1. Shpesh herë gjat kohës sa jemi duke punuar në kompjuter ndodhë që ai
të restartohet automatikisht, gjithashtu gjat punës shkon shum ngadal,
mirpo kjo gjë nuk shkaktohet si pasoj e kompjuterit mirpo fajtori jemi ne
dhe jo tek kompjuteri që shkon ngadal pasi që nuk e trajtojm ashtu siq
duhet. Por shkaktarët e kësaj mund të jenë të ndryshëm si:
Viruset, probleme Hardwerike, dhe probleme Softwerike.
Siguria në kompjuter Punuar nga:
Rinor Bislimi
2. Siç e dimë se ka shumë lloje të ndryshme të sistemeve operative, në të cilët
ndahën si nga: Popullariteti, Siguria, dhe funksionaliteti I tyre.
Sistemet Operative dhe ndarja e tyre
3. Kemi shumë lloje të Virusëve të ndryshme nga të cilët janë të kërcënuar
Sistemet Operative që I përdorim ne në ditët sotme.
Virusët ndahen në 4 lloje fillestare si: Virus te thjeshtë, Trojan ,Virus e-
mail dhe ne Worms (Krimba)
Viruset dhe llojet e tyre
4. Malware, software me qëllim të keq, është çdo software që përdoren
për të ndërprerë operacionet kompjuterike, për të mbledhur informata
të ndjeshme, për të fituar qasje në sistemet kompjuterike private, ose
shfaqin reklama të padëshiruara. Fragmenti mund të jetë kodi makinë që
infekton disa programe të aplikimit, shërbimeve, apo program
ekzistuese të sistemit, apo edhe kodin e përdorur për të startuar një
Malware - Malueret
5. Një Trojan Horse apo një Kalë-Trojan është një lloj i Malwar-it që është
maskuar shpesh si software i ligjshëm. Trojanët mund të punësohen nga
cyber-kriminelët dhe hakerat duke u përpjekur për të fituar qasje në sistemet
e përdoruesve. Përdoruesit janë të mashtruar në mënyrë tipike nga një formë
e inxhinierisë sociale në ngarkimin dhe ekzekutimin e trojanëve në sistemet e
tyre. Pasi aktivizohet, Trojani mund të ju mundësojë cyber-kriminelëve për të
spiunuar mbi ju, vjedhin të dhënat tuaja të ndjeshme, dhe për të fituar qasje
në sistemin tuaj. Këto veprime mund të përfshijnë:
Fshirja e të dhënave
bllokimi dhënave
modifikimi dhënave
të dhënat e kopjimi
Trojan Horse – Viruset Trojan
6. Një krimb kompjuterik është një program i pavarur
malware kompjuterik që replikon veten për të përhapur
në kompjuterë të tjerë. Shpesh, ai përdor një rrjet
kompjuterik për të përhapur veten, duke u mbështetur
në dështimet e sigurisë në kompjuter synuar për të hyrë
në të.
Ndryshe nga një virus kompjuterik, nuk ka nevojë për të
bashkëngjitur veten në një program ekzistues. Krimbat
janë pothuajse gjithmonë bëjnë disa dëme të rrjetit,
edhe në qoftë se vetëm duke konsumuar Bandwidth,
ndërsa viruset pothuajse gjithmonë mund të korruptojnë
ose të modifikojnë fajlla personal në një kompjuter që
është në shënjestër.
Worms - Krimbat
7. Encryption- Enkriptimi
Enkriptimi është mbrojtja më e sigurt e të dhënave në një kod
sekret.
Për të lexuar, apo shikuar një të dhënë të enkriptuar duhet ta
kemi çelësin e atij dokumenti që është I enkriptuar. Enkriptimi
ndahet në shumë lloje por ai që tani njihet si më I sigurti është
me 256-bit.
8. Ransomware
Ndryshe nga Malware-t ky lloj (Virusi) është njëri ndër më të rrëzikshmit.
Arsyeja pse është I rrëzikshem sepse siç e përmendëm më parë
Enkriptimin ky virus përdoret për qëllime të këqija nga kriminelët e
ndryshëm sepse në atë moment që futet në sistemin operativ Infekton të
gjitha të dhënat tona dhe e mbyll kompjuterin me nje kod sekret
(Enkriptues) që është e vështirë ta largojmë nga kompjuteri nganjëher.
Ransomwar-e ka për qëllim që në të gjithë kompjuterët që futet ti
detyrojë përdoruesit të paguajnë shuma të caktuara parash për dërgimin
e kodit të fshehtë për te ç’bllokuar kompjuterin dhe të shpetojm te
dhënat tona.
9. Decryption - Dekriptimi
Pasi që përmendem Enkriptimin dhe Ransomware-n duhet të mos
harrojm pa përmendur edhe Dekriptimin. Me Dekriptim kuptojmë
kodin sekret që na ofrohet pas procedurave që duhet bërë me një
Ransomware apo ndonjë lloj tjetër të enkriptimit të dhënave.
Dekriptimi është nje fazë e vështirë sepse duhet një procedurë e
gjatë ndoshta edhe me vite për të gjetur kodin sekret dhe ta
përdorim atë per kthimin e të dhënave.
10. Phishing - Peshkimi
Shumë herë ndoshta jemi provuar nga këto lloje mashtrimesh.
Peshkimi apo Phishing si njihet ne gjuhën angleze është njëra
prej metodave që mund të përdoret për qëllime të mashtrojnë
përdoruesit.
Sot kemi shumë mënyra komunikimi si: Facebook, Twitter,
Instagram, Gmail etj. Sulmuesit synojnë që te marrin të dhënat
tona përmes klonimit të WebFaqeve origjinale me ato të vetë
shkruara (Koduara). Për tu mbrojtur nga ky lloj mashtrimi pasi ta
hapim duhet të shikojm në hapsirën ku shkruajmë në Shfletues
ku mund të jetë adresa ndryshe nga ajo qe është origjinale.
11. Scam & Spam Emails – Imellat Scam & Spam
Edhe kjo është një metod mashtrimi por ndryshe nga ajo e Phishing.
Spam është një lloj emaili qe na vije ne emailet tona por që nuk kanë
të bëjë me ato që shkruajnë në të. Përpiqen që të na mashtrojnë që
te klikojmë në linqet e ofruara dhe të ndjekim hapat që janë të
shkruar. Vitet e fundit ofruesit e shërbimeve te E-mailave
(Gmail,Hotmail,Yahoo etj.) I ndajnë keto si Spam Email duhet të kemi
kujdes që të mos bëhemi shënjester e tyre.