Les 1 - Praktijkonderzoek in de school

1. Hogeschool PXL – Elfde-Liniestraat 24 – B-3500 Hasselt
www.pxl.be - www.pxl.be/facebook
Praktijkonderzoek in de school
Inleiding
Oriënteren

2. Inleiding
• Leraar geconfronteerd met beroepssituaties waarin hij keuzes
moet maken
Bij terugkerende problemen: antwoorden of oplossingen
zoeken via onderzoeksmatige benadering
• Waarom praktijkonderzoek?

3. WAT IS PRAKTIJKONDERZOEK?
DE ONDERZOEKSCYCLUS
Praktijkonderzoek

4. Praktijkonderzoek
Fundamenteel onderzoek Toegepast onderzoek Praktijkonderzoek
Kennis is generaliseerbaar Kennis is probleemgebonden Kennis is contextgebonden
Een landelijk onderzoek naar
de vraag: ‘Welke problemen
ervaren kinderen in de leeftijd
van 10 tot en met 12 jaar met
ASS bij het aangaan van
nieuwe relaties?’
Een onderzoek bij diverse
psychiatrische instellingen
naar de vraag: ‘Welke
professionele ondersteuning
hebben kinderen in de leeftijd
van 10 tot en met 12 jaar met
ASS nodig om nieuwe relaties
aan te kunnen gaan?’
Een onderzoek in een school
naar de vraag: ‘Hoe kunnen
wij leerlingen met ASS die
instromen op school
ondersteunen bij het aangaan
van nieuwe relaties?’

5. Praktijkonderzoek
Definitie:
Praktijkonderzoek in de school is onderzoek dat wordt
uitgevoerd door leraren en leraren in opleiding, waarbij
op systematische wijze in interactie met de omgeving
antwoorden verkregen worden op vragen die ontstaan
in de eigen onderwijspraktijk en gericht zijn op
verbetering van deze praktijk.

6. Onderzoekscyclus

7. Onderzoekscyclus
- Vakgroep wiskunde gaat in gesprek met lln
- Leraren gaan elkaars lessen observeren
(blijkt dat er weinig activerende
werkvormen worden gebruikt)
- Literatuurverkenning: gebruik van digitale
wiskundige toepassingen kan de motivatie
en de actieve rol van de leerlingen
stimuleren
Oriënteren

8. Onderzoekscyclus
- Literatuurstudie: verdiepende
probleemanalyse
- Afbakening probleem: richten op
oefenfunctie van ICT
- Verdere afbakening: de meetkunde
- Onderzoeksvraag: “Hoe kunnen we de
leeractiviteit van lln bij het inoefenen van
nieuwe leerstof op het gebied van
meetkunde m.b.v. ICT-leermiddelen
verhogen?’
Richten

9. Onderzoekscyclus
- De leraren denken na over een
stappenplan
Plannen

10. Onderzoekscyclus
- Bezoek aan oud-studiegenoot:
wiskundeleraar met veel ervaring met de
inzet van ICT bij wiskunde
- Gesprek met vertegenwoordiger van
uitgeverij die ICT-toepassingen voor
wiskundeonderwijs heeft ontwikkeld
- Conferentie over digitalisering in het
wiskundeonderwijs
- Vakdidactische bronnen die ingaan op het
inoefenen van leerstof m.b.v. ICT
Verzamelen

11. Onderzoekscyclus
- Bij het analyseren blijkt dat er diverse
bruikbare ICT-toepassingen zijn
- Leraren formuleren een korte inhoudelijke
beschrijving per toepassing
- Conclusie van de analyse: een effectieve
inzet van deze toepassingen vraagt een
meer begeleidende rol van de leerkracht
Analyseren
Concluderen

12. Onderzoekscyclus
- De veranderende rol van de leerkracht
maakt ook deel uit van het
praktijkprobleem
- Er wordt een deelvraag toegevoegd die
inzoomt op de begeleidende rol van de
leraar.
- Er wordt een plan gemaakt voor de
aanvullende dataverzameling
- Er wordt nieuwe literatuur bestudeerd en
men gaat in gesprek met een expert.
- Analyse: hoe moet de leraar handelen bij
de inzet van ICT-leermiddelen?

13. Onderzoekscyclus
- Op basis van analyseresultaten: ontwerp
van een lessenreeks op het gebied van
meetkunde, waarbij diverse digitale
toepassingen worden ingezet voor het
oefenen van de leerstof
- In de lessenreeks wordt aangegeven welk
leraarsgedrag op welk moment in de les
verondersteld wordt
Ontwerpen

14. Praktijkonderzoek
• Spelregels
– Validiteit
Vb. Een lerarenteam onderzoekt de tevredenheid van de
ouders over de informatievoorziening met betrekking tot de
profielkeuze van de leerlingen. De ouders worden per mail
benaderd met het verzoek een vragenlijst in te vullen.

15. Praktijkonderzoek
• Spelregels
– Betrouwbaarheid
Vb. Een schooldirecteur wil de arbeidsvreugde van zijn
leraren meten aan de hand van een vragenlijst. De week
voordat de vragenlijst verspreid wordt, maakt de overheid
bekend dat er flink bezuinigd gaat worden. Voor de school
betekent dit onder andere dat de klassen groter worden.

16. Praktijkonderzoek
• Spelregels
– Betrouwbaarheid
Vb. Door middel van een groepsgesprek probeert een leraar
helder te krijgen of de taakverdeling bij een
samenwerkingsopdracht naar tevredenheid is verlopen.
De leraar geeft het woord aan leerlingen die hun vinger
opsteken.
Meer richtlijnen + voorbeelden: HB blz. 38-47

17. De school als onderzoekscontext
• Drie niveaus
– Microniveau (eigen onderwijs)
– Mesoniveau (curriculum, school, schoolomgeving)
– Macroniveau (de beroepsgroep en opleidingen)

18. DE VERKENNENDE PROBLEEMANALYSE
HET PRAKTIJKPROBLEEM BESCHRIJVEN
Oriënteren

19. Verkennende probleemanalyse
• Om inzicht te krijgen in de aard van het
praktijkprobleem
• 8 technieken (blz. 90-100)

20. Verkennende probleemanalyse
• Voorbeeld: Mindmapping

21. Verkennende probleemanalyse
• Voorbeeld: Verkenning van de literatuur
– Beter inzicht in praktijkprobleem
– Basis voor literatuurstudie
– ! “Oriënteren”: je gebruikt bronnen om je
praktijkprobleem in de breedte te verkennen
– ! “Richten”: je gebruikt bronnen om je verder te
verdiepen in het praktijkprobleem

22. Praktijkprobleem omschrijven
• De 5xW+H-methode
– Wat is het probleem?
– Wie heeft te kampen met het probleem?
– Wanneer treedt het probleem op?
– Waarom is het een probleem?
– Waar doet het probleem zich voor?
– Hoe is het probleem ontstaan?
(blz. 101-102)