Мэргэжлийн хөгжлийн бүлэг ЭДЦС

1. Сургалтын хөтөлбөр-
дотоод менежмент
ХАМТДАА ХӨГЖЬЕ- МХБ
Хөвсгөл аймаг Мөрөн сум Ерөнхий боловсролын
лаборатори “Эрдмийн далай” цогцолбор сургууль
Чиглүүлэгч МУЗБ Сургалтын менежер
Д.Бадмаахүү
Ахлагч МУЗБ Биологийн багш Ц.Баярхүү

2. БОДЛОГО, ЭРХ ЗҮЙН ҮНДЭСЛЭЛ
Мэргэжлийн хөгжлийн бүлгийг байгуулах Эрхзүйн орчин,
нийгмийн шаардлага, үндэслэл
Эрхзүйн орчин:
• ❖ Монгол Улсын урт хугацааны хөгжлийн бодлого “Алсын хараа 2050”,
• ❖ “Боловсролын салбарын дунд хугацааны хөгжлийн төлөвлөгөө (2021-2030)”,
• ❖ “Монгол Улсын Засгийн газрын 2020-2024 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр” УИХ-ын 2020
оны 24 дүгээр тогтоол, 2.3.8 “Чадварлаг багш” арга хэмжээг хэрэгжүүлэх хөтөлбөр,
төлөвлөгөө батлах тухай”
o Багшид мэргэжлийн стандартад суурилан уян хатан хэлбэрээр тасралтгүй хөгжих боломж
нөхцөлийг бүрдүүлэх,
o “Цэцэрлэг, сургуулиуд сум, дүүрэг, орон нутгийн түвшинд багш мэргэжлийн хөгжлийн
бүлэг
(Professional learning communities)-ийг хөгжүүлэх үйл ажиллагааг түгээн дэлгэрүүлэх,
чиглүүлэгч багшийг сонгож, чадавхыг бэхжүүлнэ” хэмээн тусгасан.
Нийгмийн шаардлага:
• Нийгмийн хөгжил, техник, технологийн эрин зуунд цогц чадамжтай иргэн хүнийг бэлтгэх,
хөгжүүлэх,
• Боловсролын салбарын үүрэг, хандлага, багшийн хамтын оролцоо, манлайлал чухал
• МХБ-ийг нэгдсэн зохион байгуулалтад оруулах (мэргэжлийн бүлэг баг, зөвлөлдөх баг, арга зүйн

3. ЕРӨНХИЙ БОЛОВСРОЛЫН ЛАБОРАТОРИ “ЭРДМИЙН
ДАЛАЙ” ЦОГЦОЛБОР СУРГУУЛЬ-МХБ
Багш нарын сайн дурын үндсэн дээр багш бүр 1-2 мэргэжлийн хөгжлийн бүлэгт орж,
хамтран хөгжиж байна.
Сургуулийн хэмжээнд:
• “Эрдэм цахим технологи” МХБ
• “Зөв сонголтыг дэмжихүй” МХБ
• “Хамтдаа хөгжье”- бага боловсрол МХБ
• “Хөгжлийн хөтөч” МХБ
• “Хамтдаа хөгжье” 6,8-р ангийн МХБ ажиллаж, МУ-ын Зөвлөх багш нар чиглүүлэн,
бүлгийг ахлан ажиллаж, тодорхой ахиц үр дүнг гарган ажиллаж байна. /Бүх
судлагдахууны багш нар хамтарч 8- р ангийн бүлэгт ажилласан арга барилаараа 6- р ангид
бас хэрэгжүүлж ажилласан/ .
Үүнээс “Хамдаа хөгжье” МХБ-ийн хамт олон 8-р ангийн түвшинд хамтран ажилласан
туршлагаа танилцуулж байна.

