Achmea Gepensioneerden Vereniging | Tilburg | Presentatie Jos Berkemeijer 1 december 2016 20161201

1
11e AlgemeneVergadering
Donderdag 1 december 2016
Stand van Zaken Pensioenen
Jos Berkemeijer
Achmea GepensioneerdenVereniging

Openingsthema
1 december 2016AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 2
PENSIOENMEER OF MINDER ZEKERHEID?

Openingsthema
Willen jullie
MEER
of
MINDER
ZEKERHEID?

Agenda
1. Openingsthema
2. Pensioenweerbericht
3. VerhogingAOW-leeftijd
4. DNB-rapport: Financiële positie Pensioenfondsen
5. Wijzigingen voorgesteld door ouderenorganisaties
6. Initiatiefwetsvoorstel 50-Plus
7. Internationaal
8. Nieuw Pensioenstelsel
9. Conclusies en attentiepunten ouderenorganisaties
10. Discussie en vragen

Pensioenweerbericht
Ontwikkeling Dekkingsgraad
96.8%
70%
80%
90%
100%
110%
120%
130%
140%
150%
160%
2007K1 2008K1 2009K1 2010K1 2011K1 2012K1 2013K1 2014K1 2015K1 2016K1 2016/09
Ontwikkeling Dekkingsgraad Pensioenfondsen
Beleidsdekkingsgraad Dekkingsgraad gebaseerd op marktinformatie

Pensioenweerbericht
Ontwikkeling Dekkingsgraad
1. Actuele dekkingsgraad
2. Beleidsdekkingsgraad
3. Economische dekkingsgraad
De echte dekkingsgraat?

Pensioenweerbericht
Dekkingsgraad SPA
114.3%
104.5%
114.6%
113.4%
95%
100%
105%
110%
115%
120%
125%
januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober
Jaar 2016
Ontwikkeling dekkingsgraad Stichting Pensioenfonds Achmea
Vereiste dekkingsgraad Minimaal vereiste dekkingsgraad
Actuele dekkingsgraad Beleidsdekingsgraad
Herstel

Pensioenweerbericht
Dekkingsgraadhoop:Trump momentje
Rente 10 jaar US
Rente 10 jaar NL

Pensioenweerbericht
Risicovrije Rente vs. Rendement Pensioenfondsen

Pensioenweerbericht
Indexatie of ondexatie?
Opa, wat was dat ook alweer ‘indexatie’?

Pensioenweerbericht
Lange termijn zekerheid bestaat niet

Pensioenweerbericht
Ontwikkeling rente

Pensioenweerbericht
Langlevenrisico
Langlevenrisico
1. Moeilijk in te schatten
2. Niet te garanderen

Pensioenweerbericht
Hoge mate van zekerheid schendt vertrouwen

VerhogingAOW-leeftijd
1. Stapsgewijze verhoging van de AOW-leeftijd
2. Na 2021 is de AOW-leeftijd automatisch gekoppeld aan de ontwikkeling van
de levensverwachting
3. Verhoging van de AOW-gerechtigde leeftijd o.b.v. macro gemiddelde
resterende levensverwachting op 65-jarige leeftijd (CBS)
4. De verhoging wordt telkens vijf jaar van te voren aangekondigd

0
5
10
15
20
25
30
35
1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 2020 2030 2040 2050 2060
Levensverwachtinginjaren
Resterende levensverwachting 65-jarige
( 2016 | Bron CBS )
Macro-resterende levensverwachting 65-jarige Prognose levensverwachting
Bovengrens levensverwachting 95% interval Ondergrens levensverwachting 95% interval

Prognose van de geslachtsneutrale periode-levensverwachting op de 65e
verjaardag; o.b.v. Kernprognose 2016-2060
Conclusies
1. AOW-leeftijd voor het kalenderjaar 2022: 67 jaar en 3 maanden
2. Pensioenrichtleeftijd gaat in 2018 naar 68
Bron: CBS, publicatiedatum: 31-10-2016 Jaar
2022 2028
Levensverwachting op de 65e verjaardag 20,63 21,31

DNB-rapport: Financiële positie Pensioenfondsen
Dekkingsgraad
4,937,014
398,077 36,047
Dekkingsgraad naar aantallen deelnemers
Beleidsdekkingsgraad < 110 % Beleidsdekkingsgraad 110 - 130%
Beleidsdekkingsgraad > 130%

Vergelijking ultimo september t.o.v. maart 2016
Premiedekkingsgraad
• 84% aan het begin van het herstelplan 2016 (sectorniveau)
• Bij een gelijkblijvend premieniveau en de rentestand van 30 september 2016 daalt
deze premiedekkingsgraad op sectorniveau naar verwachting tot 68% in 2017
De premiedekkingsgraad: verhouding tussen de feitelijk (te) ontvangen premie en de premie die benodigd is voor de inkoop van nieuwe pensioenaanspraken.

