Të shkruarit dhe të lexuarit

1. Të shkruarit dhe të lexuarit

2. Cfarë keni ndjerë kur jeni ulur të shkruani këtë ese? Nëse jeni të pasigurt se si të filloni ose jeni të përmbytur nga materialet që keni gërmuar dhe nuk dini t’i përzgjidhni, përpiquni t’I bëni vetes këto pyetje: Cilët janë lexuesit e mi? C’duhet të dinë ata? CF’dua që të besojnë? Pse duhet të keni interes për atë që dua të them

3. Një rregullë Kur shkruani ju jeni mësuesi. Është ndoshta më e lehtë të merrni rolin e mësuesit po që se arrini të përfytyroni që lexuesi juaj është dikush në klasën tuaj, domethënë një njeri intelegjent dhe mirinformuar, që ka të njëjtat interesa si tuajat, por ç’është ju dhe kësisoj nuk e sheh materialin me syrin që e shihni ju. Ai lexues nuk mund t’i dijë mendimet tuaja nëse nuk I organizoni dhe I shpjegoni ato qartë dhe thjeshtë.

4. Shkrimi i draftit të parë: Uluni dhe filloni të shkruani (në qoftë se keni ide, por s’dini si t’i shprehni, gjithsesi filloni të shkruani) Filloni me diçka të lehtë (Filloni kudo që të jetë. Filloni me ç’t’ju vijë në mendje së pari....Mos mendoni se duhet të filloni me paragrafin hyrës, mund të shkruani hyrjen më vonë, sapo idetë të jenë formuar mirë. Nuk ka rëndësi se ku filloni, vetëm filloni. Filloni ku të jetë dhe vazhdoni.

5. Provoni të shkruani lirisht (Mos u shqetësoni për drejtshkrimin, pikësimin ose gramatikën: mos cenzuroni veten. Askush përveç jush nuk do të shohë atë që keni shkruar. Qëllimi juaj këtu është t’i hidhni fjalët në letër; ato mund t’i vlerësoni më vonë.

6. Planifikoni të pushoni së shkruari ( i caktoni vetes një afat. Në rast se synoni të vazhdoni gjatë, përpiquni që seancat e para t’i bëni të shkurtëra. I premtoni vetes se do të pushoni së punuari, të zëmë, pas njëzet minutash, dhe e mbani premtimin.

7. Rishikoni më vonë (pas disa fillimeve të dështuara e mbase më shumë se një seancë, idetë tuaja do të fillojnë të marrin formë në letër......Foster:” Nga ta di unë se çfarë po mendoj deri sa të shoh se çfarë po them”.

8. Pavarësisht nëse e pëlqeni apo jo atë që keni shkruar, shkëputeni për pak kohë prej saj. Bëni diçka tjetër........ A keni vepruar kështu kur e keni shkruar esenë?Përse jo?Prandaj duhet t’i pranoni dhe dështimet.Por, keni raste tjera për përmisim.

9. Strategjitë e të lexuarit Merrni me mend se si duket nje hartë e botës e shekullit pesëmbëdhjetë?

10. Njohuritë tona të sotme mbi mendjen e fëmijës janë të krahasueshme me një hartë të botës të shekullit pesëmbëdhjetë- një përzierje të vërtetash dhe gabimesh….zona të tëra të pamatura mbeten për të zbuluar. (Arndold l.Gesell) Si e merrni këtë të vërtetë?

11. Një fëmijë: “Në qoftë se ne nuk do të mendonim, nuk do të kishte ne”.

12. Të gjitha qeniet njerëzore që i nënshtrohen një procesi normal zhvillimi kanë kapacitetin dhe aftësinë të mendojnë, megjithatë këto aftësi ndryshojnë shumë midis (mbase edhe brenda për brenda) individëve të ndryshëm.