4. МХБ-Үйл
ажиллагаа
МХБ-Бүтэц,
зохион
байгуулалт
МХБ-
Хэрэгцээ
шаардлага
Үр дүн
Агуулга:

5. Мэргэжлийн хөгжлийн бүлгийн аргачлал, зохион
байгуулалт

6. Мэргэжлийн хөгжлийн бүлэг
байгуулсан үндэслэл
•Багшийн мэргэжлийн тасралтгүй хөгжлийг хангах-
Багш бүр мэргэжлийн бусад багш нартай хамтарч
ажиллах
•Цахимаар суралцах хугацаанд /8-р ангийн сурагчид
бага боловсролоо төгсөн суурь боловсрол эзэмших үе/
сурагчдын илэрхийлэх чадвар сул, сурах арга барилын
хоцрогдол үүссэн байсан.
•Хөтөлбөрөө судлан, агуулгыг эзэмшүүлэхдээ суурь
чадвар буюу ярих, бичих, ойлгож унших чадварыг
хэрхэн хурдан эзэмшүүлэх арга зүйгээрээ хамтрах

7. Мэргэжлийн хөгжлийн бүлгийн
зорилго
“Сургалтын хөтөлбөр-хичээлийн төлөвлөлт”-өөр сурагчийн мэдлэг, сурах
арга барилын хөгжилд хувь нэмэр оруулах, хичээлийг зохион байгуулах,
үр дүнг илрүүлэх, бүтээлчээр ашиглах арга зүйг хөгжүүлэхэд дэмжлэг
үзүүлэх
СУРАГЧ БАГШ
 Хүүхдийн хөгжилд,
сурах арга барилд,
сурлагын амжилтад ахиц
гарна.
 Суралцахуйд үүсч буй
бэрхшээлийг даван
туулна.
 Багш бүр хөтөлбөрөө ойлгож
хэрэгжүүлэх
 Багаар хамтран сурагчдын
сурах арга барилыг дэмжиж
хөгжүүлэх
 Ажлын байрандаа тусгай
болон ерөнхий ур чадвараа
тасралтгүй хөгжүүлэх
МЭРГЭЖЛИЙН ХӨГЖЛИЙН БҮЛГИЙН ХҮРЭХ ҮР ДҮН

8. Мэргэжлийн хөгжлийн бүлгийн бүтэц,
зохион байгуулалт
МУЗБ, сургалтын менежер
Д. Бадмаахүү
ЧИГЛҮҮЛЭГЧ АХЛАГЧ ГИШҮҮД
8-р ангид хичээл
заагч судлагдахууны
МХБүлгийн 52 багш
/8-р ангид хичээл
зааж буй 38 багш/,
Зөвлөх багш нарын
баг, БУЗАН
МУЗБ, биологийн багш
Б. Баярхүү

9. Мэргэжлийн хөгжлийн бүлгийн үйл
ажиллагаа
1. Хичээл сургалтаа зохион явуулахад хүүхдийнхээ онцлогийг мэдэх
Монгол хүүхдийн цогц хөгжлийн онцлог-Өөрчлөлт сургалт
2. Сурагчдын сурах арга барилын эзэмшилтэд судалгаа хийх
(8 болон 6-р ангийн сурагчдын сурах чадварын өөрийн үнэлгээ)
3. Судлагдахууны арга барилын эзэмшилтийн түвшин тогтоох
БУ-ны хичээлүүдийн сурах арга барилын эзэмшилт үнэлэх
5. Чадварыг шинжлэн судалж, тухайн чадварыг эзэмшүүлэхдээ мэргэжил бүрийн багш
хичээлийн төлөвлөлтөөр хэрэгжүүлэх
4. 6,8-р ангийн анги удирдагч багш нар хичээл заагч багш нарт сурагчдаа хуваарилан
өгөх / нэг багш 4-5 сурагчидтай ажиллах, хамтран ажиллах/
5. Багш бүрийн хөтөлбөр судалсан байдалд тандалт судалгаа хийх
7. Чадварын жагсаалт гаргах, төлөвлөлтийг нарийвчлан боловсруулах
/ судалгааны үр дүнг ахиулах /
8.Судлагдахууны багш нар хамтран туршлага, саналаа солилцох:
• Сургалт
• Ярилцлага
• Хэрэгжилт , үйл явц
• Сайжруулалт
• Санал дүгнэлт
• Төлөвлөлт

