PPT theoretische omkadering (persoonlijkheidsontwikkeling)

1. PXL dpt. Education - Vildersstraat 5 3500 Hasselt
fb.com/PXLEducation
#pxleducation
Ontwikkelingspsychologie
Theoretische omkadering
Persoonlijkheids-
ontwikkeling

2. INHOUD
Persoonlijkheidsontwikkeling:
basistheorie Erikson
• Erikson
– Theorie van de psychosociale ontwikkeling
– 8 stadia ~ oplossen van conflict/crisis
• Vertrouwen versus wantrouwen (baby)
• Autonomie versus schaamte/twijfel (peuter)
• Initiatief versus schuld (kleuter)
• Activiteit versus minderwaardigheid
(lagereschoolkind)
• Identiteit versus identiteitsverwarring
(adolescent)
• Intimiteit versus isolement (jongvolwassene)
• Generativiteit versus stagnatie (volwassene)
• Integriteit versus wanhoop (rijpheid)
1. Persoonlijkheids-
ontwikkeling:
basistheorie Erikson
2. Persoonlijkheids-
ontwikkeling: kleuter
3. Persoonlijkheids-
ontwikkeling: lagere
schoolkind
4. Persoonlijkheids-
ontwikkeling:
adolescent
5. Samenvatting

3. INHOUD
Leeftijd Kritiek moment Resultaten: positief en negatief
BABY
0-12/18 M
Vertrouwen vs
wantrouwen
+: fundamenteel vertrouwen in anderen
-: fundamenteel wantrouwen
PEUTER 12/18 M tot
3 jaar
Autonomie vs
schaamte
+: groeiende onafhankelijkheid
-: twijfels aan zichzelf
KLEUTER
3 jaar tot 5/6 jaar
Initiatief vs
schuldgevoel
+: gevoel van autonomie, initiatief durven
nemen
-: schuldgevoel over daden en gedachten
LAGER
SCHOOLKIND
5/6 jaar tot 12 jaar
Activiteit vs
minderwaardigheid
+: groeiend gevoel van competentie
-: gebrek aan vertrouwen in eigen
mogelijkheden
ADOLESCENT
13 tot 19 jaar
Identiteit vs
identiteit- of
rolverwarring
+: bewustzijn van zichzelf en de eigen rol in
het leven
-: onzekerheid over de eigen rol in het leven
JONGVOLWASSE
NE
20 tot 30 jaar
Intimiteit vs
isolement
+: hechte vriendschappen/liefdevolle
(seksuele) relaties
-: angst voor relaties, eenzaamheid
VOLWASSENHEID
30 tot 65 jaar
Generativiteit vs
stagnatie (in zichzelf
opgaan)
+: tevredenheid over het leven en je eigen
bijdrage aan de continuïteit van het leven
-: niet tevreden over eigen bijdragen in het
leven
OUDERDOM
65+
Ego-integriteit vs
wanhoop
+: tevreden over wat men bereikt heeft
-: spijt van gemiste kansen
1. Persoonlijkheids-
ontwikkeling:
basistheorie Erikson
2. Persoonlijkheids-
ontwikkeling: kleuter
3. Persoonlijkheids-
ontwikkeling: lagere
schoolkind
4. Persoonlijkheids-
ontwikkeling:
adolescent
5. Samenvatting

4. INHOUD
Persoonlijkheidsontwikkeling:
kleuter
• Eigen willetje
– Peuter: ‘niet willen’  kleuter: ‘positief willen’
• Doelen vooropstellen
• Positief taakbewustzijn (‘willen meehelpen’)
• Begin vaak onrealistische/onhaalbare doelen
• Niet langdurig aan taak kunnen werken (‘zolang
het leuk is’)
 Einde kleuterschool:
taakbereidheid/werkbereidheid, d.w.z. resultaat
> ‘leuk’ zijn van taak
1. Persoonlijkheids-
ontwikkeling:
basistheorie Erikson
2. Persoonlijkheids-
ontwikkeling: kleuter
3. Persoonlijkheids-
ontwikkeling: lagere
schoolkind
4. Persoonlijkheids-
ontwikkeling:
adolescent
5. Samenvatting

