirje të tyre quhet
shtypje parciale e atij gazi. Daltoni
zbuloj se shtypja e perzirjes se
gazeve eshte e barabarte me
shumen e shtypjeve parciale te
tyre. P.sh shtypja p e nje gazi qe
paraqet perzirje te kater gazeve
eshte e barabart me shumen e
shtypjeve parciale te tyre.