10. 8-р ангийн сурагчдын СУУРЬ ЧАДВАР-ыг илрүүлэн хөгжүүлэх
/унших, бичих, сонсох, ярих, илэрхийлэх чадварын судалгаа
Байгалийн ухааны судлагдахууны
хэмжээнд эзэмшиж буй чадварын
судалгаа:
Сурагчдын ярих чадвар хамгийн
анхаарал татахуйц байсан тул
судлагдахууны багш нар чадварын
судалгааг хөтөлбөрөөс судлаад хамгийн
их давхцаж байгаа чадварын нэгтгэлийг
гаргаж, түүнийг түлхүү хөгжүүлэхэд
анхааран ажилласан.

11. Багш нар ямар аргаар хичээл орох нь чиний сурах арга барилыг
дэмждэг гэж бодож байна вэ?
АРГА БАРИЛЫГ ХӨГЖҮҮЛЭН,
ДЭМЖИХ СУРГАЛТЫГ ЗОХИОН
БАЙГУУЛАХАД АНХААРАХ
Сайн сурагч, муу сурагч гэж байхгүй харин суралцах
чадвараараа ялгаатай сурагч л гэж байна. Суралцахуйд
суралцах ба чадвар эзэмшилтээрээ ялгаатай байгаа сурагчдыг
хөгжүүлэх нь хамгийн чухал юм байна. Хүүхэд бүрийн ярих,
ойлгох бичих чадварыг хөтөлбөр хэрэгжүүлэхдээ оновчтой
төлөвлөн хөгжүүлэхэд анхааран ажилласан.Үүгээрээ мэргэжлийн
багш нар нэг баг буюу МХБ болон нэгдэж ажилласан болно.

12. Сургалтын хөтөлбөрийн хэрэгжилт
арга зүй:

13. Сургалтын хөтөлбөрийн хэрэгжилт
арга зүй:
21ЗУУНЫ
БОЛОВСРОЛЫН
ФИЛОСОФИ Хүүхэд өөрөө суралцдаг.
Өөрөө мэдлэгээ бүтээдэг.
Багшийн үүрэг бол:Суралцахуйд сургах өөрөөр хэлбэл
сурах арга барилд сургах

14. Хөтөлбөрөө хамтарч шинжлэх
Хөтөлбөр, суралцахуйн удирдамж/суралцахуйн зорилт, үнэлгээний
шалгуур/үнэлгээний зөвлөмж/ , сурах бичгээ цогцоор нь судалж үр дүнг тооцох
Суралцахуйн үр дүн Суралцахуйн үр дүнгийн шалгуур
Сурагч амьсгалын эрхтэн тогтолцооны загвар
бүтээн, амьсгал авах гаргахад амьсгалын
эрхтнүүдийн гүйцэтгэх үүргийг тайлбарлаж
чаддаг болно.
Б. Амьсгал авах гаргах үеийн үйл явцыг
түүнд оролцох эрхтнүүдийн үүрэгтэй холбон
тодорхойлж чаддаг
В. Амьсгалын эрхтэн тогтолцооны энгийн
загвар бүтээдэг
Суралцахуйн үр
дүнгийн
шалгуур
Гүйцэтгэлийн түвшин
I II III IV
Б. Амьсгал авах
гаргах үеийн үйл
явцыг түүнд
оролцох
эрхтнүүдийн
үүрэгтэй холбон
тодорхойлж чаддаг
Амьсгал
авах, гаргах
үйл явцыг
ажиглан,
түүнд
оролцох
эрхтнүүдий
г тоочдог
Амьсгал авах,
гаргах үед
оролцож байгаа
эрхтнүүдийн
үүргийг бичвэр,
хүснэгтээр
илэрхийлдэг
Амьсгал авах, гаргах
үйл явцыг зураг,
хүснэгтээр
илэрхийлдэг
Тодорхой
эрхтнүүдийн уялдаа
холбоотой үйл
ажиллагааны үр дүнд
амьсгал авч, гаргадаг
болохыг
тодорхойлдог
Суралцахуйн зорилт
бүр дээр
-Үнэлгээний шалгуур
/а. Мэдлэг ойлголт, б.
Мэдлэг ойлголтоо
хэрэглэх, в.Хандлага /
-Чадвар буюу сурах
арга барилыг шинжлэн
7 хоног бүр ярилцлага
зохион байгуулан гарч
буй үр дүн явцаа
тайлагнан, ойлголтоо
нэгтгэн урагшилж
байсан.

