Б.Батжаргал

2. Зээлийн шинжилгээ
БАТЖАРГАЛ Б.,
Лекц № 7
Зээлийн бодлого, түүний бүрэлдэнхүүн

3. 3
Зорилго:
Банкны үйл ажиллагаан дотор голлох үйлчилгээний
нэг бол зээл, зээлийн үйл ажиллагаа байдаг юм. Иймээс
санхүү банкны чиглэлээр сурч буй оюутнуудын хувь
зээлийн шинжилгээ хичээл зайлшгүй судлхж ёстой
бөгөөд онолын зохих түвшний мэдлэг олж авах хэрэгтэй
байна.
Энэхүү лекцийн хүрээнд арилжааны банкны зээлийн
бодлогын талаар авч үзнэ ач холбогдыг судалж үзэх
болно.

4. 4
Лекцийн хичээлийн агуулга
1. Зээлийн бодлогын тухай ерөнхий ойлголт
2. Зээлийн ерөнхий удирдамж

5. 5
Банкны үйл ажиллагааны нэг гол хэлбэр нь
зээллэгийн үйл ажиллагаа байдаг.
Банкны зээл нь аж ахуйн нэгж байгууллагуудын
эргэлтийн болон үндсэн хөрөнгийн нэмэгдэл хэмжээг
санхүүжүүлхэд зориулан тодорхой зориулалттай эргэн
төлөгдөх хугацаа, зохих хэмжээний хүүтэйгээр хөрөнгө
олгохтой холбоотой үүсч байгаа харьцаа юм.
Зээлийн бодлогын тухай ерөнхий ойлголт

6. 6
Зээл нь хамгийн их эрсдэлтэй актив банк байдаг.
Эрсдлийг удирдахын тулд зээлийн бодлого
зохиогддог.
Банкны зээлийн бодлого нь:
• Ямар төрлийн эх үүсвэрээр,
• Хэнд хичнээн хугацаатай
• Ямар хүү нөхцөл шимтгэлтэй,
• Хичнээн их хэмжээний зээл олгохыг зохицуулагддаг.

7. 7
Зээлийн бодлого зохицуулалт зайлшгүй байдаг
шалтгааныг дараах үндэслэлүүдтэй холбоотойгоор
тайлбарладаг. Үүнд:
1. Банкны стратегийн хэрэгжүүлэх арга, механизм нь
болдог.
2. Зээл болгон эрсдэлтэй.
3. Зээллэгийн ажиллагаа бол банкны ашгийн үндэн
хэсгийг бүрдүүлэх ёстой .

8. 8
Зээлийн бодлого нь банкны хөгжлийн стратеги
зорилтыг хэрэгжүүлэх арга нь болж байдаг.
Зээлийн бодлого боловсруулах тогтсон арга барил
байдаггүй.
Гэхдээ засгийн газар болон Төв банкнаас явуулж
байгаа мөнгөн зээлийн бодлогын хүрээнд арилжааны
банк зээлийн бодлогоо тухайн банкны стратеги
төлөвлөгөө хэрэгжүүлэхэд чиглэсэн, дараах
бодлогуудыг өөртөө агуулж байх ёстой.

9. 9
Пассивын удирдлага
Зээлийн хөрөнгийн эх үүсвэр бүрдүүлэх бодлого .
Активын удирдлага
Зээлийн багц, нэг зээлэгчидэд олгох зээлийн
хэмжээ, хугацаа, хүү.
Зээл олгох журам
Зээл хөтлөх техник, зээл олгоход барримтлах
нарийвчилсан журмууд, зээлийн эрх, өргөдлийн маягт,
зээлийн хяналт, зээл төлүүлэх аргын удирдамжууд

10. 10
Зээлийн бодлогыг тодорхойлоход нөлөөлдөг хүчин
зүйлүүдийг тооцон үзэх хэрэгтэй
2. Зээлийн бодлогын бүрэлдээхүүн
1 . Банкны стратеги төлөвлөгөө,
(15-20 жилийн дараа тус банкны хүрэх зорилтыг )
2. Зээлийн эх үүсвэр бүрдүүлэх бодлого
3. Зээлийн багцыг тодорхойлох. Зээлийн төрөл, хугацаа
субьект, хэмжээний алийг нь Зээлийн багцад ямар хувь
эзэлж байхыг тодорхойлох.