Scenario’s

Verlenging hersteltermijnen
Inschatting
2017
per 31-03-2016
Inschatting 2017
per 30-09-2016
Inschatting 2017
per 30-09-2016
Hersteltermijn
11 jr
Inschatting 2017
per 30-09-2016
Hersteltermijn
12 jr
Aantal fondsen met korting 2017 27 30 24 17
Aantal deelnemers 1.800.000 2.080.000 2.020.000 1.000.000
Gemiddelde korting in 2017
(voor fondsen met een korting) 0,50% 0,70% 0,40% 0,40%
Korting per maand
gepensioneerden € 1,68 € 1,00 € 0,76
Aantal gepensioneerden 190.000 200.000 190.000 100.000
Totale korting 1ste jaar
gepensioneerden € 4.032.000 € 2.280.000 € 912.000

Rapportage DNB maart 2016, Korting Art.140 PW

Rapportage DNB maart 2016, Herstelbronnen

Conclusies DNB en SZW
Effecten verlenging hersteltermijn
• Beperkt effect verlenging van hersteltermijn
• Effect erg gevoelig en afhankelijk van ontwikkeling markt
• I.h.a. een hogere korting bij de MVEV maatregel (artikel 140 PW) als herstel
uitblijft
• Financiële positie van een fonds als zodanig verbetert niet
• Verlenging is bij DG<100% licht in het voordeel van oudere gepensioneerden
• De generatie-effecten zijn beperkt van omvang, minder dan 0,5%
Conclusie
• Op dit moment is nog niet te zeggen in hoeverre kortingen volgend jaar aan
de orde zijn (marktgevoeligheid, beleid Sociale Partners).
• 2e helft van januari 2017 uitsluitsel

Conclusies SZW, Staatssecretaris Jetta Klijnsma
Er zijn ook partijen die pleiten voor meer verregaande maatregelen
dan het eenmalig verlengen van de hersteltermijn. Zo heb ik
bijvoorbeeld een brief ontvangen van de ouderenorganisaties.
Het is daarbij van belang om goed in het oog te houden wat de
aard van het huidige contract is.
De huidige uitkeringsovereenkomst is nog altijd een overeenkomst
waarbij beoogd wordt om met een hoge mate van zekerheid een
nominale aanspraak waar te maken.
Het past daarbij niet om tussentijds fundamentele aanpassingen
te doen die de aard van het contract aantasten zonder
duidelijkheid over de verdere invulling van een nieuw contract.

Wijzigingen voorgesteld door ouderenorganisaties
Brief van 14 10 2016, gericht aan Rutte & Klijnsma
1. Geen korting bij een dekkingsgraad van 100% of meer
Korting moet ultimum remedium blijven
2. MinimaalVereist EigenVermogen (MVEV) als kortingscriterium
Een pensioenfonds hoeft niet te korten als het kan aantonen dat het o.b.v. de huidige
risicohouding en beleggingsbeleid binnen de resterende gangbare hersteltermijn van
10 jaar, het MVEV kan bereiken.
3. Geen korting bijVerwacht Rendement >Vereist Rendement +1%
Vereist rendement = ‘vereist jaarlijks rendement’ volgens de kasstroommethode
4. Borging generatie-evenwichtigheid
Bij een eventuele korting wettelijk borgen dat kostendekkende premie niet (meer)
gedempt wordt.

Premiedempingseffect toegelicht
Basis Tabel 2 onderzoek SZW inzake lage rente UFR dd 9-10-2015 Jaar Totaal
Jaar 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2015 t/m 2021
(1) RTS = Kostendekkende Premie (RTS) 31,2 35,0 35,1 35,2 35,3 35,4 35,5 242,7
(2) Gedempt = Kostendekkende Premie Inclusief Demping 20,4 22,8 23,0 23,2 23,4 23,6 23,8 160,2
(3)=(1)-(2) RTS - Gedempt 10,8 12,2 12,1 12,0 11,9 11,8 11,7 82,5
(4) Feitelijk = Feitelijke premie (2016 t/m 2021 geschat door SZW) 24,9 25,3 25,5 25,7 25,9 26,1 26,2 179,6
(5)=(1)-(4) Tekort = RTS - Feitelijk (geschat door SZW) 6,3 9,7 9,6 9,5 9,4 9,3 9,3 63,1
(6) Feitelijk* = Feitelijke premie inclusief gedragseffect 24,9 24,9 24,7 24,5 24,2 24,0 23,8 171,0
(7)=(1)-(6) Tekort* = RTS - Feitelijk* 6,3 10,1 10,4 10,8 11,1 11,4 11,7 71,8
Bedragen: Alle bedragen x € 1 miljard per jaar
Aannames
1. Premies ontwikkelen zich in het tijdvak 2017 t/m 2021 gelijkmatig
2. Feitelijk* = Feitelijk premie rekening houdend met het te verwachten gedragseffect dat de feitelijke premie vanaf 2016 lineair wordt afgebouwd naar de gedempte premie
2. Tekort* = Tekort op basis van premie Feitelijke*
Effecten
• Verlaging premies o.b.v. rendement
• t/m 2016: € 16,4 mld
• t/m 2021: € 71,8 mld !!!
• Gevolg
• Daling dekkingsgraad (ca. 6%), Geen indexatie meer mogelijk

Vervolgacties?
Pensioen in de schoen? Pepernoten of zout?

