Luận Văn Group viết thuê luận văn thạc sĩ,chuyên đề,khóa luận tốt nghiệp, báo cáo thực tập, Assignment, Essay Zalo/Sdt 0967 538 624/ 0886 091 915 Website:lamluanvan.net Tham gia nhóm hỗ trợ viết bài fb: https://www.facebook.com/groups/285625754522599?locale=vi_VN

1. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NG

Đề tài:
DẠY HỌC THEO HƯỚNG HÌNH THÀNH KĨ NĂNG
ĐỌC- HIỂU MỘT SỐ LOẠI BÀI THEO ĐẶC TRƯNG
THỂ LOẠI
MÔN: NGỮ VĂN
Nhóm tác giả: Trương Thị Liên
Tổ Văn- Giáo dục công dân
HOÀNG MAI – 2014
MỤC LỤC

2. Trang
MỞ ĐẦU ...........................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài .....................................................................................1
2. Mục tiêu của đề tài..................................................................................2
3. Đối tượng nghiên cứu ..............................................................................2
4. phạm vi và Phương pháp nghiên cứu ......................................................2
5. Cấu trúc của đề tài....................................................................................3
NỘI DUNG:………………………………………………………………..4
- Chương 1: Những cơ sở để so sánh……………………………………4
- Chương 2: Các bình diện so sánh………………………………….….12
- Chương 3: Giáo án thể : So sánh các truyện ngắn có cùng chủ đề……14
KẾT LUẬN: ………………………………………………………………22
- Kết quả nghiên cứu……………………………………………………22
- Kiến nghị và đề xuất……………………………………………..……23
Phần IV: Tài liệu tham khảo………………………………………………24
A. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài:
Hình thành kĩ năng học cho học sinh là một yêu cầu tất yếu của việc đổi
mới phương pháp dạy học ở tất cả các phân môn. Đặc biệt Ngữ văn là một môn
học cơ bản, là môn học không chỉ cung cấp các kiến thức cần thiết cho học sinh
mà còn góp phần bồi dưỡng tâm hồn, giáo dục nhân cách, kĩ năng sống cho học
sinh. Để dạy học văn phù hợp với xu thế dạy học hiện đại trên thế giới, Bộ Giáo
dục và Đào tạo đã chỉ đạo dạy học cần chú trọng hình thành kiến thức, đặc biệt

3. rèn luyện các kĩ năng, năng lực hành động, vận dụng kiến thức cho học sinh, gắn
nội dung bài học với thực tiễn cuộc sống.
Thực hiện yêu cầu hướng dẫn của Bộ GD&ĐT, trong mấy năm qua Sở GD-
ĐT Nghệ An đã tổ chức các chuyên đề chuyên môn nhằm hướng dẫn giáo viên
thực hiện tốt dạy học theo chuẩn kiến thức - kĩ năng. Nhìn chung ở các trường
THPT hiện nay, bước đầu đã vận dụng được chuẩn kiến thức - kĩ năng trong
giảng dạy, học tập, kiểm tra và đánh giá. Tuy nhiên trong thực tế việc hình thành
kĩ năng đọc- hiểu cho học sinh còn có nhiều hạn chế, nhất là hình thành kĩ năng
đọc hiểu theo từng loại bài theo đặc trưng thể loại chưa đáp ứng được yêu cầu đổi
mới dạy học. Vì vậy phương pháp học tập của học sinh còn nặng về kiến thức,
thiếu kĩ năng đọc hiểu một cách hệ thống, khoa học. Nhằm góp phần khắc phục
hạn chế này chúng tôi nghiên cứu đề tài: DẠY HỌC THEO HƯỚNG HÌNH
THÀNH KĨ NĂNG ĐỌC- HIỂU MỘT SỐ LOẠI BÀI THEO ĐẶC TRƯNG
THỂ LOẠI cho học sinh với mong muốn đóng góp một số kinh nghiệm của bản
thân trong quá trình dạy học.
2. Mục tiêu.
Đề tài này hướng đến việc xây dựng một phương pháp dạy học nhằm hình
thành kĩ năng đọc- hiểu một số loại bài cho học sinh theo đặc trưng thể loại một
cách hệ thống, khoa học và hiệu quả.
3. Đối tượng nghiên cứu.
Trong đề tài này, phương pháp dạy học theo hướng hình thành kĩ năng đọc-
hiểu một số loại bài trong chương trình Ngữ văn 12 và học sinh học môn Ngữ văn
ở lớp 12 là đối tượng nghiên cứu .
4. Phạm vi nghiên cứu: Phạm vi: Phương pháp dạy học này được tiến hành
nghiên cứu trong phạm vi thời gian năm học 2011- 2012 và 2012- 2013 với đối
tượng học sinh khối 12.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu:
6. Phương pháp nghiên cứu:

