1. A IDADE MEDIA
TEMA 3

2. 1.-A EUROPA FEUDAL. 1.1.-Orixes do
feudalismo
• O Feudalismo é o réxime político, económico e social
predominante na Europa occidental entre os séculos IX e XIII.
• Naceu no século IX debido á inseguridade que seguiu á morte de
Carlomagno. Inseguridade motivada por:
– Loitas entre os sucesores do emperador
– Ataques musulmáns no Mediterráneo
– Ataques dos viquingos ou normandos no Atlántico
– Ataques dos búlgaros, maxiares e eslavos no Centro Europa.
• Os reis, incapaces de protexer todo o territorio confiaron a súa
defensa a nobres locais que xuraban fidelidade e axuda militar a
cambio de concesións (terras)
• Os campesiños buscaron a protección dos nobres entregándolles a
súa terra ou o seu traballo.

4. 1.-A EUROPA FEUDAL. 1.2.-O territorio
e a súa organización
• A Europa feudal estendíase:
– Entre O Atlántico e as chairas rusas
– Entre as costas do norte o Mar mediterráneo
• Estes territorios estaban fragmentados en
numerosos reinos e estados cuxo goberno recaía
no rei (considerábase que o seu poder era
divino). O poder do rei era amplo: dirixía o
exército, lexislaba e xulgaba. Na práctica o rei
compartía o poder cos grandes nobres e
eclesiásticos que actuaban nos seus territorios
con independencia.

6. 1.-A EUROPA FEUDAL. 1.2.-O territorio
e a súa organización
• Para gobernar axudábanse do Consello
Real que era unha asamblea de nobres e
eclesiásticos que asesoraban ao rei.
• Para administrar o territorio os reinos
dividíanse en condados e ducados
gobernados por condes e duques.

9. 2.-O FEUDO. A BASE DA ECONOMÍA
•
A economía feudal era agraria. O traballo realizábase en feudos ou
señoríos que pertencían ao rei, á nobreza ou ao clero. Constaba de dúas
partes:
– Reserva señorial: era o territorio explotdo directamente para o señor.
Comprendía:
• a súa residencia
• terras de cultivo
• prados
• pastos
• bosques.
– Mansos: pequenas parcelas entregadas polo señor aos campesiños. A
cambio, debían pagarlle.
• unha parte da colleita
• traballar as terras da reserva señorial algúns días ao ano
• prestarlle certos servizos: domésticos, construción, reparacións,
etc.

11. 2.-O FEUDO. A BASE DA ECONOMÍA
• O Feudos ou señoríos eran autosuficientes, é dicir,
producían o necesario para vivir.
• Obtíñanse alimentos cultivando a terra con técnicas
rudimentarias (arado, fouce, gadaña…) Por iso os
rendementos eran baixos.
• Taméns e producían artigos de uso cotiá, como
tecidos, vestidos, ferramentas…
• Algunhas instalacións eran do señor como o muíños, as
pontes, a prensa e os campesiños debían pagar
impostos por empregalos.
• O comercio era moi escaso e realizábano mercaderes
ambulantes.

13. 3.-A SOCIEDADE E AS RELACIONS PERSOAIS.
3.1.-A sociedade estamental

14. 3.-A SOCIEDADE E AS RELACIONS
PERSOAIS. 3.1.-A sociedade estamental
• A sociedade feudal divíase en tres estamentos ou grupos
sociais aos que se pertencía por nacemento, agás no caso do
clero.
• Cada estamento desempeñaba unha función:
– A nobreza defendía a sociedade
– O clero oraba pola salvación da humanidade
– Os traballadores, campesiños, traballaban para manter os
outros dous grupos.
• A nobreza e o clero eran privilexiados e non pagaban
impostos e podían ocupar cargos. Os traballadores carecían
de privilexios

16. 3.-A SOCIEDADE E AS RELACIONS PERSOAIS.
3.2.-As relacións de dependencia

17. 3.-A SOCIEDADE E AS RELACIONS PERSOAIS.
3.2.-As relacións de dependencia
•
En época feudal diferenciamos dous tipos de relacións:
– Relacións feudo-vasaláticas: establecíanse:
• Entre o rei e grandes nobres ou eclesiásticos.
• Entre grandes nobres e nobres de menor categoría.
Eran pactos de alianza militar a cambio de concesións. Incluían:
– Vasalaxe: acto polo cal un home se poñía baixo a dependencia
doutro e convertíase en vasalo. Debía xurarlle fidelidade e
comprometerse a prestarlle axuda militar e consello.
– Feudo: era a concesión realizada polo señor ao vasalo. Adoitaba ser
unha grande terra e incluía:
» Dereitos de gobernala
» Impartir xustiza
» Cobrar impostos
Ao comezo estes pactos remataban coa morte dunha das partes, logo fixéronse
hereditarios

19. 3.-A SOCIEDADE E AS RELACIONS PERSOAIS.
3.2.-As relacións de dependencia
– Relacións señoriais: Establecíanse entre os
campesiños e os señores.
• Os campesiños recibían protección do señor
• O señor apoderábase das súas terras e tiña
dereito sobre eles:
– Ditar ordes
– Cobrar impostos
– Administrar xustiza.

