วิชา โลก ดาราศาสตร์ และอวกาศ จัดทำโดย ครูวันวิสา แพนพันธ์ุอ้วน

2. อายุทางธรณีวิทยา

3. อายุทางธรณีวิทยา
โดยทั่วไปอายุทางธรณีวิทยาแบ่งเป็น 2 แบบ คือ อายุ
เปรียบเทียบ และอายุสัมบูรณ์

4. อายุทางธรณีวิทยา
1. อายุเปรียบเทียบ (Relative age)
เป็นอายุหินเปรียบเทียบซึ่งบอกว่าหินชุดใดมีอายุมากหรือ
น้อยกว่ากัน อายุเปรียบเทียบหาได้โดยอาศัยข้อมูลจากซากดึก
ดาบรรพ์ที่ทราบอายุ ลักษณะการลาดับของชั้นหินต่าง ๆ และ
ลักษณะโครงสร้างธรณีวิทยาของหินแล้วนามาเปรียบเทียบกับ
ช่วงเวลาทางธรณีวิทยาที่เรียกว่า ธรณีกาล (Geologic time) ก็
จะสามารถบอกอายุของหินที่เราศึกษาได้ว่าเป็นหินในยุค
ไหน หรือมีช่วงอายุเป็นเท่าใด

5. อายุทางธรณีวิทยา
นักธรณีวิทยาได้ทาการศึกษาเกี่ยวกับซากดึกดาบรรพ์
และจัดหมวดหมู่ตามอายุ วิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิตและ
สภาพแวดล้อมตามกาลเวลาที่ค้นพบจนในที่สุดสรุปเป็น
ตารางธรณีกาล

6. อายุทางธรณีวิทยา

7. อายุทางธรณีวิทยา
2. อายุสัมบูรณ์ (Absolute Age)
เป็นอายุของหินหรือซากดึกดาบรรพ์ที่สามารถบอกเป็น
จานวนปีที่ค่อนข้างแน่นอน การหาอายุสัมบูรณ์ใช้วิธีคานวณ
จากครึ่งชีวิตของธาตุกัมมันตรังสีที่มีอยู่ในหินหรือซากดึกดา
บรรพ์ที่ต้องการศึกษา ธาตุกัมมันตรังสีที่นิยมนามาหาอายุ
สัมบูรณ์ ได้แก่ ธาตุคาร์บอน-14 ธาตุโพแทสเซียม-40 ธาตุ
เรเดียม-226 และธาตุยูเรเนียม-238 เป็นต้น การหาอายุสัมบูรณ์
มักใช้กับหินที่มีอายุมากเป็นแสนหรือล้านปี

8. อายุทางธรณีวิทยา
แหล่งซากหอยนางรมยักษ์ วัดเจดีย์หอย
จังหวัดปทุมธานี พบเปลือกหอยทะเลหลายชนิด
สะสมตัว ปนกับซากไม้ผุในตะกอนดินเหนียวทะเล
ที่มีลักษณะอ่อนนุ่ม มีสีเทาถึงเทาปนเขียว ซากหอย
ที่พบมากที่สุดเป็นหอยนางรม เมื่อนาซากหอยนี้ไป
หาอายุ ด้วยวิธีกัมมันตภาพรังสีคาร์บอน 14 พบว่า
มีอายุประมาณ 5,500 ปี
แสดงให้เห็นว่า ในอดีตบริเวณวัดเจดีย์หอย
เคยเป็นชายทะเลมาก่อน โดยพบว่า น้าทะเลท่วมที่
ราบลุ่มภาคกลาง ไปจนถึงจังหวัด
พระนครศรีอยุธยา เมื่อประมาณ 6,000 ปี ที่แล้ว
ต่อมาทะเลโบราณลดระดับลง และเริ่มถอยร่นออกไปในช่วงประมาณ 5,700-
5,000 ปีที่ผ่านมา เมื่อน้าทะเลถอยร่นออกไป จึงพบซากหอยอยู่ในบริเวณนี้

