sugjerime për veprimtaritë praktike mësimore në kuadër të shprehive dhe mendimit kritik

1. Irena Kotobelli
Nentor 2012
12 Shprehi te te
Menduarit

2. Synimi :
Sugjerime praktike për veprimtaritë mësimore që
zhvillojnë shprehitë e të menduarit në kuadrin e
nje mësimdhënje te efektshme duke shfrytezuar
inteligjencat e shumfishta nga
GARDNER(gru/pa/le/mu/ma)
Rendesia qe kane
- Gjuha e specializuar shkollore
- Idetë mësimore
në zhvillim e të menduarit.

3. Permbajtja !
I. Qellimi kryesor i shkolles .
II.Pak histori mbi shprehite e te menduarit .
III.Cilat jane shprehite kryesore te te menduarit
IV.Shprehite kryesore te mesuesve per
zhvillimin e te menduarit, gjuhes dhe
permbajtjes .
V.Studimi i thelluar i analizes dhe i krahasimit .

4. Te gjitha studimet çojne ne perfundimin se ka lloje te
ndryshme shprehish te te menduarit te cilat duhet te
zhvillohen ne shkolle .
Historiku i studimeve na tregon :
Benjamin Blumin ne 1956 me ‘’Taksonomia e Blumit’’ ka zhviluar gjashte
shprehi te te menduarit
(te njohurit, te kuptuarit,zbatimi,analiza,sinteza,vleresimi )
Robert Marzano ne1996 me ‘Permasat e te nxenit’ krijoi disa shprehi te te
nxenit si,
shprehia e perqendrimit ,kujteses,organizimit,integrimit etj.
Marzano,Pickering, Pollock me 2001me ’Te kuptuarit me plan’ zhvilluan
shprehjet e,
identifikimit, njejtesimit,permbledhjes,ngritjes dhe venies ne prove te
hipotezave etj,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Grant Wigins ne2000 zhvilluangjashte anet ete kuptuarit
Shpjegimi ,interpretimi ,zbatimi ,perspektiva,venia e vetes ne vend te tjetrit

5. I.Cili eshte qellimi kryesor i
shkolles !.

6. NQS,NE I FUSIM NX NE NJE VEPRIMTARI DERI NE PIKEN
KU ZGJOHET INTERESI DHE MOTIVIMI I TYRE ATEHERE
SHPREHITE E TE MENDUARIT DHE GJUHA E TYRE
ZHVILLOHEN PER TE KRYER DETYRA SHKOLLORE !
Mesuesi dhe shkolla ka per qellim:
T’ju mesoje nxenesve te mendojne !
T ‘ju tregoje nxenesve ç’do te thote te mendosh
Te ndihmoje ne formimin e shprehive te te menduarit
Te ndihmoje ne zhvillimin e gjuhes se te folurit

7. II. Por ,ç’do te thote te
mendosh ?

8. Te mendosh do te thote !.
Te interpretosh
Te klasifikosh
Te sintetizosh
Te zgjidhesh probleme
Te krahasosh
Te analizosh
Tek te rriturit jane
Te natyrshme
Automatike
Rutina te vogla
Realizojne te
kuptuarit
Nxenesit
S’mund te jene
automatike ,te
natyrshem dhe te
zhdervjelleta.
Eshte pikerisht
mesuesi ai qe
ndihmon ne
zhvillimin e ketyre
shprehive

9. 1. Analiza
2. Krahasimi
3. Kategorizimi dhe klasifikimi
4. Identifikimi shkak-pasoje
5. Zgjidhja e problemeve
6. Argumentimi i te menduarit bindes
7. Venia e vetes ne vendin e te tjetrit(empatia)
8. Sinteza
9. Interpretimi
10. Vleresimi
11. Komunikimi
12. Zbatimi
III. Cilat jane shprehite kryesore
te te
menduarit ?

10. Keto shprehi te te menduarit :
Jane ‘’kuajt e punes’’ te te menduarit dhe te te
kuptuarit
Jane vazhdimisht ne pune gjate dites,brenda dhe
jashte shkolles duke u perdorur ne shkalle te ndryshme
nga ana e nxenesve
Nxenesit me ndihmen e mesuesve duhet te zgjerojne dhe
transferojne shprehite e te menduarit qe perdoren jashte
shkolles ne mesimin e koncepteve shkollore brenda
shkolles ,pra te shkollarizojne mendimet e
tyre

11. Shprehite e te menduarit ne
fushat lendore nuk perdoren
njelloj ne te gjitha fushat .
• Të menduarit interpretues përdoret në lëndët
gjuhesore
• Zgjidhja e një problemi përdoret në lëndët
shkencore
• Të menduarit shkak-pasojë përdoret në lëndet
shoqërore

