PPT theoretische omkadering (perceptuele , spel- en taalontw)

1. PXL dpt. Education - Vildersstraat 5 3500 Hasselt
fb.com/PXLEducation
#pxleducation
Ontwikkelingspsychologie
Theoretische omkadering
Perceptuele-, spel- en
taalontwikkeling

2. INHOUD
Spelontwikkeling in de
kleuterperiode
• 4 kenmerken spel
(kleuter/lagereschoolkind)
– Keuzevrijheid, ongedwongen karakter
– Plezier
– Twee werelden: fantasie <> realiteit
– Grens tussen spel en arbeid onduidelijk
1. Spelontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
2. Perceptuele
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Taalontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind

3. INHOUD
Spelontwikkeling in de
kleuterperiode
• Bewegingsspelen
• ‘Doen alsof’-spelletjes
1. Spelontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
2. Perceptuele
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Taalontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind

4. INHOUD
Spelontwikkeling in de
kleuterperiode
• Constructiespel
• Regelspel (= spel met spelregels)
• SAMEN spelen
– Solitair en parallelspel 
– Associatief spel: samen bezig, praten, wisselen
informatie en ideeën, maar geen gemeenschappelijke
taak of doel
– Coöperatief spel: activiteiten worden op elkaar
afgestemd, hier is wel een gemeenschappelijke taak of
doel
1. Spelontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
2. Perceptuele
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Taalontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind

5. INHOUD
Spelontwikkeling van het
lagere schoolkind
• Bewegingsspelen, ook sport als hobby
• Experimenteer-
en constructiespelen
• Associatief en
coöperatief spel 
1. Spelontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
2. Perceptuele
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Taalontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind

6. INHOUD
Evolutie perceptuele
ontwikkeling vanaf peutertijd
• Voorwerp herkennen met ≠ zintuigen
• Globale waarneming
– Hoe ouder, hoe meer oog voor details
– Bv. tekening van opa
• Peuter: opa = cirkel
• Jonge kleuter: opa = kopvoeter
• Schoolkind: opa heeft armen, benen, handen,
voeten, hoofd, mond, neus, etc.
• Aandacht voor boeiende details
1. Spelontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
2. Perceptuele
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Taalontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind

7. INHOUD
Perceptuele ontwikkeling
in de kleuterperiode
• Peuter
– Voorwerp herkennen met ≠ zintuigen
– Globale waarneming
– Aandacht voor boeiende details
• Kleuter
– Steeds meer oog
voor details
1. Spelontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
2. Perceptuele
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Taalontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind

8. INHOUD
Perceptuele ontwikkeling van
het lagere schoolkind
• Kleuters
– Geleid door opvallende
kenmerken
• Lagereschoolkinderen
– Waarneming zelfstandig ‘richten’
– Gedetailleerder en systematischer
• Bv. zoek 10 ≠ tussen 2 tekeningen
1. Spelontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
2. Perceptuele
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Taalontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind

9. INHOUD
Perceptuele ontwikkeling van
het lagere schoolkind
• Onderzoek Elkind: visuele taken
Perceptuele reorganisatie
Wat zie je hier?
1. Spelontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
2. Perceptuele
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Taalontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind

10. INHOUD
Perceptuele ontwikkeling van
het lagere schoolkind
Wat zie je hier?1. Spelontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
2. Perceptuele
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Taalontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind

11. INHOUD
Perceptuele ontwikkeling van
het lagere schoolkind
• Vermogen om visueel materiaal in gedachten te
herschikken  nieuwe structuren komen er uit naar
voren
• Hoe ouder het kind, hoe groter de mogelijkheid
om voorgrond en achtergrond te onderscheiden
1. Spelontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
2. Perceptuele
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Taalontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind

12. INHOUD
Perceptuele ontwikkeling van
het lagere schoolkind
Perceptuele schematisering
• Vermogen om tegelijkertijd het geheel en afzonderlijke
delen te kunnen herkennen
• Vanaf 7 jaar (kleuters zien enkel delen)
1. Spelontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
2. Perceptuele
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Taalontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind

13. INHOUD
Beschrijf wat je ziet…
1. Spelontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
2. Perceptuele
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Taalontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind

14. INHOUD
Perceptuele ontwikkeling van
het lagere schoolkind
Perceptuele exploratie
• Complexe figuur (bestaande uit afzonderlijke figuurtjes)
systematisch/gedetailleerd scannen
• Vanaf 6 à 8 jaar: systematisch benoemen: L->R, B->O <->
4 à 5 jarigen: kris kras
1. Spelontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
2. Perceptuele
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Taalontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind

15. INHOUD
Perceptuele ontwikkeling van
de adolescent
• Capaciteit van de aandacht en het
concentratievermogen  :
+ selectief aandacht richten
+ aandacht verdelen
+ langer concentreren
1. Spelontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
2. Perceptuele
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Taalontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind

16. INHOUD
Taalontwikkeling in de
kleuterperiode
• Bedmonologen
• Woordenschat 
– Fouten, maar steeds beter
– Langere en volledigere zinnen
• Aarzelend spreken
• Beschrijvingen zelf + vriendjes
– Uiterlijke kenmerken, voorkeuren,
bezittingen, activiteiten
1. Spelontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
2. Perceptuele
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Taalontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind

17. INHOUD
Taalontwikkeling in de
kleuterperiode
1. Spelontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
2. Perceptuele
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Taalontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
‘Ik is drie jaar
nu jaart ik, hé
Nu heef ik een
typmasjien
Allemaal brieven voor
mij
Ikke houdt mijn lepel goe
vast hoor
Ik heef een kroon
gekregen
Die jonge heeft mijne
lekstok stuk gedaan
‘k heb pakje kegen voo
mijn verjaardag
Een mooie pul en
handschoentjes en
mooie muts en palekes
(parelkes)
Voo een stik (strik) te
make
‘De krokodil
we zullen hem vlug
pakken
ik heb de krokodil
ik heb ze meegebrengt
jamaar de temefoon is
kapot
deze is nog gemaakt
we zullen hiermee
temefoneren
nul zes negen zes
Allo elektrieker, heel de
draad is opgegeten
en ook nen ekstisiteit en
de auto kan den
elektrieke make
bent ge aan de telefoon
geweest?
ik brengde de krokodil
mee
Gijs vertelt over opa:
G: ‘Opa thuis’
M: ‘is opa…? ‘komt opa
thuis?’
G: ‘opa ewerek’
M: ‘opa werkt’
Gijs legt de slab op tafel:
G: ‘lafet emtafel’
M: ‘lavet (=slabbetje) op
de tafel’
Gijs loopt naar de
speelgoedmand:
G: ‘auto rijden’
M: ‘met de auto rijden’
1 jaar en 11 maanden 3 jaar 4 jaar en 5 maanden

18. INHOUD
Taalontwikkeling in de
kleuterperiode
• Differentiatiefase
– Primitieve zinnen (peuter)  Betere
grammaticale constructies (kleuter)
– 4 ontwikkelingsaspecten voor taal:
o Fonologie (geluiden)
o Morfologie (verbuigingen en vervoegingen)
o Semantiek (betekenis)
o Syntaxis (zinsopbouw)
• Blootstelling taalgebuik ~ IQ-score
• Taalgebruik thuis ~ economische welvaart
1. Spelontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
2. Perceptuele
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Taalontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind

19. INHOUD
Denkvraag
Stelling: akkoord/niet akkoord?
1. Spelontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
2. Perceptuele
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Taalontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
“Kinderen uit gezinnen met hoger opgeleide werkende
ouders, zullen tegen de leeftijd van 4 jaar gemiddeld aan
dertien miljoen meer (verschillende) woorden zijn
blootgesteld dan kinderen met ouders die leven van een
uitkering?”

20. INHOUD
Denkvraag
Stelling: akkoord/niet akkoord?
1. Spelontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
2. Perceptuele
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Taalontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
“Televisieprogramma’s zoals Sesamstraat worden bewust
opgezet om peuters en kleuters op educatief gebied iets bij
te brengen!”

21. INHOUD
Denkvraag
Stelling: akkoord/niet akkoord?
1. Spelontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
2. Perceptuele
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Taalontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
“Peuters en kleuters uit gezinnen met lage inkomens die
naar zulke programma’s kijken, scoren hoger bij
verschillende verbale en rekenkundige tests dan
leeftijdsgenoten uit gezinnen met lagere inkomens die niet
naar zulke programma’s kijken.”

22. INHOUD
Denkvraag
Stelling: akkoord/niet akkoord?
1. Spelontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
2. Perceptuele
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Taalontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
“Peuters en kleuters uit gezinnen met lage inkomens die
naar zulke programma’s kijken, scoren hoger bij
verschillende verbale en rekenkundige tests dan
leeftijdsgenoten uit gezinnen met lagere inkomens die niet
naar zulke programma’s kijken.”

23. INHOUD
Taalontwikkeling van het
lagere schoolkind
1. Spelontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
2. Perceptuele
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Taalontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Beheersen van de volwassenentaal
– Soms fouten:
• Moeilijke woorden
Bv. fjord, skeeler, ‘heps’ i.p.v. ‘hesp’, etc.
• Verkeerde vervoegingen
Bv. ik valde i.p.v. viel, ik loopte i.p.v. liep, etc.
• Vreemde uitdrukkingen
Bv. beroemstigheid i.p.v. bezienswaardigheid
– Metalinguïstisch bewustzijn
• Taal = regels + afspraken, experimenteren mogelijk!
• Bv. geheimtaal
– Interesse in ‘vreemde’ talen

24. INHOUD
Denkvraag
Stelling: akkoord/niet akkoord?
1. Spelontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
2. Perceptuele
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Taalontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
De 6-jarige van nu heeft veel meer woordenschat tot zijn
beschikking dan z’n leeftijdsgenoten uit het begin van deze
eeuw?