9. ซากดึกดาบรรพ์

10. ซากดึกดาบรรพ์
ซากดึกดาบรรพ์ (Fossil) คือ ซากและร่องรอยของ
สิ่งมีชีวิตทั้งพืชและสัตว์ที่เคยอาศัยอยู่ในบริเวณนั้น เมื่อตายลง
ซากก็จะถูกทับถมและฝังตัวอยู่ในชั้นหินตะกอน
นักธรณีวิทยาใช้ซากดึกดาบรรพ์เป็นหลักฐานบอกกล่าวถึง
ประวัติความเป็นมาของพื้นที่ต่าง ๆ ซึ่งสามารถบอกถึง
สภาพแวดล้อมในอดีตว่าเป็นบนบกหรือในทะเล เป็น
ต้น นอกจากนั้นซากดึกดาบรรพ์ยังสามารถบอกช่วงอายุ
ของหินชนิดอื่นที่อยู่ร่วมกับหินตะกอนเหล่านั้นได้ด้วย

11. ซากดึกดาบรรพ์
ซากดึกดาบรรพ์ดัชนี (Index fossil) เป็นซากดึกดา
บรรพ์ที่บอกอายุได้แน่นอน เนื่องจากเป็นซากดึกดาบรรพ์ที่มี
วิวัฒนาการทางโครงสร้างและรูปร่างอย่างรวดเร็ว มีความ
แตกต่างกันแต่ละช่วงอายุอย่างเด่นชัด และปรากฏให้เห็นเพียง
ช่วงอายุหนึ่งแล้วก็สูญพันธุ์ไป เช่น
ไทโลไบต์ เป็นสัตว์จาพวกไม่มีกระดูกสันหลัง ในยุคแคม
เบรียน
แกรพโตไลต์ เป็นสัตว์จาพวกไม่มีกระดูกสันหลังในทะเล
ในยุคออร์โดวิเชียน

12. ซากดึกดาบรรพ์
สาหรับประเทศไทยได้มีการค้นพบซากดึกดาบรรพ์ดัชนี ดังนี้
1. ซากดึกดาบรรพ์ไทโลไบต์ในหินทรายแดง ที่เกาะตะรุเตา
จังหวัดสตูล ทาให้นักธรณีวิทยาบอกได้ว่าหินทรายแดง เป็นหินที่มีอายุ
ประมาณ 570-505 ล้านปี
2. ซากดึกดาบรรพ์แกรปโตไลด์ในหินดินดานสีดา ที่อาเภอฝาง
จังหวัดเชียงใหม่ ทาให้นักธรณีวิทยาบอกได้ว่าหินดินดานสีดานั้นเป็นหิน
ที่มีอายุประมาณ 416-398 ล้านปี
3. ซากดึกดาบรรพ์ฟิวซูลินิดในหินปูน ที่จังหวัดสระบุรี ทาให้นัก
ธรณีวิทยาบอกได้ว่าหินปูนนั้นเป็นหินที่มีอายุประมาณ 286-245 ล้านปี

13. ซากดึกดาบรรพ์

14. ซากดึกดาบรรพ์
การเกิดซากดึกดาบรรพ์
1. เกิดจากส่วนอ่อนของอวัยวะถูกย่อยสลาย เหลือส่วนที่แข็งเช่น
กระดูกเขา หรือไม้เนื้อแข็ง
2. เกิดจากสิ่งมีชีวิตถูกแช่แข็ง ไม่เน่าเปื่อย
3. เกิดจากการที่แมลงบินเข้าไปติดอยู่ที่ยางไม้