Initiatiefwetsvoorstel 50-Plus
Wet aanpassing disconteringsvoet
Doel
• Korting op pensioenaanspraken en uitkeringen vermijden
• Stabiliteit, minder rentegevoelig stelsel
Initiatiefwetsvoorstel
• Bij AMvB kan in bijzondere economische omstandigheden tijdelijk af worden
geweken van de marktwaardering door de discontovoet aan te passen.
• Huidige ECB QE-beleid is zo’n bijzondere situatie
• Tijdelijke maatregel die stopt wanneer de RCB stopt met haar monetaire beleid.
• Stel de discontovoet vast o.b.v. de RTS, met een bodem van 2%
• Tijdelijke buitenwerkingstelling beleidsdekkingsgraad in het geval van inwerking
treden van de AMvB

Initiatiefwetsvoorstel 50-Plus
Voorbeeld aanpassing disconteringsvoet
Rentetermijnstructuur ultimo oktober 2016 plus bodem

Internationaal
Nieuwe IORP-richtlijn implicaties
1. UPO afstemmen op internationale eisen (effecten pas in 2019/2020)
2. Grensoverschrijdende activiteiten
Strengere regels voor pensioeninstellingen.
Dubbele sloten (instemmingsvereisten):
• Toezichthouders van beide lidstaten moeten instemmen.
• Toestemming werkgever waarbij de OR moet instemmen en een
meerderheid van de vertegenwoordigers van (gewezen) deelnemers
en gepensioneerden
• Individuele deelnemers hebben bezwaarrecht
3. FTK
• Geen uniforme Europese regels voor rekenrente
• Inrichting pensioenstelsel is nationale verantwoordelijkheid
• In Nederland: risicovrije rente blijft uitgangspunt voor waardering
nominale verplichtingen

Internationaal
Nieuwe IORP-richtlijn implicaties
Europees raamwerk voor persoonlijke pensioenproducten
(EU Single Market for personal pension products)

Nieuw Pensioenstelsel
Waarom nieuw pensioenstelsel. Pensioen 1950

Waarom nieuw pensioenstelsel. Pensioen 2016

Stand van zaken
• Pensioendialoog: SER Advies (2015) enVerkenning (2016)
• Uitkomsten Pensioenfederatie Commissie Langejan (dec. 2016?)
commissie die de Pensioenfederatie heeft ingericht om de SER
varianten nader te onderzoeken op haalbaarheid
• Policy Brief CPB: Pensioen en rentegevoeligheid (nov. 2016)
• Rechtvaardiging RTS als discontovoet
• DB is rentegevoeliger dan DC
• Doorbeleggen bij DC wordt niet uitgewerkt

Varianten

Laatste voorstel SER
A. Stelselkeuze:
1-B of IV-C?
B. Transitie:
1. Dubbele overgang
• Pensioenaanspraken oude regeling omzetten in pensioenvermogen
• Afschaffing van de doorsneesystematiek
2. Nadelige effecten die ontstaan door afschaffing van de
doorsneesystematiek worden verzacht.
3. Benadeelde leeftijdsgroepen krijgen ‘gerichte compensatie’

Laatste voorstel SER
 1-B
• Uitkeringsovereenkomst zonder zekerheid
• Reële ambitie
• Jaarlijks indexeren (DG>100%) of korten (DG<100%)
Indexatie of korting uitsmeren over 10 jaar
 IV-C
• Individuele pensioenpotjes
• Beleggingsrisico en langlevenrisico delen
• Beperkte collectieve buffer

Waarom langlevenrisico delen?