13. Kur lexon në mënyrë kritike, nxjerr përfundime dhe gjykon për atë që lexon duke u nisur nga ajo që është thënë dhe nga mënyra si është paraqitur informacioni.

14. Si lexues kritik, ju merrni në kosideratë logjikën e ideve. Poashtu, si informacion a përputhet apo ndryshon me njohuritë kryesore tuaja dhe me besimin personal. Ka shumë këndëveshtrime nga të cilat mund të diskutohet një temë apo ngjarje e vecantë. Nëse dëgjoni vetëm një anë të një debate apo lexoni për një ngjarje të trajtuar vetëm nga një pikëpamje, jeni i kufizuar në të kuptuarin dhe aftësitë tuaja për të analizuar në mënyrë kritike. Lexuesi kritik është lexues që gjurmon, heton....

15. Nuk është gabim që një autor të përpiqet te ndikojë tek lexuesit. Autorët shkruajnë sepse kanë dicka për të thënë. Ata presin që lexuesit t’i kuptojnë idetë e tyre….Por, lexuesi dhe dëgjuesi kritik do t’i analizojë idetë para se t’i pranojnë ato.

16. Strategjitë : Kur përmbajtja dhe gjuha e një autori sugjerojnë ide të pacaktuara. Kur përmbajtja dhe gjuha e një autori sugjerojnë paragjykime të caktuara. Kur këto paragjykime dhe ide mbështetetn me arsyetime dhe prova. Dallimet në mes të qëndrimit të autorit dhe tuajat. Cfarë përfundimesh ndjekin në mënyrë logjike idetë që ju pranoni.

17. Të dalloni faktet nga opinionet Në tekstet dhe leksionet akademike opinionet quhen shpesh teza, teori apo hipoteza. Në rolin e dëgjuesit dhe lexuesit kritik, do të dalloni idetë që janë të sakta, logjike dhe të vlefshme për t’u marrë në kosideratë, si dhe ato që duhet t’i dyshoni, pasi janë të pabazuara, jo logjike apo të pasakta. …Gjykimet që bëni për idetë e të tjerëve duhet bazuar në fakte, opinione apo tek një kombinim i të dyjave.

18. Deklaratat faktike dallohen nga opininet ne disa mënyra: Faktet mund të provohen sit ë vërteta. Faktet nuk mund të diskutohen, ka të dhëna që provojnë vërtetësinë e tyre. Faktet mund të provohen lehtë:”Dielli perëndon në perëndim”.

19. Faktet bazohen në prova, statistikë, dokumente origjinale, raporte nga kërkimet eksperimentale apo dëshmitë e verifikuara. Faktet janë gjëra që kanë ndodhur, nuk janë parashikime. Vërtetësia e fakteve mund të ndryshojë me kalimin e kohës.

20. Opinionet nuk janë qartësisht të dallueshëm, të drejat apo të gabuara siç janë faktet. Opinionet nuk mund të verifikohen përfundimisht. Deklarat e opinionit janë shpesh shprehje të vlerave, të besimit, të qëndrimit apo ndjenjave personale. Ato shpesh bazohen në ndjenja, supozime dhe hipoteza….. Deklaratat e opinionit janë subjektive. Shpesh fillojnë me shprehje të tilla si: Unë besoj, duket sikur, ka të ngjarë, unë mendoj……është e vërtetë se, sipas mendimit tim..

21. Një fjalë e vetme mund te kthejë një deklartë fakti në një deklarat opinioni. Ushtrim: Fakt Opinion Njeri i shkolluar Njeri i këndshëm..

22. Lexuesi kritik duhet të analizojë llojet e provave për të përcaktuar vlerën e tyrë si mbështetje opinioneve apo teorive të sugjeruara,si: Opinioni i ekspertit….historianët diskutojnë fundin e komunizmit; mjekët diskutojnë ndikimet e ndryshme në proceset e nje smundjeje etj.