15. Үр дүн
8-р ангийн суурь судалгааны үр дүнд тулгуурлан ажиллаж, мэргэжил, судлагдахуун бүрийн багш
нар бүр арга зүйгээрээ нэгдэж, хамтран ажилласнаар :
Сурагчдын тоочин бичих /дүрслэн тоочих, мэдээллийг тоочих, учир шалтгааныг тоочих/ чадвар-
15-20 % ахисан бол мэдрэмж сэтгэгдлээ илэрхийлэн ярих, үзэл бодлоо баримт нотолгоотой, ШУ-нч
байдлаар ярих, илэрхийлэх чадвар 10% ахисан нь бидний хамтран ажилласны үр дүн болно. Гэвч нэг
анги дахь хүүхдийн тооноос хамааран нэг сурагчийг олон дахин яриулах боломж бага байгаа
бэрхшээл тулгарсан тул багш нар өөрийн мэргэжлийн хувьд ярих чадвар сул байгаа 5,5 сурагчийг
халамжлан авч, хөгжүүлж ажилласан. Тухайн багшийн хандлага, чадвар, бүтээлч байдлаас үр дүн
харилцан адилгүй байсан ч бид урагшилж, багшийг ч мөн адил суралцахуйд суралцуулж байсан.
Багшийн гүйцэтгэлийн үнэлгээнд 6 болон 8-р ангид хичээл заадаг 52 багшаас 12 судлагдахууны 22
багшийн хичээл зааж байгаа анги бүлэг сонгогдон шалгууллаа. Давхардсан тоогоор 6-р ангийн 583,
8-р ангийн 474 сурагч хамрагдсан болно. Багш нарын дундаж гүйцэтгэл 82.8%
Суралцагчид боловсрол эзэмшүүлэх үйл ажиллагааны үр дүн 67.9%тай байлаа. /Бусад үнэлгээг
хүснэгтэн мэдээллээс харах/
Жилийн эцсийн үр дүнгийн үнэлгээгээр хүүхэд бүр ахицтай суралцсан нь бидний ажлын үр дүн

16. • “ХАМТДАА ХӨГЖЬЕ” МХБ-ийн 8-р ангийн сурагчидтай хамтран ажилласан үйл
ажиллагааны үр дүнгээ туршлага болгон танилцууллаа. 6,8-р ангийн бүлэгт ажилласан
туршлагаа энэ хичээлийн жилд сургуулийн хэмжээнд түгээн дэлгэрүүлэн ажиллаж байна.
• Багш бүр сургалтын хөтөлбөрөө шинжлэн судалж, суралцахуйн удирдамжийн
суралцахуйн зорилтоо төлөвлөн хэрэгжүүлж,суралцахуйн үр дүнгээ үнэлгээний шалгуураар
нэгж бүрээр үнэлж сурагчдыг сурах арга барил, суралцахуйд нь дэмжлэг үзүүлэн ээлжит
хичээлийг чанар, үр дүнтэй зохион байгуулан ажилласнаар сургуулийн менежмент, хамтын
оролцоог сайжруулан, багш сурагч, эцэг эхийн үйл ажиллагаанд ихээхэн түлхэц болж, багш
нар эвсэг, санаачилгатай, тууштай, хийх ажил, хүрэх үр дүн нь тодорхой тул идэвхтэй
зүтгэлтэй ажиллаж байна.
• Сурагчид сонирхлын бүлгээр баг болж нэгнийхээ өмнө хариуцлага хүлээж хамтарч ажиллах
чадвараа ч мөн хөгжүүллээ. Үр дүнг хичээлийн явцын, нэгжийн үнэлгээний ахицаар мөн
ажиглалт харьцуулалт, хүүхдийн сурах идэвх оролцоо хандлагын ахиц амжилтаар мөн багш
нарын ярилцлага ажиглалт үр дүнгээр үнэлсэн. Хүүхэд бүрт ахиц амжилт гарсан нь хамгийн
гол амжилт юм. Багш бүр хөтөлбөрөө шинжлэх арга зүйд суралцсан нь ч амжилт юм.
• Эцэг эхчүүдийн зүгээс хүүхдүүдийнхээ бодит түвшинг мэдэж цаашид хэрхэн хөгжүүлэх
талаар багшаасаа зөвлөгөө авч хичээлд нь бүрэн хамруулж, мэдээлэл авч хамтарч
ажиллалаа.