4. Phương pháp: Kết quả của đề tài dựa trên các phương phân tích, tổng hợp,
khảo sát, thống kê, nghiên cứu vấn đề đổi mới phương pháp dạy học của Bộ GD-
ĐT kết hợp khảo sát thực tiễn dạy học hiện nay.
7. Dự báo những đóng góp mới của đề tài
PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: NHỮNG CƠ SỞ KHOA HỌC
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI
1.Những định hướng chỉ đạo của Bộ GD&ĐT trong đổi mới dạy học
môn ngữ văn ở trường phổ thông
Ngày 05/05/2006, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT đã kí Quyết định số 16/2006/QĐ-
BGDĐT về việc ban hành chương trình GD Phổ thông. Điểm mới của chương
trình GDPT lần này là đưa chuẩn kiến thức kĩ năng vào thành phần của chương
trình GDPT, đảm bảo việc chỉ đạo dạy học, kiểm tra đánh giá theo chuẩn kiến
thức kĩ năng tạo nên sự thống nhất trong cả nước. Đặc biệt theo tinh thần đổi
mới PPDH, cần kết hợp hình thành kiến thức và chú trọng rèn luyện kĩ năng học
tập, vận dụng kiến thức cho học sinh. Học sinh cần vận dụng các kiến thức đã
học để trả lời các câu hỏi, giải bài tập và làm thực hành theo hướng cần đạt về
kiến thức được xác định theo 6 mức độ: Nhận biết, thông hiểu, vận dụng, phân
tích, đánh giá, sáng tạo. Để học sinh đạt hiệu quả cao trong học tập, theo chỉ đạo
của Bộ, GV cần có sự thay đổi nhận thức về hiệu quả day học không phải chỉ tính
ở số lượng thông tin mà chủ yếu là phương pháp nắm thông tin ở HS. Giờ học coi
trọng việc cung cấp, rèn luyện phương pháp học tập cho HS sẽ giảm nhẹ được số
lượng bài học cùng một kiểu, một loại và giảm tải được dung lượng kiến thức.

5. 2. Yếu tố thời đại ảnh hưởng đến sự cần thiết phải đổi mới trong dạy
học bộ môn ngữ văn ở trường phổ thông
Trong bối cảnh hiện nay, đứng trước thực trạng bùng nổ thông tin, khoa
học phát triển nhanh chóng, các lĩnh vực trong cuộc sống thì đổi mới không
ngừng nếu chúng ta không thường xuyên cập nhật thông tin thì mọi kiến thức, kỹ
năng bất cứ lĩnh vực nào cũng trở nên lạc hậu, hơn nữa chúng ta không thể, không
có thời gian để học, để đọc tất cả những tác phẩm văn học trong và ngoài nhà
trường. Vì vậy, kiến thức chúng ta cần hình thành cho học sinh phải là kiến thức
phương pháp và kỹ năng tìm hiểu một tác phẩm của một thể loại cụ thể để từ đó
người học có phương pháp và kỹ năng để đọc hiểu được tất cả những tác phẩm
mà các em gặp trong cuộc sống, gặp trong thực tiễn. Và chí ít, chúng ta cũng cần
hình thành cho các em cách học này để tiết kiệm thời gian theo phương châm
“học một biết mười”.
3. Cơ sở lí luận trong đổi mới dạy học Ngữ văn
Xét về phương diện lí luận mà nói, văn bản văn học được xây dựng theo
một phương thức riêng, đảm bảo quy ước nghệ thuật cho từng thể loại. Nghĩa là
mỗi thể loại có phức phản ánh riêng, thông qua hệ thống ngôn từ, cách xây dựng
hình tượng, cách tổ chức kết cấu văn bản ... Do vậy, người học văn bản văn học
cũng phải dựa vào đặc trưng thể loại để tách gỡ, tháo dỡ hình tượng đã được nhà
văn xây dựng nhằm đọc ra được thế gới hiện thực mà nhà văn phản ánh cũng như
tình cảm và tư tưởng mà nhà văn gửi vào tác phẩm một cách riêng theo từng đặc
trưng thể loại. Tuy nhiên, trong mỗi thể loại lại có đặc trưng chung, người dạy,
qua một bài học cụ thể cần hình thành cho người học những đặc trưng chung để
người học có thể dựa vào đặc trưng ấy mà tự đọc hiểu những bài học khác có
cùng đặc trưng.
II. CƠ SỞ THỰC TIỄN:
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CỦA DẠY HỌC NGỮ VĂN TRONG
TRƯỜNG PHỔ THÔNG HIỆN NAY
1. Đối với người học