12. Shenjat e të menduarit shkollorë:
Bëjnë të mundur kalimin e procesit të të menduari nga
e padukshmja në të dukshme
Nxitja për të menduarit me zë
veprimtari e thjeshtë qe përdoret shpesh vleresuar
forcen e te menduarit
Gjuha /ligjërimi /dhe fjalori shkollorë
Shprehje kyçe që i vinë në ndihmë nxënësve për të
mbeshteur te menduairt
Te menduarit, gjuha dhe lenda mesimore , kane nje
mardhenie simbiotike me njera tjetren

13. Si realizohet shkollarizimi i
shprehive te te
menduarit ?
Me ane te nje mesimdhenie te efektshme duke krijuar
nje mjedis ku nxenesit :
- te perfshihen ne sfida te ndryshme
- te perballen ne sfida te ndryshme
- te zhyten ne lloje te ndryshme te te
menduarit – pa u mbingarkuar
sherbejne shprehite kryesore te
mesuesve mesuesve

14. Shprehite kryesore te mesuesve
per zhvillimin e te
menduarit
gjuhes,dhe permbajtjes jane ?

15. Nje model tabele per kapitullin ‘’qeliza dhe ndertimi i saj’’
Krahaso
/ kontrollo
Kategorizo
/klasifiko
Trego
Argumento
Skematizo
Vlereso
Poster
Leter
Tregim / esse
Faqe interneti

16. Te lidhin te nxenet e meparshem me te tanishmin
Te perdorim tekste te njohura si kenge ,filma ,fotografi
Tu tregojme nx ngjashmerite midis te mendarit brenda shkolles
dhe jashte shkolles
Te jepen njohurite e nevojshme baze duke perdorur fotografi ,
gjeste,dhe dramatizime

22. Permbledhja e praktikave me te
mira
Fazt e mesimit Veprimtarite Gru /Pa /le /ma/mu
Hyrje dhe paraqitje
koncepti
Loje me role nga mesuesi
Pjese me video
Kenge
Perdorim sendesh ne mesim
Le
Pa
Mu
Ma
Praktike Mendo-krijo dyshe-diskuto
Grupe me shkembim
Gru
Gru
Paralexim Loje me role e improvizuar
Vargje ritmike me gjeste duarsh per
fjalorin
Le
Le,mu
Lexim Demonstro mbajtjen e shenimeve me ane
te letrave ngjitese
Mendo me ze
Gru
Mu
Vlersim permbledhes Poster argumentues
Test i kijuar nga nxenesit
Pa
gru

23. Ç’eshte analiza ?
• Analiza eshte nje nder shprehite
kryesore te te menduarit :
Analiza
krahasimi zgjidhje e problemit inetrpretim
kategorizimi argumentim komunikim
klasifikimi sinteza zbatim
identifikimi shk-pa vleresime
Analiza eshte ne themel te pjeses me te madhe te
detyrave shkollore.Te analizosh do te thote te
hartosh pyetje te sakta rreth nje teksti

24. Ç’do te thote te analizosh
(ne pergjithesi)
Te shikosh gjerat me nga afer
Te zberthesh nje ngjarje ,koncept,personazh.
Te shikosh secilen pjese me imtesi
Te njohesh menyren se si lidhen pjeset me njera
tjetren
Te vleresosh nje tekst te caktuar
Te hartosh pyetje

25. Qellimi i mesuesve eshte te
nxise
nxenesit :
Te lexojne pjese te ndryshme
Te zberthejne dhe ndajne tekstin sipas
permbajtjes
Te realizojne pyetje analitike rreth tij
Te japin pergjigjet perkatese

26. Veprimtarite qe mbeshtesin
analizen !
Analiza e modeleve ‘’zhytjes dhe analizes’’ne
te shkruar (kornizat e paragrafeve)
Sa me shume Gru/pa/ma/le/mu
Organizuesit semantike
Lexim permbledhje ne dyshe
Mbajtje shwnimesh me kode te menduarit
Biosketa personazhesh
Tabloja e hartes se treguesit /tregimit
Makine semantike garash

27. Ç’mund te themi per krahasimin
• Te krahasosh do te thote të gjeshë ngjashmëritë dhe
dallimet midis dy ose më shumë sendeve
• Ne bejme krahasime gjithe kohen duke krahasuar
shume gjera
• Varet nga aftesia per te analizuar
• Eshte prezent ne te gjitha temat mesimore

28. Veprimtarite qe mbeshtesin
krahasimin
Krahasime ne treshe( gru,pa,le)
• Nx A me gjeste demonstron dallimet
• Nx B me gjeste demonstron ngjashmerite
• Nx C folesi kryesor i cili do te beje paraqitjen
Rruga e krahasimit:
ndihmon nxenesit te zhvillojne shprehine shume te
rendesishme te shikimit te te dy aneve te nje
koncepti apo çeshtje
Diagrami i venit :krahason dy ose me shume koncepte
-digram levizes ne te gjithe klasen
Rrjet krahasimi me letra ngjitese
Vargje te ritmuara per krahasimin

29. Koncepti Ç’fare eshte Ku eshte Ç’fare ben
Membrana
Mitokondrite
REP
RRJTA E
KRAHASIMIT

31. Ju faleminderit!