15. ซากดึกดาบรรพ์
ซากดึกดาบรรพ์ในประเทศไทย
จะพบในภาคตะวันออกเฉียงเหนือเป็นส่วนมาก โดยจะฝังตัวอยู่
ในหินทราย หินทรายแป้ง ซึ่งเป็นหินในยุคไทรแอสสิกตอนปลายถึงยุคครี
เตเซียสตอนกลาง หรือ 200-100 ล้านปีที่ผ่านมา
- พบซากดึกดาบรรพ์ไดโนเสาร์ “ภูเวียงโกซอรัส สิรินธรเน” พบ
ที่อาเภอภูเวียง จังหวัดขอนแก่น ภูกุ้มข้าว อาเภอสหัสขันธ์ จังหวัด
กาฬสินธุ์ เป็นไดโนเสาร์กินพืช คอและหางยาง เดินสี่เท้า
- ชัยภูมิ สกลนคร อุดรธานี อุบลราชธานี นครราชสีมา

16. ซากดึกดาบรรพ์

17. ซากดึกดาบรรพ์
ซากดึกดาบรรพ์ในประเทศไทย
- พบกะโหลกหมูดึกดาบรรพ์เมอริโคโปเตมัส เป็นสัตว์เลี้ยงลูก
ด้วยน้านม ซึ่งมีชีวิตอยู่ประมาณ 8-6 ล้านปีที่ผ่านมา กะโหลกที่พบมี 5
ชิ้น อยู่ในสภาพที่สมบูรณ์ พบที่บ่อขุดทราย ตาบลท่าช้าง อาเภอเฉลิม
พระเกียรติ จังหวัดนครราชสีมา

18. ซากดึกดาบรรพ์
ซากดึกดาบรรพ์ในประเทศไทย
- ซากดึกดาบรรพ์ที่เป็นพืชที่เคย
พบ ได้แก่ ใบไม้ ละอองเรณู สปอร์
สาหร่ายทะเล และไม้กลายเป็นหิน

19. การลาดับชั้นหิน

20. การลาดับชั้นหิน
เป็นการรวบรวมข้อมูลทางธรณีวิทยาเกือบทุกทางมาใช้
ศึกษา วิเคราะห์ และประเมินศักยภาพของพื้นที่ ณ บริเวณใด
บริเวณหนึ่ง
ตะกอนต่างๆ สะสมตัวเกิดเป็นชั้น เมื่อเวลาผ่านไปหลาย
ล้านปี ชั้นตะกอนจะแข็งตัวเป็นชั้นหินตะกอนซ้อนกัน
ประเทศไทยข้อมูลส่วนมากจะอยู่ในรูปของแผนที่
ธรณีวิทยาและรายงาน

21. การลาดับชั้นหิน

22. การลาดับชั้นหิน
ในสภาพปกติชั้นหินที่อยู่ด้านล่างจะสะสมก่อน มีอายุ
มากกว่าชั้นหินที่วางทับอยู่ชั้นบน

23. การลาดับชั้นหิน
ชั้นหินในระยะเกิดใหม่ๆ จะมีการวางตัวในแนวระนาบ
ชั้นหินแบ่งเป็น 4 ประเภทใหญ่ๆ โดยอาศัยลักษณะที่ปรากฏอยู่
ภายในแต่ละชั้น ดังนี้
1. ชั้นสม่าเสมอ (regular bedding)
2. ชั้นหินกระแสคลื่น (current bedding)
3. ชั้นจัดเรียงอนุภาคอะตอม (graded bedding)
4. ชั้นเลื่อนผสม (slum bedding)

24. การลาดับชั้นหิน
นอกจากนี้โครงสร้างทางธรณีวิทยาที่ปรากฏอยู่ในหิน เช่น
รอยเลื่อน รอยคดโค้งของชั้นหิน และรอยไม่ต่อเนื่อง ก็สามารถ
อธิบายประวัติความเป็นมาของพื้นที่นั้นได้

25. การลาดับชั้นหิน
กรณีศึกษา การอธิบายว่าพื้นที่จังหวัดลาปางในปัจจุบัน
เมื่อหลายล้านปีก่อน เคยเป็นทะเล ด้วยเหตุผลดังนี้
1. พบหินทราย หินทรายแป้ง หินกรวดมน และหินปูน เกิด
สลับกัน 2 ช่วง โดยมีหินทราย หินกรวดมนสีแดงปิดทับอยู่
บนสุด
2. พบซากดึกดาบรรพ์ ได้แก่ หอยกาบคู่และหอยงวงช้าง
สะสมอยู่ในชั้นหิน