5. INHOUD
Persoonlijkheidsontwikkeling:
kleuter
Aan taak werken zolang leuk?
Of telt het resultaat?
1. Persoonlijkheids-
ontwikkeling:
basistheorie Erikson
2. Persoonlijkheids-
ontwikkeling: kleuter
3. Persoonlijkheids-
ontwikkeling: lagere
schoolkind
4. Persoonlijkheids-
ontwikkeling:
adolescent
5. Samenvatting

6. INHOUD
Persoonlijkheidsontwikkeling:
kleuter
• Ik-gevoel
– Verdiept zelfbewustzijn
– Zelfkennis  ~ sociale contacten 
• Vanuit wat anderen zeggen/doen
• Vanuit wat je ontdekt/weet
• Beperkt tot uiterlijke kenmerken, bezittingen en/of
activiteiten
– Komt er achter hoe het is om jongen/meisje te
zijn
1. Persoonlijkheids-
ontwikkeling:
basistheorie Erikson
2. Persoonlijkheids-
ontwikkeling: kleuter
3. Persoonlijkheids-
ontwikkeling: lagere
schoolkind
4. Persoonlijkheids-
ontwikkeling:
adolescent
5. Samenvatting

7. INHOUD
Persoonlijkheidsontwikkeling:
kleuter
• Initiatief versus schuld (Erikson)
– Initiatief
• Verlangen zelfstandigheid
– Schuldgevoel
• Onbedoelde gevolgen van hun acties (grenzen
leren)
– Oplossing
• Bieden van ruimte om zelfstandig te handelen
• Bieden van ondersteuning en sturing
1. Persoonlijkheids-
ontwikkeling:
basistheorie Erikson
2. Persoonlijkheids-
ontwikkeling: kleuter
3. Persoonlijkheids-
ontwikkeling: lagere
schoolkind
4. Persoonlijkheids-
ontwikkeling:
adolescent
5. Samenvatting

8. INHOUD
Persoonlijkheidsontwikkeling:
lagere schoolkind
• Zelfbeschrijvingen
– Eigen karakter
– Vaardigheden
– Categorieën
– Algemeen en stabiel
• Contacten leeftijdgenoten 
– Keuze vriend(in) (o.b.v. bepaalde eigenschappen)
• Belang van wederzijds vertrouwen, iets voor elkaar over
hebben
– Vriendschappen worden langer, intensiever
– Vergelijken  Zichzelf beter leren kennen
1. Persoonlijkheids-
ontwikkeling:
basistheorie Erikson
2. Persoonlijkheids-
ontwikkeling: kleuter
3. Persoonlijkheids-
ontwikkeling: lagere
schoolkind
4. Persoonlijkheids-
ontwikkeling:
adolescent
5. Samenvatting

9. INHOUD
Persoonlijkheidsontwikkeling:
lagere schoolkind
• Vorming genderidentiteit continueert
• Vlijt versus minderwaardigheid (Erikson)
– Vlijt
• Verwerven van kennis en vaardigheden
<->
– Indien moeilijkheden: gevoelens van
minderwaardigheid
– Oplossing
• Enthousiaste leerkrachten
• (Warme) aandacht ouders
• Steun leeftijdgenoten
1. Persoonlijkheids-
ontwikkeling:
basistheorie Erikson
2. Persoonlijkheids-
ontwikkeling: kleuter
3. Persoonlijkheids-
ontwikkeling: lagere
schoolkind
4. Persoonlijkheids-
ontwikkeling:
adolescent
5. Samenvatting

