1. สามัคคีเภทคาฉันท์
โตฎกฉันท์ ๑๒

2. จัดทำโดย
นำงสำวลลิตำ บัวผัน เลขที่ ๒๒
นำงสำวอนัสติตำ ชุมทองโค เลขที่ ๒๓
ชันมัธยมศึกษำปี ที ๖/๒
้

3. ประลุฤกษมุหต
ุ ทินอุตตมไกร
รณรงควิชยั ยะดิถศภยาม
ีุ
ทิชพฤฒิปโร ุ หิตโกวิทพราหมณ์
ก็ประกอบกิจตาม ติไสยพิธี
้
ครันถึงเวลาอันเป็ นฤกษ์ดีงามแก่การมีชยในการรบ
ั
พราหมณ์ผูเ้ จริญที่ปรึกษาแห่งกษัตริยกประกอบพิธีทางไสย
์็
ศาสตร์

4. ทะนุ เพืออภิมง คลสงเคราะห์ทวี
่
สิรวฒนกรี
ิั ธเผด็จดัสกร
บุรพัณหัสมัย ลุอทยรวิวร
ุ ั
นฤนาทอดิศร ธเสด็จสระสนาน
เวลาเช้าขณะตะวันเริ่มขึ้นพระมหากษัตริยกเ็ สด็จไปเพื่อให้เกิด
์
มงคลยิ่งและเพือความมีชยในการยกทัพเสด็จไปปราบข้าศึก
่ ั
สรงน้ า

5. วรองค์อภิมณฑ์
ั ศุภสรรพประการ
ดุจขัตติยบราณ
์ุ รณยุทธนิ ยม
พระเสด็จรัถยา บทคลาอนุ กรม
ฐิตเกยชยชม พลพฤนทนิ กร
พระวรกายประดับด้วยเครื่องทรงอันงดงามตามแบบฉบับกษัตริย ์
โบราณคราวออกศึกพระองค์เสด็จไปตามทางโดยลาดับประทับบน
เกยชัยเพื่อทอดพระเนตรกองทัพอันยิ่งใหญ่

6. กำพย์ฉ บัง ๑๖
เนมิตก์เชษฐวิทยุตดร รอพอบวร
มุหตอุดมดีดล
ุ
ให้ฆาตฆ้องชัยมงคล คารบสามหน
เฉลิมพระฤกษ์เบิกธง
้ ็ ี ้ ้
พราหมณ์ผูใหญ่รอจนถึงฤกษ์งามยามดีกให้ตฆองชัยมงคล ๓ ครังแล้วก็
โบกธงเป็ นการเอาฤกษ์เอาชัย ระดมตีกลองใหญ่ให้ครบถ้วน

7. ทุ่มอินทเภรีเร่งคง คาบลาถ้วนลง
มโหระทึกครึกโครม
ดุรยางค์ดนตรีม่ประโคม
ิ ี สังข์แตรแซ่โหม
กระหึ่มสนันบรรสาน
่
แล้ วตีกลองโลหะอย่ างครึกโครม ดนตรีบรรเลงพร้ อม
เป่ าแตรสังข์ ผสมผสานเสียงดังกึกก้ อง

8. ราชามาคธภูบาล เถลิงหลังคชาธาร
ประเสริฐสง่างามทรง
ควรขัตติยยานยรรยง เพียงพาหนาสน์องค์
สหัสนัยน์ใดปาน
้
ครบเต็มเครื่องตังหลังสาร กูบแพรแลลาน
ละล้วนบรรเจิดเฉิ ดฉัน
โอภาสอาภรณ์อครภัณฑ์
ั คชลักษณ์ปิลนธน์
ั
ก็ลวนก็ล้าลายอง
้
กษัตริยแห่งมคธเสด็จขึ้นเหนื อพระคชาธารอันสง่างามคู่ควรกับกษัตริย ์ ราวกับ
์
พาหนะทรงของพระอินทร์กไม่ปานพร้อมสรรพด้วยเครื่องประดับหลังช้าง ประทุน
็
ประดับแพรลานตาดูงดงามเครื่องประดับช้างงามยิ่งนัก