6. Tình trạng học sinh thờ ơ với môn văn ngày càng nhiều. Rất nhiều học sinh
xem học môn ngữ văn trong nhà trường là một “cực hình”. Sẵn tâm lí ghét môn
văn nên nhiều em gần như “tẩy chay” môn học này. Lên lớp thì nói chuyên hoặc
làm việc riêng, không học, không xây dựng bài, thậm chí là không ghi bài. Về nhà
rất nhiều em không soạn bài, không đọc tác phẩm trước, không đọc tài liệu tham
khảo. Khi lên lớp, trong giờ dạy, giáo viên có gọi lên trả lời câu hỏi thì học sinh
chỉ việc đêm sách Để học tốt môn Ngữ văn ra đọc để trả lời, thậm chí còn không
xác định được câu trả lời của mình là đúng hay sai.
2. Đối với người dạy
Có một số giáo viên cũng chưa thực sự tâm huyết với nghề, với bộ môn
mình dạy nên chưa chú trọng đổi mới cách dạy, chưa tìm tòi sáng tạo để tìm ra
phương pháp dạy học làm cho học sinh yêu thích môn học của mình. Có giáo viên
còn tre, kinh nghiệm giảng dạy chưa nhiều, kiến thưccs ôm đồm, thậm chí đưa ra
kiến thức khái niệm quá “cao siêu” khiến cho người học và người dạy không gặp
nhau nên học sinh có hứng thú để học. Một bộ phận giáo viên vẫn còn nặng trong
cách dạy truyền thống, sa đà trong việc truyền thụ kiến thức một chiều, kiến thức
mà giáo viên tích lũy được từ kinh nghiệm không chú ý đến việc phát huy tính
sáng tạo của học sinh, giáo viên đã cảm nhận hộ, học hộ cho học sinh dẫn tới học
sinh hoàn toàn bị động nên cảm thấy môn học nặng nề, khó học khó nhớ.
3. Nguyên nhân
Điều này có nhiều nguyên nhân trong đó có một thực tế là học sinh cảm
thấy mệt mỏi trước khối lượng kiến thức lớn. Xu hướng thời đại chưa chú trọng
đến các bộ môn khoa học xã hội và nhân văn, cách dạy trong nhà trường còn nặng
về dạy để thi, cách học cũng thi môn gì thì học môn đó mà hiện nay học sinh thi
vào khối C rất ít nên người theo học môn văn ngày càng giảm. Về phía giáo viên
nhiều thầy cô đến nay vẫn tuân theo cách học cũ: đọc thuộc lòng từng đoạn văn,
bài văn mà thầy cô cho sẵn, quá trình dạy học còn nặng về truyền đạt, mỗi bài học
bị tách rời khỏi hệ thống. Đội ngũ giáo viên của Nhà trường chủ yếu còn trẻ, kinh
nghiệm giảng dạy chưa nhiều nên trong quá trình dạy chú trọng nhiều vào việc
chuyển tải kiến thức mà xem nhẹ hình thành kĩ năng. Vì thế nhiều học sinh thấy

7. căng thẳng, lúng túng trong cách học, đặc biệt không có kĩ năng đọc - hiểu theo
từng loại bài nên thời gian học nhiều mà hiệu quả lại thấp.Học sinh vốn đã thấy
môn văn rất "dài dòng" nay lại không có "công thức" như các môn toán, lí nên lại
càng lười học, kết quả là học sinh ngày càng quay lưng với môn học vốn rất nhân
văn này. Lối dạy học manh mún đó còn phương hại đến việc rèn luyện tư duy
khái quát và tư duy hệ thống vốn là những năng lực quan trọng cần có ở học sinh
trung học phổ thông. Xuất phát từ những cơ sở lí luận thực tiễn đó, tôi mạnh dạn
trình bày một số kinh nghiệm của bản thân với đề tài: Dạy học theo hướng hình
thành kĩ năng đọc - hiểu một số loại bài.
Kết quả sơ bộ thăm dò ý kiến của học sinh (năm học 2012- 2013)
như sau:
Câu hỏi: Phương pháp học văn của anh (chị) với từng loại bài (thơ, truyện
ngắn, tác giả…) ra sao?
TT Các mức độ 12B 12E 12G
1 Giống nhau 30 em =60% 38 em = 76% 35 em = 72%
2 Có sự khác nhau 10 em = 20% 10 em = 20% 10 em = 20%
3 Khác nhau nhiều 10 em = 20% 2 em = 4% 4 em = 8%
Như vậy về cơ bản các em cho rằng việc đọc - hiểu văn đều giống nhau ở
tất cả các loại bài. Điều này phản ánh một thực trạng đó là kĩ năng đọc - hiểu theo
từng loại bài của học sinh còn yếu.
Qua đây, tôi muốn được trao đổi với quý vị các bạn đồng nghiệp về một
PPDH tích cực để cùng nhau thực hiện tốt hơn nhiệm vụ dạy học của mình..
CHƯƠNG 3: ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP
1. Soạn giáo án.
- Phải bám vào chuẩn kiến thức, kĩ năng, mục tiêu bài học, đặc biệt chú ý
đến các kỹ năng như kỹ năng tư duy, kỹ năng nhận biết, kỹ năng vận dụng, kỹ
năng sống...