10. INHOUD
Persoonlijkheidsontwikkeling:
beginnend adolescent
• Inlevingsvermogen / empathie (~ lagere schoolkind):
= standpunt van de ander ‘indenken’
• Egocentrisme
= ‘anderen zijn ook met mij bezig, omdat ik met mezelf
bezig ben’
1. Persoonlijkheids-
ontwikkeling:
basistheorie Erikson
2. Persoonlijkheids-
ontwikkeling: kleuter
3. Persoonlijkheids-
ontwikkeling: lagere
schoolkind
4. Persoonlijkheids-
ontwikkeling:
adolescent
5. Samenvatting

11. INHOUD
Persoonlijkheidsontwikkeling:
beginnend adolescent
• Egocentrisme: twee vormen
– Imaginair publiek
• Het ‘idee’ hebben dat hij/zij in het middelpunt van de
belangstelling staat
• Zoals ‘een publiek’ dat kritisch en/of bewonderend
kijkt naar ‘een voorstelling’
• ‘Als hij/zij kritisch naar zichzelf kijkt, doen anderen dat
ook
– Persoonlijke fabel
• ‘Ik ben uniek, er is geen tweede zoals ik. Ik heb
unieke gedachten en gevoelens.’
• Ze voelen ‘onsterfelijk’ en regelmatig onbegrepen
• Oplossing
– Imaginair publiek: contact met leeftijdsgenoten
– Persoonlijke fabel: realisatie van vriendschappen
1. Persoonlijkheids-
ontwikkeling:
basistheorie Erikson
2. Persoonlijkheids-
ontwikkeling: kleuter
3. Persoonlijkheids-
ontwikkeling: lagere
schoolkind
4. Persoonlijkheids-
ontwikkeling:
adolescent
5. Samenvatting

12. INHOUD
Persoonlijkheidsontwikkeling:
beginnend adolescent
• Conformisme
– In zoektocht naar eigen persoonlijkheid…
– Met jeugdcultuur, subcultuur, vriendengroep (~ behoren
tot groep)
• Bv. kleding, muziekkeuze, taalgebruik
– Met volwassenen
• Bv. oplossen van problemen, kiezen van een beroep
• Einde adolescentie
– Conformisme 
– Eigen leven leiden
1. Persoonlijkheids-
ontwikkeling:
basistheorie Erikson
2. Persoonlijkheids-
ontwikkeling: kleuter
3. Persoonlijkheids-
ontwikkeling: lagere
schoolkind
4. Persoonlijkheids-
ontwikkeling:
adolescent
5. Samenvatting

13. INHOUD
Samenvatting
• Kleuter:
− Theorie van de psychosociale ontwikkeling
 Erikson + 8 stadia
− Eigen wil, taken moeten leuk zijn
− Ik-gevoel
− Initiatief vs. schuld (Erikson)
– Lagere schoolkind:
− Zelfbeschrijvingen
− Contacten met leeftijdsgenoten 
− Vorming genderidentiteit continueert
− Vlijt vs. minderwaardigheid (Erikson)
1. Persoonlijkheids-
ontwikkeling:
basistheorie Erikson
2. Persoonlijkheids-
ontwikkeling: kleuter
3. Persoonlijkheids-
ontwikkeling: lagere
schoolkind
4. Persoonlijkheids-
ontwikkeling:
adolescent
5. Samenvatting

14. INHOUD
Samenvatting
• Beginnend adolescent:
− Egocentrisme
− Conformisme
− Identificatie
− Experimenteren met sociale rollen
− Identiteitsstatussen
– Identiteit vs. identiteitsverwarring (Erikson)
– 4 statussen
− Zelfbeeld
1. Persoonlijkheids-
ontwikkeling:
basistheorie Erikson
2. Persoonlijkheids-
ontwikkeling: kleuter
3. Persoonlijkheids-
ontwikkeling: lagere
schoolkind
4. Persoonlijkheids-
ontwikkeling:
adolescent
5. Samenvatting