Waarom beleggingsrisico delen?
Backward Moving Average
(Compound Interest)
Year 1 Year 3 Year 5 Year 10 Year Year 1 Year 3 Year 5 Year 10 Year
1993 15,8% 1993 16,5%
1994 0,0% 1994 -1,0%
1995 13,1% 9,4% 1995 16,4% 10,3%
1996 15,9% 9,4% 1996 11,8% 8,8%
1997 18,4% 15,8% 12,4% 1997 11,9% 13,3% 10,9%
1998 15,8% 16,7% 12,4% 1998 12,9% 12,2% 10,2%
1999 22,7% 18,9% 17,1% 1999 10,0% 11,6% 12,6%
2000 3,4% 13,7% 15,1% 2000 3,2% 8,6% 9,9%
2001 -6,0% 6,0% 10,3% 2001 -0,7% 4,1% 7,3%
2002 -7,3% -3,4% 5,1% 8,7% 2002 -7,2% -1,7% 3,4% 7,1%
2003 15,0% 0,1% 4,9% 8,6% 2003 11,0% 0,8% 3,0% 6,6%
2004 10,9% 5,7% 2,8% 9,7% 2004 11,2% 4,6% 3,3% 7,8%
2005 16,4% 14,1% 5,3% 10,1% 2005 12,8% 11,7% 5,1% 7,5%
2006 10,2% 12,5% 8,7% 9,5% 2006 9,5% 11,2% 7,2% 7,3%
2007 7,1% 11,2% 11,9% 8,4% 2007 3,8% 8,6% 9,6% 6,5%
2008 -20,5% -2,1% 3,9% 4,4% 2008 -20,2% -3,2% 2,6% 2,8%
2009 17,6% 0,0% 5,1% 4,0% 2009 20,2% -0,1% 4,2% 3,7%
2010 12,6% 1,7% 4,4% 4,9% 2010 13,5% 2,9% 4,4% 4,7%
2011 8,4% 12,8% 4,1% 6,4% 2011 3,3% 12,1% 3,1% 5,1%
2012 13,4% 11,4% 5,3% 8,5% 2012 13,7% 10,1% 5,0% 7,3%
2013 3,7% 8,4% 11,0% 7,4% 2013 6,2% 7,6% 11,2% 6,8%
2014 15,5% 10,7% 10,6% 7,9% 2014 14,5% 11,4% 10,1% 7,1%
2015 -0,1% 6,2% 8,0% 6,2% 2015 2,7% 7,7% 8,0% 6,1%
Period 1993 - 2015 Period 1993 - 2015
Compound mean 8,3% Compound mean 7,3%
Arithmetic mean 8,8% 8,5% 8,3% 7,4% Arithmetic mean 7,7% 7,3% 6,9% 6,2%
Risk (SD) 10,1% 6,3% 4,2% 2,0% Risk (SD) 9,0% 5,0% 3,3% 1,5%
Lowest Return -20,5% -3,4% 2,8% 4,0% Lowest Return -20,2% -3,2% 2,6% 2,8%
Prob(Return<0%) 17% 8,7% 0,0% 0,0% Prob(Return<0) 17,4% 13,0% 0,0% 0,0%
Pension Fund 'Zorg en Welzijn' Pension Fund 'ABP'
Return Yearly
Backward Moving Average
Return Yearly
(Compound Interest)

Waarom geen traditioneel DC?

Risicohouding en zekerheid
Je mag blind twee pensioeneieren pakken uit slechts één mandje.
Welk mandje kies je?

Risicohouding,Onderzoek Pensioenfederatie

Voorbeeld variant IV-C, ISDC

Conclusies en attentiepunten ouderenorganisaties

Conclusies en attentiepunten ouderenorganisaties
1. Voorkom onterechte korting
1. Brief gezamenlijke ouderenorganisaties d.d. 14 oktober
2. Baseer korting op ‘minimaal eigen vermogen eis’
2. Generatie-evenwichtigheid: Ongedempte kostendekkende Premie
In ieder geval als er sprake is van korting
3. Nieuw pensioenstelsel: IV-C, Principle based i.p.v. Rule Based
• Geen verplicht Life Cycle, maar beleggingsmix gebaseerd op daadwerkelijke
risicohouding deelnemers en gepensioneerden
• Geen zekerheidseis!
• Projectierente o.b.v. keuze pensioenfonds (macro stabiele discontovoet) en niet
verplicht op risicovrije rente (RTS)
4. Verbetering communicatie:
• Maatmanoverzichten
• Transitie generatie-evenwichtig; betrek gepensioneerden in overleg
Transitietabel: Pensioen-oud, Kapitaal, Pensioen-nieuw
• Toetsing communicatie deelnemers

Discussie en vragen
Bron: De Groene Amsterdammer

Achmea Gepensioneerden Vereniging | Tilburg | Presentatie Jos Berkemeijer 1 december 2016 20161201

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (15)

Similar to Achmea Gepensioneerden Vereniging | Tilburg | Presentatie Jos Berkemeijer 1 december 2016 20161201

Similar to Achmea Gepensioneerden Vereniging | Tilburg | Presentatie Jos Berkemeijer 1 december 2016 20161201 (20)

More from Jos Berkemeijer

More from Jos Berkemeijer (20)

Achmea Gepensioneerden Vereniging | Tilburg | Presentatie Jos Berkemeijer 1 december 2016 20161201