9. แพร้วแพร้วพรายพรายข่ายกรอง ก่องสกาวดาวทอง
้ ุ่
ทังพูสพรรณสรรถกล
สองพลุกสุกวลัยเลอยล ลาดพัสตร์รตคน
ั
และปกขนองซองหาง
งวงเสยเงยเศียรส่ายพลาง เทิดทันต์ท่าทาง
สง่าบ่ลากาลัง
้
ขุนคอคชคุมกุมอัง กุสกรายท้ายยัง
ขุนควาญประจาดารี
้
ข่ายถักที่คลุมศีรษะแพรวพราวเป็ นดาวทองปลัง่ สุกใส พูทองประดับไว้งดงาม งาทังคู่มีปลอก
่
สวมเป็ นเครื่องประดับ มีผาคลุมหลังผูกสายรัดประคน และสวมเครื่องคล้องใต้โคนหาง ยก
้
งวงเงยศีรษะส่ายไปมา ชูงาด้วยท่าทางสง่าไม่ออนล้า ท้ายช้างถือขอบังคับช้าง ส่วนควาญ
่
ช้างก็เข้าประจาที่

10. เครื่องสูงครบสรรพ์อนมี
ั ตามบุรพประเพณี
พยูหบาตรยาตรา
จาตุรงคิกแสนย์เสนา เนื่ องสุดสายตา
ตลอดตะลึงแลลาน
ขุนคชขึ้นคชชินชาญ คุมพลคชสาร
ละตัวกาแหงแข็งขัน
เคยเศิกเข้าศึกฮึกครัน เสียงเพรียกเรียกมัน
คารนประดุจเดือดดาล
เครื่องประดับเกียรติยศพร้อมสรรพตามอย่างโบราณราชประเพณี ในเวลายกทัพ พลทหาร ๔
เหล่ามากมายละลานตา พลช้างขึ้นขี่ชาง แต่ละตัวล้วนมีกาลังมาก เคยทาศึกสงครามอย่าง
้
ฮึกเหิม กาลังตกมัน ส่งเสียงคารณร้องราวกับโกรธแค้น

11. อร่ามเรืองด้วยเครื่องอลังการ นายขอหมอควาญ
ก็ข่ีกรีดาเนิ น
พลหัยพิศเห็นเช่นเหิน หาวเหาะเหยาะเดิน
เดาะเตือนก็เต้นตีนซอย
ต่างตัวดีดโลดโดดลอย เริงเล่นเผ่นคอย
จะควบประกวดอวดพล
เครื่องประดับตกแต่งอย่างงดงาม ควาญช้างก็ข่ีชางเดินมา พลม้ามองดูราวกับ
้
จะเหาะเหินไปในท้องฟ้ า พอเดาะเตือนก็ซอยเท้า แต่ละตัวกระโดดอย่างร่าเริง
คอยแข่งขันกัน

12. สีกายฝ้ ายแซมแกมขน ดาบ้างด่างปน
กระเลียวเหล่าเหลืองแดงพรรณ
โสภาอัศวาภรณ์สรรพ์ ตาบหน้าพร่าวรร
ณเด่นดากลกาญจน์มณี
ยาบย้อยห้อยพูดูดี
่ ขลุมสวมกรวมสี
สะคาดกนกแนมเกลา
สายถือสายง่องถ่องเพรา คล้องสอดสายเหา
้
งามทังพนังโกลนอาน
ขุนอัศว์อาตม์โอ่โอฬาร ราทวนเทิดปาน
ประหนึ่ งจะโถมโจมแทง

13. ้ั
มีทงม้าสีขาวแซมดา ม้าสีด่าง ม้าที่มสนหลังดาเป็ นทาง ม้าสีเหลือง และสี
ี ั
้
แดง เครื่องประดับม้าทังหมดงดงามยิ่ง แผ่นใบโพทองและเงินที่ตด ิ
ข้างหน้าส่องแสงแลแวววาวดูงามเด่น พูหอยย้อยชวนชม เชือกถักสวมหัว
่ ้
้ ้ ้ ้
ดัง่ ทอง สายถือ สายรังใต้คางม้า สายรังหลัง แผ่นหนังสาหรับปิ ดสีขางทัง
สอง ห่วงที่หอยลงมาจากอานและอานม้างามยิ่งนัก ทหารม้าสง่างามร่ายรา
้
เพลงทวนเหมือนหนึ่ งจะเข้าจูโจม
่