8. - Tổ chức linh hoạt, có hiệu quả các hoạt động của giáo viên và học sinh
thông qua các phương pháp dạy học khác nhau như thảo luận nhóm, phát vấn,
đàm thoại, đóng vai, đọc diễn cảm...tùy theo thể loại từng bài cụ thể.
- Với từng đơn vị kiến thức cần xác định rõ kĩ năng cụ thể phải đạt là gì?
- Phần củng cố cần định hướng việc học ở nhà cho học sinh, nhất là cung
cấp cho các em danh sách tài liệu tham khảo cần đọc theo nhóm bài cùng thể loại
để các em tự học.
2. Kĩ năng lên lớp:
- Tổ chức tốt các hoạt động để đạt chuẩn kiến thức, kĩ năng.
- Kết hợp được ba yêu cầu của tiết dạy một cách nhuần nhuyễn: kiến thức,
kĩ năng, phương pháp học tập cho học sinh.
- Tạo được sự thân thiện trong giờ dạy để phát huy tối đa tinh thần chủ
động của học sinh trong học tập.
Sau đây tôi xin minh hoạ một số kĩ năng đọc - hiểu theo từng loại bài trong
quá trình giảng dạy.
2.1. Kĩ năng đọc - hiểu bài khái quát văn học.
- Loại bài này vốn khô khan, nếu giáo viên dạy một cách chung chung trừu
tượng dẫn đến học sinh rất khó lĩnh hội. Nhưng nếu giáo viên dẫn dắt học sinh
nắm kiến thức theo luận điểm một cách hệ thống sẽ tạo hiệu quả tốt.
Thông thường, một bài khái quát văn học cần đảm bảo những kiến thức
sau:
- Hoàn cảnh lịch sử, xã hội… có tác động đến đời sống văn học?
- Nắm các đặc điểm của văn học?
- Các giai đoạn phát triển và thành tựu?
- Đề tài gì?
- Thể loại?
- Tác giả, tác phẩm tiêu biểu?
- Nội dung văn học?
- Hình thức văn học?
Ví dụ: Văn học Việt Nam từ 1945-1975 có 3 đặc điểm cơ bản:

9. - Phục vụ cách mạng, cổ vũ chiến đấu.
+ Mục đích sáng tác văn học: Văn học trở thành vũ khí phục vụ sự nghiệp
kháng chiến.
+ Đề tài: Đề tài Tổ quốc và chủ nghĩa xã hội, thể hiện tình đồng chí, đồng
đội, tình quân dân.
+ Yêu cầu về nhà văn: Lấy tư tưởng cách mạng và mẫu hình chiến sĩ làm
tiêu chuẩn cầm bút. Tinh thần tự giác, tự nguyện gắn bó với dân tộc, nhân dân.
- Nền văn học hướng về đại chúng.
+ Đối tượng phản ánh, phục vụ: Đại chúng.
+ Nhà văn: Quan tâm đến đời sống của mọi tầng lớp nhân dân, nói lên nỗi
bất hạnh của người lao động trong xã hội cũ, khẳng định sự đổi đời và ca ngợi vẻ
đẹp tâm hồn của những người lao động trong chế độ mới.
+ Nội dung văn học: Có tính nhân dân sâu sắc.
+ Hình thức văn học: Thường ngắn gọn, dễ hiểu, mang tính đại chúng..
- Nền Văn học chủ yếu mang khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn.
+ Đề tài: Văn học đề cập đến số phận chung của cộng đồng, dân tộc, phản
ánh những vấn đề cơ bản nhất của đất nước.
+ Nhà văn: Quan tâm chủ yếu đến những sự kiện có ý nghĩa lịch sử, nhìn
con người và lịch sử bằng cái nhìn khái quát.
+ Nhân vật trung tâm của văn học thời kì này tiêu biểu cho lí tưởng chung
của cả dân tộc , gắn bó số phận mình với số phận đất nước, kết tinh những phẩm
chất cao đẹp của dân tộc. Họ chủ yếu được khám phá ở bổn phận, trách nhiệm,
nghĩa vụ công dân. Đứng trước cuộc sống thực tại gian khổ nhưng lòng họ vẫn
tràn đầy ước mơ, luôn hướng về lí tưởng và tương lai tươi sáng của dân tộc.
22. Kĩ năng đọc - hiểu tác gia văn học.
Thông thường khi đọc hiểu một tác gia văn học, học sinh cần tìm hiểu các
bước:
a. Tiểu sử:
- Tên tác giả?
- Năm sinh, mất?

