Cấp cứu chấn thương cột sống.pptx

1. CẤP CỨU CHẤN
THƯƠNG CỘT SỐNG
Thạc sỹ – Bác sỹ: LÊ HOÀNG NHÃ

2. MỤC TIÊU BÀI GIẢNG
1. Nắm được nguyên nhân gây chấn thương cột sống – tủy sống
2. Nắm được các kỹ thuật vận chuyển BN CTCS an toàn
3. Các loại CTCS

3. Nguyên nhân gây chấn thương cột sống
• Tai nạn giao thông: là nguyên
nhân hàng đầu.
• Tai nạn lao động: ngã cao từ
thang, từ cây, từ mái nhà...
• Chấn thương thể thao: đua xe
đạp, đua ngựa, nhảy cầu...
• Vết thương cột sống do hỏa
khí như đạn bắn, mảnh bom.
• Gãy cột sống cổ như ở các nạn
nhân tự tử bằng thắt cổ...

4. • Cột sống cổ: khó thở do liệt cơ hô hấp, yếu hoặc liệt các cơ do
phân đoạn tủy cổ chi phối (cơ hô hấp, chi trên, chi dưới), rối
loạn cảm giác, rối loạn cơ tròn, mất phản xạ gân xương.
• Cột sống ngực: rối loạn cơ tròn, dị cảm, yếu, liệt chi, đau
nhưng khu vực tổn thương phía dưới thấp hơn.
• Cột sống thắt lưng, các biểu hiện chủ yếu là rối loạn cảm giác,
yếu hoặc liệt hai chi dưới, rối loạn cơ tròn.
• Tổn thương tủy sống đó là tụt huyết áp (choáng tủy) nhưng
mạch chậm lại.
Triệu chứng của chấn thương cột sống

5. Xử trí nạn nhân chấn thương
• Đối với nạn nhân còn tỉnh
- Trấn an nạn nhân và khuyên nạn nhân không nên cử
động. Gọi hoặc yêu cầu người khác gọi 115 hoặc dịch vụ y tế cấp
cứu tại địa phương để được trợ giúp khẩn cấp.
- Quỳ hoặc nằm sau đầu nạn nhân. Đặt khuỷu tay của bạn
trên mặt đất hoặc trên đầu gối của bạn để giữ cho cánh tay của
bạn ổn định, nắm chặt hai bên đầu của nạn nhân. Giữ vững và
đỡ đầu nạn nhân ở tư thế trung lập này, trong đó đầu, cổ và cột
sống thẳng hàng.

7. Đối với nạn nhân bất tỉnh
• Quỳ hoặc nằm sau đầu nạn nhân, đặt khuỷu tay của bạn trên mặt
đất hoặc trên đầu gối của bạn để giữ cho cánh tay ổn định. Nắm
chặt hai bên đầu, hỗ trợ đầu để đầu, thân và chân của nạn nhân
nằm trên một đường thẳng.
• Mở đường thở của nạn nhân bằng kỹ thuật đẩy hàm. Đặt đầu đầu
ngón tay của bạn vào góc hàm của nạn nhân. Nâng nhẹ hàm để mở
đường thở, chú ý không nghiêng cổ nạn nhân.
• Kiểm tra hô hấp của nạn nhân, nếu nạn nhân đang thở, hãy tiếp tục
đỡ đầu. Gọi hoặc yêu cầu người khác gọi 115 hoặc dịch vụ y tế cấp
cứu tại địa phương để được trợ giúp khẩn cấp.
• Nếu nạn nhân không thở, hãy bắt đầu hô hấp nhân tạo. Nếu cần
chuyển nạn nhân, hãy sử dụng kỹ thuật xoay nạn nhân (kỹ thuật log-
roll).
• Nhờ người trợ giúp của bạn theo dõi và ghi lại các dấu hiệu quan
trọng, mức độ phản ứng, nhịp thở và mạch, trong khi chờ sự trợ giúp
đến.

9. • Kỹ thuật này được sử dụng để
xoay một nạn nhân có nghi ngờ
chấn thương cột sống. Định vị nạn
nhân và người cứu hộ như hình
minh họa, nạn nhân khoanh tay
trước ngực. Người giữ đầu sẽ ra
lệnh lăn khi mọi người đã vào
đúng vị trí.
• Hướng dẫn người trợ giúp của
bạn lăn nạn nhân theo hướng đã
thống nhất. Luôn giữ cho đầu,
thân và chân của nạn nhân trên
một đường thẳng. Đùi cần được
hỗ trợ ở tư thế hơi nâng lên để giữ
thẳng cột sống.
Kỹ thuật Log-roll

10. • Trật cổ – chẩm: Trật cổ chẩm là thương
tổn hiếm gặp và tỉ lệ tử vong cao, phần
lớn chết trước khi đến viện.
• Vỡ đốt đội (C1): Tỉ lệ thay đổi từ 3%-13%
trong tổng số chấn thương cột sống cổ.
Nguyên nhân chủ yếu là tai nạn giao
thông. Phần lớn vỡ C1 đơn độc, một số
phối hợp với vỡ C2.
• Trật C1-C2: Cơ chế gây thương tổn
thường là do lực gập-xoay. Có thể trật 1
bên hoặc 2 bên. Đôi khi có gãy mỏm nha
phối hợp
CHẤN THƯƠNG CỘT SỐNG CỔ

11. • Gãy mỏm nha:
- Độ 1: Gãy qua chỏm. Đây là
thương tổn vững.
- Độ 2: Gãy qua eo. Thương tổn
mất vững.
- Độ 3: Đường gãy qua thân C2,
thương tổn mất vững nhưng
khả năng điều trị bảo tồn cao.
CHẤN THƯƠNG CỘT SỐNG CỔ

