Short term

1. Богино хугацаат санхүүжилтийн эх үүсвэрийн
төрөл, удирдлага
Санхүүгийн менежмент, /FINN328/
Д.Оюу-Эрдэнэ /Mba/
Oyuerdene.d@num.edu.mn
Орхон аймаг
МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ -ЭРДЭНЭТ СУРГУУЛЬ
Лекц №2

2. БОГИНО ХУГАЦААТ ЭХ ҮҮСВЭР
/Short- Term Credit/:
• Компани эргэлтийн хөрөнгөд түр зуурын хөрөнгө
оруулалт шаардлагатай болсон үед богино хугацаат
санхүүжилтийн эх үүсвэр /богино хугацаат зээл/-ийг
ашигладаг.
• Богино хугацаат зээл (short-term credit) нь 1 жилийн дотор
эргэн төлөгдөх ёстой өр төлбөр байна.

3. БОГИНО ХУГАЦААТ САНХҮҮЖИЛТЫН ТӨРЛҮҮД:
1. Хуримтлагдсан өглөг
2. Дансны өглөг /Худалдааны зээл/
3. Банкны богино хугацаат зээл
4. Арилжааны үнэт цаас
5. Дансны авлагаар хийх санхүүжилт
6. Бараа материалын санхүүжилт
Үйл ажиллагааны явцад
аяндаа бий болдог
/spontaneously/ эх үүсвэр.
Лекц-4-аар дэлгэрүүлэн авч
үзнэ.

4. БХ-т санхүүжилтийн ЭХ ҮҮСВЭРЭЭС СОНГОХОД:
• Эх үүсвэрийн өртөг
• Зээлийн зэрэглэл
• Эх үүсвэрийн баталгаа
• Зээлийн гэрээний нөхцөл буюу
зээлдэгчдэд тавих аливаа хязгаарлалт
зэргийг харгалзан үзнэ.

5. 1. Хуримтлагдсан өглөг
/ACCRUALS/

6. ХУРИМТЛАГДСАН ӨГЛӨГ /ACCRUALS/:
• Тооцсон хэдий ч төлөөгүй байгаа өр төлбөр нь
санхүүжилтийн эх үүсвэрийг түр хугацаанд чөлөөлж
байдаг тул аяндаа бий болдог санхүүжилтийн эх үүсвэрт
тооцогдоно.
Жишээ нь: хуримтлагдсан цалин, татвар, НДШ гэх
мэт

7. Хуримтлагдсан өглөг:
• Хуримтлагдсан өглөгт хүүний зардал тооцохгүй. Гэвч
хугацаандаа төлөхгүй бол торгууль, алданги тооцож болох
юм.
• Компанийн үйл ажиллагаа өргөжихийн хирээр
хуримтлагдсан өглөгийн дүн өсч байдаг.

8. 2. Дансны өглөг -Худалдааны зээл
/ACCOUNTS PAYABLE-TRADE CREDIT/

9. ХУДАЛДААНЫ ЗЭЭЛ /TRADE CRIDET/:
• Зээлээр хийсэн борлуулалтаас үүсэн аж ахуйн нэгж
хоорондын тооцооны өглөг буюу бэлтгэн нийлүүлэгчид төлөх
ёстой өр төлбөр юм.
• Зээлээрх борлуулалт нь борлуулалтыг нэмэгдүүлдэг тул
бэлтгэн нийлүүлэгч худалдааны зээлийг түгээмэл ашигладаг.
• Худалдааны зээл нь эргэлтийн пассивын 40 орчим хувийг
эзэлдэг.

10. БЭЛТГЭН
НИЙЛҮҮЛЭГЧ
ХУДАЛДАН
АВАГЧ
Хөнгөлөлт эдлэх хугацааг заасан.
ХУДАЛДААНЫ ЗЭЭЛИЙН ОНЦЛОГ:
Жишээ нь: 2/10, n/30
• Компани өөрийн зээлийн бодлого-/credit policy/-ын дагуу тодорхой
зээлийн нөхцөл /terms of credit/-тэйгээр борлуулалтаа хийдэг.