10. - Thời đại, quê hương?
- Gia đình?
- Bản thân?
b. Sự nghiệp văn học:
- Các tác phẩm chính?
- Thể loại?
- Quan điểm sáng tác?
- Phong cách nghệ thuật?
- Vị trí, giải thưởng ? (nếu có)
Ví dụ: Đọc hiểu về tác giả Hồ Chí Minh
- Tiểu sử:
+ Hồ Chí Minh (1890 - 1969)
+ Thời đại: thế kỷ XX
+ Quê hương: Kim Liên - Nam Đàn - Nghệ An
+ Gia đình: Nhà nho yêu nước.
+ Bản thân: Gắn bó trọn đời với dân, với nước, với sự nghiệp giải phóng
dân tộc của Việt Nam và phong trào cách mạng thế giới.
- Sự nghiệp văn học:
+ Quan điểm sáng tác (3 quan điểm): Người coi văn nghệ là một vũ khí
chiến đấu lợi hại phụng sự cho sự nghiệp cách mạng. Nhà văn phải có tinh thần
xung phong như người chiến sỹ. Người coi trọng tính chân thật và tính dân tộc
của văn học. Người bao giờ cũng xuất phát từ đối tượng( viết cho ai? ) và mục
đích tiếp nhận ( viết để làm gì?) để quyết định nội dung( viết cái gì?) và hình thức
( viết thế nào?) của tác phẩm.
+ Các tác phẩm chính:
* Văn chính luận: "Bản án chế độ thực dân Pháp", "Tuyên ngôn độc lập",
"Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến"…
*. Truyện và kí: "Lời than vãn của bà Trưng Trắc", "Vi hành".
*. Thơ ca: "Nhật kí trong tù", "Rằm tháng giêng", "Cảnh khuya".
+ Thể loại:

11. Văn chính luận, truyện và kí, thơ ca.
+ Phong cách nghệ thuật: độc đáo, đa dạng, mỗi thể loại văn học đều có
phong cách riêng, hấp dẫn.
+ Vị trí: Là lãnh tụ cách mạng vĩ đại, một nhà thơ, nhà văn lớn của dân tộc.
2.3. Kĩ năng đọc - hiểu tác phẩm thơ:
a. Yêu cầu học sinh đọc thuộc thơ, nhất là những đoạn thơ hay.
b. Đọc hiểu thơ cần lưu ý:
- Tác giả?
- Tác phẩm?
+ Hoàn cảnh ra đời?
+ Thể loại?
+ Nhan đề, lời đề từ? (nếu có)
+ Bố cục?
+ Đề tài?
+ Chủ đề?
+ Giọng điệu?
+ Mạch cảm xúc của nhân vật trữ tình?
+ Tìm hiểu, cảm nhận về ngôn ngữ, hình ảnh, các biện pháp tu từ?
+ Liên hệ văn bản thơ với phong cách của tác giả?
+ So sánh (tác giả, tác phẩm khác)?
+ Khái quát nội dung, nghệ thuật?
Trên đây là các bước cụ thể theo mô hình chung về đọc - hiểu văn bản thơ.
Khi giáo viên, học sinh ôn tập có thể theo các bước này như một "công thức" để
ôn nhiều bài, tổng hợp nhiều đơn vị kiến thức trong thời gian ngắn mà vẫn đảm
bảo sự nhẹ nhàng, hiệu quả.
Ví dụ:
- Hoàn cảnh ra đời:
+ "Sóng" được viết 1967 tại biển Diêm Điền (Thái Bình) in trong tập "Hoa
dọc chiến hào" (1968)

12. + Đất nước: viết 1971, thuộc phần đầu chương 5 của bản trường ca "Mặt
đường khát vọng" (1974).
+ "Tây Tiến" được viết 1948, in trong tập "Mây đầu ô"(1986)
- Thể loại:
+ "Sóng": thể thơ 5 chữ truyền thống
+ "Đất nước": Thơ tự do
+ "Việt Bắc": Lục bát
- Đề tài:
+ "Sóng": Tình yêu
+ "Đất nước": Đất nước
+ "Tây Tiến": Người lính
- Chủ đề:
+ "Sóng": Mượn hình tượng sóng (ẩn dụ) để diển tả tình yêu của người phụ
nữ. Tác phẩm là sự khám phá những khát vọng tình yêu của một trái tim phụ nữ
mãnh liệt mà chân thành, giàu khao khát nhưng cũng rất tự nhiên.
+ "Đất nước": Tư tưởng "Đất nước của Nhân dân".
- Giọng điệu:
+ "Sóng": Tha thiết, chân thành, có ít nhiều sự phấp phỏng, lo âu.
+ "Việt Bắc": Giọng điệu lục bát điêu luyện, ngọt ngào, tâm tình như lời ru
vỗ lòng người.
+ "Tây Tiến": Bi tráng là giọng điệu chủ đạo
2. 4. Kĩ năng đọc - hiểu tác phẩm Tự sự:
a. Yêu cầu học sinh tóm tắt tác phẩm nắm vững vài nét về tác giả.
b. Đọc - hiểu cần lưu ý chung:
- Hoàn cảnh ra đời, xuất xứ?
- Nhan đề?
- Bố cục?
- Đề tài?
- Cốt truyện?
- Tình huống truyện?