12. • Gãy qua eo C2: Chiếm 12-18% chấn
thương cột sống cổ, gọi là thương tổn
của người bị treo cổ (Hangman’s
Fracture), thường do lực kéo dãn và ưỡn
quá mức. Thương tổn được chia 4 loại:
- Loại 1: Gãy ngang diện khớp, hay trên
hoặc dưới khớp 1 chút. Di lệch <3mm,
không gập góc.
- Loại 2: Di lệch trên 3mm. gập góc tì trên
C3.
- Loại 2A: Gập góc nhưng không di lệch
hay di lệch không đáng kể
- Loại 3: Di lệch và gập góc nhiều, kèm trật
khớp C2-C3.
CHẤN THƯƠNG CỘT SỐNG CỔ

13. • Theo phân loại Denis: 4 loại
- Gãy lún
- Gãy nhiều mãnh
- Gãy dây đai
- Gãy trật
CHẤN THƯƠNG CỘT SỐNG NGỰC -TL

14. • Xương cùng gãy được phân làm 4 loại gọi
là: Zone I, zone II, zone III Vertical và zone
III Tranverse
• Zone I: Gãy cánh xương cùng thường không
ảnh hưởng đến ống tủy và các lỗ liên hợp
của xương cùng.
• Zone II: Đường gãy đi qua các lỗ liên hợp có
thể gây thương tổn rễ L5, S1, S2 cùng bên
một số trường hợp có biểu hiện hội chứng
chùm đuôi ngựa.
• Zone III: Gãy qua ống tủy của xương cùng,
thường phối hợp rối loạn chức năng của
bàng quang và tê bì vùng yên ngựa. Trong
loại này có hai kiểu Zone III Tranverse hay
Zone III Vertical tùy theo đường gãy dọc hay
gãy ngang của xương cùng.
CHẤN THƯƠNG CÙNG CỤT

15. • X.Quang qui ước
- Nguyên tắc:
+ Nếu chụp tốt, đúng nguyên tắc thì 80 – 90%
thấy được thương tổn bằng chụp X.Quang qui
ước.
+ Chụp phim thẳng, nghiêng và chếch 3/4 để
tìm thương tổn xương.
+ Phim chụp phải thấy được các đốt sống từ
D1- L2.
- Các yếu tố cần nhận định là:
+ Đường cong sinh lý và sự liên tục của cột
sống.
+ Trạng thái của các đốt sống, trục cột sống.
+ Khoảng cách giữa các đốt sống và các khớp.
HÌNH ẢNH HỌC

16. • Chụp cắt lớp cột sống
- Vị trí chỉ định chụp cắt lớp được
xác định trên lâm sàng (ranh giới
vùng rối loạn cảm giác với vùng
bình thường) và trên hình ảnh nghi
ngờ của X.Quang qui ước.
- Cho phép phân tích chi tiết
thương tổn xương để xác định tình
trạng mất vững; hình ảnh chèn ép
ống tủy do các mảnh xương và đĩa
đệm.
HÌNH ẢNH HỌC

17. • Chụp cộng hưởng từ:
Được chỉ định khi trên lâm
sàng có thương tổn thần
kinh, đây là phương pháp
rất tốt để phát hiện thương
tổn tủy
HÌNH ẢNH HỌC

18. • Nắn cố định thương tổn xương.
• Phòng biến chứng tổn thương tủy.
• Phục hồi chức năng.
• Tránh tổn thương tủy thứ phát.
MỤC TIÊU ĐIỀU TRỊ

19. 1. Bùi Văn Đức – chấn thương cột sống- tủy sống. Bài giảng
Bệnh học ngoại khoa. Tập V. Trường Đại học Y Dược TP.HCM.
trang: 63-65. 1989.
2. Chấn thương cột sống- Giáo trình huấn luyện Khoa Chấn
thương Chỉnh hình- Bệnh viện 103 (p.22-26)
3. John Ebnezar - Textbook of Orthopedics, Devaraj Urs Medical
College Kolar, Karnataka, 2010, p: 777-780.
4. Handbook of Neurosurgery, 2019
TÀI LIỆU THAM KHẢO

20. Câu 1. Nguyên nhân hàng đầu CTCS là: (chọn câu đúng)
a. TNGT
b. TNLĐ
c. TNSH
d. TNTT
Câu 2. Khi nghi ngờ BN có CTCS thì cần: (Chọn câu đúng)
a. Để BN nằm yên
b. Vận chuyển trên ván cứng
c. Dùng kỹ thuật Kỹ thuật Log-roll
d. Tất cả đều đúng
CÂU HỎI LƯỢNG GIÁ

21. Câu 3. Lâm sàng gãy cột sống bao gồm: (chọn câu sai)
a. Rối loạn cảm giác
b. Rối loạn vận động
c. Rối loạn ngôn ngữ
d. Rối loạn cơ vòng
Câu 4. Theo phân độ Denis, gãy cột sống được chia làm các loại
nào sau đây: (Chọn câu sai)
a. Gãy lún
b. Gãy nhiều mãnh
c. Gãy do kéo dãn
d. Gãy dây đai
CÂU HỎI LƯỢNG GIÁ

22. Câu 5. Hình ảnh học nào được sử dụng để đánh giá khi gãy cột
sống có tổn thương tủy
a. Xquang cột sống thường quy
b. CT cột sống không cản quang
c. Cộng hưởng từ
d. Chỉ b,c đúng
CÂU HỎI LƯỢNG GIÁ

23. THANK FOR YOUR
LISTENING