21. 4.-A VIDA COTIÁ DOS SEÑORES: 4.1.-Alta e
baixa nobreza
• A nobreza era o estamento social composto
por un reducido número de persoas. Dividíase
en:
– Alta nobreza: que eran os vasalos directos do rei:
condes, duques, marqueses, baróns.
– Baixa nobreza: nobres de menor categoría como
os cabaleiros ou persoas que podían manter un
cabalo e o armamento para a guerra.

22. 4.-A VIDA COTIÁ DOS SEÑORES:
4.2.-Cabaleiros e Damas
• Os homes nobres: Formábanse para a
actividade militar:
– Aos seis anos acudían ao castelo doutro señor ou
do rei, para servilos de paxes mentres aprendían
as regras do comportamento cortesán.
– Aos catorce anos ascendían a escudeiros e
acompañaban a un cabaleiro en torneos e
batallas.
– Aos vinte anos eran armados cabaleiros.

24. 4.-A VIDA COTIÁ DOS SEÑORES:
4.2.-Cabaleiros e Damas
• As damas nobres:
casaban coa persoa
elexida polos seus pais.
Dende entón, debían
obediencia ao marido e
dirixían aos serventes.
As que non casaban
adoitaban a ingresar en
conventos.

25. O CASTELO, RESIDENCIA DO SEÑOR
•
•
•
A nobreza residía en castelos, fortalezas para defensa doseñor. Adoitaban
situarse no centro do feudo, nun lugar elevado.
RECINTO AMURALLADO: O castelo estaba rodeado por grosas murallas e
altas torres, e protexido por un profundo e ancho foso. Na parte superior
da muralla estaba o adarve ou camiño de rolda. A única porta de entrada
estaba entre dúas torres.
CONXUNTO DE DEPENDENCIAS: Torre da Homenaxe: parte principal onde
residía o señor e a súa familia. Divíase en varias plantas. Nela estaba a:
Capela
Cociña
Apousentos
O gran Salón: onde se celebraban os acontecementos máis
importantes e tiña cheminea e paredes cubertas con ricas peles e tapices.
Nel celebraban os banquetes.
Contaba cun pozo, almacéns, cortes e talleres.

27. 5.- A VIDA COTIÁ DOS CAMPESIÑOS. 5.2.-As
actividades dos campesiños
• A vida do campesiño era moi dura.
• Traballaban de sol a sol e con ferramentas primitivas
que proporcionaban baixos rendementos e
obrigaban a deixar cada ano a metade da terra en
barbeito.
• Debían pagar impostos ao señor e o décimo á Igrexa.
• Debían traballar gratuitamente na reserva señorial e
na casa do señor.
• Debían pagar polo uso de certas instalacións: como o
muíño, o forno a prensa.

28. 5.- A VIDA COTIÁ DOS CAMPESIÑOS: 5.1.-Campesiñado
e a súa familia
• Constituían a maioría de habitantes dos feudos.
Diferenciamos:
– Viláns: eran persoas libres que podían marchar dos feudos.
– Servos: eran persoas que non podían abandonar os feudos
e transmitían a súa condición por herdanza. Posuían algún
ben persoal pero o Señor podía golpealos, matalos,
vendelos como escravos.
• A familia estaba formada polo matrimonio e fillos. O
pai tiña a maior autoridade.

31. 6.-A IMPORTANCIA DA IGREXA. 6.1.-As
actividades da igrexa
•
•
•
•
Terreo político:
– Interviña nos asuntos dos reinos aconsellando ao rei.
– Freaba a violencia e prohibía atacar a persoas ou lugares indefensos. Prohibía
facer a guerra os domingos, os días de festa e certas época do ano.
Terreo económico:
– Posuía grandes feudos e recibía do campesiñado rendas:
• O décimo ou décima parte da colleita
• Doazóns a cambio de orar pola salvación da alma.
Terreo social:
– Constituía un estamento privilexiado.
– Obrigaba a asistir a misa, xaxuar ou confesar.
– Asistía aos pobres e enfermos, recollía orfos, refuxiaba a perseguidos e
hospedaba aos peregrinos.
Terreo cultural:
– Organizaba o ensino
– Financiaba obras de arte

32. 6.-A IMPORTANCIA DA IGREXA. 6.2.-O modo de
vida do clero
• As ocupacións eran predicar, ensinar, administrar os
sacramentos.
• O clero dividíase en dous grupos.
– Clero secular: formado polos bispos e os sacerdotes das
parroquias entre os laicos.
• Alto clero: a vida era similar a dos nobres
• Baixo clero: vivía máis pobremente
– Clero regular: integrado por abades, abadesas, monxes e
monxas.
• Vivía comunitariamente nun mosteiro e obedecía a
unha regra. A máis extendida era a dos benedictinos
a súa vida rexíase polo “ora et labora”