13. - Hệ thống nhân vật?
- Cách dẫn, cách kể?
- Ngôn ngữ?
- Các chi tiết nghệ thuật?
- Liên hệ, so sánh (tác giả, tác phẩm khác)?
- Khái quát nội dung, nghệ thuật?
Ví dụ: Tác phẩm "Vợ nhặt" (Kim Lân)
- Nhan đề:: "Vợ nhặt": Là nhan đề độc đáo. Việc lấy vợ vốn (rất quan
trọng) nhưng gắn với từ "nhặt" (gợi sự rẻ rúng, bèo bọt) của thân phận con người.
Theo cách nói của nhà văn Kim Lân: nhặt tức là nhặt nhạnh, nhặt vu vơ.
- Xuất xứ:: Vợ nhặt (in trong tập con chó xấu xí 1962) là một chương trong
tiểu thuyết "xóm ngụ cư" được viết ngay sau Cách mạng tháng 8 thành công
nhưng còn dang dở và mất bản thảo trong kháng chiến. Sau khi hoà bình lập lại,
Kim Lân dựa vào một phần cốt truyện cũ và viết truyện ngắn này.
- Đề tài: Người nông dân Việt Nam trong nạn đói 1945.
- Cốt truyện: Độc đáo, hấp dẫn.
- Tình huống truyện là thành công nổi bật của tác phẩm, một tình huống
độc đáo, đặc biệt.Tràng nghèo, xấu, dân ngụ cư, giữa lúc đói khát nhất, khi cái
chết đang cận kề lại nhặt được vợ. Điều này làm mọi người (làng xóm, bà cụ Tứ
và cả Tràng) rất ngạc nhiên, bối rối, lo lắng nhưng rồi cả ba con người đều thay
đổi theo hướng tích cực.
- Hệ thống nhân vật: Tràng, bà cụ Tứ, nhân vật "thị" (người vợ nhặt)
- Cách dẫn, cách kể truyện: Tự nhiên, hấp dẫn, dựng cảnh sinh động …
- Ngôn ngữ: Mộc mạc, giản dị nhưng chắt lọc và giàu sức gợi.
- Các chi tiết nghệ thuật độc đáo: Tràng nhặt được vợ, bữa cơm đầu đón
nàng dâu mới với hương vị đắng nghét của cháo cám…
- Liên hệ, so sánh với tác phẩm "Vợ chồng A Phủ" (Tô Hoài).
- Khái quát giá trị nội dung, nghệ thuật.:
+ Nội dung:Tố cáo tội ác của bọn thực dân phát xít đã gây ra nạn đói khủng
khiếp năm 1945 và tình cảnh thê thảm của người nông dân trong nạn đói.Trong

14. cảnh ngộ bi đát ấy con người vẫn cưu mang đùm bọc nhau và hy vọng vào một
cuộc sống tốt đẹp hơn, họ vẫn cùng nhau hy vọng vào cuộc sống, khát khao hạnh
phúc gia đình.Qua đó ,tác phẩm thể hiện giá trị nhân đạo sâu sắc.
+ Nghệ thuật: Tình huống truyện độc đáo, nghệ thuật miêu tả tâm lý (đặc
biệt là tâm trạng bà cụ Tứ) tinh tế, cách kể chuyện tự nhiên, hấp dẫn, dựng cảnh
sinh động, nhân vật được khắc hoạ ấn tượng, ngôn ngữ mộc mạc, giản dị nhưng
chắt lọc, tinh tế, giàu sức gợi.
c. Kỹ năng đọc-hiểu nhân vật văn học trong tác phẩm tự sự:
- Tên gọi của nhân vật?
- Ngoại hình?
- Số phận?
- Mối quan hệ của nhân vật đó với các nhân vật khác?
- Khái quát về đặc điểm tính cách nhân vật? (qua phân tích ngôn ngữ, hành
động, nội tâm của nhân vật)
- Nhân vật đó điển hình cho lớp người nào trong xã hội?
- Đóng góp của nhà văn trong việc xây dựng nhân vật đó?
- Ý nghĩa giáo dục, thẩm mỹ của nhân vật?
Ví dụ: Phân tích hình tượng người đàn bà làng chài trong tác phẩm "Chiếc
thuyền ngoài xa" (Nguyễn Minh Châu) ?.
- Tác giả: Nguyễn Minh Châu (1930-1989) là một trong số những
người"Mở đường tinh anh và tài năng" (Nguyên Ngọc) nhất của văn học Việt
Nam thời kỳ đổi mới.
- Tác phẩm:
+ Xuất xứ: "Chiếc thuyền ngoài xa" được viết năm 1983, in trong tập :
"Chiếc thuyền ngoài xa"(1987, năm 2001, truyện ngắn này được in trong tập 3
Nguyễn Minh Châu toàn tập.
- Tên gọi nhân vật: Tác giả gọi một cách phiếm định: Người đàn bà làng
chài, mụ, chị ta…Không phải nhà văn nghèo ngôn ngữ đến độ không thể đặt cho
chị một cái tên mà chị ta cũng giống như hàng trăm người đàn bà ở vùng biển nhỏ