11. ХУДАЛДААНЫ ЗЭЭЛИЙН ТӨРӨЛ:
1. Худалдааны чөлөөт зээл /Free credit components/.
Хөнгөлөлт эдлэх эрхтэй зээл, хөнгөлттэй хугацаанд
төлөгдсөн зээл
2. Худалдааны өртөгтэй зээл /Costly credit components/.
Зээлийн төлбөрийг хөнгөлөлтийн хугацаанд багтаан
төлөөгүй зээл.

12. Жишээ-1
• “Бэлтгэн нийлүүлэгч” компаниас “Худалдан авагч” компани нэг
бүр нь 100₮-ний үнэтэй бүтээгдэхүүнийг 2/10, n/30
нөхцөлтэйгээр худалдан авчээ. Тайлант жилд дунджаар
9,125,000₮-ний худалдан авалт хийсэн бол:
1. Бүтээгдэхүүнийг өдөр бүр худалдан авах бол хөнгөлөлт
эдлэж чадаагүйн улмаас жилд гарах санхүүгийн зардлыг
тооц.
2. Худалдааны зээлийн өртөг ямар байх вэ?
3. Санхүүжилтийн энэ хувилбараас илүү ашигтай ямар
нөхцөл байж болох вэ?

13. Бодолт:
10 хоног0 30 хоног
1. Жилд нэмж гарах санхүүгийн зардлыг тооцъё.
Санхүүгийн нэмэлт зардал гарна.Хөнгөлөлт эдлэнэ.
a) Хөнгөлөлтэй хугацаанд төлсөн бол: P=100₮ x 0.98 = 98₮ /жинхэнэ
үнэ/
b) Хөнгөлөлтийн нөхцөлийг биелүүлж чадаагүй бол:
P = 98₮ + 2₮ (санхүүгийн зардал)= 100₮ жагсаалтын үнэ
/list price/

14. Өдөрт хийх ХА − лт =
9,125,000
365
= 𝟐𝟓, 𝟎𝟎𝟎₮
a. 10 хоногт багтаан төлбөл: ДӨ= 25,000₮*10хоног=250,000₮
b. 30 хоног дахь хоногт төлбөл: ДӨ= 25,000₮*30хоног=750,000₮
Нэмж шаардагдах
эх үүсвэр:
= 750,000-250,000=500,000₮
9,125,000₮ – 98%
х ------ 100%
х =
9,125,000₮∗100%
98%
= 𝟗, 𝟑𝟏𝟏, 𝟐𝟐𝟒. 𝟓₮
Хөнгөлөлт эдлээгүй жилийн
борлуулалтын дүн
= 9,311,224.5-9,125,000=186,224.5₮
Жилийн санхүүгийн
нэмэлт зардал

15. 2. Худалдааны зээлийн өртөг тооцъё.
Худалдааны зээлийн
жилийн нэрлэсэн өртөг
= 1 +
0.02
1−0.02
365
20
-1= 1.0204 18.25-1= 44.48 %
ХЗ-ийн үр ашигтай
/бодит/ өртөг
Effective annual rate:в.
=
186,224.5₮
500,000₮
= 37,2%
=
2%
100 − 2%
×
365х
30х − 10х
= 37.2%
Approximate percentage cost :a.
Ойролцоогоор тооцсон
худалдааны зээлийн өртөг
Nominal annual cost rate :б.

16. 2. Худалдааны зээлийн өртөг тооцъё.
Ойролцоогоор тооцсон
худалдааны зээлийн өртөг =
Санхүүгийн нэмэлт зардал
Нэмж авсан зээлийн дүн
=
Хөнгөлөлтийн хувь
100 − Хөнгөлөлтийн хувь
×
365
Зээлийн хугацаа − Хөнгөлөлтийн хугацаа
Худалдааны зээлийн
жилийн нэрлэсэн өртөг
= 1 +
Хөнгөлөлт
1−Хөнгөлөлт
365
Хөн−тийн хугацаа өнгөрсөн хоног
-1
ХЗ-ийн үр ашигтай
/бодит/ өртөг
Approximate percentage cost :a.
Nominal annual cost rate :б.
Effective annual rate:в.