14. ต่างขับและขี่เข้มแขง ควงแส้สาแดง
ดุรงควิธีโรมรณ
ดาษดาคลาคลาสาพล่ ่ บทจรอนนต์
อเนกคะแนนคัณนา
ปลุกเสกเลขยันต์ว่านยา อาคมคาถา
้
ประสิทธิขลังทังกาย
เสื้อผ้าสารพัดจัดหลาย หมู่หมวดมากมาย
ก็หมายละอย่างต่างกัน

15. ต่างคนขับขี่มาอย่างเข้มแข็ง ถือแส้บงคับม้าตามวิธีสูรบ กองทัพ
้ ั ้
มากมายลานตาไปหมด เดินกันมามากมายเหลือจะนับได้ สักยันต์
ปลุกเสกของขลังและคาถาอาคมทังร่างกาย เสื้อผ้าจัดเป็ นหลาย
้
หมวดหมู่แตกต่างกัน

16. แรงหัตถ์กวัดแกว่งซึ่งสรรพ์ ศัสตราวุธอัน
วะวาบวะวาวขาวคม
พลรถแหล่ลวนควรชม
้ แอกงอนอ่อนสม
สง่าประกอบดุมกง
เล็งสูงลิ่วสวยชวยธง ชายโบกชวนบง
สะบัดระริ้วปลิวปลาย
ปื นไฟใส่ลอเลื่อนราย
้ หามลากมากหลาย
และลูกกระสุนดินดา
้
ในมือกวัดแกว่งอาวุธต่าง ๆ ล้วนแต่มีคมอันแวววาว พลรถทังหลายก็น่าชม แอกงาม
อ่อนช้อยสง่ารับกับดุมและกง มองเบื้องบนเห็นธง ชายธงโบกสะบัดพลิ้วน่ ามอง ปื น
ไฟเอาใส่ลอเลือนลากบ้าง หามมาบ้าง มากมายพร้อมด้วยกระสุนปื นและดินระเบิด
้ ่

17. พร้อมสรรพกองทัพโดยลา ดับล้วนควรยา
ระย่อสยองเยงยล
เคลื่อนคลายพลนิ กายสกล เต็มสองฟากสถล
อุคโฆสผสานศัพท์ฟง ั
เสียงสารแสะร้องก้องดัง เสียงโกลนเตือนพนัง
และเสียงพยู่หโยธี
์
กองทัพพร้อมเพรียงโดยลาดับดูน่าเกรงขาม กองทัพเคลื่อนมาเต็ม
้
หนทางทังสองฟาก เสียงดังกึกก้องประสานกัน เสียงช้าง เสียงม้า

18. เสียงแซ่สงคีตดีดสี
ั พาทย์กลองฆ้องตี
สิกมปนาทหวาดไหว
ั
ผงคลีมืดคลุมกลุมไป
้ ้ ปานพื้นแผ่นไผท
ทาลายถล่มจมเอียง
ออกจากราชคฤห์เขตเวียง มุ่งแคว้นแดนเชียง
วัชชีประชิดชิงชัยฯ
เสียงโกลน เสียงโห่รองของกองทัพ เสียงดนตรีดงเซ็งแซ่ ปี่ พาทย์ ฆ้อง กลอง เสียง
้ ั
้
อึกทึกครึกโครม ฝุ่ นตลบไปทังแผ่นดินเหมือนแผ่นดินจะถล่มทลาย ออกจากเมือง
ราชคฤห์ม่งตรงไปเอาชัยชนะแก่เมืองวัชชี
ุ

19. คุณค่าด้านวรรณศิลป์

20. ๑. การสรรคา เป็ นการเลือกใช้คาที่สอความคิดและอารมณ์ได้
่ื
อย่างงดงาม ดังนี้
๑.๑)การเลือกใช้คาได้ถกต้องตรงตามความหมายที่ตองการ
ู ้
มีการใช้คาที่ประณี ตเป็ นพิเศษ เมื่อกล่าวถึงสิงศักดิ์
่
พระมหากษัตริย ์ ครู อาจารย์ จะใช้คาศัพท์ภาษาบาลี
สันสกฤตซึ่งถือว่าเป็ นภาษาสูงต้องแปลความทุกคา
๑.๒)การเลือกใช้คาศัพท์เหมาะแก่เนื้ อเรื่องและฐานะของ
บุคคลในเรื่อง