15. bé này. Một người đàn bà vô danh. Ngay tên gọi, nhân vật đã gây ám ảnh trong
lòng người đọc.
- Ngoại hình: Đó là một người đàn bà trạc bốn mươi, hình dáng thô kệch, rỗ
mặt mệt mỏi sau một đêm thức trắng kéo lưới. Chị ta "đưa tay lên định gãi hay
sửa lại mái tóc nhưng rồi buông thỏng xuống, đưa mắt nhìn xuống chân". Có thể
nói, đó là một người đàn bà xấu xí, mệt mỏi, là sản phẩm của cuộc sống vất vả
luôn đặt trong vòng vây của sự đói khát nghèo nàn..Ngay trong cách miêu tả
ngoại hình, tác giả đã dự báo một số phận bất hạnh.
- Số phận: Dường như mọi sự bất hạnh của cuộc đời đều trút lên người đàn
bà này. Điều đó được thể hiện qua các chi tiết:
+ Xấu, bị cái xấu đeo đuổi từ nhỏ, mặt lại rỗ sau một bận lên đậu mùa.
+ Lỡ có mang với một anh làng chài.
+ Nghèo, lam lũ, phải thường xuyên chịu những trận đòn vô lý của người
chồng vũ phu..
- Phẩm chất, tính cách:
+ Nhẫn nhục, chịu đựng: Chị xem việc mình bị chồng đánh đập như một
phần quen thuộc của cuộc đời mình. Dù bị người đàn ông đánh, dùng "thắt lưng
quật tới tấp" nhưng chị cam chịu nhẫn nhục, không kêu rên, không chống trả và
cũng không chạy trốn.. Chị chấp nhận cuộc sống ấy như người đi biển đánh cá
phải đương đầu với sóng to, gió lớn.
+ Là người tự trọng: Khi bị chồng đánh chị không kêu khóc nhưng khi
biết được chuyện gia đình bị thằng Phác và người khách lạ (Nghệ sỹ Phùng)
chứng kiến, "chị mới thấy đau đớn - vừa đau đớn vừa vô cùng xấu hổ, nhục nhã".
+ Vị tha bao dung: Mặc dù bị chồng hành hạ, đánh đập song chị ta vẫn
tha thứ cho hắn với tấm lòng cảm thông.
+ Biết chắt lọc những hạnh phúc nhỏ nhoi của cuôc sống: Chánh án Đẩu
và nghệ sỹ Phùng lần đầu tiên thấy trên gương mặt của người đàn bà này một cái
gì như một nụ cười. Đó là khi chị nghỉ đến những đứa con, chúng nó được ăn no,
vả lại"trên thuyền cũng có lúc vợ chồng con cái vui vẻ".

16. + Thất học song sắc sảo, thấu hiểu lẽ đời: Chị ta thấm thía được nỗi cơ
cực của cuộc sống mưu sinh trên một chiếc thuyền không có đàn ông. Người đàn
bà nghèo khổ này ý thức sâu sắc về thiên chức của một người phụ nữ "Ông trời
sinh ra người đàn bà là để đẻ con và nuôi chúng cho đến khi khôn lớn".
+Yêu thương con tha thiết và hy sinh thầm lặng : Đức tính quý báu đó
được thể hiện rõ "Phải sống cho con chứ không phải sống cho mình" Nguyên
nhân sâu xa của mọi sự cam chịu là tình thương con vô bờ bến của chị. Có thể nói
người đàn bà làng chài là biểu tượng của tình mẫu tử. Chị quặn lòng vì thương
con, chị đã cảm nhận và san sẻ nỗi đau với chồng, cảm thông tha thứ cho chồng.
- Nhân vật người đàn bà làng chài điển hình cho người phụ nữ, người vợ,
người mẹ Việt Nam.
- Khái quát về nghệ thuật, ý nghĩa giáo dục, thẩm mỹ của nhân vật:
Với tình huống truyện độc đáo, mang tính khám phá, nhận thức về cuốc
sống, Nguyễn Minh Châu đã khắc hoạ thành công hình tượng người đàn bà làng
chài. Đó thực sự là một "Hạt ngọc khuất lấp, lấm láp giữa đời thường".
Qua số phận, tính cách của người đàn bà tác phẩm gợi trong lòng người
đọc những bài học nhân sinh sâu sắc về cuộc sống, về cách làm người, cách nhìn
nghệ thuật và cuộc đời.
3. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm:
Trước đây, theo phương pháp cũ, mặc dù chúng tôi đã tạo dược hứng thú
học tập nhưng kĩ năng đọc - hiểu theo từng loại bài của học sinh vẫn hạn chế nên
phần lớn các em còn lúng túng trong cách lĩnh hội kiến thức, kĩ năng. Cách dạy
mới dược áp dụng đã tạo ra những hiệu ứng tích cực. Đa số học sinh cảm thấy dễ
dàng, nhẹ nhàng hơn trong việc đọc - hiểu .Các em say mê hứng thú hơn với môn
học và mang lại kết quả rất khả quan.
Kết quả cụ thể:
Qua vận dụng phương pháp dạy học hình thành kiến thức kỹ năng cho học
sinh loại bài theo đặc trưng thể loại đã thể hiện phần nào hiệu quả của phương
pháp dạy học đã được áp dụng.
Điểm thi học kì 2 (năm học 2012-2013)