17. 3. Санхүүжилтийн энэ хувилбараас илүү ашигтай ямар нөхцөл
байж болох вэ?
Худалдааны зээлийн
өртөг
Тооцох арга
Худалдааны
зээлийн өртөг
а. Ойролцоогоор тооцсон
өртөг
37.2%
б. Нэрлэсэн өртөг 37.2%
в.Үр ашигт хүү 1 +
𝐷𝑖𝑠𝑐𝑜𝑢𝑛𝑡
1−𝐷𝑖𝑠𝑐𝑜𝑢𝑛𝑡
365
𝐷𝑎𝑦𝑠 𝑎𝑓𝑡𝑒𝑟 𝑑𝑖𝑠𝑐𝑜𝑢𝑛𝑡 𝑝𝑒𝑟𝑖𝑜𝑑
-1 44.48%
=
𝑓𝑖𝑛𝑎𝑛𝑐𝑖𝑎𝑙 𝑐ℎ𝑎𝑟𝑔𝑒
𝑒𝑥𝑡𝑟𝑎 𝑐𝑟𝑒𝑑𝑖𝑡
𝐷𝑖𝑠𝑐𝑜𝑢𝑛𝑡 𝑝𝑒𝑟𝑠𝑒𝑛𝑡
100 − 𝐷𝑖𝑠𝑐𝑜𝑢𝑛𝑡 %
×
365
𝐷𝑎𝑦𝑠 𝑐𝑟𝑒𝑑𝑖𝑡 𝑜𝑢𝑡𝑠𝑡𝑎𝑛𝑑𝑖𝑛𝑔 − 𝐷𝑖𝑠𝑐𝑜𝑢𝑛𝑡 %
• Худалдан авагч 37,2%-иас бага хүүтэй зээлийг банк эсвэл бусад
эх үүсвэрээс авч зардлаа бууруулж болно.

18. • Худалдан авагч 20 хоногийн зээлээ төлөхийн тулд
ойролцоогоор 37.2%-ийн өртөгтэй, 500,000₮ олох
шаардлагатай.
• Санхүүгийн менежер капиталын өртгийн шинжилгээ хийж,
түүнээс хямд өртөгтэй нөөц хайна.
• Хэрэв олдохгүй бол чөлөөт зээлийг ашиглана.
Хэсгийн дүгнэлт:

19. 3. Банкны богино хугацаат зээл
/SHORT-TERM BANK LOANS/
Лекц-4-аар дэлгэрүүлэн авч үзнэ.

20. 4. Арилжааны үнэт цаас
/ COMMERCIAL PAPER /

21. Арилжааны үнэт цаас /COMMERCIAL PAPER/:
• Арилжааны үнэт цаас - бизнесийн томоохон байгууллагууд
богино хугацаагаар гаргадаг баталгаагүй өрийн бичиг юм.
• Хүүний хэмжээ нь суурь хүүнээс бага, нэрлэсэн үнийг нь
өндөр тогтоосон байдаг.
• Хугацаа нь гол төлөв 3-270 хоног.

22. АРИЛЖААНЫ ҮНЭТ ЦААСЫГ АШИГЛАХ:
• Арилжааны үнэт цаасыг зээлийн риск даах чадвартай цөөн
тооны концерн, корпораци, компани санхүүгийн түр зуурын
хүндрэлийг даван туулах зорилгоор гаргадаг.
• Энэ төрлийн үнэт цаасыг голдуу тэтгэврийн сан, даатгалын
компани, хөрөнгө оруулалтын сангууд худалдаж авдаг.
• Ямар нэгэн хөрөнгөөр баталгаажаагүй гэдэг ч үнэт цаас,
зээлийн карт, авлага, бараа материал зэрэг баталгаажсан ч
бий.

23. ДҮГНЭЛТ
• Компаниуд түр зуурын санхүүгийн хэрэгцээгээ хангах
зорилгоор богино хугацаат санхүүжилтын эх үүсвэрийг
ашиглана.
• Богино хугацаат санхүүжилтын төрлүүдийг хөрвөх чадварын
дагуу 6 бүлэгт ангилдагаас бид хуримтлагдсан өглөг,
худалдааны зээл, арилжааны үнэт цаас гэсэн 3 төрлийг авч
үзлээ. /Лекц-3, 4-т үргэжлүүлэн бусад төрлийг судлана./
• Богино хугацаат эх үүсвэрээс сонголт хийх үндсэн шалгуур
нь эх үүсвэрийн өртөг байна.

24. Анхаарал тавьсанд баярлалаа.