26. การลาดับชั้นหิน
โลกเมื่อกาเนิดขึ้นมาแล้วก็มีการเปลี่ยนแปลงไปตาม
กระบวนการและปรากฏการณ์ต่าง ๆ ทางธรณีวิทยา การ
เปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นทาให้หินที่ปรากฏอยู่บนเปลือกโลก
มีการเปลี่ยนแปลงทั้งรูปแบบและตาแหน่งที่ตั้ง
จากหลักการพื้นฐานทางธรณีวิทยาที่เสนอว่า
“ปรากฏการณ์ทางธรณีวิทยาที่เกิดขึ้นในปัจจุบันล้วน
เคยเกิดขึ้นมาแล้วในอดีต” หรืออาจจะสรุปเป็นคากล่าว
สั้น ๆ ว่า “ปัจจุบันคือกุญแจไขไปสู่อดีต”

27. การลาดับชั้นหิน
ในสภาพปกติชั้นหินตะกอนที่อยู่ข้างล่างจะสะสมตัว
ก่อน มีอายุมากกว่าชั้นหินตะกอนที่วางทับอยู่ชั้นบนขึ้นมา
หินดินดานเป็นหินที่มีอายุมากที่สุด หินปูนเกิดสะสมก่อน
หินกรวดมน และหินทรายมีอายุน้อยที่สุด
ต่อมาเมื่อเปลือกโลกมีการเปลี่ยนแปลงอาจ
เนื่องมาจากการเคลื่อนที่ของแผ่นธรณีภาค แผ่นดินไหว
หรือภูเขาไฟระเบิด ทาให้ชั้นหินที่อยู่ในแนวราบเกิดเอียง
เทไป ซึ่งในปัจจุบันเรามักจะพบชั้นหินที่มีการเอียงเท
เสมอ

28. การลาดับชั้นหิน
รอยคดโค้ง รอยชั้นไม่ต่อเนื่องที่เกิดขึ้นในหิน มี
ความสาคัญต่อการลาดับชั้นหินตะกอน แต่ในกรณีที่ไม่มี
ชั้นหินและซากดึกดาบรรพ์ปรากฏให้เห็น จะต้องนา
โครงสร้างทางธรณีที่เกิดขึ้นในหินทุกชนิดที่เกิดร่วมกันมา
พิจารณาหาความสัมพันธ์
นอกจากนั้นรอยเลื่อนรูปแบบต่าง ๆ ที่ปรากฏอยู่ใน
หิน ทาให้ชั้นหินเอียงเทและเคลื่อนออกจากตาแหน่ง
เดิม ก็สามารถที่จะนามาใช้เป็นหลักฐานในการลาดับชั้น
หินได้

29. การลาดับชั้นหิน
การศึกษาธรณีประวัตินอกจากจะทาให้เรารู้ความ
เป็นมาของแผ่นดินที่เราอาศัยอยู่แล้ว ผลจากการศึกษา
ซากดึกดาบรรพ์ และการลาดับชั้นหินให้เป็นหมวดหมู่
ตามอายุของซากนั้น ทาให้สามารถจากัดขอบเขตของหิน
ได้ชัดเจนขึ้น ซึ่งจะเป็นประโยชน์ในการนาข้อมูลเหล่านี้
ไปใช้ในการวางแผนพัฒนา และใช้ประโยชน์จากพื้นที่ให้
เหมาะสมกับสภาพแวดล้อม และยังใช้ในการสารวจหา
ทรัพยากรธรณี ทั้งนี้เพราะหินแต่ละช่วงอายุเกิดใน
สภาพแวดล้อมที่แตกต่างกัน และมีทรัพยากรธรรมชาติ
ต่างกันไปด้วย

30. ธรณีกาล

31. ธรณีกาล

32. ธรณีกาล