17. Điểm/lớp/sĩ số Giỏi Khá Trung bình yếu
12B/50 10em = 20% 10 em = 20% 25 em = 50% 5em = 10%
12E/48 14 em =30% 7 em=14,5% 20em = 41,5% 7 em = 14%
12G/50 15em =30% 10 em = 20% 22 em=44% 3 em =6%
C. KẾT LUẬN
Trên đây là những kinh nghiệm của bản thân tôi trong quá trình dạy học
đã áp dụng. Có thể nói dạy học theo hướng hình thành kĩ năng đọc - hiểu theo
từng loại bài cho học sinh mang lại hiệu quả rất rõ rệt. Tôi thiết nghĩ cách dạy học
này có thể áp dụng rộng rãi với mọi đối tượng học sinh, nhất là những học sinh
học lực ở mức trung bình, yếu. Tuy nhiên các bước thực hiện cần có sự linh hoạt,
chủ động, sáng tạo, tránh sự máy móc rập khuôn. Ngoài ra khi thực hiện giáo viên
cần khéo léo dẫn dắt học sinh chủ động học tập, mang lại sinh khí cho giờ dạy
nếu không cách dạy có vẻ rất công thức này sẽ khô khan, đi ngược lại với tính
chất, đặc trưng của văn chương. Giảng dạy hiệu quả môn Ngữ văn cần phải có sự
phối hợp đồng bộ của các phương pháp dạy học tích cực khác nhau. Phương pháp
dạy học theo hướng hình thành kĩ năng đọc- hiểu theo từng loại bài cần được vận
dụng phù hợp, góp phần nâng cao hiệu quả giảng dạy môn Ngữ văn. Sự thành
công còn rất khiêm tốn, vì thế tôi đã, đang và sẽ cố gắng học hỏi nhiều hơn để
việc dạy học theo hướng hình thành kĩ năng đọc - hiểu theo từng loại bài phát huy
hiệu quả cao nhất. Tôi trân trọng cảm ơn và nghiêm túc tiếp nhận những ý kiến
đóng góp nhằm hoàn thiện hơn nữa đề tài này.

18. D. KIẾN NGHỊ, ĐỀ XUẤT.
- Bổ sung tăng cường các tài liệu tham khảo , đặc biệt là các tài liệu liên
quan đến phương pháp dạy học tiên tiến .
- Tổ chức các chuyên đề chuyên môn chuyên sâu , các đợt tập huấn giao
lưu học hỏi giữa các trường
- Thông qua mạng thông tin internet để trao đổi chuyên môn một cách
hiệu quả,
- Tạo điều kiện để các sáng kiến kinh nghiệm của các giáo viên có thứ
hạng cao được đi vào thực tiễn
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Lại Nguyên Ân (1999), 150 thuật ngữ văn học, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội.
2.Nguyễn Thị Bình (2007), Văn xuôi Việt Nam 1975-1995 những đổi mới căn
bản, NXB Giáo dục.
3.Bộ Giáo dục và Đào tạo (2010), Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kỹ năng
môn Ngữ văn lớp 12, NXB Giáo dục Việt Nam.
4.Phan Huy Dũng (2009), Tác phẩm văn học trong nhà trường phổ thông một góc
nhìn, một cách đọc, NXB Giáo dục Việt Nam.
5. Phan Cự Đệ (chủ biên, 2005), Văn học Việt Nam thế kỉ XX, NXB Giáo dục Việt
Nam.
6. Nguyễn Văn Đường (2008), Thiết kế bài giảng Ngữ văn 11, NXB Hà Nội.
7. Lê Bá Hán, Trần Đình Sử, Nguyễn Khắc Phi (đồng chủ biên, 1999), Từ điển
thuật ngữ văn học, NXB Giáo dục Việt Nam.

19. 8.Nguyễn Thái Hòa (2000), Những vấn đề thi pháp của truyện, NXB Giáo dục
Việt Nam.
9.Lê Quang Hưng (2007), Đến với tác phẩm văn chương,NXB Đại học Quốc gia
Hà Nội.
10.Nguyễn Thị Dư Khánh (2009), Thi pháp học và vấn đề giảng dạy văn học
trong nhà trường, NXB Giáo dục Việt Nam.
11. Nhóm tác giả: Lê Minh Châu, Nguyễn Thúy Hồng....(2010), Giáo dục kĩ năng
sống trong môn Ngữ văn, NXB Giáo dục Việt Nam
12. Đỗ Ngọc Thống (2012), Tài liệu chuyên văn, tập 1, NXB Giáo dục Việt Nam.
14. Phan Trọng Luận(Tổng chủ biên, 2012), Ngữ văn 12 NXB Giáo dục Việt
Nam.