23. Opinionio informues mund të përfshijë referenca statistikore, referenca historike, ndihmësit vizivë (fotografi,skica..)përvojat personale Opinioni i pambështetur, shpesh, kanë të bëjnë me përgjithësime përmbledhëse dhe steriotipe… Prindërit e sotëm kanë pak kohë për të edukuar fëmijët e tyre…

24. Kritere shtesë për të gjykuar fakte dhe opinione Kualifikimet e autorit. Burimi informacionit (organizata, institucione, grupe). Njëanshmëria e autorit (pikëpamje e caktuar, pozicion..).

25. P.sh. Sipas një ankete të Gallupit mbi arsimin, kritika ndaj shkollës ka qenë disiplina e ultë. A kemi kode të mira disiplinore. Duhet angazhuar fëmijët më tepër me detyra të shtëpisë…mos funksionimi i masava, rendit shtëpiak, rregulloreve…nëse duhet të përmisojmë mënyrat se si po e përcojmë moralin, është me vend të analizojmë mënyrën se si transmetohet ky moral para se shthurja e rinisë të bëhej një çështje shqetësuese..

26. Cila është pikëpamja autorit?Cfarë prova ka autorit?A jeni dakort me pikëpamjet e autorit? C’pikpamje të reja janë të mundura (neglizhenca e prindërve, komunitetit, institucionet e arsimit) problemi i ligjit? etj

27. Leximi për të nxjerrë përfundime Lexuesi kritik kërkon idetë që sugjerohen në tekst si dhe ato që thuhen drejtpërdrejtë. Kur identifikoni pikëpamjen e autorit, ju kërkoni fjalë dhe shprehje që sugjerojnë anshmërinë si dhe përmbajtjen e vecantë që autori ka zgjedhur të diskutojë. Ky quhet lexim përmbledhës.

28. Ne nxjerrim përfundime, për gjërat që shohim, dëgjojmë dhe lexojmë Një përfundim është një “supozim informues” që bëhet në lidhje me diçka që lexoni apo përjetoni. Supozimi bazohet në atë që dini nga përvoja juaj në të kaluaren si dhe nga informacionet e dhëna në tekst, fotografi, skica, letra, situate apo dialogu për të cilin po nxjerrni përfundime.

29. Mësuesja hyri në sallë dhe hudhi ditarin në tavolinë. Përfundimet e mundshme: 1……………………… 2…………………….. Përfundimet e mbështetura 1………………………….. 2………………………….

30. Lexuesit kritikë janë të vetëdijshëm që në efektin e përgjithshëm ndikojnë disa elemente të tjera të shkrimit, si: stili, gjendja dhe toni autorit. Stili autorit referohet llojit të fjalëve dhe konstruktit të fjalive që autori përdor…..Lexuesi duhet të dijë të gjejë atë brenda tekstit në mënyrë që të përcaktojë stilin e autorit…

31. Fjalët mund të jenë përshkruese të fuqishme të ndjenjave. Gjendja dhe toni i referohen atmosferës emocionale të transmetuara përmes gjuhës së shkruar Përvoja juaj në komunikim me të tjerët patjetër që ju kanë bërë të ndjeshëm në tonin e zërit………Nëse jeni të lidhur emocionalisht me një çështje, mund të jeni pasionant kur shpjegoni pikëpamjet tuaja.

32. Ne e përshtasim tonin e zërit sipas situatës dhe qëllimit për të përcjellë ndjenjat tona. Autorët e teksteve joletrare, apo treguesit e veprave letrare, përdorin tonin për të reflektuar qëndrimin serioz, të inatosur, dashamirës, instruktues, argumentues apo debatues, humoristik dhe ironik.

33. Shembuj tonesh: formal,joformal,serioz,humuristik,argëtues,i tërhequr, fodull, i qeshur, optimist, lozonjar, frikacak,satirik, dyshues, monoton, informues,lutës, entuziast, asnjënës etj.

34. www.Biznesi.net