11. 11
a) Харилцагчийн санхүүгийн чадвар,
b) Зээлийн төслийн үнэлгээ гаргах журам буюу
Зээлийн шинжилгээний аргачилал.
c) Зээлийн чанарыг тодорхойлох стандарт.
d) Хүндрэлтэй Зээлийн шинж чанар тэдгээрийг
шинжлэх, хүнд байдлаас гаргах арга юм.
4. Зээл олгох, төлүүлэх журам.
• Зээлийн хүсэлт хүлээн авах журам.
• Зээлийн шийдвэр гаргахтай холбогдсон бүхий л үйл
ажиллагааг эрхэлх тухай заавар журам юм.

12. 12
5. Зээлийн газрын зохион байгуулалт
6. Зээлийн эрх буюу Зээлийн соёл
7. Зээлийн хавтас, Зээлийн хавтсанд хадгалах
баримтуудын (Зээлдэгчийн санхүүгийн баримт,
барьцааны гэрээ болон баталгаа зэрэг
баримтуудын) жагсаалт.
8. Зээлийн хүү, шимтгэлийг тогтоох бодлого.

13. 13
Зээлийн бодлогыг хэрэгжүүлэхийн тулд:
• Зээл нэг бүрийг судлах, хэлэлцээр хийх,
• Зээлийн нөхцөлийг тогтоох,
• Зээлийг хаах, баримтаар нотлоход зээлийн
мэргэжилтнүүдэд туслах зээлийн нарийн журам
гаргадаг.
• Зээлийг олгох төлүүлэх гэх мэт журмууд нь
зээлийн бодлогын хүрээнд түүнийг хэрэгжүүлэхэд
зайлшгүй шаардагдах зүйлсийг тусгасан байдаг.

14. 14
1. Банкны дэмжих газар зүйн бүс эдийн засгийн салбар
хувь хүмүүс.
2. Нийт зээл олгох хязгаар тухайн нэг зээлдэгчдэд
олгох зээлийн хязгаар тухайн төслийг
санхүүжүүлэхэд зээлдэгч өөрийн гаргах ёстой
хувийн интервал
3. Дээрх 2-той холбоотой үйл ажиллагааг
баримтжуулсан баримт бичгүүдийг зээлийн
бодлогоор тодорхойлох баримтууд.
3. Зээлийн ерөнхий удирдамж

15. 15
Үзүүлэлт
Оруулах хувь
хэмжээ
Бүх төслийн доод хэмжээ 30
Шинэ тээврийн хэрэгсэл худалдаж авахад 35
Их засварт орсон тээврийн хэрэгсэл
худалдаж авахад
40
Үйлдвэрийн тоног төхөөрмж худалдаж
авахад
35
Ажлын байртай холбогдон засвар хийхэд 40
Ажлын капитал үнэт цаасны хамт 50

16. 16
Зээл хүсэгч урьд өмнө нь бизнес явуулж байсан бол
түүний талаар арилжааны банкинд мэдээлэл гаргаж
өгөх ёстой. Банк аж ахуйн нэгжээс дараах бичиг
баримтыг бүрдүүлнэ
1. Харилцах дансны хуулбар
2. Зээлийн төслийн тооцоо санхүүгийн баримт
3. Хөрөнгийн жагсаалт
Санхүүгийн баримтыг хөндлөнгийн хяналтаар
хянуулсан байх ёстой .

17. 17
Гэрийн даалгавар:
1. Зээлийн ангилалын талаар товчлол хийх
Эх үүсвэр:
Оюун Л., “Арилжааны банкны зээл, зээлийн
шинжилгээ” УБ 2011 он Бүлэг V (хуудас 72- 86)
2. Лекцийн хүрээнд 5 асуулт гаргаж, товч хариулт
өгөх (хариулт 30 - 40 үг)
3. Үзсэн материалын хүрээнд 10 тест зохиох

18. 18
Үндсэн сурах бичиг:
1.Оюун Л., "Арилжаны банкны зээлийн шинжилгээ"., УБ 2013
он
2.Баярбаатаар Э, Зээлийн шинжээчдэд зориулсан гарын авлага
УБ 2014он
3.Оюунцацрал З., "Зээлийн шинжилгээ"., УБ 2000
4.Мөнхдулам Д., Балж Г., “Банк санхүүгийн үндэс” УБ 2009 он
5.Моломжамц Д., “Санхүү мөнгө зээлийн харилцаа” УБ 2008 он