21. ๑.๓) การเลือกใช้คาโดยคานึ งถึงเสียง กวีได้แปลงฉันท์บางชนิ ดให้มี
ความแตกต่างไปจากเดิม ทาให้มีความไพเราะมากขึ้น สามัคคีเภทคา
ฉันท์มีการใช้คาที่มีเสียงเสนาะ ดังนี้
(๑.) การใช้คาที่เล่นเสียงหนักเบา ในบทร้อยกรองประเภทฉันท์ กาหนด
เสียงหนัก เบา (คาครุ และคาลหุ) ไว้แน่ นอนเป็ นแบบแผนที่ยดถือกัน ถ้า
ึ
อ่านเป็ นทานองเสนาะ ก็จะทาให้รูสกถึงรสไพเราะของเนื้ อความได้
้ึ
้ั
(๒.)การเล่นเสียงสัมผัส ในฉันท์ของของนายชิต บุรทัต มีทงสัมผัสนอกและ
้ั
สัมผัสใน โดยเฉพาะสัมผัสในมีทงสัมผัสสระและสัมผัสพยัญชนะแพรว
พราว คล้ายกับความไพเราะของกลอน

22. (๓.) การเล่นสัมผัสชุดคาและชุดเสียง เช่น
ทุ่มอินทเภรีเร่งคง คาบลาถ้วนลง
มโหระทุกครึกโครม
มีการเล่นเสียงสัมผัสชุดคา ได้แก่ ครึก – โครม

23. โอภาสอาภรณ์อครภัณฑ์ คชลักษณ์ปิลนธ์
ั ั
ก็เลิศก็ล้าลายอง
แพร้วแพร้วพรายพรายข่ายกรอง ก่องสกาวดาวทอง
้ ุ่
ทังพูสพรรณสรรถกล
มีการเล่นสัมผัสชุดเสียงคล้ายกลบท คือ
โอภาศ – อาภรณ์ – อัครภัณฑ์
แพร้ว- แพร้ว
พราย – พราย
(๔.) มีการเล่นคา

24. ๒. การใช้โวหาร สามัคคีเภทคาฉันท์มีความไพเราะงดงามอันเกิดจากสาร
ที่กวีใช้ศิลปะในการถ่ายทอดความหมายของเนื้ อหา โดยการใช้สานวน
โวหาร และการใช้ภาพพจน์ เพือให้ผูอานจินตนาการเห็นภาพชัดเจน
่ ้่
เข้าใจและเกิดอารมณ์คล้อยตาม ดังนี้
๒.๑ บรรยายโวหาร ใช้คาให้เห็นภาพชัดเจนตามลาดับเหตุการณ์
รวดเร็ว ไม่เยิ่นเย้อ เข้าใจง่าย
๒.๒พรรณนาโวหาร เป็ นการสร้างมโนภาพให้ผูอานเกิดภาพขึ้นในใจ
้่
หรือมองเห็นภาพบรรยากาศตามที่กวีตองการ เช่น ตอนที่กวี
้
พรรณนาชมความงามของม้าศึกที่มีความโอ่อาน่ าชม
่

25. สีกายฝ้ายแซมแกมขน ดำบ้างด่างปน
กระเลียวเหล่าเหลืองแดงพรรณ
โสภาอัศวาภรณ์สรรพ์ ตาบหน้า
พร่าวรร
ณเด่นดำกลกาญจน์มณี
ยาบย้อยห้อยพู่ดูดี ขลุมสวม
กรวมสี
สะคาดกนกแนมเกลา

26. ๒.๓ อุปมาโวหาร เป็ นการกล่าวเปรียบเทียบเพื่อให้
ผูอานเข้าใจและเห็นภาพชัดเจนยิ่งขึ้น
้่

27. จบการนาเสนอ
ค่ะ