17. Түгээн дэлгэрүүлэлт:
• НЕБ-ын 41-р сургууль
• “Уудам монгол” сургууль
• Ханх ЕБС
• Чандмань бүсийн 6 сургуулийн бүх мэргэжлийн багш нарт
• Хөвсгөл аймгийн нийт биологийн багш нарт түгээн дэлгэрүүллээ.
Анхаарал хандуулан мэдээлэл авсан та бүхэнд баярлалаа

18. • Хөтөлбөр---Суралцахуйн удирдамж--Үнэлгээний шалгуураа бага, суурь ,бүрэн дунд
боловсролын түвшинд мэргэжлийн багш нар хамтарч үр дүнтэй хэрэгжүүлсэн
• БУ-ны мэргэжлийн багш нар хамтарч ШУ-нч арга барил/таамаглах,төлөвлөх,сорил туршилт
гүйцэтгэх, үр дүнгээ боловсруулах, бусдад танилцуулах /-ыг сурагчдад олгоход арга зүйгээрээ
нэгдэж ажилласан.
• Математик,мэдээллийн технологийн багш нар хамтарч сурагчдад асуудал шийдвэрлэх арга
барилд сургахад арга зүйгээ чиглүүлсэн
• Эх хэл ,гадаад хэлний багш нар сурагчдын хурдтай уншиж ойлгох ,ойлгосноо бусдад цэгцтэй
ярих,илтгэх,бичиж тэмдэглэх мэдээлэл боловсруулах чадварыг хөгжүүлэхэд арга зүйгээ
чиглүүлсэн.
• Технологи судлагдахууны багш нар сурагчдад бүтээлч эрэлхийллийн арга барилыг
хөгжүүлэхэд арга зүйгээрээ нэгдэж хамтарсан.
• Түүх, нийгэм, иргэний ёс зүй судлагдахууны багш нар сурагчдыг аливаа асуудлыг шинжилж
судалж ханддаг арга барилаа хөгжүүлэх чиглэлд хамтарч ажилласан.
• Эрүүл мэнд,биеийн тамир судлагдахууны багш нар хүүхэд ямар ч үед эрүүл мэндээ хамгаалах
,хөгжүүлэх чиглэлд анхаардаг арга барилыг олгоход арга зүйгээ чиглүүлж ажилласан.
• Хамтдаа хөгжье МХБ ийн багш нар бүгд судлагдахуун бүрийн агуулгаар дамжуулж, сурагчдад
сурах арга барил олгох чиглэлд арга зүй ,хөтөлбөрөө чиглүүлж ажилласан . Ингэснээр ковидын
үеийн сурах арга барилын хоцрогдол болон мэдлэг чадварын хоцрогдолоо нөхөн гүйцээж,
улмаар сурагчдын мэдээлэл боловсруулах, асуудал шийдвэрлэх,суралцахуйн ерөнхий суурь
чадварууд маш сайн хөгжсөн . Баталгаа нь ГҮ юм.
Нэмэлт мэдээлэл